1-3. Nĩ thũ ĩrĩkũ ĩtũteng’eretie ithuothe, na gũthuthuria ũrĩa Bibilia ĩrutanaga gũgũtũhooreria nĩkĩ?

TA HŨRA mbica ũteng’eretio nĩ thũ njũru mũno. Ĩ na hinya na ihenya gũgũkĩra. Nĩ ũĩ atĩ ndĩrĩ tha tondũ nĩyũragĩte arata aku amwe. O na wageria kũũra atĩa-rĩ, ĩrathiĩ o na mbere gũgũkuhĩrĩria. Gũtironeka ta kũrĩ na mwĩhoko o na hanini. No o rĩmwe-rĩ, hagooka mũndũ wa gũgũteithia. E na hinya mũingĩ gũkĩra thũ ĩyo na nĩerutĩire gũgũteithia. No ũigue wahoorera ngoro mũno!

² No tuuge atĩ wee nĩũteng’eretio nĩ thũ ta ĩyo. Ithuothe tũrĩ ateng’erie. O ta ũrĩa twerutire thĩinĩ wa Gĩcunjĩ gĩa 6, Bibilia ĩtaga gĩkuũ thũ. Gũtirĩ mũndũ ũngĩhota kũmĩũrĩra kana kũmĩĩthema. Hakuhĩ ithuothe nĩtuonete thũ ĩyo yũragĩte endwa aitũ. No Jehova arĩ na hinya mũingĩ mũno gũkĩra gĩkuũ. Nĩwe Mũteithũri ũrĩa wĩ wendo na nĩonanĩtie atĩ no ahoote thũ ĩyo. Na nĩoigĩte atĩ nĩekwananga thũ ĩyo, gĩkuũ, na akĩniine biũ. Bibilia ĩrutanaga ũũ: “Thũ ĩrĩa ĩkarigĩrĩria kũninwo nĩyo gĩkuũ.” (1 Akorintho 15:26) Ũcio nĩ ũhoro mwega!

³ Reke rĩu twĩcirie hanini ũrĩa thũ ĩyo ti gĩkuũ ĩtũmaga tũnyarirĩke rĩrĩa twakuĩrwo. Gwĩka ũguo nĩ gũgũtũteithia  kũmenya ũndũ wa gũtũma tũkene. Jehova nĩeranĩire atĩ arĩa makuĩte nĩmagaatũũra rĩngĩ. (Isaia 26:19) Nĩmagacokio muoyo rĩngĩ. Kĩu nĩkĩo kĩĩrĩgĩrĩro gĩa kũriũka.

4. (a) Nĩkĩ gĩtũmaga ũrĩa Jesu aiguire aakuĩrwo nĩ mũrata gũtũteithie kũmenya ũrĩa Jehova aiguaga? (b) Jesu aarĩ na arata arĩkũ a mwanya?

⁴ Nĩ ũrĩ wakuĩrwo? Mũndũ aiguaga ta atangĩhota kũũmĩrĩria ruo rũu na kĩeha, na kuona ta atiganĩirio. Hĩndĩ ta ĩyo-rĩ, twagĩrĩirũo nĩ gũthiĩ he Kiugo kĩa Ngai gĩtũhoorerie. (2 Akorintho 1:3, 4) Bibilia nĩ ĩtũteithagia kũmenya ũrĩa Jehova na Jesu maiguaga igũrũ rĩgiĩ gĩkuũ. Jesu, o ũrĩa wahaanaga ta Ithe biũ, nĩ oĩ ruo rwa gũkuĩrwo. (Johana 14:9) Rĩrĩa athiĩ Jerusalemu-rĩ, Jesu nĩ aaceeragĩra Lazaro na aarĩ a nyina, Mariamu na Maritha, arĩa maikaraga taũni yaarĩ hakuhĩ yetagwo Bethania. Magĩtuĩka arata anene mũno. Bibilia yugaga ũũ: “Jesu nĩ kwenda endete Maritha na mwarĩ wa nyina o na Lazaro.” (Johana 11:5) No rĩrĩ, o ta ũrĩa twerutire thĩinĩ wa Gĩcunjĩ gĩa 6, Lazaro nĩ aakuire.

