1-3. Ania a kabusor ti mangkamkamat kadatayo amin, ket apay a makapabang-ar ti panangusig iti isursuro ti Biblia?

IPAPANMO a kamkamatennaka ti maysa a nauyong a kabusor. Napigpigsa ken naparpartak nga amang ngem sika. Ammom a naulpit ta nakitam a pinatayna ti dadduma kadagiti gagayyemmo. Uray no partakam ti tumaray tapno saannaka a makamatan, umas-asideg latta kenka. Kasla awanen ti namnamam. Ngem pagammuan ta adda immabay a mangisalakan kenka. Napigpigsa nga amang ngem iti kabusormo, ket inkarina a tulongannaka. Anian a pannakabang-armo!

² No ar-arigen, kamkamatennaka ti kasta a kabusor. Kamkamatennatayo amin. Kas naadaltayo iti napalabas a kapitulo, ti Biblia awaganna ni patay kas kabusor. Awan kadatayo ti makaliklik wenno makaparmek iti dayta. Nakitan ti kaaduan kadatayo ti panangpapatay daytoy a kabusor kadagiti tattao a patpatgentayo. Ngem nabilbileg nga amang ni Jehova ngem ni patay. Isu ti naayat a Manangisalakan ken napaneknekanen a kabaelanna a parmeken daytoy a kabusor. Ket inkarina a parmekenna a mamimpinsan daytoy a kabusor a ni patay. Isursuro ti Biblia: “Kas ti maudi a kabusor, ni patay mapukawto.” (1 Corinto 15:26) Naimbag a damag dayta!

 ³ Kitaentayo nga umuna no kasano nga apektarannatayo ti kabusor a ni patay no mangbiktima. Ti panangusig iti daytoy ket tumulong kadatayo a mangtarus iti banag a makaliwliwa kadatayo. Inkari ni Jehova nga agbiagto manen dagiti natay. (Isaias 26:19) Mapagungardanto. Dayta ti namnamada.

4. (a) Iti reaksion ni Jesus idi natay ti tao nga ipatpategna, apay nga adda masursurotayo maipapan iti rikna ni Jehova? (b) Ania a naidumduma a pannakigayyem ti napatanor ni Jesus?

⁴ Adda kadin pimmusay a patpatgem iti biag? Kasla nagrigat a daeran ti saem, ladingit, ken kinaawan gaway nga itden ti ipapatay. Kadagiti kasta a kanito, masapultayo ti liwliwa manipud iti Sao ti Dios. (2 Corinto 1:3, 4) Tulongannatayo ti Biblia a mangtarus iti rikna da Jehova ken Jesus no adda matay. Ni Jesus, a perpekto a ladawan ti Amana, ammona ti saem nga itden ti ipapatay ti maysa a tao. (Juan 14:9) Idi adda idiay Jerusalem, masansan a sarungkaran ni Jesus dagiti agkakabsat a Lazaro, Maria, ken Marta, nga agnanaed idiay Betania, maysa nga ili a kabangibang ti Jerusalem. Nagbalinda a nasinged nga aggagayyem. Kuna ti Biblia: “Ni Jesus inayatna ni Marta ken ti kabsatna a babai ken ni Lazaro.” (Juan 11:5) Ngem kas naadaltayo iti napalabas a kapitulo, natay ni Lazaro.

5, 6. (a) Ania ti reaksion ni Jesus idi kaduana ti agladladingit a pamilia ken gagayyem ni Lazaro? (b) Apay a makaparegta kadatayo ti panagladingit ni Jesus?

⁵ Ania ti rikna ni Jesus idi natay ti gayyemna? Kunaen kadatayo ti salaysay a napan ni Jesus kadagiti kabagian ken gagayyem ni Lazaro ket nadatnganna ida nga agladladingit. Naldaangan iti kasta unay idi makitana ida. “Nagsennaay iti espirituna ket nariribukan.” Kuna pay ti salaysay: “Nagarubos dagiti lua ni Jesus.” (Juan 11:33, 35) Idi nagladingit ni Jesus, kayatna kadi a sawen nga awan ti namnamana? Saan. Kinapudnona, ammo ni Jesus nga adda nakaskasdaaw a mapasamak. (Juan 11:3, 4) Ngem nariknana latta ti saem ken ladingit nga itden ti ipapatay.

