Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

MSOLO WACITANTHATU

Kodi Anyakufa Ali Kuponi?

Kodi Anyakufa Ali Kuponi?
  • N’ciyani comwe cimbacitika tikafa?

  • Thangwe ranyi timbafa?

  • Kodi kudziwa bzacadidi pakulewa bza anyakufa kungatitsangalaze?

1-3. Kodi ni mibvunzo iponi yomwe wanthu wambabvunza pakulewa bza anyakufa, ndipo bzipembedzo bzizinji bzimbapereka mitawiro iponi?

MIBVUNZOYI yakhala inkucitidwa na wanthu kwa magole mazinjisa. Ni mibvunzo yakufunika kwene-kwene. Bziribe basa kuti ndife mbani, ayai timbakhala kuponi, mitawiro ya mibvunzoyi njakufunika kwa ali-wense wa ife.

2 Mu msolo wapitayu, tidacezerana momwe cakulombolera ca nsembe ya Jezu Kristu cidafungulira njira yakutambirira moyo wakusaya kumala. Tidapfunza pomwe kuti Bibliya lidaleweratu nthawe yomwe ‘infa in’dzawoneka lini pomwe.’ (Cibvumbulutso 21:4) Tensenefe pakalipano timbafa. Mambo wanzeru Salomau adati: ‘Pakuti wamoyo wan’dziwa kuti wan’dzafa.’ (Mpalizi 9:5) Ifepano timbayezera kukhala na moyo utali momwe tingakwanisire. Napo bziri tenepo, timbafuna kudziwa comwe cimbacitika tikafa.

3 Munthu omwe timbamufuna akafa, ifepano timbalira. Pinango tingabzibvunze kuti: ‘N’ciyani cinkumucitikira? Kodi ali kubonera? Kodi ambatiwona? Kodi tingamuthandize? Kodi tin’dzamuwona pomwe nsiku inango?’ Bzipembedzo bzimbapereka mitawiro yakusiyana-siyana pa mibvunzoyi. Bzinango bzimbapfunzisa kuti penu munthu ambacita bzabwino, an’dzayenda kudzulu, tsono penu ndimwe munthu wakuipa, mun’dzapsa ku mbuto yakuzunzidwira. Bzipembedzo bzinango bzimbapfunzisa kuti munthu akafa, ambayenda ku dziko lamizimu acikakhala na anyamuya wace. Ndipo pana bzipembedzo bzinango pomwe bzomwe bzimbapfunzisa kuti munthu akafa ambayenda ku dziko linango kuti akatongedwe, patsogolo pace n’kumuka tsowa, ayai kubadwa papsa na thupi linango.

4. Kodi bzipembedzo bzizinji bzimbabverana pa nfundo ibodzi iponi pakulewa bza anyakufa?

4 Bzipfunziso bzensebzi nfundo yace njibodzi yakuti: munthu akafa pana cinthu cinango m’thupi lace comwe cimbapitiriza kukhala na moyo. Bzipembedzo pafupi-fupi bzense, kuyambira kale-kale mpaka tsapano, bzimbapfunzisa kuti wanthufe mwa njira inango timbakhala kwamuyaya ticikwanisa kuwona, kubva, na kukumbuka. Kodi bzimwebzi bzingacitikedi? Nzeru zathu, pabodzi na makumbukidwe yathu, bzimbaphata basa thangwe ra ulupi bwathu. Munthu akafa, ulupi bumbasiya kuphata basa. Makumbukidwe yathu, momwe timbabvera tikakhuidwa, na nzeru zathu bzimbaphata lini basa bzokha mu njira yakudabwisa. Bzimwebzi bzimbapitiriza lini kuphata basa ulupi bwathu bukadzongeka.

N’CIYANI CIMBACITIKA MAKA-MAKA MUNTHU AKAFA?

5, 6. Kodi Bibliya limbapfunzisa ciyani pakulewa bza mkhalidwe wa anyakufa?

