1-3. Apulilo api omanu va siata oku linga atiamẽla koku fa? Kuenda atambululo api atavo amue a siata oku eca?

 AVA ovo apulilo omanu va siata oku linga vokuenda kuanyamo alua. Apulilo aco a kuete esilivilo komanu vosi. Apa posi tu kasi tu yongola oku sanga atambululo kapulilo aco.

² Vocipama tua lilongisa konyima, tua mola ndomo ocilumba cocisembi ca Yesu Kristu ca yulula onjila yomuenyo ko pui. Tua lilongisavo okuti Embimbiliya li lekisa okuti ku keya otembo yimue okuti “okufa ka ku kalako vali.” (Esituluilo 21:4) Pole, cilo handi omanu va siata oku fa. Soma Salomone wa popele hati: “Ava va kasi lomuenyo va kũlĩha okuti va laika oku fa.” (Ukundi 9:5) Omo liaco, tu likolisilako oku linga cosi ci tẽliwa oco tu kale komuenyo otembo yalua. Pole, lopo tu lipula ndoco: Nye cika pita letu eci tu fa?

³ Eci umue ngandietu a fa, tu lila. Kuenje pamue tu lipula okuti: Oco hẽ nye ci kasi oku pita laye? O kasi hẽ oku tala ohali? Anga hẽ o tu lete? Ci tava hẽ okuti tu u kuatisa? Anga hẽ eteke limue tu ko mola vali? Atavo oluali a kuete atambululo a litepa kapulilo ava. Vamue va siata oku longisa okuti nda omunu wa linga eci ciwa, eci a fa enda kilu. Pole, nda wa linga eci cĩvi, enda vifelu. Vakuavo va longisa okuti eci omunu a fa, enda kocitumãlo cimue ka ci letiwe, oku a ka li sanga lavakukululu yaye. Handi vakuavo, va longisa okuti eci omunu a fa, enda kocitumãlo cimue aka sombisiwila, noke o citiwila vali vetimba liñi.

4. Ocisimĩlo cipi atavo alua a kuete catiamẽla koku fa?

⁴ Alongiso aco osi atiamisiwila kocisimĩlo cimosi, cokuti onepa yimue yetimba lietu yi puluka koku fa. Tunde nunde, atavo a siata oku longisa okuti omunu o kuete cimue okuti eci a fa camamako lomuenyo, okuti ci lete, ci yeva kuenda ci sokolola. Eci hẽ ci tava ndati? Olondunge lovisimĩlo vietu, vi talavaya lika nda owoño wetu u kasi oku talavaya. Eci omunu a fa, owoño u liwekapo oku talavaya. Omunu wa fa oco a tẽle vali oku sokolola, ale oku yeva, te lika lelumbu limue ka lia kũlĩhĩwile.

5, 6. Embimbiliya li longisa nye catiamẽla kekalo liava va fa?

⁵ Eci ci pita lomunu poku fa, helumbuko ku Yehova, Ululiki wowoño. Eye wa kũlĩha ocili catiamẽlako. Kuenda Vembimbiliya, eye o tu sapuila ekalo liava va fa. Olio li tu sapuila okuti, eci omunu a fa, ka kala vali lomuenyo. Oku fa, ku lomboloka okuti omunu ka kasi vali komuenyo. Ava va fa, ka va lete vali, ka va yevite kuenda ka va sokolola vali. Layimue onepa yetimba lietu yi puluka koku fa. Etu ka tu kuete espiritu ale ocilelembia ka ci fi. a

⁶ Poku popia okuti, ava va kasi lomuenyo va kũlĩha okuti va laika oku fa, Salomone wamisako hati: “Puãi ava va fa lacimue va kũlĩha.” Noke wa lombolola ocili caco loku popia hati, ava va fa ka va tẽla vali oku sola ndaño oku suvuka. Kuenda wa popiavo hati: “Vonjembo . . .ka muli upange, ndaño ovikuata, ndaño ukũlĩhiso, ndaño olondunge.” (Tanga Ukundi 9:5, 6, 10.) Osamo 146:4, yi popiavo hati, eci omunu a fa, ‘eteke liaco hailio olondunge viaye vi nyõleha.’ Etimba lietu li fa, ka kuli lacimue ci puluka koku fa kuetimba. Omuenyo wetu wa soka ndulienge wovela. Eci ovela yimiwa, ulienge waco ka wendi konepa layimue. Owo u takata.