⁶ Nupay kasta, makaparegta kadatayo ti panagladingit ni  Jesus. Maadaltayo a ni Jesus ken ni Jehova nga Amana kagurada ni patay. Ngem kabaelan ni Jehova a Dios a parmeken dayta a kabusor! Kitaentayo no ania ti nabalinan nga aramiden ni Jesus babaen ti pannakabalin ti Dios.

7, 8. Iti panangmatmat dagiti tattao, apay a kasla awanen ti namnama ni Lazaro, ngem ania ti inaramid ni Jesus?

⁷ Naitanem ni Lazaro iti maysa a rukib, ket kiniddaw ni Jesus nga ikkatenda ti bato a naiserra iti wangawangan ti rukib. Ngem kinuna ni Marta a nabuyoken ti bangkay ni Lazaro ta uppat nga aldawnan a naitanem. (Juan 11:39) Iti panangmatmat ti tao, kasla awanen ti namnama ni Lazaro.

⁸ Inikkatda ti bato, ket impukkaw ni Jesus: “Lazaro, rummuarka!” Ania ti napasamak? “Ti tao a natayen rimmuar.” (Juan 11:43, 44) Mailadawanmo kadi ti rag-o dagiti tattao nga adda sadiay? Kabsatda man, kabagian, gayyem, wenno kaarrubada ni Lazaro, ammoda a natayen. Ngem adda sadiay a sitatakder iti imatangda ti isu met laeng a tao a patpatgenda. Kasla di nakappapati dayta. Awan duadua nga adu dagiti nalaus ti ragsakda a nangabrasa ken ni Lazaro. Anian a pannakaabak ni patay!

9, 10. (a) Kasano nga impalgak ni Jesus ti Gubuayan ti pannakabalinna a nangpagungar ken ni Lazaro? (b) Ania dagiti pagsayaatan ti panangbasa kadagiti salaysay iti Biblia maipapan kadagiti napagungar?

⁹ Saan nga inaramid ni Jesus daytoy a nakaskasdaaw a milagro iti bukodna a kabaelan. Idi nagkararag sakbay a pinukkawanna ni Lazaro, imbatadna a ni Jehova ti Gubuayan ti pannakabalinna a mangpagungar. (Juan 11:41, 42) Saan laeng nga iti dayta a gundaway nga inusar ni Jehova ti pannakabalinna a mangpagungar iti natay. Ti panagungar ni Lazaro ket maysa laeng kadagiti siam a panagungar a nailanad iti Sao ti Dios. * Makaparagsak a basaen ken adalen dagitoy a salaysay.  Isuroda kadatayo a saan a mangidumduma ti Dios, ta karaman kadagiti napagungar dagiti ubbing ken nataengan, lallaki ken babbai, Israelita ken saan nga Israelita. Ket anian a rag-o ti nailadawan kadagitoy a salaysay! Kas pagarigan, idi pinagungar ni Jesus ti maysa a balasitang, dagiti dadakkelna “saanda a natngelan ti riknada buyogen ti dakkel a panagsiddaaw.” (Marcos 5:42) Wen, inikkan ida ni Jehova iti panggapuanda nga agrag-o a saandanto a pulos malipatan.

¹⁰ Siempre, idi kamaudianna natay met laeng dagidiay pinagungar ni Jesus. Kayatna kadi a sawen nga awan serbi ti pannakapagungarda? Saan. Dagitoy a salaysay iti Biblia pasingkedanda dagiti napateg a kinapudno ken ikkandatayo iti namnama.