5, 6. (a) Jesu eekire atĩa hĩndĩ ĩrĩa aarĩ hamwe na andũ aa Lazaro na arata magĩcakaya? (b) Kĩeha kĩa Jesu gĩtũũmagĩrĩria atĩa?

⁵ Jesu aiguire atĩa mũratawe aakua? Bibilia ĩtwĩraga atĩ Jesu onganire na andũ aa Lazaro na arata rĩrĩa maacakayaga nĩ gĩkuũ gĩake. Aamona-rĩ, Jesu akĩringwo nĩ tha mũno. Jesu “agĩgĩcaya o roho-inĩ thĩinĩ, agĩtangĩka.” Ningĩ Bibilia yugaga ũũ: “Jesu akĩrĩra maithori.” (Johana 11:33, 35) Gũkorũo Jesu e na kĩeha nĩ kuuga atĩ ndaarĩ na kĩĩrĩgĩrĩro? Tiguo o na hanini. Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ Jesu nĩ oĩ atĩ harĩ ũndũ wa magegania warĩ hakuhĩ gwĩkĩka. (Johana 11:3, 4) No, no aiguire ruo na kĩeha gĩa gũkuĩrwo.

⁶ Na njĩra ĩngĩ-rĩ, kĩeha kĩa Jesu nĩ gĩtũũmagĩrĩria. Gĩtũrutaga atĩ Jesu na Ithe, Jehova, nĩmathũire gĩkuũ. No Jehova Ngai no ahote kũrũa na thũ ĩyo na amĩtoorie! Reke tuone ũrĩa Ngai aahotithirie Jesu gwĩka.

7, 8. Ũhoro wĩgiĩ Lazaro woonekaga ũtarĩ na kĩĩrĩgĩrĩro nĩkĩ harĩ andũ, no Jesu eekire atĩa?

⁷ Lazaro aathikĩtwo ngurunga-inĩ, nĩ ũndũ ũcio Jesu akiuga ihiga rĩrĩa rĩahingĩte mũromo rĩeherio. Maritha akĩrega tondũ thutha wa gũikara mĩthenya ĩna-rĩ, mwĩrĩ wa Lazaro no nginya ũkorũo nĩ waambĩrĩirie kũbutha. (Johana 11:39) Tũngĩrora ũndũ ũcio na maitho ma ũmũndũ-rĩ, haarĩ na kĩĩrĩgĩrĩro kĩrĩkũ?

⁸ Ihiga rĩkĩeherio, na Jesu akĩanĩrĩra na mũgambo mũnene, akiuga: “Lazaro, uma”! Gũgĩthiĩ atĩa? Mũndũ “ũcio warĩ mũkuũ akiuma.” (Johana 11:43, 44) Ũgwĩciria andũ arĩa maarĩ hau maakenire atĩa? Gũkorũo Lazaro aarĩ mũrũ wa nyina, kana wa nyũmba yao, kana mũrata, kana mũndũ wa itũũra-rĩ, nĩmaamenyaga atĩ nĩ aakuĩte. No rĩu mũndũ ũcio meendete, nĩwe ũcio maarũngiĩ nake hau. Ũndũ ũcio woonekire ta arĩ kĩroto. Hatarĩ nganja, aingĩ nĩmaahĩmbĩirie Lazaro makenete. Kaĩ gĩkuũ nĩ kĩahootirũo ĩ!

9, 10. (a) Jesu oonanirie atĩa Kĩhumo kĩa hinya wake wa kũriũkia Lazaro? (b) Kwĩ na ũguni ũrĩkũ gũthoma thĩinĩ wa Bibilia ũhoro wa andũ arĩa maariũkirio?