5 Bzomwe bzimbacitika munthu akafa n’cinsinsi lini kuna Yahova, Mulengi wa ulupi. Iye ambadziwa cadidi, ndipo Fala lace, Bibliya, limbafotokoza bza mkhalidwe wa anyakufa. Cipfunziso ca m’Bibliya cakubveka bwino n’cakuti: Munthu akafa, iye kumbakhala kulibe. Infa imbathandauza kuleka kukhala na moyo. Anyakufa ambawona lini, ambabva lini ne kukumbuka. Palibe mbali ya thupi lathu yomwe imbapitiriza kukhala na moyo tikafa. Ifepano tiribe moyo ayai mzimu wakusaya kufa. *

Kodi cirambirambi cayenda kuponi?

6 Atamala kulewa kuti wamoyo ambadziwa kuti wan’dzafa Salomau adanemba kuti: ‘Tsono anyakufa wan’dziwa lini cinthu na cibodzico.’ Patsogolo pace, iye adabvekesa nfundo imweyi pakulewa kuti wakufa angalatize lini lufoyi ne kuwenga munthu thangwe ‘[kuthenje] kulibe mabasa, ne kukumbuka bzakucita, ne cidziwiso ne nzeru.’ (Werengani Mpalizi 9:5, 6, 10.) Mwakundendemerana, Psalymo 146:4 ambalewa kuti munthu akafa, ‘bzakukumbuka bzace bzimbamaliratu.’ Ifepano timbafa, ndipo palibe m’thupi mwathu comwe cimbasala na moyo tikafa. Moyo wathu uli ninga cirambirambi ca vela. Cirambirambico cikathima, palibe komwe cimbayenda. Ico kumbakhala kulibe.

BZOMWE JEZU ADALEWA PAKULEWA BZA INFA

7. Kodi Jezu adandendemezera infa na ciyani?

7 Jezu Kristu adalewa bza mkhalidwe wa anyakufa. Iye adacita bzimwebzo na Lazaro, munthu omwe iye akhamudziwa bwino omwe akhadafa. Jezu adauza anyakupfunza wace kuti: ‘Lazaro xamwali wathu, adagona.’ Anyakupfunzawo akhakumbuka kuti Jezu akhalewa bza kupuma mwa kugona tulo twacadidi pakuti akhaduwala. Tsono ndibzo lini bzomwe Jezu akhalewa. Jezu adadzawauza kuti: ‘Lazaro wafa.’ (Werengani Juwau 11:11-14.) Onani kuti Jezu adandendemezera infa na tulo. Lazaro alibe kuyenda kudzulu ne ku mbuto yakutenthera wanthu. Iye akhali lini pabodzi na wanjo ne na anyamuya. Lazaro alibe kubadwa papsa ninga munthu munango. Iye akhapuma mu infa, ninga tulo tukulu twakusaya kulotera. Mavesi yanango m’Bibliya yambandendemezerambo infa na tulo. Mwa ciratizo, pomwe nyakupfunza Sitefano adaphedwa mwakucita kubomedwa na minyala, Bibliya limbalewa kuti iye ‘adagona mu infa.’ (Mabasa 7:60) Mwakundendemerana, mpostolo Paulo adanemba bza wanthu winango wa mu nsiku zace omwe ‘akhadagona kale mu infa.’​—1 Wakolinto 15:6.

Yahova adalenga wanthu kuti akhale pa dziko la pansi kwakusaya kumala

8. Kodi timbadziwa tani kuti cikhali lini cakulinga ca Mulungu kuti wanthu ambafe?

8 Kodi cakulinga cakuyambirira ca Mulungu cikhali cakuti wanthu ambafe? Ne na pang’onopo! Yahova adalenga munthu kuti akhale na moyo kwakusaya kumala pa dziko la pansi. Ninga momwe tapfunzirira m’bukhu lino, Mulungu adaikha mwamuna na mkazi wakuyambirira mu paraizo wakudekeza. Iye adawasimba mwa kuwapasa moyo wa thanzi labwino. Yahova akhawafunira bzabwino bzokha-bzokha. Kodi angawoneke abereki wa lufoyi womwe wangafune kuti wana wawo wambabonere, wambakalambe na kufa? Mpsakudziwikiratu kuti palibe! Yahova akhawafuna kwene-kwene wana wace ndipo akhafuna kuti wapfatse na mtendere wamuyaya pa dziko la pansi. Pakulewa bza wanthu Bibliya limbati: ‘[Yahova] adapasa munthu cikhumbo ca kufuna kukhala na moyo wakusaya kumala.’ (Mpalizi 3:11) Mulungu adatilenga na cikhumbo cakufuna kukhala na moyo wakusaya kumala. Ndipo iye wafungula njira yakuti cikhumbo cimweci cikwanisike.

