1-3. Ni nzighu yahi eyithukwamire ithwe abosi, kandi busana naki erilengekania okwa ebye Biblia yikakangiriraya kikathulethera erihumulikana?

THALENGEKANIA iwune muthibitha wukasagha enzighu eyikalire. Awithe akaghalha kanene kandi athibithire kwilhaba iwe. Wunasi kwathe ghanyira kusangwa wabiri lhangira kwa akitha abaghuma b’okw’abanywani bawu. N’omwa wanga lengesya bungahi erithibitha wukamusagha, inyabya inyane musindi kuwatha. Ihabya nga sihakiri n’amaha. Aliriryo, kitsumbukirania, omulhamya inyakubuthukirako. Awithe akaghalha akalengire ak’enzighu yawu, kandi inya yilhagha erikuwathikya. Ekyo ka kyanga kuhumulikania kutsibu!

² Erisosana n’ekyo, enzighu eyiri ng’eyo yina kukwamire. Ithwe abosi thuna kwamirwe. Ngokwa thw’igha omwa sura eyihwere, e Biblia yikahulha olhuholho mwa nzighu. Sihali n’omughuma okw’ithwe oyuwanga singa yo kutse erirwanisya yo. Abangi okw’ithwe babirilhangira enzighu eyi yik’itha abandu abathwanzire. Aliriryo Yehova awithe akaghalha kanene okwa lhuholho. Ya Mulhamya w’olhwanzo oyuwabiri kangania athi angana singa enzighu eyi. Kandi akalhaghanisaya erithoghothya enzighu eyi, lhuholho, erihika kera na kera. E Biblia yikakangiriraya yithi: ‘Neryo olhuholho ni nzighu y’enyuma-nyuma eyikendi syahwerekereribwa.’ (1 Abanya Korinto 15:26) Eyi ni ngulhu yuwene!

 ³ Thutha tsuka erilebya ngoku thuka hambawako omughulhu omundu oyo thwasi akaholha. Erilengekania okw’eki kikendi thuwathikya eriyitheghererya ekindu kirebe ekikendi leka ithwa tsema. Yehova akalhaghanisaya athi abaholi bakendi syaswabyaho kandi. (Isaya 26:19) Bakendi syasuba okwa ngebe. Ayo w’amaha w’erilhubuka.

4. (a) Busana naki eriyowa lya Yesu erihambire okwa lhuholho lhw’omwanze likathukangiriraya Yehova kw’akayowa? (b) Yesu mwakulha-kulhania bunywani ki obw’embaghane?

⁴ Wune wathaholerwa omwanze wawu? Obulhumi, obulighe, n’eriyowa nga siwuwithe buwathikya byangana kw’aghalya. Okwa buthuku ng’obwo, thutholere ithwalebya omwa Kinywe kya Nyamuhanga eribana erikiranibwa. (2 Abanya Korinto 1:3, 4) E Biblia yikathuwathikaya eriyitheghererya Yehova na Yesu ngoku bakayowa busana n’olhuholho. Yesu, oyuwa kanganaya ndeke ekisosekanio kya Thatha wiwe, mwaminya obulhumi obw’eriholerwa. (Yoane 14:9) Omughulhu Yesu abya e Yerusalemu, inyakabya inyana mubalhamira Lazaro n’abali babu, Maria na Marata, ababya bikere hakuhi n’omuyi we Betania. Mubabya banywani kundu. E Biblia yikabugha yithi: “Yesu abya anzire Marata na mwali wabo, na Lazaro.” (Yoane 11:5) Aliriryo, ngoku thw’igha omwa sura eyihwere, Lazaro mwaholha.

5, 6. (a) Yesu mwayowa athi omughulhu abya n’erihiika n’abanywani ba Lazaro ababya omwa bulighe? (b) Busana naki obulighe bwa Yesu bukathuhimba?

⁵ Yesu mwayowa athi akaholerwa munywani wiwe? Ebisakire bikathubwira bithi Yesu mwasyawa okw’abahughu n’abanywani ba Lazaro omughulhu babya omwa bulighe busana n’eriholerwa eri. Yesu abere abalhangira, mwayowa nabi. ‘Mwakwa obulighe bwa kutsibu omwa muthima wiwe kandi mwakwa engitsi.’ Kandi ebisakire bithi, “Yesu mwalira.” (Yoane 11:33, 35) Mbwino, obulighe bwa Yesu bwamanyisaya buthi syakiwithe amaha? Eyihi nahake. Omwa kwenene, Yesu abya inyanasi ekindu eky’eriswekya kwa kikayabya. (Yoane 11:3, 4) N’omwa bine, mwowa obulhumi n’obulighe obwa lhuholho lhukaletha.