⁹ Jesu ndoigire atĩ aaringire kĩama kĩu gĩa kũgegania na hinya wake mwene. Thĩinĩ wa ihoya rĩake atanariũkia Lazaro-rĩ, nĩ oonanirie wega atĩ Jehova nĩwe waarĩ Kĩhumo kĩa hinya wa kũriũkania. (Johana 11:41, 42) Ihinda rĩu to rĩo tu Jehova aahũthĩrire hinya wake na njĩra ĩyo. Kũriũkio kwa Lazaro no kĩmwe tu gĩa ciama kenda cia mũthemba ũcio iria ciandĩkĩtwo thĩinĩ wa Kiugo kĩa Ngai. * Nĩ ũndũ ũrehaga gĩkeno gũthoma na kwĩruta ũhoro ũcio. Ũtũrutaga atĩ Ngai ndarĩ mũthutũkanio, tondũ  arĩa maariũkirio maarĩ andũ anyinyi na akũrũ, athuri na atumia, Aisiraeli na matarĩ Aisiraeli. Ũcio nĩ ũhoro wa gĩkeno kĩnene! Kwa ngerekano, hĩndĩ ĩrĩa Jesu aariũkirie kairĩtu kanini-rĩ, aciari ako ‘maagegire kĩgeganio kĩnene mũno.’ (Mariko 5:42) Ĩĩ, Jehova nĩ aamaheete gĩtũmi gĩa kũmarehera gĩkeno matangĩariganĩirũo.

¹⁰ Nĩ ma arĩa maariũkirio nĩ Jesu nĩmaacokire magĩkua rĩngĩ. No nĩ kuuga atĩ gũtiarĩ na bata wa kũmariũkia? Tiguo o na hanini. Ũhoro ũcio wĩ thĩinĩ wa Bibilia ũtĩtĩrithagia ma ya bata na ũgatũhe mwĩhoko.

11. Ũhoro wa kũriũka kwa Lazaro ũtĩtĩrithagia atĩa ũũma wa Kohelethu 9:5?

¹¹ Bibilia ĩrutanaga atĩ arĩa makuĩte “matirĩ ũndũ moĩ.” Matirĩ muoyo na gũtirĩ kũndũ mathiĩte. Kũriũkio kwa Lazaro nĩgũtĩtĩrithagia ũndũ ũcio. Lazaro aariũkio-rĩ, nĩ aagegirie andũ na ũhoro wa matu-inĩ? Kana hihi nĩ aamamakirie na ng’ano cia gũtua nda ciĩgiĩ icua-inĩ? Aca. Bibilia ndiugĩte atĩ Lazaro nĩ oigire maũndũ ta macio. Kahinda ka mĩthenya ĩna ĩrĩa akuĩte-rĩ, ‘gũtirĩ ũndũ oĩ.’ (Kohelethu 9:5) Lazaro no gũkoma aakomeete gĩkuũ-inĩ.—Johana 11:11.

12. Tũngĩkorũo na ma atĩa atĩ Lazaro nĩ aariũkirio?

¹² Ũhoro wa kũriũkio kwa Lazaro ningĩ nĩũtũrutaga atĩ kũriũka nĩ ũndũ wa ma, ti ng’ano tu. Jesu aariũkirie Lazaro mbere ya kĩrĩndĩ kĩa andũ. O na atongoria a ndini, arĩa maathũire Jesu, matiakaanire atĩ nĩaaringire kĩama kĩu. Ithenya rĩa ũguo-rĩ, moigire ũũ: “Tũgwĩka atĩa? amu-rĩ, mũndũ ũcio [Jesu] nĩekaga ciama nyingĩ.” (Johana 11:47) Andũ aingĩ nĩ maathire kwĩyonera mũndũ ũcio waariũkĩtio. Nĩ ũndũ ũcio angĩ aingĩ magĩĩtĩkia Jesu. Nĩ moonire ũira wa ma kũgerera kwĩ Lazaro, atĩ Jesu aatũmĩtwo nĩ Ngai. Ũira ũcio waarĩ mũnene nginya amwe aa atongoria  arĩa moomĩtie ngoro a ndini ya Kĩyahudi makĩbanga kũũraga Jesu na Lazaro.—Johana 11:53; 12:9-11.