7. Oku fa Yesu wa ku sokisa la nye?

⁷ Yesu Kristu wa vangula eci catiamẽla kekalo liava va fa. Eye wa ci popia poku vangula eci catiamẽla ku Lasaru ulume umue a kũlĩhĩle ciwa, wa file. Yesu wa sapuilile olondonge viaye hati: “Ukuetu Lasaru wa pekela.” Olondonge via sima hati, Yesu wa kala loku popia okuti Lasaru wa pekela kotulo tuoku puyuka, kuenje ndopo o pasuka. Pole, hacoko Yesu a yonguile oku popia. Kuenje Yesu wa teta onimbu hati: “Lasaru wa fa.” (Tanga Yoano 11:11-14.) Kũlĩhĩsa okuti, Yesu wa sokisa oku fa loku pekela otulo. Lasaru ka endele kilu. Kuendavo ka endele vifelu viondalu ale kocitumãlo cimue a ka lisangele lovangelo ale lavakukululu yaye. Kuenda ka citiwilile vetima liñi. Eye wa pekelele kotulo tuoku fa. Kotulo tuaco omunu ka loti onjoi layimue. Vembimbiliya tu sangamo ovisonehua vikuavo vi sokisa oku fa ndoku pekela. Ndocindekaise, eci Stefano vo sosola lovawe toke kolofa, Embimbiliya li popia hati, “wa pekela olufa.” (Ovilinga 7:60) Upostolo Paulu wa tukuilevo vamue vokotembo yaye va file hati, va “pekela.”​—1 Va  Korindo 15:6.

8. Tua kũlĩha ndati okuti ka ca kaile ocipango ca Suku okuti omanu va fa?

⁸ Ocipango ca Suku ca kala hẽ okuti omanu va fa? Sio, hacoko. Yehova eci a lulika omanu, wa yonguile okuti va kala otembo ka yi pui kulo kilu lieve. Ndomo tua lilongisa ale velivulu lilo, Suku wa kapele Adama la Heva vocumbo ceposo. Kuenda wa va ĩhile uhayele wa suapo. Yehova wa va yonguilile lika uwa. Anga hẽ onjali yimue yi kuete ocisola, yecelela okuti omõlaye o tala ohali loku kuka toke eci a fa? Ocili okuti ka ci lingi! Yehova wa solele calua omãla vaye. Kuenje wa yonguile okuti va kala lesanju ka lipui palo posi. Embimbiliya li popia hati: “[Yehova] wa kapa elivelo lievi ka vi pui vutima womanu.” (Ukundi 3:11) Suku wa tu lulika lonjongole yoku kala komuenyo otembo ka yi pui. Kuenda eye wa linga ale eliangiliyo lioku tẽlisa onjongole yaco.

9. Nye Yehova a handelekele ku Adama la Heva? Momo lie ka ca tĩlile oku pokola kocihandeleko caco?

⁹ Oco hẽ nye omanu va fila? Oco tu sange etambululo, tu sukila oku kũlĩhĩsa eci ca pita kotembo yina okuti palo posi pa kala lika ulume umosi lukãi umosi. Embimbiliya li tu sapuila hati: “Posi Yehova Suku wa kũlĩsapo oviti viosi via posoka oku vi tala, haivio vi tava oku liako.” (Efetikilo 2:9) Pole, kua kala uti umue Yehova a handelekele okuti ka ci tava oku liako. Yehova wa sapuila Adama hati: “Oku lia ci tava oku lialia koviti viosi viokocumbo; te lika uti woku kulĩhĩsa eci ciwa leci cĩvi, owo ka ci tava oku liako, momo eteke o liako haico o fa.” (Efetikilo 2:16, 17) Ocihandeleko eci ka ca tĩlile oku ci pokola. Momo vocumbo mua kala oviti vialua vikuavo Suku a sapuilile Adama la Heva okuti ci tava oku liako. Pole, locihandeleko eci, ovo va kala lepuluvi lioku lekisa olopandu ku Yuna wa va ĩhile ovina viosi, kumosi lomuenyo wa lipua. Oku pokola kuavo nda kua lekisa esumbilo ku Isiavo wokilu. Kuenda nda kua lekisa okuti va yonguile oku songuiwa laye.

10, 11. (a) Adama la Heva va lueyela ndati Suku? (b) Momo lie oku lueya kua Adama la Heva ku lekisila okuti va ci linga ocipango?