 ⁶ Omwa nzira eyo, erilira lya Yesu likathuhimba. Likathukangiriraya ngoku Yesu na Thatha wiwe, Yehova, baponire olhuholho. Aliriryo Nyamuhanga Yehova anayitheghekire erirwanisya n’erikinda enzighu eyo! Thulebaye ekya Nyamuhanga athokesaya Yesu erikolha.

7, 8. Busana naki abandu ababyaho mubalhangira erilhubuka lya Lazaro nga siryanga thokekana, aliriryo Yesu mwakolha ki?

⁷ Lazaro abya inyabiri tsikwa omwa mwangalhu, neryo Yesu mwabugha athi eribwe erikuningire omwangalhu lilhusibaweho. Marata mwaghana kusangwa habya ihamathalhaba biro bbini, omubiri wa Lazaro angabya inyabya inyabiri tsuka eribolha. (Yoane 11:39) Erikwamana n’amalengekania w’omundu, habya isihakiri maha.

⁸ Eribwe mulya kumbaghalibwa, neryo Yesu mwabirikira n’omulenge munene athi: “Lazaro, hul[h]uka!” Ekyabya kyabere niki? ‘Oyuwabya aholire mwahulhuka.’ (Yoane 11:43, 44) Wangana lengekania etseme eya abandu babya nayu aho? Mbulha Lazaro abya mughalha wabu, muhughu, kutse muliranwa, babya basi indi abya aholire. Aliriryo, yono, abya iyanayo hene-hene​—omulhume omwanze​—inya n’imene haghuma nabu kandi. Ekyo kyangabya imukyabya nga sikyanga thokekana. Ahathe erithika-thika abangi mubangirira Lazaro omwa butseme. Eri ka ni kinda olhuholho!

9, 10. (a) Yesu mwabisulha athi Enzuko y’akaghalha kiwe ak’erilhubukya Lazaro? (b) Emighaso ey’erisoma emyatsi ye Biblia eyihambire okwi lhubuka ni yahi?

⁹ Yesu mwathabugha athi yulyakolha ekithiko-thiko eky’eriswekya eki omw’akaghalha kiwe. Omwa musabe wiwe athalya abirikira Lazaro, mwa kikangania ndeke-ndeke indi Yehova ya Nzuko y’erilhubuka. (Yoane 11:41, 42) Ono si w’omughulhu musa owa Yehova akoleseraya mw’akaghalha kiwe erilhubukya abaholi. Erilhubuka lya Lazaro ni kighuma okwa bithiko-thiko mwenda ebisosire ng’eki ebisakangire omwa Kinywe kya Nyamuhanga. * Erisoma n’erigha  emyatsi eyi kikatsemesaya. Bikathukangiriraya indi Nyamuhanga syawithe kasolholho, kusangwa abalhubukibawa mwamuli abaana n’abakulhu, abalhume n’abakali, Abaisraeli n’abathe Baisraeli. Ni butseme bungahi obuli omwa myatsi eyi! Ng’eky’erireberyako, omughulhu Yesu alhubukaya omwana-mutho erilhua omw’abaholi, ababuthi biwe ‘mubasweka n’erisweka linene.’ (Mariko 5:42) Kwenene, Yehova abya inyabiri baha enzumwa eyaleka ibabya n’etseme eya bathe bang’ibirirwa.

¹⁰ Ni kwenene, abo Yesu alhubukaya mubathasya holha kandi. Eki mbwino kikamanyisaya kithi bwabya bukiru eribalhubukya? Eyihi nahake! Emyatsi eyi eyiri omwa Biblia yikaghumaya ekwenene ey’omubongo kandi yikathuha amaha.

11. Omwatsi w’erilhubuka lya Lazaro akathuwathikaya athi erighumya ekwenene eyisakangire omwa Omugambuli 9:⁠5?

¹¹ E Biblia yikakangiriraya yithi abaholi “sibasiki.” Omwatsi owahambire oku Lazaro akaghumaya ekwenene eyi. Lazaro abere abirilhubuka, mwana swekya abandu omw’ikania okwa myatsi ey’elhubulha? Kutse mwana bakukubalya omwa myatsi eyikathikaya eyihambire okwa muliro w’ekulimu? Eyihi. Omwa Biblia simuli binywe ng’ebyo erilhua eyiri Lazaro. Omwa biro bbini ebyabya inyana holire, abya ‘isyasiki.’ (Omugambuli 9:5) Lazaro abya aghotsere omwa lhuholho.​—Yoane 11:11.