13. Twĩna gĩtũmi kĩrĩkũ gĩa gwĩtĩkia atĩ Jehova na ma no ariũkie arĩa makuĩte?

¹³ Gwĩtĩkia atĩ andũ nĩmakariũkio no kĩroto tu? Aca, tondũ Jesu oigire atĩ mũthenya ũmwe “arĩa othe me thĩinĩ wa mbĩrĩra” nĩ makariũkio. (Johana 5:28) Jehova nĩwe Mũũmbi wa indo ciothe irĩ muoyo. Nĩ ũndũ wĩ hinya gwĩtĩkia atĩ no acokie mũndũ muoyo? Nĩ ma, Jehova akaariũkia arĩa me kĩririkano-inĩ gĩake. Hihi no aririkane endwa aitũ arĩa makuĩte? Nĩ kũrĩ njata nyingĩ mũno itangĩtarĩka igũrũ, no Ngai nĩaciheete ciothe marĩĩtwa! (Isaia 40:26) Kwoguo-rĩ, Jehova Ngai no aririkane wega biũ endwa aitũ arĩa makuĩte, na no ahote kũmacokia muoyo.

14, 15. Ta ũrĩa ciugo cia Ayubu cionanĩtie-rĩ, Jehova aiguaga atĩa igũrũ rĩgiĩ kũriũkia arĩa makuĩte?

¹⁴ No rĩrĩ, Jehova aiguaga atĩa igũrũ rĩgiĩ kũriũkia arĩa makuĩte? Bibilia ĩrutanaga atĩ nĩendaga mũno kũriũkia arĩa makuĩte. Mũndũ mũthingu Ayubu ooririe ũũ: “Mũndũ aakua-rĩ, nĩkũngĩhoteka acoke muoyo rĩngĩ?” Ayubu aaragia ũhoro wa gweterera thĩinĩ wa mbĩrĩra o nginya rĩrĩa Ngai akaamũririkana. Eerire Jehova ũũ: “Hĩndĩ ĩo wetana, na niĩ ndagwĩtĩka; nĩ kwĩrirĩria ũngĩkorũo ũkĩĩrirĩria wĩra ũyũ wa moko maku.”—Ayubu 14:13-15.

¹⁵ Ta wĩĩcirie! Jehova nĩ kwĩrirĩria eeriragĩria gũcokia andũ arĩa makuĩte muoyo. Githĩ ti ũndũ wa gũcanjamũra ngoro kũmenya atĩ ũguo nĩguo Jehova aiguaga? No rĩrĩ, kũriũka kũrĩa gũũkĩte gũgakorũo atĩa? Nĩa makaariũkio, na makaariũkio mathiĩ kũ?

16. Arĩa akuũ makariũkio matũũre kũndũ kũhaana atĩa?

¹⁶ Ũhoro ũrĩa wĩ thĩinĩ wa Bibilia wĩgiĩ kũriũka ũtũrutaga maũndũ maingĩ makoniĩ kũriũka kũrĩa gũũkĩte. Andũ arĩa maariũkirio gũkũ thĩ maacokire kũrĩ endwa ao. No ta  guo kũriũka kũrĩa gũũkĩte gũgakorũo, o tiga nĩ gũgakorũo gwĩ kwega makĩria. O ta ũrĩa twerutire thĩinĩ wa Gĩcunjĩ gĩa 3, itanya rĩa Ngai nĩ thĩ yothe ĩtuĩke paradiso. Kwoguo arĩa makuĩte matikariũka matũũre thĩ ĩiyũirũo nĩ mbaara, waganu, na mĩrimũ. Nĩmagakorũo na mweke wa gũtũũra tene na tene gũkũ thĩ kũrĩ na thayũ na gĩkeno.

17. Nĩa makariũkio?

¹⁷ Nĩa makaariũkio? Jesu oigire atĩ “arĩa othe me thĩinĩ wa mbĩrĩra makaigua mũgambo wake [wa Jesu], na moime kuo.” (Johana 5:28, 29) O ta ũguo, Kũguũrĩrio 20:13 yugaga ũũ: “Narĩo iria rĩrĩa inene rĩkĩruta arĩa akuũ arĩa maarĩ thĩinĩ warĩo, nakĩo gĩkuũ o na kwa-ngoma ikĩruta akuũ arĩa maarĩ kũrĩ cio.” “Kwa ngoma” nĩ mbĩrĩra ya andũ othe. (Rora Ũhoro Muongerere, karatathi ka 212-213) Mbĩrĩra ĩyo ya andũ othe ĩgaatigũo itarĩ mũndũ o na ũmwe. Andũ bilioni icio ciothe nĩmakariũkio. Mũtũmwo Paulo oigire ũũ: “Kwĩ hĩndĩ gũkariũkio andũ arĩa athingu o na arĩa matarĩ athingu.” (Atũmwo 24:15) Ũguo nĩ kuuga atĩa?