¹⁰ Pole, Adama la Heva va nõlapo oku lueyela Yehova. Satana wa vanguila konyima yonyõha. Kuenje wa pula Heva hati: “Ocili Suku wa popia hati, Ko ka li koviti viosi viovocumbo?” Heva wa kumbulula hati: “Tuakuakulia kapako oviti viovocumbo; te epako liuti owo u kasi vokati kocumbo, owo Suku a linga hati, Ko ka liko, ndaño oku lambako, sanga vu fa.”​—Efetikilo 3:1-3.

¹¹ Satana wa tambulula hati: “Mbu, okufa ka vu fi; momo Suku wa kulĩha okuti eteke vu liako, ovaso ene haico a letuluka kuenje vu linga nda Suku, vu kulĩha eci ciwa leci cĩvi.” (Efetikilo 3:4, 5) Satana wa vetiyila Heva koku tava okuti, nda eye wa lia kepako liuti va handelekiwile okuti ka ci tava oku liako, ci ko kuatisa. Satana wa sapuila Heva okuti eye oka kũlĩha eci ciwa leci cĩvi; kuenda oka linga cosi a yongola. Satana wa sapuilavo Heva hati, eci Yehova a va sapuila, okuti nda va lia kepako va fa, uhembi. Heva wa tava ku Satana. Kuenje wa kotolako limue epako yu walia. Noke wa ecavo ku veyaye, kuenje eye waliavo. Ovo va ci linga ocipango. Momo va kũlĩhĩle okuti, eci oco Suku a va handelekele hati, ka ci tava oku ci linga. Omo liokulia kepako, ovo va sinila onumbi ya sunguluka Yehova a va ĩhile. Ka va pokuile ku Isiavo wokilu lokolonumbi viaye. Pole, ka va kuatele esunga lioku lueyela Ululiki wavo.

12. Nye ci tu kuatisa oku limbuka ndomo Yehova a liyeva eci Adama la Heva vo lueyela?

¹² Nda ca kaile hẽ ove, nda wa liyeva ndati nda umue omõlove wa tekula ciwa ciwa, o nõlapo oku ku sinila okuti ka lekisa esumbilo lalimue ndaño ocisola kokuove? Ocili okuti, nda ca ku vala kutima. Yehova layevo covala calua kutima eci Adama la Heva vo lueyela.

13. Yehova wa sapuilile Adama okuti eci a fa o tiukila pi? Eci hẽ ci lomboloka nye?

¹³ Yehova ka kuatele vali esunga lioku ecelela Adama la Heva oco va kale otembo ka yi pui. Ovo veya oku fa, ndeci Yehova a va sapuilile. Ka va sondoluilile kocitumãlo cimue ka ci letiwe. Eci tu ci limbukila kolondaka Yehova a sapuila Adama eci o pisa. Eye wo sapuila hati: “O tiukila . . . keve; momo haiko wa tundile. Ove ukueve, keve haiko o tiukila.” (Efetikilo 3:19) Suku wa pangele Adama leve lioposi. (Efetikilo 2:7) Eci handi Suku ko pangele, Adama ka kaile konepa layimue. Omo liaco, eci Yehova a sapuila Adama hati, o tiukila keve, eye wa kala loku u sapuila hati, ka kala vali komuenyo. Adama wa tiukila keve lina ka li kuete omuenyo, eye a tundile.

14. Nye tu fila?

¹⁴ Adama la Heva toke etaili nda va kasi lomuenyo. Pole, ovo va nõlapo oku lueyela Suku, kuenje va linga ekandu. Adama wa sambuisako ekandu loku fa ocitumbulukila caye cosi. Eli olio esunga lieci omanu va fila. (Tanga Va Roma 5:12.) Ekandu liaco li kasi nduvei umue u sambuka okuti lomue o puluka. Eci ceyililako oku fa. Kufa hekambako, unyali. (1 Va  Korindo 15:26) Tu eca olopandu ku Yehova omo a linga eliangiliyo lioku eca ocisembi coku tu yovola kunyali waco.

