Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

PENE ONO

Teiea Tei Mate?

Teiea Tei Mate?
  • Eaa te ka tupu kia tatou me mate tatou?

  • Eaa tatou ka mate ei?

  • E pumaana ainei kia kite i te tika no te mate anga?

1-3. Eaa te au uianga e uiia ana e te au tangata no te mate anga, e eaa te au pauanga e orongaia ra e te au akonoanga ke ke?

E AU uianga teia ta te tangata i manako no te tauatini ua atu mataiti. E au uianga puapinga teia. Noatu koai tatou e me e noo ana tatou kiea, ka inangaro tatou tataki tai i te kite i te au pauanga.

2 I te pene i mua akenei, kua uriuri tatou e akapeea te atinga oko o Iesu Karaiti i te akatuera anga i te mataara ki te ora mutu kore. Kua apii katoa tatou e te totou ra te Pipiria i tetai tuatau ka “kore rava te mate.” (Apokalupo 21:4) I teianei, te mate katoatoa ra tatou. “Kua kite oki te aronga e ora nei e ka mate ratou,” i karanga ai te ariki kite pakari ko Solomona. (Koheleta 9:5) Kua tauta tatou te noo kia roa te tuatau. Noatu rai, e manako ana tatou eaa te ka tupu kia tatou me mate tatou.

3 Me mate tei akaperepereia e tatou, kua aue tatou. E penei ka ui tatou: ‘Eaa ra tei tupu kia ratou? Te mamae ra ainei ratou? Te akara maira ainei ratou ia tatou? Ka rauka ainei ia tatou te tauturu ia ratou? Ka kite akaou ainei tatou ia ratou?’ E tukeke te au pauanga a te au akonoanga o teianei ao ki teia au uianga. Te apii ra etai pae e me noo koe i tetai oraanga meitaki, ka aere koe ki te rangi inara me noo koe i tetai oraanga kino, ka pou koe i te ka i roto i tetai ngai tamamae anga. Te apii ra tetai atu au akonoanga e i te mate anga, ka aere te au tangata ki te ngai vaerua e ngai tei reira to ratou ai tupuna. Te apii katoa ra rai tetai atu au akonoanga e te aere ra tei mate ki tetai ao i raro kia akavaia e oti ka tupu akaou mai, me kore ka anau akaouia na roto i tetai atu kopapa.

4. Eaa te tumu manako ta te au akonoanga e irinaki ra no te mate anga?

4 Te vai ra i taua au apiianga akonoanga katoatoa okotai tumu manako​—e ka ora atu tetai tuanga ia tatou me mate te kopapa tangata. Kia tau ki te maata anga o te au akonoanga ravarai, i taito e i teianei, ka ora ua atu tatou e tuatau ua atu ma te rauka anga i te kite mata, te akarongo, e te manako. Inara, akapeea te reira i te tupu anga? To tatou au mero, e to tatou au manako, e pirianga pouroa to ratou ki te au angaanga anga o to tatou roro. I te mate, ka akamutu te roro i te angaanga. Kare to tatou au akamaara anga, au manako ngakau, e te au mero e angaanga takake ua na tetai tu ngaro. Kare te reira e ora atu i te mate anga to tatou roro.

EAA TIKAI TE TUPU RA I TE MATE ANGA?

5, 6. Eaa ta te Pipiria e apii maira no te turanga o tei mate?

5 Tei tupu i te mate anga kare ia i te mea ngaro kia Iehova, koia Tei Anga i te roro. Kua kite aia i te tika, e i roto i tana Tuatua, koia te Pipiria, te akataka ra aia i te turanga o tei mate. Te taka meitaki ra teia apiianga: Me mate tetai tangata, kare aia e akaea ra. Ko te mate tetai tua o te ora. Kare tei mate e kite mata, kare e rongo, kare e manako. Kare katoa tetai tuanga ia tatou e ora atu i te mate anga o te kopapa. Kare o tatou meta me kore vaerua mate kore. *

Aere te mura ai kiea?

6 I muri ake i to Solomona kite anga e kua kite te aronga ora e ka mate ratou, kua tata aia: “Kare ra a te aronga i mate ra e tuatua i kitea.” E kua akamaata atu aia no runga i te reira tika i te na ko anga e kare tei mate ra e aroa kare e makitakita e “kare oki e angaanga, kare e kimianga, kare oki e kite, kare oki e pakari, i roto i te vaarua.” (Koheleta 9:​5, 6, 10) Ma te aiteite, te karanga ra a Salamo 146:4 e me mate tetai tangata, “kore rava atura tana i akakoro.” E aronga mate ua tatou e kare to tatou kopapa e ora atu i te mate anga. Te oraanga ta tatou e rekareka nei te aite ra ki te ai o tetai kanara. Me tamateia te ai, kare te reira e aere ki tetai ngai ke. Kua mate ua te reira.