11. Kasano a ti salaysay maipapan iti panagungar ni Lazaro pasingkedanna ti kinapudno a nailanad iti Eclesiastes 9:5?

¹¹ Isursuro ti Biblia a dagiti natay “saanda a pulos sipapanunot iti aniaman.” Saanda a sibibiag iti sadinoman ken awan a pulos ti puotda. Ti salaysay maipapan ken ni Lazaro pasingkedanna daytoy a kinapudno. Idi nagungar ni Lazaro, adda kadi inestoriana kadagiti tattao maipapan iti kasasaad idiay langit? Wenno binutbutengna kadi ida babaen ti panangisaritana kadagiti makapasidduker a kasasaad iti gumilgil-ayab nga impierno? Saan. Awan ti kasta nga imbagbaga ni Lazaro a nailanad iti Biblia. Iti uppat nga aldaw a kaaddana iti tanem, ‘saan a pulos a sipapanunot iti aniaman.’ (Eclesiastes 9:5) Matmaturog laeng idi ken patay.—Juan 11:11.

12. Apay a masiguradotayo a pudno a nagungar ni Lazaro?

¹² Isursuro pay ti salaysay maipapan ken ni Lazaro nga agpayso ti panagungar, saan a parbo laeng. Ni Jesus pinagungarna ni Lazaro iti imatang dagiti tattao. Uray dagiti panguluen ti relihion, a bumusbusor ken ni Jesus, saanda a nailibak daytoy a milagro. Kinunada ketdi: “Ania ti aramidentayo, agsipud ta daytoy a tao [ni Jesus] agar-aramid iti  adu a pagilasinan?” (Juan 11:47) Adu a tattao ti napan nangkita ken ni napagungar a Lazaro. Nagbanaganna, immadu dagiti namati ken ni Jesus. Nakitada a maysa ni Lazaro a nabiag a pammaneknek a ni Jesus ket imbaon ti Dios. Gapu ta nalagda unay daytoy a pammaneknek, nagtutulagan ti sumagmamano kadagiti natangken ti panagpuspusoda a narelihiosuan a panguluen dagiti Judio a papatayenda da Jesus ken Lazaro.—Juan 11:53; 12:9-11.

13. Ania ti pamatiantayo a pudno a kabaelan ni Jehova a pagungaren dagiti natay?

¹³ Nainkalintegan kadi a patien ti panagungar? Wen, ta insuro ni Jesus a dumtengto ti aldaw a mapagungar “amin dagidiay adda kadagiti pakalaglagipan a tanem.” (Juan 5:28) Ni Jehova ti Namarsua iti amin a biag. Narigat kadi a patien a kabaelanna ti agparsua manen iti biag? Siempre, agpannuray dayta iti lagip ni Jehova. Kabaelanna kadi a lagipen dagiti natayen a patpatgentayo iti biag? Saan a mabilang dagiti bituen iti tangatang, ngem ti Dios awaganna ti tunggal maysa iti naganda! (Isaias 40:26) No kasta, kabaelan ni Jehova a Dios a lagipen ti amin a detalye maipapan kadagiti pimmusayen a patpatgentayo iti biag, ken kabaelanna a pagungaren ida.

14, 15. Kas ipakita ti sasao ni Job, ania ti rikna ni Jehova maipapan iti panangpagungar kadagiti natay?

¹⁴ Ngem ania ti rikna ni Jehova maipapan iti panangpagungar kadagiti natay? Isursuro ti Biblia a magagaran ni Jehova a mangpagungar kadagiti natay. Insaludsod ti matalek a tao a ni Job: “No ti nabaneg a lalaki matay mabalinna kadi ti agbiag manen?” Agsasao idi ni Job maipapan iti panagurayna iti tanem agingga a dumteng ti tiempo a pananglagip kenkuana ti Dios. Kinunana ken ni Jehova: “Umawagkanto, ket siak sungbatankanto. Kailiwmonto ti aramid dagita imam.”—Job 14:13-15.

¹⁵ Panunotem dayta! Il-iliwen ni Jehova a pagungaren dagiti natay. Saan kadi a makaparagsak a maammuan a kasta ti rikna ni Jehova? Ngem ti ngay panagungar iti masanguanan? Siasinonto dagiti mapagungar, ken sadino?

