1-3. ¿Imakunatan runakuna wañuymanta tapukunku, ima nispan askha religionkuna kutichinku?

ÑAWPA tiempomantaraqmi runakuna chay tapuykunata tapukuranku. Piña kanchis, maymantaña kanchis chaypas llapallanchismi chay tapuykunaman kutichiykunata yachayta munanchis.

² Ñawpaq capitulopi yachasqanchis hina, kacharichiy otaq Jesucristoq sacrificakusqanmi wiñay kawsananchispaq ñanta kichariran. Yachallaranchistaqmi ‘manaña wañuypas kananta’ (Apocalipsis 21:4). Chay p’unchay chayamunankaman ichaqa wañuy kanqaraq. Yachayniyoq Salomón nisqan hina, “kawsashaqkunaqa yachankun wañukapunankuta” (Eclesiastés 9:5). Aswan unayta kawsananchispaqña kallpachakunchis chaypas, tapukushallanchismi, iman sucedewasun wañuqtinchis, nispa.

³ Pillapas munakusqanchis runakunamanta wañupuqtin, tapukunchispaschá: “¿Mayta ripunku? ¿Ñak’arishankuchu? ¿Qhawariwanchischu? ¿Yanapasunmanchu? ¿Wakmanta paykunawan tupasunmanchu?” nispa. Kay pachapi religionkunaqa imaymanatan chay tapuykunaman kutichinku. Wakinmi yachachinku, allin runakunaqa hanaq pachatan ripunku, millay runakunataq nina rawraypi ñak’arishanku, nispa. Hukkunataq ninku, machulankunawan tupanankupaqmi espiritukunaq tiyasqanman rinku, nispa. Huk  religionkunan nillankutaq, juzgasqa kanapaqmi wañupuqkunaq tiyasqanman haykunchis, wakmantataq huk cuerpopi nacemunchis, nispa.

4. ¿Ima yachachiywanmi tupan askha religionkunaq yachachisqanku?

⁴ Chay yachachiykunaqa kay yachachiywanmi tupan: wañuqtinchisqa almanchismi lloqsispa kawsashallan, nisqawan. Ñawpa tiempomantapachan yaqa llapa religionkuna yachachinku, wañusqanchis qhepataqa wiñaypaqmi almanchis kawsan, rikushallanchismi, uyarishallanchismi, yuyaykushallanchistaqmi, nispa. ¿Imaynataq chayri kanman? Ñosqhonninchis raykun yuyaykunchis imaymanatapas ruwanchis, wañupuqtinchisqa ñosqhonninchispas wañupunmi. Ñosqhonninchis wañupuqtinqa manapuniñan imatapas yuyarisunmanchu nitaq sientesunmanchu.

5, 6. Bibliaq yachachisqanman hina, ¿imaynapin wañupuqkuna tarikunku?

⁵ Ñosqhonninchista Kamaq Jehová Diosqa yachanmi wañuqtinchis ima sucedesqanta. Paymi cheqaqtaqa yachan, Bibliapitaqmi willan wañupuqkuna imaynapi tarikusqanta. Kaytan yachachin: runa wañuspaqa ch’usaqmanmi tukupun. Wañuyqa hukniraymi kawsaymanta, wañupuqkunaqa manan rikunkuchu, uyarinkuchu nitaq yuyaykunkupaschu. Wañupuqtinchisqa manañan imanchispas kawsanchu. Cuerponchis ukhupiqa manan mana wañuq almaqa nitaq mana wañuq espirituqa kanchu. *

⁶ Salomonmi niran, kawsaqkunaqa yachankun wañukapunankuta nispa, chay qhepamantaq qelqaran, “wañukapuqkunan ichaqa mana imatapas yachankuchu”, nispa. Chay cheqaq yachachikuyman yapaykuspataq niran, munakuyninkupas cheqnikuyninkupas chinkapunmi, ‘chay wañuy-pachapiqa manan ima llank’anapas yuyanapas reqsinapas  yachanapas kanchu’, nispa (leey Eclesiastés 9:5, 6, 10). Salmo 146:4 textopin nillantaq: Wañupuqkunaq ‘yuyaykusqankunan chinkapun’, nispa; arí, ch’usaqyapunmi. Wañuq runan kanchis, wañupuqtinchisqa ch’usaqmanmi tukupunchis. Kawsayninchisqa velaq ninanmanmi rikch’akun. Velata wañuchiqtinchisqa manan ninanqa maytapas rinchu aswanmi ch’usaqman tukupun.

