Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

NSHAPITA MUISAMBOMBO

Bafue batu penyi?

Bafue batu penyi?
  • Patu muntu ufua utu uya kuepi?

  • Bua tshinyi tutu tufua?

  • Bidiku mua kutukolesha ku muoyo patudi tumanya bulelela pa tshilumbu tshia lufu anyi?

1-3. Nnkonko kayi itu bantu badiela pa tshilumbu tshia lufu? Bitendelelu bia bungi bitu bilongesha tshinyi?

EYI nnkonko itu bantu badiele munkatshi mua bidimu bivule. Nnkonko ya mushinga mukole. Nansha tuetu bantu ba mushindu kayi anyi basombele muaba kayi, mandamuna a nkonko eyi neatuambuluishe.

2 Tuvua bamone mu Nshapita 5 mudi mulambu wa tshia-bupikudi wa Yezu utunzuluila njila wa muoyo wa tshiendelele. Tuvua kabidi bamone mudi Bible mulaye ne: ‘lufu kaluakuikalaku kabidi.’ (Buakabuluibua 21:4) Pabi lelu’eu tudi tufua. Mukalenge Solomo wakamba ne: ‘Badi ne muoyo badi bamanye ne: Netufue.’ (Muambi 9:5) Tutu basue kushala ne muoyo matuku a bungi. Ke bualu kayi tutu anu tudiebeja tshiatuenzekela patuafua.

3 Patutu tufuisha mulela anyi mulunda wetu, tutu tunyingalala ne tudiebeja imue misangu ne: ‘Mmuye penyi? Udi ukenga anyi? Udi utumona anyi? Tudi mua kumuambuluisha anyi? Netumumoneku kabidi anyi?’ Bitendelelu bia bungi bidi biandamuna nkonko eyi mu mishindu mishilangane. Bimue bidi bilongesha ne: wewe wenza malu mimpe, neuye mu diulu kadi wewe wenza malu mabi, neuye kukenga mu kapia. Bikuabu bidi bilongesha ne: padi muntu ufua, udi uya muaba udi bankambua bende. Binga bidi biobi bilongesha ne: bafue badi baya muinshi mua buloba bua kubalumbuluishabu, pashishe badi baledibua kabidi ne mubidi mukuabu.

4. Bitendelelu bia bungi bitu ne lungenyi kayi lumue pa tshilumbu tshia lufu?

4 Malongesha aa adi ne lungenyi anu lumue, lua ne: kudi tshitupa kampanda tshia muntu tshitu tshishala ne muoyo patu mubidi ufua. Bitendelelu pa kuamba bionso bia kale ne bia lelu bidi bilongesha ne: tutu ne muoyo wa kashidi mu mushindu kampanda: tudi tutungunuka ne kumona, kumvua ne kuela meji. Kadi bidi mua kuenzeka munyi? Buongo ke butu butuambuluisha bua kumona, kumvua ne kuela meji. Patu muntu ufua, buongo butu bulekela kuenza mudimu. Diela meji ne diumvua ne dimona kabitu biditungunukila nkayabi mu tshishima kampanda to. Kabitu bitungunuka ne kuikalaku padi buongo bulekela kuenza mudimu to.

TSHITU TSHIENZEKA MU BULELELA PATU MUNTU UFUA NTSHINYI?

5, 6. Bible utu ulongesha ne: bafue badi penyi?

5 Yehowa Mufuki wa buongo mmumanye bimpe tshitu tshienzeka patu muntu ufua. Mmumanye bulelela ne udi umvuija tshitu tshienzekela bafue mu Bible. Bible udi ulongesha ne: Padi muntu ufua, kêna kabidi ne muoyo to. Lufu ndibenga kuikala ne muoyo. Nunku, bafue kabatu bamona, kabatu bumvua ne kabatu bela meji to; ne kakutu tshitupa kampanda tshidi katshiyi tshimueneka tshitu tshishala ne muoyo padi muntu ufua to. Nanku, katuena ne anyima peshi nyuma utu kayi ufua nansha. *

Kadilu nkaya penyi?