16. Mapagungarto dagiti natay tapno agbiagda iti sidong dagiti ania a kasasaad?

¹⁶ Maipapan iti panagungar iti masanguanan, adu ti maadaltayo kadagiti panagungar a naisalaysay iti Biblia. Dagiti tattao a nagungar idi ditoy daga nakalangenda manen dagiti patpatgenda iti biag. Kastanto met laeng ti panagungar iti masanguanan—ngem nasaysayaatto nga amang. Kas naadaltayo iti Kapitulo 3, panggep ti Dios nga agbalin a paraiso ti intero a daga. Saanto ngarud a mapagungar dagiti natay iti lubong a napno iti gubat, krimen, ken sakit. Addanto gundawayda nga agbiag nga agnanayon ditoy daga iti sidong dagiti natalna ken naragsak a kasasaad.

17. Siasino dagiti mapagungar?

¹⁷ Siasino dagiti mapagungar? Kinuna ni Jesus nga “amin dagidiay adda kadagiti pakalaglagipan a tanem mangngegdanto ti timekna [timek ni Jesus].” (Juan 5:28, 29) Kasta met, kuna ti Apocalipsis 20:13: “Ti baybay inyawatna dagidiay natay nga adda kenkuana, ket ni patay ken ti Hades inyawatda dagidiay natay nga adda kadakuada.” (Kitaem ti Apendise, iti artikulo nga “Ania ti Sheol ken Hades?”) Awanton ti nagyan ti tanem. Agbiagto manen dagiti binilion a tattao nga agin-inana iti tanem. Kinuna ni apostol Pablo: “Addanto panagungar agpadpada dagiti nalinteg ken dagiti nakillo.” (Aramid 24:15) Ania ti kayat a sawen dayta?

18. Siasino ti nairaman kadagiti “nalinteg” a mapagungarto, ken ania ti maaramidan kenka daytoy a namnama?

¹⁸ Karaman kadagiti “nalinteg” ti adu kadagiti tattao a mabasbasatayo iti Biblia ken nagbiag sakbay nga immay ni Jesus ditoy daga. Mabalin a mapanunotmo da Noe, Abraham, Sara, Moises, Ruth, Ester, ken dadduma pay. Iti maika-11 a kapitulo ti Hebreo, nadakamat ti maipapan iti dadduma kadagitoy a lallaki ken babbai nga addaan iti nabileg a pammati. Ngem karaman met kadagiti “nalinteg” dagiti adipen ni Jehova a matay iti kaaldawantayo. Gapu iti namnama a panagungar, saantayo a kabuteng ni patay.—Hebreo 2:15.

19. Siasino “dagiti nakillo,” ket ania a gundaway ti siaayat nga ipaay ni Jehova kadakuada?

 ¹⁹ Dagiti ngay tattao a saan a nagserbi wenno nagtulnog ken ni Jehova gapu ta awan a pulos ti ammoda maipapan kenkuana? Saannanto a lipaten dagitoy a binilion a “nakillo” a tattao. Mapagungardanto met ken maikkanda iti gundaway nga agsursuro maipapan iti pudno a Dios ken agserbi kenkuana. Iti las-ud ti sangaribu a tawen, mapagungarto dagiti natay ken maikkanda iti gundaway a makikaykaysa kadagiti matalek a tattao ditoy daga nga agserbi ken ni Jehova. Nagsayaatto a panawen dayta. Aw-awagan ti Biblia dayta a panawen kas Aldaw ti Panangukom. *

20. Ania ti Gehenna, ken siasino dagiti mapan sadiay?

²⁰ Kayatna kadi a sawen a mapagungarto amin a natay? Saan. Kuna ti Biblia nga adda idiay “Gehenna” ti dadduma kadagiti natay. (Lucas 12:5) Naggapu ti nagan a Gehenna iti nagan ti pagbasuraan a masarakan iti ruar ti nagkauna a Jerusalem. Sadiay idi ti pakapuoran dagiti bangkay ken basura. Dagiti Judio imbilangda a saan a maikari a maitanem ken mapagungar dagiti natay a naibelleng dagiti bangkayda sadiay. No kasta, ti Gehenna maitutop nga iladladawanna ti agnanayon a pannakadadael. Nupay addanto akem ni Jesus iti panangukom kadagiti sibibiag ken kadagiti natay, ni Jehova ti kamaudianan nga Ukom. (Aramid 10:42) Pulos a dinanto pagungaren dagidiay kednganna a dakes ken saan nga agbalbaliw.