THANGWE RANYI WANTHU AMBAFA?

9. Kodi Yahova adamuletsa ciyani Adamu, ndipo thangwe ranyi cakutongaci cikhali lini cakunesa kuteweza?

9 Thangwe ranyi wanthu ambafa? Kuti tigumane mtawiro, tin’funika tiwone bzomwe bzidacitika pomwe pa dziko la pansi pano pakhana mwamuna na mkazi m’bodzi basi. Bibliya limbafotokoza kuti: ‘Yahova Mulungu adacitisa kuti miti ya mtundu uli-wense yakuwoneka bwino na yakuthemera kudya imere.’ (Ciyambo 2:9) Tsono adawaletsa cinthu cibodzi. Yahova adauza Adamu kuti: ‘Miti yense m’mundamu umbadye na mtima wense. Koma, muti wakudziwisa cabwino na cakuipa, bzin’funika lini kuudya, thangwe nsiku yomwe un’dzaudya, cadidi un’dzafa.’ (Ciyambo 2:16, 17) Cakutongaci cingadanesa lini kuteweza. Pakhana miti mizinji yomwe Adamu na Eva angadadya bzisapo bzace. Tsapano iwo akhadapasidwa mpata wakupambulika wakuti alatize kutenda kwa Ule omwe akhadawapasa bzinthu bzense, kuphatanidza na moyo wakulungamiratu. Kubvera kwawo kungadalatizambo kuti iwo akhalemekeza utongi bwa Baba wawo wakudzulu, nakuti wakhafuna utsogoleri bwace bwa lufoyi.

10, 11. (a) N’ciyani cidacitisa banja lakuyambirira kuphonyera Mulungu? (b) Thangwe ranyi kuleka kubvera kwa Adamu na Eva ikhali nkhani ikulu?

10 Mpsakupasa nsisi kuti banja lakuyambirirali lidasankhula kuleka kubvera Yahova. Pa kulewalewa mwakuphatisa basa nyoka, Sathani adamubvunza Eva: ‘Kodi n’cadidi kuti Mulungu adati: Lekani kudya cisapo ca muti na ubodziyo wa m’zundemu?’ Eva adatawira aciti: ‘Bzisapo bza miti yense ya m’zundemu adatiuza kuti timbadye. Koma bza cisapo ca muti omwe uli pakati pa zunde, Mulungu adatiuza kuti: Lekani kudya bzisapo bzace, ne na kubzikhuyako, kuti mungafe.’’​—Ciyambo 3:1-3.

11 Sathani adati: ‘Cipo! Mun’dzafa lini. Iye Mulunguyo akudziwa kuti, nsiku yomwe mun’dzacidyayo, maso yanu yan’dzafunguka, mucidzakhala ningati Mulungu, pakuti mun’dzadziwa bzabwino, na bzakuipa.’ (Ciyambo 3:4, 5) Sathani akhafuna kuti Eva akhulupire kuti angadagumane phindu mwa kudya cisapo cakuletsedwa. Ninga momwe iye adalewera, Eva angadasankhula yekha bzakucita pa comwe n’cabwino na cakuipa; iye angadacita bzomwe akhafuna. Sathani adalewa pomwe kuti Yahova adanama pa bzomwe bzingadawacitikira angadadya cisapo cakuletsedwaco. Eva adakhulupira Sathani. Tenepo iye adatca cisapoco acidya. Patsogolo pace adapasambo mwamuna wace, ndipo iye adadyambo. Sikuti iwo adacita bzimwebzi mwakusaya kudziwa. Iwo akhadziwa kuti akucita bzinthu ndendende na bzomwe Mulungu adawaletsa kucita. Mwa kudya cisapo, iwo adaphonya utowa cakutonga cakubveka bwino na cakusaya kunesa kuteweza. Iwo adanyozera Baba wawo wakudzulu na utongi bwace. Kusaya kulemekeza Mulengi wawo walufoyi kukhali kwakusaya kulekereredwa!