6 Kunyima kua Solomo mumane kuamba ne: badi ne muoyo mbamanye ne: nebafue, wakasakidila ne: ‘Kadi bafue kabena bamanye bualu bumue.’ Udi ulua kuamba kabidi ne: bafue kabena mua kunanga anyi kukina muntu bualu bua ‘mu lukita kamuena mudimu, kamuena kulongolola kua malu, kamuena lungenyi anyi meji.’ (Muambi 9:5, 6, 10) Musambu wa 146:4 udi wamba pawu ne: padi muntu ufua, ‘meji avuaye upangadija adi ajimina.’ Eyowa, tutu tufua, katutu tutungunuka ne kuikala ne muoyo kunyima kua lufu lua mubidi wetu nansha. Muoyo utudi nawu udi anu bu kadilu ka buji. Patubu bajima buji, kapia aka kakatu kaya muaba nansha umue to. Kakatuku kabidi to.

TSHIAKAMBA YEZU BUA LUFU

7. Yezu wakafuanyikija lufu ne tshinyi?

7 Yezu Kristo wakakula bua bafue. Ke tshiakenzaye pakafua Lazalo (muntu uvuaye mumanye bimpe) ne wakambila bayidi bende ne: ‘Mulunda wetu Lazalo mmulale tulu.’ Bayidi bakela meji ne: Lazalo uvua mulale tulu tuetu tua bulelela etu bualu uvua usama. Kadi kabivua nanku to. Ke Yezu kubumvuija ne: ‘Lazalo mmufue.’ (Yone 11:11-14) Muaba eu, Yezu udi ufuanyikija lufu ne dikisha anyi tulu. Lazalo kavua mu diulu anyi mu inferno wa kadilu to. Kavua muye kudi banjelu anyi bankambua bende to. Kavua muye kuledibua muaba mukuabu to. Uvua muikishe mu lufu, anu bu mutu muntu mulale tulu tukole kayi ulotakana. Kudi mvese mikuabu idi payi ifuanyikija lufu ne tulu. Tshilejilu, Bible udi wamba pakashipabu Stefano ne mabue ne: “wakalala tulu.” (Bienzedi 7:60) Mupostolo Paulo wakafunda pende bua bamue ba mu tshikondo tshiende bavua ‘balale tulu’ mu lufu.​—1 Kolinto 15:6.

Yehowa uvua mufuke bantu bua bikale ne muoyo wa tshiendelele pa buloba

8. Bua tshinyi tudi tuamba ne: Nzambi kavua mulongolole bua bantu bikala bafua?

8 Nzambi uvua mufuke bantu bua bikale bafua anyi? Tòo! Uvua mubafuke bua bikale ne muoyo wa kashidi pa buloba. Anu bu mutukadi balonge, Nzambi wakateka bantu babidi ba kumpala mu mparadizu mulenga. Bavua ne makanda a mubidi anu pa wowu. Yehowa uvua musue bua bikale amu ne disanka. Anji amba tung, mmuledi kayi utu musue bua muanende akulakaje ne afue? Katuku to! Yehowa uvua munange bana bende ne uvua musue bua bikale anu mu masanka. Bible udi wamba ne: ‘Yehowa wakateka lungenyi [lua kuikalaku kashidi] mu mitshima ya bantu.’ (Muambi 3:11) Nzambi uvua mutufuke ne dijinga dia kuikala amu ne muoyo. Mmuenze kabidi bua dijinga edi kukumbanadi.

BANTU BATU BAFUA BUA TSHINYI?

9. Mmukenji kayi wakelela Yehowa Adama? Bua tshinyi mukenji eu kauvua mukole?

9 Kadi bua tshinyi bantu badi bafua? Diandamuna didi mu malu akenzeka patshivuaku anu bantu babidi pa buloba. Bible udi ulonda ne: ‘Yehowa Nzambi wakamenesha mitshi yonso idi mimpe ku mêsu ne idi mimpe bua kudia pa buloba.’ (Genese 2:9) Kadi kuvua mukenji umue. Yehowa wakambila Adama ne: ‘Udi mua kudia bimuma bia mitshi yonso ya mu budimi, bu muudi musue; kadi bimuma bia mutshi wa lungenyi lua kujingulula malu mimpe ne malu mabi kabidi nansha; bualu bua mu dituku diudi ubidia wewe neufue bulelela.’ (Genese 2:16, 17) Mukenji eu kauvua mukole to, bualu kuvua mitshi ya bungi ivua ne bimuma bivua Adama ne Eva mua kudia. Mukenji eu uvua ubapesha mushindu wa kuleja dianyisha diabu kudi Muntu uvua mubapeshe bintu bionso ne muoyo mupuangane kabidi. Kutumikila mukenji eu kuvua kabidi kuleja ne: bavua banemeka bukokeshi bua Tatuabu wa mu diulu ne bavua basue bua ikale ubalombola.