TA IESU I TUATUA NO TE MATE ANGA

7. Akapeea a Iesu i te akataka anga e mei teaa rai te mate?

7 I taiku ana a Iesu Karaiti no te turanga o tei mate. Kua rave aia i te reira no Lazaro, e tangata kite meitaki nana e kua mate ra. Kua akakite i reira a Iesu ki tana au pipi: “Kua moe to tatou oa ko Lazaro; e te aere nei au e akaara iaia.” Kua manako te au pipi i te aite anga o ta Iesu tuatua e te akangaroi ra i te moe a Lazaro, te tiakianga kia meitaki tona maki. Kua tarevake ratou. Kua akataka a Iesu: “Kua mate takiri a Lazaro.” (Ioane 11:​11-14) Kia marama e kua akaaite a Iesu i te mate anga ki te akangaroi e te moe. Kare a Lazaro i te rangi e kare katoa i roto i te era ai ka. Kare aia e aravei ra i te au angera me kore i te ai tupuna. Kare a Lazaro e anau akaouia ra ei tangata ke atu. Te akangaroi ra aia i te mate, mei te mea te moe tikai ra ma te kore te au moemoea. I tetai atu au irava te akaaiteia ra te mate ki te moe. Ei akaraanga, i te pei angaia a Setephano ki te toka kia mate, te karanga ra te Pipiria kua “moe atura aia.” (Angaanga 7:60) Ma te aiteite, kua tata te apotetoro ko Paulo no etai pae i tona tuatau tei “moe ra” i te mate.​—1 Korinetia 15:6.

Maani a Iehova i te au tangata kia noo e tuatau ua atu i te enua nei

8. Akapeea tatou te kite anga e kare i te akakoro anga no te Atua kia mate te tangata?

8 E akakoro anga mua ainei no te Atua kia mate te tangata? Kare rava! Kua maani a Iehova i te tangata kia ora e tuatau ua atu i runga i te enua nei. Mei ta tatou i apii i te akamata anga o teia puka, kua tuku te Atua i te tokorua mua ki roto i tetai parataito manea. Kua akameitaki aia ia raua ma te oraanga kopapa apa kore. E meitaki ua ta Iehova i inangaro no raua. Ka inangaro ainei tetai metua aroa i tana tamariki kia mamae i te tangata metua e te mate? Kare rava! Kua inangaro a Iehova i tana tamariki e kua inangaro ia ratou kia rekareka i te mataora ope kore i te enua nei. No runga i te au tangata, te karanga ra te Pipiria: “Kua tuku [a Iehova] i te tuatau ope kore ki roto i to ratou ngakau?” (Koheleta 3:11, NW) Kua anga te Atua ia tatou ma te anoano kia ora e tuatau ua atu. E kua akatuera aia i te mataara no te reira anoano kia akatupuia.

TE TUMU I MATE EI TE TANGATA

9. Eaa te arai anga ta Iehova i tuku ki rungao ia Adamu, e no teaa teia akaue anga kare i te mea ngata i te akarongo?

9 No teaa, i reira, te tangata ka mate ei? E kitea ai te pauanga, ka akara tatou tei tupu i te vai ua anga okotai anake tangata e okotai vaine i te enua nei. Te akataka ra te Pipiria: “Kua akatupu oki te Atua ra ko Iehova i te au rakau taurekareka katoa kia akara, e tei meitaki ei kai.” (Genese 2:9) Inara, okotai arai anga. Kua akakite a Iehova kia Adamu: “E kai ua koe i to te au rakau katoa o te kainga nei: Kareka i to te rakau e kite ei i te meitaki e te kino, auraka koe e kai i to reira; i te rā e kai ei koe i to reira, ka mate ïa koe.” (Genese 2:​16, 17) Kare teia akaue anga i te mea ngata i te akarongo. E manganui te au tumu rakau ke atu ka rauka ia Adamu e Eva i te kai. Inara e tuatau takake to raua i teianei no te akaari i to raua tu ariki ki Tei oronga mai i te au mea ravarai na raua, kapiti mai te oraanga apa kore. Ka riro katoa to raua tu akarongo ei akaari e te akangateitei ra raua i te mana taoonga o to raua Metua i te rangi e te inangaro ra raua i tana arataki anga aroa.

10, 11. (a) Akapeea te tokorua mua i te akarongo kore anga i te Atua? (e) No teaa ra te tu akarongo kore o Adamu e Eva i te mea pakari tikai?

