Guruka oze aha biriho

Guruka oze aha birimu

Abafu Bari Nkahi?

Abafu Bari Nkahi?

Eshuura ya Mukaaga

Abafu Bari Nkahi?

Omuntu naagumizamu kuba ohuriire bwanyima y’okufa?

Ahabw’enki nitufa?

Tikirikuhuumuriza okumanya amazima agarikukwata aha bafu?

1-3. Ni bibuuzo ki ebikwatiraine n’okufa ebi abantu barikwebuuza, kandi amadiini mingi nigagarukamu ki?

EBI n’ebibuuzo ebi abantu batwire nibeebuuza okumara emyaka mingi munonga. N’ebibuuzo bikuru munonga. Eby’okugarukamu eby’ebibuuzo ebi nibitukwataho twena oku turi kwona nari ei turikutuura hoona.

2 Omu shuura ehweire, tugambire aha ku ekitambo kya Yesu Kristo kyataireho omuhanda gw’okuza omu magara agatahwaho. Kandi twegire ngu Baibuli ekaragura aha bunaku obu ‘okufa kutaribaho bundi.’ (Okushuuruurwa 21:4) Ekyo beitu kitakabaireho, twena nitufa. “Abahuriire bamanya ku barifa,” nikwo Sulemaani Omugabe omunyabwengye yaagizire. (Omubuurizi 9:5) Nitugyezaho kutuuraho nk’oku kirikubaasika. Kwonka nabwe, nitwebuuza ekiraije kutuhikaho twaheza kufa.

3 Abakundwa baitu ku barikufa, nitucura. Kandi nitubaasa kubuuza: ‘N’enki ekirikubahikaho? Nibabonabona shi? Nibatureeba shi? Nitubaasa kubahwera shi? Hoona turyagaruka kubareeba?’ Amadiini g’ensi nigagarukamu ebibuuzo ebi omu miringo etarikushushana. Abamwe nibeegyesa ngu waaba otwire nookora ebirungi, nooza omu iguru ngu kwonka waaba otwire nookora ebibi, nooyokibwa omu muriro ogutaraara. Amadiini agandi nigegyesa ngu ku barikufa, abantu nibagumizamu baza kutuura na baishenkurubo omu butuuro bw’emyoyo. Kandi agandi go geegyesa ngu abafu nibaza omu nsi ey’okuzimu kucwerwa orubanja na bwanyima bagaruka nari bashuba bazaarwa baine ogundi mubiri.

4. Ni kiteekateeko ki eki amadiini maingi gaine aha bikwatiraine n’okufa?

4 Enyegyesa z’amadiini ezo zoona nishushanisa ekiteekateeko eki—ngu hariho ekintu ekiruga omu muntu kikamereera ahanyima y’okufa kw’omubiri. Haihi buri diini eza ira n’eziriho hati nizegyesa ngu, nitugumizamu kubaho ebiro byona twine obushoboorozi bw’okureeba, okuhurira hamwe n’okuteekateeka. Kwonka buzima ekyo kikaabaasika? Ebiteekateeko byaitu, obwijukizi hamwe n’obushoboorozi bwaitu bw’okumanya byona nibikorera aha kukora kw’obwonko. Aha kufa, obwonko nibureekyera aho kukora. Obwijukizi, enyehurira n’ebiteekateeko byaitu tibirikugumizamu nibikora byonka bitaine bwonko omu muringo gw’eky’okutangaaza. Nibihwaho.

N’ENKI BUZIMA EKIRIKUBAHO AHA KUFA?

5, 6. N’enki eki Baibuli erikwegyesa aha mbeera y’abafu?