7. Jesuspa rikch’anachisqan, ¿imatan wañuymanta yachachiwanchis?

⁷ Wañupuq amigonmanta rimaspan Jesucristo yachachiran wañupuqkuna imaynapi tarikusqanta. Qatikuqninkunatan niran: ‘Amigonchis Lazaroqa puñushanmi’, nispa. Paykunataq yuyaykuranku onqoymanta qhaliyashaspa Lazaroq puñusqanta. Manan entiendesharankuchu nisqanta, chaymi Jesusqa sut’incharan: “Lazaroqa wañupunmi”, nispa (leey Juan 11:11-14). Chaypin Jesusqa wañuyta rikch’anachisharan samaywan puñuywanpas. Amigonqa manan hanaq pachapichu nitaq rawrashaq infiernopichu kasharan. Manan angelkunawanchu nitaq machulankunawanchu kasharan, nitaq huk cuerpopichu wakmanta naceran. Wañusqan kasharan, misk’i puñuypi hina. Huk textokunapas wañuytan puñuywan tupachillantaq. Estebanta rumiwan ch’aqespa wañuchiqtinkun, Biblia nin, Esteban “puñuykapurqan”, nispa (Hechos 7:60, Mosoq Rimanakuy). Apóstol Pablopas qelqaranmi wakin wiñaymasinkuna wañuypi ‘puñukapusqankumanta’ (1 Corintios 15:6, Mosoq Rimanakuy).

8. Diosqa manan wañunanpaqchu runata kamaran, ¿imaynapin chayta yachanchis?

⁸ ¿Munaranchu Dios runakunaq wañunanta? Manapunin. Jehová Diosqa runata kamaran kay Hallp’api wiñay-wiñay kawsananpaqmi. Kay libropi yachasqanchis hina, Diosmi  ñawpaq tayta-mamanchista munay huertapi churaran qhalilla kawsanankupaq. Sumaq kawsakunankutan munaran. ¿Munanmanchu munakuq tayta wawankuna machuyananta wañunantapas? ¡Manapunin! Jehová Diosqa munakuranmi wawankunata, munarantaqmi kay Hallp’api wiñay-wiñaypaq kusisqa tiyanankuta. Bibliaq willasqan hina, Diosmi ‘wiñay-wiñay kaqpi yuyaykuyta [otaq wiñay kawsayta]’ runakunaq sonqonpi churaran (Eclesiastés 3:11). Arí, ñoqanchisqa wiñay kawsaytan munanchis, chhaynatan Dios kamawaranchis, wiñay kawsay aypananchispaqtaq ñanta kicharinña.

9. ¿Imatan Jehová Dios Adanta kamachiran, ima raykutaq mana sasachu karan kasukunanpaq?

⁹ Chhaynaqa, ¿ima raykutaq wañunchisri? Chayta yachanapaqqa ñawpaqtaraqmi yachana iman sucederan kay Hallp’api ñawpaq warmi-qhari tiyashaqtinku. Biblia nin: “Señor Diosmi hallp’amanta phutuchimurqan lliw munayllaña sach’akunata, mikhunapaqpas sumaqta”, nispa (Génesis 2:9). Ichaqa Diosmi Adanta kamachisqa: “Atinkin huertapi llapa sach’a ruru mikhuyta, allinkaqta mana allinkaqta reqsichiq sach’a rurutan ichaqa ama mikhunkichu, chayta mikhunki chayqa, wañunkipunin”, nispa (Génesis 2:16, 17). Chay kamachikuyta kasukuyqa manan sasachu karan, chay huertapiqa karanmi askha ruruyoq sach’akuna Adanpas Evapas mikhunankupaq. Aswanmi paykunaqa Diosman agradecido kasqankuta rikuchinanku karan lliw chaskisqankumanta, ch’uya kawsay chaskisqankumantapas. Kasukuspaqa, Yayanku kamachikuq kasqantan respetankuman karan, rikuchinkumantaqmi karan kasukuy munasqankutapas.

10, 11. a) ¿Imaynapin ñawpaq tayta-mamanchis Diospa contranpi huchallikuranku? b) Adanwan Evawan mana kasukusqanku, ¿ima raykun mana panpachanapaq hina karan?