18. “Arĩa athingu” makaariũkio nĩ hamwe na a, na kĩĩrĩgĩrĩro kĩu kĩngĩgũteithia atĩa wee mwene?

¹⁸ “Arĩa athingu” nĩ hamwe na andũ aingĩ arĩa tũthomaga ũhoro wao thĩinĩ wa Bibilia maatũraga mbere ya Jesu gũũka gũkũ thĩ. No wĩcirie ũhoro wa mũndũ ta Nuhu, Iburahimu, Sara, Musa, Ruthu, Esiteri, na angĩ aingĩ. Mũrango wa 11 wa Ahibirania nĩwarĩrĩirie ũhoro wa amwe a athuri na atumia acio a wĩtĩkio. O na ningĩ “arĩa athingu” nĩ hamwe na ndungata cia Jehova iria ikuaga mahinda-inĩ maitũ. Nĩ ũndũ wa kĩĩrĩgĩrĩro gĩa kũriũka-rĩ, no tuohorũo kuuma kwĩ guoya wa gĩkuũ.—Ahibirania 2:15.

19. “Arĩa matarĩ athingu” nĩa, na Jehova nĩ ũndũ wa tha ciake akaamahe mweke ũrĩkũ?

¹⁹ Ĩ arĩa nao mataatungatĩire Jehova kana kũmwathĩkĩra nĩ ũndũ matioimire moĩ ũhoro wake? Andũ acio bilioni nyingĩ “matarĩ athingu” matikariganĩra. O nao nĩmakariũkio na maheo kahinda ga kwĩruta igũrũ rĩgiĩ Ngai wa ma  na kũmũtungatĩra. Hĩndĩ ya ihinda rĩa mĩaka ngiri ĩmwe-rĩ, arĩa akuũ nĩmakariũkio na maheo mweke wa kũũngana na arĩa athingu thĩinĩ wa thĩ gũtungatĩra Jehova. Gagaakorũo karĩ kahinda kega mũno. Ihinda rĩu nĩrĩo Bibilia ĩtaga Ihinda rĩa Gũtuanĩra. *

20. Jehanumu nĩ kĩĩ, na nĩa mathiaga kuo?

²⁰ Ũguo nĩ kuuga atĩ andũ arĩa othe maanatũũra nĩmakaariũkio? Aca. Bibilia yugaga atĩ amwe a arĩa maakuire me thĩinĩ wa “Jehanumu.” (Luka 12:5) Rĩĩtwa Jehanumu rĩaumanire na rĩĩtwa rĩa kĩara kĩrĩa gĩaikagio gĩko nja ya Jerusalemu ya tene. Hau nĩ ho haacinagĩrũo ciimba na gĩko. Akuũ arĩa ciimba ciao ciaikagio hau nĩ arĩa Ayahudi moonaga atĩ matiagĩrĩire gũthikwo kana gũkaariũkio. Nĩ ũndũ ũcio Jehanumu nĩ ngerekano njega ya kuonania kwanangwo gwa tene na tene. O na gũtuĩka Jesu nĩakahũthĩka gũtuĩra andũ arĩa me muoyo na arĩa makuĩte-rĩ, Jehova nĩwe Mũtuanĩri wa mũthia. (Atũmwo 10:42) Gũtirĩ hingo akaariũkia arĩa atuĩte atĩ nĩ ehia na matendaga kũgarũrũka.

21, 22. (a) Kwĩ na kũriũka kũrĩkũ kwa mũthemba ũngĩ? (b) Nũũ warĩ wa mbere kũriũkio arĩ kĩũmbe kĩa roho?