10, 11. (a) Mmunyi muakafika bena dibaka ba kumpala ku dibenga kutumikila Nzambi? (b) Bua tshinyi dibenga kutumikila Nzambi dia Adama ne Eva divua bualu bubi menemene?

10 Diakabi, Adama ne Eva bakabenga kutumikila mukenji eu. Satana wakakula ne Eva ku diambuluisha dia nyoka umuebeja ne: ‘Nzambi wakamba ne: Kanudi bimuma bia mitshi yonso idi mu budimi, anyi?’ Ke Eva kumukudimuna ne: ‘Tudi mua kudia bimuma bia mitshi yonso idi mu budimi; kadi bimuma bia mutshi udi munkatshi mua budimi, Nzambi wakamba ne: Kanubidi, kanubilengi, bua kanufu.’​—Genese 3:1-3.

11 Satana e kuandamuna ne: ‘Kanuena nufua bulelela; bualu bua Nzambi udi mumanye ne: Panuadia bimuma abi, mêsu enu neabululuke, nenuikale bu Nzambi, nenumanye malu mimpe ne malu mabi.’ (Genese 3:4, 5) Satana wakaleja Eva ne: kudia tshimuma tshivua Nzambi mukandike kuvua mua kumuambuluisha. Bilondeshile Satana, Eva uvua ne bua kudisunguila tshidi tshimpe ne tshidi tshibi: uvua mua kuenza malu bu muvuaye musue. Satana wakaleja kabidi muvua Yehowa mushime pa tshivua didia dia tshimuma atshi mua kulela. Eva wakitaba tshia Satana. Ke yeye kupola tshimuma e kudia. Kuluaye kupesha bayende, yeye pende kudiaye. Bavua bamanye bimpe ne: bavua benza amu tshivua Nzambi mubenge. Nunku pakadiabu tshimuma atshi, bakabenga ku bukole bua kutumikila mukenji mupepele wa Nzambi. Bakalengulula Tatuabu wa mu diulu ne bukokeshi buende. Kakuvua mushindu wa kubafuila luse bua dipanga kanemu kudi Mufuki wabu uvua mubanange to!

12. Ntshilejilu kayi tshidi tshituambuluisha bua kumanya muvua Yehowa mumvue pakabenga Adama ne Eva kumutumikila?

12 Tuangatabi tshilejilu: Neumvue bishi bikala muanebe ubenga kukunemeka anyi kayi mukunange? Bidi mua kukutapa ku muoyo bikole, ki mmuomu anyi? Elabi meji mpindieu muvuabi binyingalaje Yehowa pavua Adama ne Eva bamutombokele!

Adama wakafumina ku lupuishi ne wakapingana ku lupuishi

13. Yehowa wakambila Adama ne: uvua ne bua kuya penyi kunyima kua lufu luende? Mêyi aa adi umvuija tshinyi?

13 Kakuvua tshivua mua kuenza ne: Yehowa alekele Adama ne Eva ne muoyo to. Bakafua anu bu muvuaye mubambile. Adama ne Eva kabavuaku kabidi to. Kabakaya muaba mukuabu to. Tudi tuamba nanku bualu ke tshidi mêyi avua Yehowa muambile Adama kunyima kua mumane kudia tshimuma aleja. Wakamuambila ne: ‘Newandamuke kabidi buloba kuudi mufume. Bualu udi lupuishi, newandamuke kabidi lupuishi.’ (Genese 3:19, MMM) Nzambi wakenza Adama ne lupuishi lua buloba. (Genese 2:7) Kumpala kua Nzambi kumuenzaye, Adama kavuaku to. Ke bualu kayi, pavua Yehowa wamba ne: Adama uvua ne bua kuandamuka lupuishi, uvua usua kuamba ne: Adama uvua ne bua kujimina, kayi kabidi kuoku to. Adama uvua ulua anu bu lupuishi luvuabu bamuenze nalu, kayi kabidi ne muoyo to.

14. Tutu tufua bua tshinyi?

14 Adama ne Eva bavua mua kuikala ne muoyo too ne lelu’eu, kadi bakafua bualu bakabenga kutumikila Nzambi. Tutu tufua bualu Adama wakasambulujila ndelanganyi yende yonso bubi ne lufu. (Lomo 5:12) Bubi abu mbuenze anu bu disama dibi ditudi bapiane, kakuyi mushindu wa kudiepuka. Bubi mbulela lufu. Lufu mmulawu, mmuluishi, ki mmulunda wetu nansha. (1 Kolinto 15:26) Ke bualu kayi tudi ne dianyisha dia bungi kudi Yehowa bua mudiye mulongolole tshia-bupikudi bua kutupandisha kudi muena lukuna munene eu!