10 Ma te maromaroa, kua iki te tokorua mua i te akarongo kore ia Iehova. Te tuatuaanga na roto i tetai ovi, kua ui a Satani kia Eva: “Koia ïa, kua tuatua mai te Atua e, Auraka korua e kai i to te au rakau katoa o te kainga nei?” Pau atura a Eva: “E kai maua i to te au rakau o te kainga nei; Mari ra o to taua rakau i rotopu i te kainga nei, kua tuatua mai ïa te Atua e, Auraka korua e kai i to reira, auraka oki korua e arapaki atu, ka mate aea korua.”​—Genese 3:​1-3.

11 “Kare rava korua e mate,” i na Satani ei. “Kua kite oki te Atua e, i te rā e kai ei korua i to reira, ka puera ïa to korua mata, e ka riro korua mei te Atua ra te tu, i te kite i te meitaki e te kino.” (Genese 3:​4, 5) Kua inangaro a Satani ia Eva kia irinaki e ka puapinga aia mei te kaianga i te rakau tei araiia. Kia tau kiaia, ka rauka iaia i te manako i te mea tau e te mea tarevake nona uaorai; ka rauka iaia i te rave i tana i inangaro. Kua akaapa katoa a Satani e kua pikikaa a Iehova i te ka tupu mei te kaianga i te rakau. Kua irinaki a Eva ia Satani. No reira kua aaki aia i etai o te au rakau e kua kai. E oti kua oake aia i etai ki tana tane, e kua kai katoa aia. Kare raua i rave ma te kite kore ua. Kua kite raua e te rave tikai ra raua i ta te Atua i tuatua auraka raua e rave. Na te kaianga i te rakau, kua akakoro tikai raua i te akarongo kore i tetai akaue anga ngoie ua e te tau meitaki. Kua akaari raua i te tu akangateitei kore no to raua Metua i te rangi e tona mana taoonga. Kare taua tu akangateitei kore e tau ei kotoe anga ki Tei Anga aroa ra ia raua!

12. Eaa te ka tauturu ia tatou kia marama i to Iehova tu te aru anga a Adamu e Eva i tetai ara tei patoi iaia?

12 Ei akatutu anga: Eaa toou manako me utuutu mai koe i tetai tamaiti me kore tamaine e i reira kua akarongo kore kia koe na tetai tu tei akaari e kare o raua tu akangateitei me kore aroa noou? Ka akatupuia te mamae ngakau kia koe. Ka akamanako ana, i reira, mei teaa atura to Iehova mamae i te aru anga a Adamu e Eva i tetai ara tei patoi iaia.

No te one pueu mai a Adamu, e kua oki aia ki te one pueu

13. Eaa ta Iehova i karanga e ka tupu kia Adamu i te mate anga, e eaa te aiteanga o teia?

13 Kare e tumu tau no Iehova kia utuutu ua atu ia Adamu e Eva akarongo kore ra e tuatau ua atu. Kua mate raua, mei tana i tuatua e ka pera. Kua akamutu a Adamu e Eva i te akaea. Kare raua i aere ana ki tetai ngai vaerua. Kua kite tatou i teia no te mea kua tuatua a Iehova kia Adamu i muri ake i te aravei anga iaia no runga i tona tu akarongo kore. Kua tuatua te Atua: “E oki ua atu koe ki raro i te one; no reira mai oki koe: e one-pueu oki koe, e ka riro akaou rai koe ei one-pueu.” (Genese 3:19) Kua maani te Atua ia Adamu mei te one pueu. (Genese 2:7) I mua ake i te reira, kare a Adamu i ora ana. No reira, i te karanga anga a Iehova e ka oki akaou a Adamu ei one pueu, Tana aite anga ka oki akaou a Adamu ki tetai turanga ora kore. E ora kore a Adamu mei te one pueu tei maani ia aia ra.

14. Eaa tatou ka mate ei?

14 Naringa kare, te ora ra rai a Adamu e Eva i teia ra, inara kua mate raua no te mea kua iki raua i te akarongo kore i te Atua e kua ara. Te tumu i mate ei tatou no te mea kua iri mai te turanga ara a Adamu pera katoa te mate ki tana au uanga katoatoa. (Roma 5:12) Kua riro te reira ara mei tetai maki kino tei iri mai e kare rava tetai e ora atu. Tei tupu, e mate, ei taumaa anga. E enemi te mate, kare i te taeake. (1 Korinetia 15:26) Mei teaa atura to tatou tu ariki e kua oronga mai a Iehova i te oko ei akaora ia tatou mei teia enemi kino!