²¹ Bibilia o na ningĩ nĩĩgwetete kũriũka kwa mũthemba ũngĩ, wa andũ gũthiĩ gũtũũra matu-inĩ marĩ ciũmbe cia roho. No ngerekano ĩmwe tu ya kũriũka kwa mũthemba ũcio yonanĩtio thĩinĩ wa Bibilia; ya Jesu Kristo.

²² Thutha wa Jesu kũũragwo arĩ mũndũ-rĩ, Jehova ndaarekire Mũrũwe ũcio mwĩhokeku aikare mbĩrĩra-inĩ. (Thaburi 16:10; Atũmwo 13:34, 35) Ngai nĩ aariũkirie Jesu, no ndaamũriũkirie na mwĩrĩ wa nyama na thakame. Mũtũmwo Petero ataarĩirie atĩ Kristo ooragirũo “mwĩrĩ, no ha  ũhoro wa roho, agĩcoka . . . muoyo.” (1 Petero 3:18) Kĩu kĩarĩ kĩama kĩnene ma. Jesu aarĩ muoyo rĩngĩ arĩ kĩũmbe kĩ hinya kĩa roho! (1 Akorintho 15:3-6) Jesu nĩwe warĩ wa mbere kũriũkio na njĩra ĩyo ya riri. (Johana 3:13) No harĩ angĩ mangĩarũmĩrĩire.

23, 24. Nĩa me thĩinĩ wa ‘karũũru kanini’ ka Jesu, na magakorũo marĩ andũ aigana?

²³ Kahinda kanini Jesu atanakua-rĩ, eerire arũmĩrĩri ake eehokeku atĩ aacoka igũrũ ‘nĩ ekũmathondekera handũ.’ (Johana 14:2) Jesu eetire arĩa magathiĩ igũrũ “karũũru [gake] kanini.” (Luka 12:32) Nĩ andũ aigana mangĩatuĩkire a gakundi kau kanini ka Akristiano eehokeku? Kũringana na Kũguũrĩrio 14:1, mũtũmwo Johana oigĩte ũũ: “Ngĩcoka ngĩrora, ngĩona atĩrĩ, nĩ Gatũrũme [Jesu Kristo], arũngiĩ kĩrĩma gĩa Sayuni igũrũ, e na andũ ngiri igana ria ngiri mĩrongo ĩna na inya, me na rĩĩtwa rĩake, na rĩĩtwa rĩa Ithe, maandĩkĩtwo mathiithi mao.”

²⁴ Akristiano acio 144,000, hamwe na atũmwo eehokeku a Jesu, mariũkagio magathiĩ gũtũũra igũrũ. Kũriũka kwao nĩ kwa hĩndĩ ĩrĩkũ? Mũtũmwo Paulo aandĩkire atĩ mangĩariũkirio hĩndĩ ya gũkorũo kuo gwa Kristo. (1 Akorintho 15:23, NW ) O ta ũrĩa ũkeeruta thĩinĩ wa Gĩcunjĩ gĩa 9, tũratũũra mahinda-inĩ macio rĩu. Kwoguo arĩa anyinyi matigarĩte harĩ 144,000 arĩa maakua hĩndĩ iitũ-rĩ, mariũkagio o rĩo magathiĩ gũtũũra igũrũ. (1 Akorintho 15:51-55) No andũ aingĩ arĩa makaariũkio-rĩ, me na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũkariũkio matũũre thĩinĩ wa Paradiso gũkũ thĩ.

25. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũkaarĩrĩrio thĩinĩ wa Gĩcunjĩ gĩa 8?

²⁵ Nĩguo, Jehova nĩakahoota thũ ĩyo iitũ, gĩkuũ, na amĩniine tene na tene! (Isaia 25:8) No no wĩyũrie atĩrĩrĩ, ‘Arĩa makariũkio mathiĩ igũrũ-rĩ, magekaga atĩa kuo?’ Magakorũo thĩinĩ wa thirikari ya magegania ya Ũthamaki wa igũrũ. Nĩtũkeeruta makĩria ũhoro wa thirikari ĩyo thĩinĩ wa Gĩcunjĩ gĩa 8.