¹⁰ Ñawpaq tayta-mamanchismi ichaqa Jehová Diosta mana kasukurankuchu. Mach’aqwayta rimachispa Satanás Evata tapuran: “¡Ahá! ¿Dioschu nirqasunkichis: Aman mikhunkichischu huertapi llapa sach’a ruruta?” nispa. Warmitaq kutichiran: “Huertapi sach’akunaq ruruntaqa atiykun mikhuyta, huerta chawpipi kaq sach’a rurullatan manaqa, Diosmi niwarqanku: Aman chaytaqa mikhunkichischu, amallataq llamiykunkichispaschu, mana chayqa wañunkichismi”, nispa (Génesis 3:1-3).

¹¹ Satanastaq niran: “Manapunin wañunkichischu. Diosqa yachanmi chayta mikhuqtiykichis hina ñawiykichis kicharikunanta, hinaspa Dios hina allinkaqta mana allinkaqta reqsiq kanaykichista”, nispa (Génesis 3:4, 5). Saqran Evata creechiyta munaran chay sach’aq rurunta mikhuyqa allinninpaq kasqanta. Chhaynapin payllamanta akllakunman allin kaqta  mana allin kaqtapas, otaq munaynillanta ruwanman. Sach’aq rurunta mikhunkichis chayqa wañunkichismi, nispa nisqanmantan Saqraqa Jehová Diosta llulla nispa k’amiran. Evaqa Saqraq nisqanta kasukuspan sach’aq rurunta mikhuran. Chaymantataq qosanman haywaqtin paypas mikhuran. Yachashaspan Diospa kamachikusqanta mana kasukurankuchu. Chay kamachikuyqa hunt’anankupaq hinallan karan. Chhayna ruwasqankuwanmi Yayankuta qhepancharanku kamachikuq kasqantapas. ¡Kamaqninku contra huchallikusqankuqa mana panpachanapaqmi karan!

12. ¿Ima rikch’anachiywanmi entiendesunman imayna Jehová Dios sientekusqanta Adanwan Evawan mana kasukusqankumanta?

¹² ¿Imaynan sientekuwaq uywasqayki wawa mana kasukusuqtiyki  mana respetasuqtiyki mana munakusuqtiykipas? ¿Manachu sonqoykita nanachinman? Maytachá Jehová Diospa sonqon nanaran Adanwan Evawan paypa contranpi hatarisqankumanta.

13. Jehová Diospa nisqan hina, ¿iman Adanta wañupuqtin sucedenan karan, imatan chaywan nisharan?

¹³ Jehová Diosta mana kasukusqankumantan Adanwan Evawanqa manaña wiñaypaqchu kawsananku karan. Chay rayku Diospa nisqan hina wañupuranku. Kawsayninkun tukukapuran. Manan maymanpas ripurankuchu espíritu hina kawsanankupaq. Chaytan Jehová Dios Adanta niran mana kasukusqanmanta: ‘Ruwasqa kasqayki hallp’aman tukunki, ñut’u hallp’an kanki, ñut’u hallp’amantaqmi tukupunki’, nispa (Génesis 3:19). Ñut’u hallp’amantan Diosqa Adanta ruwaran (Génesis 2:7). Manaraq ruwasqa kashaqtinqa manan Adanqa karanchu. Hallp’amanmi tukunki nispa nisqanwanmi Jehová Diosqa rikuchisharan ch’usaqman tukupunanta. Adanqa mana kawsayniyoqmi kapunan karan ñut’u hallp’a hina.

14. ¿Ima rayku wañunchis?

¹⁴ Adanpas Evapas kunankaman kawsashankuman karan, ichaqa Diosta mana kasukuspa huchallikusqankumantan wañupuranku. Adanmi mirayninman saqewaranchis huchatapas wañuytapas chay raykun wañunchis (leey Romanos 5:12). Chay huchaqa rikch’akun millay onqoymanmi, chaymantaqa manan pipas qespinmanchu. Wañuymanmi apan, wañuyqa awqanchismi manan amigonchischu nitaq saminchaychu aswanmi ñakay (1 Corintios 15:26). ¡Anchatan Jehová Diosta agradecekunchis kacharichiywan chay millay awqamanta qespichiwasqanchis rayku!

15. ¿Ima rayku sonqochawanchis wañuymanta cheqaqta yachay?