12. N’ciyani comwe cingatithandize kubvesesa momwe Yahova adabvera pomwe Adamu na Eva adasankhula kumutsutsa?

12 Tindendemezere tenepa: Imwepo mungabve tani penu muna mwana omwe mudalera mwekha ndipo akukubverani lini mwa kucita kulatiziratu kuti iye alibe ulemu na lufoyi kuna imwepo? Bzimwebzo bzingakuwaweni kwene-kwene. Kumbukirani momwe Yahova adawawidwira pomwe Adamu na Eva adasankhula kumutsutsa.

Adamu adacokera ku pfumbi, ndipo kupfumbiko adabwerera

13. Kodi Yahova adalewa kuti n’ciyani cingadadzacitikira Adamu pomwe angadafa, ndipo bzimwebzi bzikhathandauza ciyani?

13 Yahova akhalibe thangwe lakuleka Adamu na Eva kupitiriza na moyo mpaka muyaya. Iwo wadafa, ninga momwe Mulungu akhadalewera. Adamu na Eva kulibe pomwe. Iwo alibe kuyenda ku dziko lamizimu. Tikudziwa bzimwebzi thangwe ra bzomwe Yahova adalewa pomwe iwo adamuphonyera. Mulungu adati: ‘Un’dzabwerera ku thaka, thangwe n’komwe udacokera. Pakuti iwepo ndiwe pfumbi ndipo ku pfumbiko un’dzabwerera.’ (Ciyambo 3:19) Mulungu adalenga Adamu na pfumbi la pansi. (Ciyambo 2:7) Anati kulengedwa Adamu kukhalibe. Na tenepo, pomwe Yahova adalewa kuti Adamu an’dzabwerera ku pfumbi, Iye akhathandauza kuti Adamu kun’dzakhala kulibe ninga momwe bzikhaliri pakuyambirirapo. Adamu angadakhala alibe moyo ninga pfumbi lomwe adaliphatisa basa pakumulenga.

14. Thangwe ranyi timbafa?

14 Adamu na Eva wangadakhala na moyo mpaka nsiku zathu zino, tsono iwo wadafa thangwe wadasankhula kusaya kubvera Mulungu ndipo thangwe ra bzimwebzo wadacita pikado. Wanthufe timbafa thangwe ra pikado ya Adamu yomwe adapasira mbadwe zace zense. (Werengani Waroma 5:12.) Pikado iri ninga matenda makulu yakubadwa nayo yomwe palibe angayathawe. Malipo yace ni infa na temberero. Infa ni nyamadulanthaka, sikuti xamwali. (1 Wakolinto 15:26) Tingatende kwene-kwene Yahova thangwe ra makonzedwe ya cakulombolera kuti atipulumuse kuna nyamadulanthaka wamphanvu umweyu!

KUDZIWA CADIDI PAKULEWA BZA INFA KUMBATIPASA PHINDU

15. Thangwe ranyi m’kwakutsangalaza kudziwa cadidi pakulewa bza anyakufa?

15 Bzomwe Bibliya limbapfunzisa pakulewa bza mkhalidwe wa anyakufa mpsakutsangalaza. Ninga momwe tawonera kale, anyakufa ambabva lini kuwawa ne kukhumudwa. Na tenepo palibe thangwe lakucitira mantha na iwo, thangwe angatipweteke lini. Iwo an’funikira lini thandizo lathu, ndipo iwo angatithandize lini. Ifepano tingalewelewe lini nawo, ndipo iwo angalewelewe lini nafe. Atsogoleri wa bzipembedzo bzizinji ambanamiza wanthu kuti angathandize womwe adafa ndipo wanthu ambakhulupira bzimwebzi ndipo ambawapasa kobiri. Tsono kudziwa cadidi, kungatikhotcerere kwa wanthu womwe ambapfunzisa bzakunamawa.