15. Momo lie oku kũlĩha ocili catiamẽla koku fa, ci kuetele esilivilo?

¹⁵ Eci Embimbiliya li longisa catiamẽla kekalo liava va fa, ci lembeleka. Ndomo tua ci mola ale, ava va fa, ka va yevi evalo lalimue. Omo liaco, ka kuli esunga lalimue lioku va kuatela usumba. Momo ka va tẽla oku tu linga lacimue cĩvi. Ovo ka va sukila ekuatiso lietu. Kuenda ka va tẽla oku tu kuatisa. Ovo ka va pondola oku vangula letu, ndaño etu ka tu pondolavo oku vangula lavo. Asongui vatavo amue va siata oku kemba omanu hati, ovo va tẽla oku kuatisa ava va fa. Kuenje omanu va tava kokuavo kuenda va va ĩha olombongo. Pole, oku kũlĩha ocili catiamẽla koku fa, ci tu teyuila koku kembiwa la vana va longisa ovohembi aco.

16. Helie wa siata oku vetiya alongiso atavo esanda? Kuenda wa siata oku ci linga ndati?

¹⁶ Anga hẽ eci atavo alua a siata oku longisa catiamẽla kuava va fa, ci litava leci Embimbiliya li longisa? Onepa yalua yeci va siata oku longisa, ka ci litava leci ci sangiwa Vembimbiliya. Momo lie? Momo alongiso avo a siata oku vetiyiwa la Satana. Eye o vetiya vakuetavo liesanda oco va tavise omanu okuti eci va fa, vaka amamako lomuenyo kocitumãlo cimue ka ci letiwe. Owu uhembi umue Satana a luvikiya oco a tindule omanu ku Yehova Suku. Eye wa ci linga hẽ ndati?

17. Momo lie elongiso lifelu viondalu li sepuisila Yehova?

¹⁷ Ndomo tua ci mola ale, atavo amue a longisa okuti nda omunu wa linga eci cĩvi, eci a fa enda vifelu viondalu. Elongiso eli li sepuisa Suku. Momo, Yehova Suku ukuacisola. Eye lalimue eteke a talisa ohali omanu ndoco. (Tanga 1 Yoano 4:8.) Nda okuti wa yeva onjali yimue ya timĩha ovaka omõlaye piko ndekangiso, o liyeva ndati? Omunu waco nda wo sumbila? Nda wa kuata hẽ onjongole yoku u kũlĩha? Ocili okuti nda kua kuatele onjongole yaco! Ove nda wo sokisa okuti ongangala. Pole, Satana o yongola okuti tu tava okuti Yehova o kangisa omanu vifelu viondalu, okuti va kalamo anyamo alua.

18. Oku fendela ava va fa kuatiamẽla kelongiso lipi liuhembi?

¹⁸ Satana wa siatavo oku vetiya atavo amue oco va longise okuti eci omunu a fa, o pongoloka espiritu, okuti li sukila oku sumbiwa lava va kasi lomuenyo. Elongiso liaco li lekisavo okuti espiritu liaco, ci tava okuti li kala ekamba ale unyali. Kuli valua va siata oku tava kuhembi waco. Ovo va kuete usumba lava va fa. Kuenje va lekisa esumbilo kokuavo kuenda va va fendela. Pole, Embimbiliya li longisa okuti ava va fa, va pekela. Kuenda li longisavo okuti tu sesamẽla oku fendela lika Suku yocili, Yehova. Momo eye Ululiki wetu, haeye wa tu ĩha cosi tu kuete.​—Esituluilo 4:11.

19. Oku kũlĩha ocili catiamẽla koku fa ci tu kuatisa oku kuata elomboloko lie?

¹⁹ Oku kũlĩha ocili catiamẽla kuava va fa, ci ku teyuila koku yapuisiwa lovohembi a vakuatavo esanda. Kuenda ci ku kuatisa oku kuata elomboloko lialongiso akuavo a sangiwa Vembimbiliya. Oku limbuka okuti omanu eci va fa ka va endi kocitumãlo cimue ka ci letiwe, ci kuete esilivilo. Momo elavoko liomuenyo ko pui voluali luokaliye palo posi, li kuata esilivilo lia velapo kokuove.

20. Epulilo lipi lika lombuiwa vocipama cikuãimo?

²⁰ Kosimbu, ukuesunga Yovi wa pulile hati: “Omunu nda o fa o kala vali lomuenyo?” (Yovi 14:14) Ci tava hẽ okuti omunu wa fa o pinduka, okuti o kala vali lomuenyo? Eci Embimbiliya li longisa catiamẽla kondaka eyi ci lembeleka calua. Ocipama cikuãimo cika lombolola ondaka eyi.