E PUAPINGA KIA KITE I TE TIKA NO TE MATE ANGA

15. No teaa ra i te mea pumaana kia kite i te tika no te mate anga?

15 Ta te Pipiria e apii maira no te turanga o tei mate e mea pumaana ia. Mei ta tatou i kite ake nei, kare tei mate e mamae me kore e mamae ngakau. Kare e tumu no te mataku atu ia ratou, no te mea kare e rauka ia ratou i te takino mai ia tatou. Kare ratou e anoano i to tatou tauturu, e kare e rauka ia ratou i te tauturu mai ia tatou. Kare e rauka ia tatou i te tuatua atu kia ratou, e kare e rauka ia ratou i te tuatua mai kia tatou. E manganui te au arataki akonoanga e karanga ra e ka rauka ia ratou i te tauturu i te aronga tei mate, e te au tangata tei irinaki i taua au arataki ra kua oronga i te moni kia ratou. Inara na te kiteanga i te tika e paruru ia tatou mei te akapikikaa angaia e te aronga tei apii i taua au pikikaa ra.

16. Tei raro ake te au apiianga a te au akonoanga i te mana oai, e na teea tu?

16 Te akatika ra ainei taau akonoanga ki ta te Pipiria e apii maira no tei mate? Kare te maata anga e pera ra. No teaa ra? No te mea tei raro ake ta ratou au apiianga i te mana o Satani. Te taangaanga ra aia i te akonoanga pikikaa kia maani i te au tangata kia irinaki e me mate ake to ratou kopapa, ka noo tamou ratou i te ngai vaerua. E pikikaa teia ta Satani i kapiti ki tetai atu au pikikaa no te akaanga ke i te au tangata mei te Atua ko Iehova. Akapeea ra?

17. No teaa ra te apiianga o te tamamae anga mutu kore i riro ei akangateitei kore ia Iehova?

17 Mei tei akakiteia i te akamata anga, te apii ra etai au akonoanga e me noo tetai tangata i te oraanga kino, i muri ake i te mate anga ka aere aia ki tetai ngai tamamae anga ki te ai kia mamae e tuatau ua atu. Te akangateitei kore ra teia apiianga i te Atua. E Atua aroa a Iehova e kare rava e tuku i te au tangata kia mamae na teia tu. (1 Ioane 4:8) Eaa toou manako i tetai tangata tei akautunga i tetai tamaiti akarongo kore na te tukuanga i tona nga rima ki runga i te ai? Ka akangateitei ainei koe i te reira tangata? Ka inangaro katoa ainei koe i te kite atu iaia? Kare rava! Papu ka manako koe e e kino tikai aia. Inara, te inangaro ra a Satani ia tatou kia irinaki e ka tamamae a Iehova i te au tangata ki roto i te ai e tuatau ua atu!

18. Te akamori anga i tei mate kua akatumuia ki runga i teea pikikaa akonoanga?

18 Te taangaanga katoa ra a Satani i etai au akonoanga kia apii e i muri ake i te mate anga ka riro mai te au tangata ei au vaerua tei tau kia akangateiteiia e kia akatapuia e te aronga e ora ra. Kia tau ki teia apiianga, ka riro mai te au vaerua o tei mate ra ei au taeake ririnui me kore ei au enemi kikino. E manganui te au tangata te irinaki ra i teia pikikaa. Te mataku ra ratou i tei mate e te akangateitei ra ma te akamori ia ratou. Ei akatuke anga, te apii maira te Pipiria e te moe ua ra tei mate e kia akamori anake tatou i te Atua mou, ko Iehova, Tei Anga ra e Tei Oronga mai na tatou.​—Apokalupo 4:11.

19. Na te kiteanga i te tika no te mate anga ka tauturu ia tatou kia marama i teea apiianga Pipiria?

19 Na te kiteanga i te tika no tei mate ra ka paruru ia koe mei te arataki ke angaia e te au pikikaa akonoanga. Ka tauturu katoa te reira ia koe kia marama i tetai atu au apiianga Pipiria. Ei akaraanga, me kite ake koe e kare te au tangata mate e aere ki tetai ngai vaerua, ka riro te taputou o te ora mutu kore i runga i tetai enua parataito ei mea puapinga tikai kia koe.

20. Eaa te uianga ta tatou ka uriuri i te pene ka aru mai?

20 Kua roa ake nei te tuatau, i ui ei te tangata tuatua tika a Iobu i teia uianga: “Kia mate te tangata nei, ka ora akaou ainei aia?” (Iobu 14:14) Ka rauka ainei tetai tangata ora kore e moe ra i te mate kia akaora akaouia mai? E mea pumaana tikai ta te Pipiria e apii maira no teia, mei ta te pene ka aru mai ka akaari atu.

^ para. 5 No tetai uriuri anga o te au tuatua “meta” e te “vaerua,” e akara i te Apenetiki ine “Te ‘Meta’ e te ‘Vaerua’—Eaa Tikai te Aiteanga o Teia Nga Tuatua?