5 Ekirikubaho aha kufa ti kintu eki Yehova, Omuhangi w’obwonko atarikwetegyereza. Naamanya ekyo buzima ekirikubaho, kandi omu Kigambo kye, Baibuli, naashoborora embeera y’abafu. Enyegyesa ya Baibuli ehikire n’egi: Omuntu ku arikufa, tarikugumizamu kubaho. Okufa tikwine kakwate n’okugira amagara. Abafiire tibarikureeba, tibarikuhurira n’obu kwakuba okuteekateeka. Tihariho ekicweka kyaitu na kimwe ekitarikufa ahanyima y’okufa kw’omubiri. Titwine mwoyo ogutarikufa. *

6 Sulemaani ku yaaherize kwetegyereza ngu abahuriire nibamanya ngu baryafa, akahandiika ati: “Kwonka abafiire tibagira ki bamanya.” Akoongyera kuhamya amazima ago arikugira ngu abafu tibarikubaasa kukunda, n’obu kwakuba okugira rwango kandi ngu “[omu kituuro] . . . tihabayo murimo, nari enaama, nari okumanya n’obu bwakuba obwengye.” (Omubuurizi 9:5, 6, 10) Nikyo kimwe, Zaaburi 146:4 nirugira ngu omuntu ku arikufa, ‘ebiteekateeko bye nibihwaho.’ Nitufa kandi titurikugumizamu kubaho bwanyima y’okufa kw’omubiri gwaitu. Amagara agu twine ni nk’orurimi rw’omuriro gw’akatadooba. Omuriro ku gurikuraara, tihaine ei gurikuza. Niguba gutakiriho.

EBI YESU YAAGAMBIRE AHA KUFA

7. Yesu akashoborora ata eki okufa kurikumanyisa?

7 Yesu Kristo akagamba aha mbeera y’abafu. Yesu akagamba eki aha bikwatiraine na Laazaaro, omushaija ou yaabaire naamanya gye, kandi owaabaire aherize kufa. Yesu akagambira abeegi be ati: ‘Laazaaro munywani waitu ahuumwire.’ Abeegi be bakateekateeka ngu Yesu naamanyisa ngu Laazaaro akaba ahuumwire, agwejegyeire, ngu naija kukira endwara. Kwonka bakaba batahikire. Yesu akashoborora ati: “Laazaaro afiire.” (Yohaana 11:11-14) Yetegyereze ngu Yesu akagyeragyeranisa okufa na n’okuhuumura hamwe n’okugwejegyera. Laazaaro akaba atari mu iguru n’obu kwakuba omu muriro ogutaraara. Akaba atari na baamaraika nari baishenkuru. Laazaaro akaba atariyo naahinduka kuzaarwa nk’ondiijo muntu. Akaba ahuumuriire omu kufa nka ori omu kugwejegyera okutarimu kuroota. Ebyahandiikirwe ebindi nabyo nibigyeragyeranisa okufa n’okugwejegyera. Nk’eky’okureeberaho, obu omwegyesibwa Stefano yaitwa arikuteerwa amabaare, Baibuli neegira ngu ‘akagwejegyera.’ (Ebyakozirwe 7:60) Nikyo kimwe, Paulo entumwa akahandiika ahari bamwe ab’omu bwire bwe abaabaire ‘bagwejegyereire’ omu kufa.—1 Abakorinso 15:6.

8. Nitumanya tuta ngu kikaba kitari kigyendererwa kya Ruhanga ngu abantu bafe?

8 Kikaba shi kiri ekigyendererwa kya Ruhanga ngu abantu bafe? Ngaaha! Yehova akahanga omuntu ari ow’okutuuraho omu nsi ebiro byona. Nk’oku twayegire kareho omu kitabo eki, Ruhanga akata abantu babiri ab’okubanza omu kibanja kirungi munonga. Yaabaha amagara agahikiriire. Yehova akaba naabendeza ebirungi byonka. Hariho omuzaire weena owa rukundo orikwendeza abaana be kubonabonesibwa obusaasi bwa bukuru n’okufa? Buzima tariho! Yehova akaba naakunda abaana be kandi akaba naayenda bashemererwe obutwire bwona bari omu nsi. Aha birikukwata aha bantu, Baibuli neeshoborora eti: “[Yehova] yaata omu mitima y’abantu ebiteekateeko by’obunaku obutarihwaho.” (Omubuurizi 3:11) Ruhanga akatuhanga twine ekyetengo ky’okutuuraho ebiro byona. Kandi ataireho omuhanda ogw’okuhikiirizamu ekyetengo ekyo.