16. Mbani omwe ambaikha nzeru yace pa bzipfunziso bza bzipembedzo bzizinji, ndipo mwa njira iponi?

16 Kodi bzipembedzo bzizinji bzimbapfunzisa mwakundendemerana na bzomwe Bibliya limbapfunzisa? Bzizinji bzimbapfunzisa lini bzomwe Bibliya limbalewa. Thangwe ranyi? Thangwe rakuti bzipfunziso bzawo bzimbacokera ku nzeru za Sathani. Iye ambaphatisa basa bzipembedzo bzakunama, kucitisa wanthu kukhulupira kuti mathupi yawo yakadzafa, iwo andzapitiriza kukhala na moyo ku dziko la mizimu. Yamweya ni magunkha yomwe Sathani ambabveranisa na magunkha yanango kuti apambuse wanthu kwa Yahova Mulungu. Ambacita tani bzimwebzo?

17. Thangwe ranyi cipfunziso ca kuzunza wanthu kwakusaya kumala cimbalemekeza lini Yahova?

17 Ninga tawonera kale, bzipembedzo bzinango bzimbapfunzisa kuti penu munthu ambacita bzinthu bzakuipa, akadzafa iye an’dzayenda ku mbuto yakuzunzidwira na moto acikabonera kwakusaya kumala. Cipfunziso cimweci cimbalemekeza lini Mulungu. Yahova ni Mulungu wa lufoyi ndipo angabonerese lini wanthu mu njira imweyi. (Werengani 1 Juwau 4:8.) Kodi imwepo mungamuwone tani munthu omwe angalange mwana wace omwe ankumubvera lini mwa kutentha manja yace pa moto? Kodi mungamulemekeze munthu umweyu? Kodi mungafunisise kudziwana naye? Mpsakudziwikiratu kuti mungafune lini! Mungamuwone ninga munthu wa dima kwene-kwene. Na tenepo, Sathani akufuna kuti tikhulupire kuti Yahova ambaboneresa wanthu na moto kwamuyaya.

18. Kunamata anyakufa kumbacokera pa gunkha liponi lomwe bzipembedzo bzimbapfunzisa?

18 Sathani ambaphatisa basa pomwe bzipembedzo bzinango kupfunzisa kuti munthu akafa iye ambakhala mzimu omwe umbafunika kulemekezedwa na wanthu wamoyo. Mwakubverana na cipfunziso cimweci, mizimu ya anyakufa ingakhale xamwali wathu wamphanvu ayai nyamadulanthaka wakupasa mantha. Wanthu azinji ambakhulupira gunkha limweri. Iwo ambagopa anyakufa ndipo ambawapasa ulemu na kuwanamata. Mwakusiyana na bzimwebzi, Bibliya limbapfunzisa kuti anyakufa ali m’tulo ndipo tin’funika kunamata kokha Mulungu wacadidi, Yahova, Mulengi wathu na Mthandizi wathu.​—Cibvumbulutso 4:11.

19. Kudziwa cadidi pakulewa bza anyakufa kungatithandize kubvesesa cipfunziso cinango ciponi ca m’Bibliya?

19 Kudziwa cadidi pakulewa bza anyakufa kumbakukhotcererani kuti muleke kusoceresedwa na magunkha yomwe bzipembedzo bzimbapfunzisa. Kumbakuthandizanimbo kubvesesa bzipfunziso bzinango bza m’Bibliya. Mwa ciratizo, imwepo mukabvesesa kuti wanthu wakafa wambayenda lini ku dziko la mizimu, piciro la moyo wakusaya kumala m’paraizo pa dziko la pansi limbakhaladi lathandauzo kuna imwepo.

20. Kodi tin’dzacezerana mbvunzo uponi mu msolo unkubwerayu?

20 Magole mazinji m’mbuyomu, munthu wakulungama Djobi adabvunza kuti: ‘Kodi munthu akafa angakhale pomwe na moyo?’ (Djobi 14:14) Kodi bzingakwanisike munthu wakusaya moyo omwe adagona mu infa kukhala pomwe na moyo? Bzomwe Bibliya limbapfunzisa pa nkhaniyi mpsakutsangalaza kwene-kwene, ninga momwe tiniwonera mu msolo unkubwerayu.

^ ndi. 5 Kuti mudziwe bzizinji bza fala lakuti “mzimu” onani Mafala Yakuthumizira pa msolo wakuti: “Kodi N’cadidi Kuti Wanthu Ana Mzimu Omwe Umbafa Lini?”