¹⁵ Wañusqakuna imaynapi tarikusqanmanta Bibliaq yachachisqanqa sonqochawanchismi. Rikusqanchis hina,  manan ñak’arinkuchu nitaq nanaypichu kashanku. Manan imanawasunmanpaschu, chaymi mana manchakunachu. Manan yanapasunmanchu nitaq yanapawasunmanpaschu. Manan paykunawan rimasunmanchu nitaq paykunapas ñoqanchiswan rimankumanchu. Religionkunamanta askha umalliqkunan ninku, ñoqaykuqa atiykun wañusqakunata yanapayta nispa, chay llullakusqankupi iñispataq runakunaqa qolqeta qonku. Cheqaqta yachasqanchismi hark’awanchis chay llullakuykunawan mana q’otuchikunanchispaq.

16. ¿Pin askha religionkunaq yachachiyninta yuyaychan, imaynata chayta ruwan?

¹⁶ ¿Bibliaq nisqanman hinachu wañusqakunamanta religionniykipi yachachinku? Yaqa llapa religionkunan mana chhaynatachu yachachinku. ¿Ima rayku? Satanás paykunata yuyaychasqan rayku. Paymi pantasqa religionkunawan runakunata q’otushan, runaq almanqa kawsashallanmi wañusqanku qhepatapas nispa. Hinaspapas Jehová Diosmanta runakunata karunchananpaqmi chay yachachiyta huk pantasqa yachachikuykunawan tupachin. ¿Imaynata chayta ruwan?

17. ¿Ima raykun infiernomanta yachachikuy Jehová Diosta k’amin?

¹⁷ Yachasqanchis hina, wakin religionkunan yachachinku, millay runakunaqa rawrashaq infiernopin wiñaypaq ñak’arinqaku, nispa. Chay yachachiywanqa Jehová Diostan k’aminku, payqa munakuq Diosmi, manan hayk’aqpas chhaynataqa ñak’arichinmanchu (leey 1 Juan 4:8). ¿Ima niwaqmi mana kasukusqanmanta wawanpa makinta ninawan ruphachiq runamanta? ¿Respetawaqchu chay runata? ¿Reqsiyllatapas munawaqchu? Manapunichá. Yana alma runata hinachá rikuwaq. Satanasmi munan Jehová Diosmantapas chhayna yuyaykunanchista, ninmi: Jehová Diosqa runakunatan rawrashaq ninapi wiñay-wiñaypaq ñak’arichin, nispa.

18. ¿Religionkunaq ima llulla yachachisqanwanmi runakuna wañusqakunata yupaychanku?

¹⁸ Satanasqa wakin religionkunawanmi yachachillantaq,  wañupuqkunaqa espiritumanmi tukupunku, chay espiritukunatan yupaychanapas respetanapas, nispa. Chay espiritukunas atiyniyoq amigokuna kankuman otaq manchakunapaq awqakuna. Chayta creespan askha runakuna wañupuqkunata manchakunku, hatunchanku, yupaychankupas. Ichaqa Bibliaq yachachisqan hina, wañupuqkunaqa puñushankun, Jehová Diosllatataqmi yupaychananchis Kamaqninchis tukuy qowaqninchis kasqan rayku (Apocalipsis 4:11).

19. ¿Bibliamanta ima yachachikuytan entiendellanchistaq wañuymanta cheqaqta yachaspa?

¹⁹ Wañusqakunamanta cheqaqta yachaspaqa manañan religionkunaq pantasqa yachachikuyninkunawan q’otuchikunchischu. Hinaspapas Bibliamanta huk yachachikuykunata aswan allinta entiendenchis, entiendellanchistaq Paraisopi wiñay kawsanapaq promesamanta. Wañupuqkunaq espiritunqa manan maypipaschu kawsashan, chay yachasqanchismi astawan sut’inchan wiñay kawsanapaq suyakuyninchista.

20. ¿Ima tapuymantan hamuq capitulopi yachasun?

²⁰ Ñawpa tiempopi Job sutiyoq runan kayta tapukuran: ‘Runari, ¿wañuspa kawsarinmanchu?’ nispa (Job 14:14). ¿Kawsarinkumanchu wañuypi puñuqkuna? Chay tapuyman Bibliaq kutichisqanqa sonqochawasunmi, hamuq capitulopin chaymanta yachasun.