ENSHONGA AHABW’ENKI ABANTU NIBAFA

9. N’enki eki Yehova yaazibiire Adamu, kandi ahabw’enki eki kiragiro kyabaire kitagumire kworobera?

9 Kwonka shi kandi ahabw’enki abantu nibafa? Okutunga eky’okugarukamu, tushemereire kuteekateeka aha kyabaireho obu haabaire hakiriho abantu babiri bonka ab’okubanza. Baibuli neeshoborora eti: “MUKAMA Ruhanga yaamezamu [omu itaka] omuti gwona ogurikushemeza amaisho, n’omuti gwona ogushemereire kuriibwa.” (Okutandika 2:9) Kwonka, bakazibirwa ekintu kimwe. Yehova akagambira Adamu ati: “Omuti gwona ogw’omu kibanja noikirizibwa kuryaho nk’oku orikwenda; kwonka omuti gw’okumanya oburungi n’obubi otariguryaho, ahabw’okuba eizooba eri origuryaho, buzimazima oryafa.” (Okutandika 2:16, 17) Ekiragiro eki kikaba kitagumire kworobera. Hakaba hariho endiijo miti mingi ei Adamu na Haawa baabaire nibabaasa kuryaho. Nangwa obwo bakaba baine omugisha gw’omutaano ogw’okworeka okusiima kwabo ahari Ogwo owaabaire abahaire buri kintu, otwariiremu n’amagara agahikiriire. Obuhurizi bwabo kandi bukaba nibwija kworeka ngu bakaba nibaikiriza obushoboorozi bw’Ishebo ow’omu iguru kandi ngu bakaba nibenda obuhabuzi bwe oburimu rukundo.

10, 11. (a) Abantu babiri ab’okubanza bakahika bata aha kugomera Ruhanga? (b) Ahabw’enki ekikorwa ky’obugomi eki Adamu na Haawa baakozire kyabaire kiri kibi munonga?

10 Eky’obusaasi, abantu babiri ab’okubanza bakacwamu kugomera Yehova. Arikwejunisa enjoka, Sitaane akabuuza Haawa ati: “N’eky’amazima, Ruhanga akagira ngu mutarirya aha muti gwona ogw’omuri eki kibanja? Haawa yaagarukamu ati: Nitwikirizibwa kurya ebijuma by’emiti y’omu kibanja, kureka ebijuma by’omuti oguri ahagati y’ekibanja; nibyo Ruhanga yaagizire ati: Mutaribirya, n’obu kwakuba okubikoraho, mutakaafa.”—Okutandika 3:1-3.

11 Sitaane yaagira ati: “Okufa kwo buzima timurifa. Ruhanga naamanya ngu eizooba rimuriguryaho, amaisho gaanyu garyaiguka, naimwe mube nka Ruhanga, mumanye oburungi n’obubi.” (Okutandika 3:4, 5) Sitaane akaba naayenda Haawa kwikiriza ngu akaba naija kugasirwa yaarya aha kijuma eki yaazibiirwe. Okurugiirira ahari Sitaane, Haawa akaba naabaasa kwecweramu ekyabaire kiri kirungi n’ekyabaire kiri kibi; akaba naabaasa kukora kyona eki arikwenda. Kandi Sitaane akagira ngu Yehova akababeiha aha birikuruga omu kurya aha kijuma. Haawa akaikiriza ebya Sitaane, atyo yaacwa bimwe aha bijuma, yaarya. Bwanyima yaatwariraho iba, nawe yaarya. Tibarakikozire ahabw’obutamanya. Bakaba nibamanya ekyo buzima eki Ruhanga yaabazibiire kukora. Omu kurya aha kijuma, bakigyendereire bakanga kworobera ekiragiro ekyabaire kyanguhi kandi eky’oburyo. Tibarayorobeire obushoboorozi bwa Ruhanga. Bakaba bataine ky’okwekwatsa kyona ahabw’ekikorwa ekyo ekitarikworeka kitiinisa aha Muhangi waabo oine rukundo!