21, 22. (a) Ania pay a panagungar ti dakdakamaten ti Biblia? (b) Siasino ti kaunaan a napagungar iti espiritu a biag?

²¹ Dakdakamaten met ti Biblia ti sabali pay a panagungar, ti panagungar kas espiritu a parsua idiay langit. Adda maysa laeng a pagarigan ti kastoy a panagungar a nailanad iti Biblia, ti panagungar ni Jesu-Kristo.

²² Kalpasan ti ipapatay ni Jesus kas maysa a tao, saan a binaybay-an ni Jehova nga agtalinaed iti tanem ti matalek nga  Anakna. (Salmo 16:10; Aramid 13:34, 35) Ti Dios pinagungarna ni Jesus, ngem saan a kas maysa a tao. Inlawlawag ni apostol Pedro a ni Kristo “napapatay iti lasag, ngem napagbiag iti espiritu.” (1 Pedro 3:18) Pudno a maysa daytoy a nakaskasdaaw a milagro. Sibibiag manen ni Jesus kas maysa a mannakabalin nga espiritu a persona! (1 Corinto 15:3-6) Ni Jesus ti immuna a nakapadas iti kastoy a nadayag a panagungar. (Juan 3:13) Ngem saan nga isu ti maudi.

23, 24. Siasino ti mangbukel iti “bassit nga ipastoran” ni Jesus ken mano ti bilangda?

²³ Gapu ta ammona nga asideg idin nga agsubli idiay langit, kinuna ni Jesus kadagiti matalek a pasurotna a mapan ‘mangisagana iti lugar’ idiay langit nga agpaay kadakuada. (Juan 14:2) “Bassit nga ipastoran” ti awag ni Jesus kadagidiay mapan idiay langit. (Lucas 12:32) Mano dagiti adda iti daytoy bassit a grupo dagiti matalek a Kristiano? Sigun iti Apocalipsis 14:1, kuna ni apostol Juan: “Nakitak, ket, adtoy! ti Kordero [ni Jesu-Kristo] nga agtaktakder iti Bantay Sion, ket kaduana ti sangagasut uppat a pulo ket uppat a ribu nga addaan iti naganna ken iti nagan ni Amana a naisurat kadagiti mugingda.”

²⁴ Mapagungar idiay langit dagitoy 144,000 a Kristiano, a pakairamanan dagiti matalek nga apostol ni Jesus. Kaanoda a mapagungar? Insurat ni apostol Pablo a mapasamak dayta kabayatan ti panawen ti kaadda ni Kristo. (1 Corinto 15:23) Kas maadalmonto iti Kapitulo 9, agbibiagtayon iti dayta a panawen. No kasta, giddato a mapagungar idiay langit dagiti sumagmamano a natda kadagiti 144,000 a matay iti kaaldawantayo. (1 Corinto 15:51-55) Nupay kasta, kaaduan iti sangatauan ti addaan iti namnama a mapagungar iti Paraiso ditoy daga.

25. Ania ti mausig iti sumaganad a kapitulo?

²⁵ Wen, pudno a parmekento ni Jehova ti kabusortayo a ni patay, ket mapukawton iti agnanayon! (Isaias 25:8) Ngem mabalin a maisaludsodmo, ‘Ania ti aramiden idiay langit dagiti mapagungar a mapan sadiay?’ Agbalinda a kameng ti maysa a Pagarian a gobierno idiay langit. Adunto pay ti maammuantayo maipapan iti dayta a gobierno iti sumaganad a kapitulo.