KUMANYA BULELELA PA LUFU KUDI KUTUAMBULUISHA

15. Bua tshinyi kumanya bulelela pa lufu kudi kutukolesha ku muoyo?

15 Malu adi Bible ulongesha bua bafue adi atukolesha ku muoyo. Anu bu mutudi bamone, bafue kabatu bakenga to. Katuena mua kubatshina to, bualu kabena mua kutuenza bualu nansha bumue. Katuena mua kubambuluisha; bobu pabu kabena mua kutuambuluisha to. Katuena mua kuyikila nabu; bobu pabu kabena mua kuyikila netu to. Pabi balongeshi ba bitendelelu bavule badi bashimangana ne: bobu badi mua kuambuluisha bafue; bantu batu bitaba bualu ebu batu babapesha mfranga. Kadi tuetu bamanye bulelela, kabena mua kutushima to.

16. Udi munyangakaje malongesha a bitendelelu bivule nnganyi, ne mu mushindu kayi?

16 Tshitendelelu tshienu tshitu tshitaba tshitu Bible ulongesha pa bafue anyi? Bitendelelu bivule kabitu bilonda Bible to. Bua tshinyi? Bualu Satana utu unyangakaja malongesha abi. Satana udi ukuata mudimu ne bitendelelu bia dishima bua kuleja bantu ne: padi mubidi ufua, badi baya muaba mukuabu. Ndimue dia ku mashimi adi Satana upambuisha nawu bantu. Mushindu kayi?

17. Bua tshinyi kulongesha ne: bantu batu bakenga mu kapia kashidi kudi kupendesha Yehowa?

17 Anu bu mutukadi bamone, bimue bitendelelu bidi bilongesha ne: padi muntu mubi ufua, udi uya kukenga mu kapia bua kashidi. Dilongesha edi didi dipendesha Yehowa Nzambi, bualu udi Nzambi wa dinanga, kêna mua kukengesha bantu nunku to. (1 Yone 4:8) Tshilejilu, wewe mumone tatu wosha bianza bia muanende bualu kêna umutumikila neumvue munyi? Neunemeke tatu eu anyi? Neukebe bua kumumanya mene anyi? Nansha kakese! Newambe ne: udi ne tshikisu tshikole be! Pende Satana mmusue bua tuitabe ne: Yehowa utu wosha bantu mu mudilu bua bidimu ne bidimu!

18. Ditendelela bafue ndishindamene pa mafi kayi?

18 Satana utu kabidi usaka bitendelelu bikuabu bua kulongesha ne: bafue batu balua bakishi, ne tudi ne bua kubanemeka; bakishi aba badi mua kulua balunda anyi baluishi betu. Bantu ba bungi batu bitaba dilongesha edi. Ke bualu kayi batu batshina ne banemeka anyi bakukuila bafue. Kadi Bible udi yeye ulongesha ne: bafue mbalale, ne tudi ne bua kutendelela anu Nzambi mulelela Yehowa, Mufuki ne Mufidi wa bionso.​—Buakabuluibua 4:11.

19. Kumanya bulelela pa lufu nekukuambuluishe bua kumvua dilongesha kayi dia mu Bible?

19 Wewe mumanye bulelela pa tshilumbu tshia bafue, kuakuitaba malongesha a dishima aa to. Neumvue kabidi makuabu malongesha a mu Bible. Tshilejilu, wewe mumanye ne: bafue kabatu muaba kampanda, neumvue bimpe tshidi muoyo wa tshiendelele pa buloba bukudimuna mparadizu umvuija.

20. Netuandamune lukonko kayi mu nshapita udi ulonda eu?

20 Kadi Yobo wakela lukonko elu: “Biafua muntu, neikale ne muoyo kabidi, anyi?” (Yobo 14:14) Muntu ukadi mufue udi mua kupetulula kabidi muoyo anyi? Malu adi Bible ulongesha pa bualu ebu adi atukolesha ku muoyo bikole anu bu mudi nshapita udi ulonda eu uleja.

^ tshik. 5 Udi mua kumanya malu makuabu pa “anyima” ne “nyuma” mu Tshisakidila “‘Anyima’ ne ‘nyuma’ bidi biumvuija tshinyi menemene?