12. N’enki ekirikubaasa kukuhwera kwetegyereza oku Yehova yaashushirwe obu Adamu na Haawa baamugomera?

12 Eky’okureeberaho: Okaashushirwa ki omwana w’omwojo nari ow’omwishiki ou okurize kandi okareeberera gye bwanyima ku yaakukugomera omu muringo gurikworeka ngu takwiniire rukundo nari ngu tarikukutamu ekitiinisa? Ekyo kikaakureetera obusaasi bwingi. Teera akashushani, oku kyakuba kyasaasize Yehova obu bombi Adamu na Haawa baakuratira omuhanda gw’okumuhakanisa.

13. N’enki eki Yehova yaagizire ngu kikaba nikiza kuhika ahari Adamu aha kufa, kandi eki nikimanyisa ki?

13 Tihariho ekyakugyemesereize Yehova okurekaho Adamu na Haawa, abagomi abo ebiro byona. Bakafa, nk’oku yaabaire abagambiire. Adamu na Haawa bakarekyera aho kubaho. Tibaragiire kutuura ahandi hantu nk’emyoyo. Nitumanya eki kurugiirira aha ki Yehova yaagambiire Adamu obu bwanyima Yaamweta kushoborora ahabw’enki yaagomire. Ruhanga akagira ati: ‘Oryagaruka omwitaka; ahakuba nimwo waihirwe; ahabw’okuba ori omucuucu, n’omu mucuucu nimwo origaruka.’ (Okutandika 3:19) Ruhanga akahanga Adamu omu mucuucu gw’ahansi. (Okutandika 2:7) Atakamuhangire, Adamu akaba atariho. N’ahabw’ekyo, obu Yehova yaagira ngu Adamu akaba naija kugaruka omu itaka, Akaba naamanyisa ngu Adamu akaba naija kugaruka omu muringo gw’okutagira magara. Adamu akaba naija kugaruka abe otaine amagara nk’omucuucu omu yaihirwe.

14. Ahabw’enki nitufa?

14 Adamu na Haawa nahati kuri bakiriho, kwonka bakafa ahabw’okugira ngu bakashiisha, batyo baacwamu kugomera Ruhanga. Enshonga ahabw’enki nitufa n’ahabw’okugira ngu embeera ya Adamu ey’ekibi otwariiremu n’okufa akabihunguza baijukuru be boona. (Abarooma 5:12) Ekibi ekyo kiri nk’endwara mbi erikuturira ei omuntu atarikubaasa kwetantara. Omukyeeno gw’ekibi n’okufa. Okufa n’omuzigu, ti munywani. (1 Abakorinso 15:26) Ka twine okushemererwa ahabwa Yehova kutuheereza ekitambo okutucungura kuruga aha muzigu ogu!

OKUMANYA AMAZIMA AGARIKUKWATA AHA KUFA NIKIGASHA

15. Ahabw’enki okumanya amazima agarikukwata aha kufa kirikuhuumuriza?

15 Ebi Baibuli erikwegyesa aha mbeera y’abafu nibihuumuriza. Nk’oku twaheza kureeba, abafiire tibari mu busaasi. Titushemereire kubatiina nakakye ahakuba tibarikubaasa kutusaasa. Tibarikwetenga buhwezi bwaitu, kandi nabo tibarikubaasa kutuhwera. Titurikubaasa kugamba nabo, kandi nabo tibarikubaasa kugamba naitwe. Abeebembezi b’ediini baingi nibabeiha ngu nibabaasa kuhwera abo abafiire, haza abantu abarikubaikiriza nibaha abeebembezi abo esente. Kwonka okumanya amazima agarikukwata aha bafiire nikiturinda kutabeihwabeihwa abo abarikwegyesa ebishuba nk’ebyo.

16. N’oha osiisire enyegyesa z’ediini nyingi, kandi azisiisire mu muringo ki?

16 Ediini yaawe neikirizana n’ebi Baibuli erikwegyesa aha bafu? Enyingi tizirikwikirizana na Baibuli. Ahabw’enki shi? Ahabw’okuba enyegyesa ezo zikareetwaho Sitaane. Sitaane naayejunisa ediini z’ebishuba okuhitsya abantu aha kwikiriza ngu bwanyima y’okufa kw’emibiri yaabo, ngu nibaija kugumizamu kutuuraho omu butuuro bw’emyoyo. Eki ni kimwe aha bishuba ebindi ebi Sitaane arikwejunisa okwiha abantu ahari Yehova Ruhanga. Ata shi?

17. Ahabw’enki enyegyesa y’omuriro ogutaraara etarikuhaisa Yehova ekitiinisa?

17 Nk’oku twaba twarebire, ediini ezimwe nizegyesa ngu omuntu yaaba naakora ebibi, ngu yaafa naaza omu muriro ogutaraara okubonabonerayo ebiro byona. Enyegyesa egi terikuhaisa Ruhanga ekitiinisa. Yehova ni Ruhanga oine rukundo kandi takaabaasa kubonabonesa abantu omu muringo gwona. (1 Yohaana 4:8) Nootwara ota omuntu orikufubira omwana entahurira arikukwatira emikono ye omu muriro? Okaaha omuntu ogwo ekitiinisa? Mbwenu okaayetenga ngu n’okumumanya omumanye? Ngaaha buzima! Niingira okaateekateeka ngu n’omuntu mubi munonga. Nahati, Sitaane naayenda ngu twikirize ngu Yehova naabonabonesa abantu arikuboosya omu muriro ogutaraara—kumara obuhumbi n’obuhumbi bw’emyaka!

18. Okuramya abafu kwegami aha kishuba ki eky’ediini?

18 Sitaane kandi naayejunisa ediini ezimwe okwegyesa ngu bwanyima y’okufa, abantu nibahinduka emyoyo ei abahuriire bashemereire kushemeza kandi bakaha ekitiinisa. Okurugiirira aha nyegyesa egi, emyoyo y’abafiire neehinduka abanywani ab’amaani nari abazigu babi munonga. Abantu baingi nibaikiriza ekishuba eki. Nibatiina abafu, babaha ekitiinisa kandi babaramya. Obutashushana n’ekyo, Baibuli yo neeyegyesa ngu abafiire bagwejegyeire kandi ngu tushemereire kuramya Yehova, Ruhanga omwe wenka ow’amazima, Omuhangi waitu kandi Otuha biri kimwe.—Okushuuruurwa 4:11.

19. Okumanya amazima agarikukwata aha kufa nikutuhwera kumanya nyegyesa ki ezindi ez’omu Baibuli?

19 Okumanya amazima agarikukwata aha bafu nikukurinda obutahabisibwa ebishuba by’ediini. Kandi nikukuhwera okwetegyereza ezindi nyegyesa za Baibuli. Nk’eky’okureeberaho, ku orikumanya ngu abantu tibarikugumizamu kutuuraho bwanyima y’okufa, okuraganisa kwa Ruhanga okw’amagara agatahwaho omu kibanja Kye omu nsi nikukugirira amakuru.

20. Ni kibuuzo ki eki turikuza kushwijuma omu shuura erikukurataho?

20 Ira munonga, Yobu omushaija owaabaire ahikiriire akabuuza ekibuuzo eki: “Omuntu ku afa, agaruka abaho?” (Yobu 14:14) Omuntu otaine magara ogwejegyereire omu kufa naabaasa kugaruka abeho? Ebi Baibuli erikwegyesa ahari eki nibihuumuriza munonga nk’oku eshuura erikukurataho eraayorekye.

[Obugambo obw’Ahansi]

^ kacw. 5 Okwetegyereza ebirikukiraho aha kigambo “omwoyo” nari “omwitsyo,” reeba Ebyongyeirweho aha rupapura 208-11.

EBI BAIBULI ERIKWEGYESA

▪ Abafiire tibarikureeba n’obu kwakuba okuhurira nari okuteekateeka.—Omubuurizi 9:5.

▪ Abafiire bahuumwire; tibarikubonabona.—Yohaana 11:11.

▪ Nitufa ahabw’okuba tukahungura ekibi kuruga ahari Adamu.—Abarooma 5:12.

[Ebibuuzo by’Obucweka]

[Ekishushani ekiri aha rupapura 59]

Orurimi rw’omuriro niruza hi?

[Ekishushani ekiri aha rupapura 60]

Yehova akahanga abantu okutuura omu nsi ebiro byona

[Ekishushani ekiri aha rupapura 62]

Adamu akaruga omu mucuucu, kandi omu mucuucu nimwo yaagarukire