12. Ekyangaleka ithwa ghumya thuthi erilhubuka lya Lazaro kwenene mulyabya niki?

¹² Kandi omwatsi wa Lazaro akathukangiriraya athi erilhubuka ni kwenene, si mukya buyira. Yesu mwalhubukya Lazaro embere w’endeko y’abalhangiri. Nibya n’abasondoli b’amadini ababya baponire Yesu, mubatha ghana ekithiko-thiko kino. Aliriryo, mubabugha bathi: ‘Thuyire thuthi kwehi? kusangwa omundu oyu akakolha ebithiko-thiko bingi.’ (Yoane 11:47) Abandu bangi mubaya lebya Lazaro oyuwalhubukibawa. Ekyabya kya lhwiririremu, abangi okw’ibo nibya mubikirirya omu Yesu. Mubaminya ngoku Lazaro abya bwema obuliho obukakanganaya indi Yesu  athumawa Nyamuhanga. Obwema buno mubwabya bw’akaghalha kanene indi abandi bakulhu b’amadini we Kiyuda abakalire omwa mithima mubathegheka er’itha Yesu haghuma na Lazaro.​—Yoane 11:53; 12:9-11.

13. Thuwithe musingi ki owakaleka ithw’ikirirya ngoku Yehova kwenene angana lhubukya abaholi?

¹³ Mbwino ni ky’obukiru eriligha erilhubuka ng’omwatsi w’ekwenene? Eyihi, kusangwa Yesu mwakangirirya athi obuthuku obuthe bwahali “abosi abali omw’amasinda ­w’eribuka” basyalhubukibwa. (Yoane 5:28, NW) Yehova ya Muhangiki w’engebe. Kyangana kalha erikirirya indi ­angana thasya hangika engebe? Omwa kwenene, ebingi byanga ­sighikira okw’ibuka lya Yehova. Angan’ibuka abanze bethu ababiri holha? Obusirira bw’esyongununu esithe ghanzika bwoswire omwa kyanya, aliriryo, Nyamuhanga akaha obuli nguma y’erina! (Isaya 40:26) Neryo kwesi, Nyamuhanga Yehova angan’ibuka obuli kindu kyosi ekihambire okw’abanze bethu ababiriholha, kandi anayitheghekire eribalhubukya.

14, 15. Ngoku kikanganibwe omwa ebya Yobu abugha, Yehova akayowa athi okwi lhubukya abaholire?

¹⁴ N’omwa bine, Yehova akayowa athi okwi lhubukya abaholi? E Biblia yikakangiriraya yithi anayitheghekire erilhubukya abaholire. Omuthaleghulha Yobu mwabulya: “Omundu amaholha asyaswabyaho kwehi?” Yobu abya akakania okw’iya lindirira omw’isinda erihika aha Nyamuhanga anga mw’ibukire. Mwabwira Yehova athi: ‘Wasya mbirikira, naghe inakwithaba. Wasyanza omubiiri w’ebyalha byawu.’​—Yobu 14:13-15.

¹⁵ Thalengekania! Kwenene Yehova anzire erisubya abaholi bw’okwa ngebe. Sikiri tsemesaya eriminya ngoku Yehova akayowa omwa nzira eyi? Kandi ibbwa, bikendi syabya bithi okwi lhubuka ery’omughulhu owakayasa? Abakendi syalhubukibwa babahi, kandi bakendi syalhubukira hayi?

16. Abaholi bakendi syalhubukibwa er’ikalha omwa mibere eyiri yithi?

¹⁶ Emyatsi ye Biblia ey’erilhubuka yikathukangiriraya ­bingi  ebihambire okwi lhubuka erikayasa. Abandu abasubibawa okwa ngebe hano okwa kihugho muba thasyabya bughuma n’abanze babu. Erilhubuka erikayasa likendi syabya ng’eryo​—aliriryo likendi syuwana kwilhaba n’aho. Ngoku thw’igha omwa Sura 3, ekighendererwa kya Nyamuhanga ly’erikolha ekihugho kyosi mwa paradiso. Neryo abaholi sibendi syalhubukibirwa okwa kihugho ekyuswire mw’esyonyuhi, erithwa ebilhayiro, n’amalhwere. Bakendi syabya n’omughisa ow’er’ikalha kera na kera okwa kihugho kino omwa mibere ey’obuholho n’ey’etseme.

17. Erilhubuka likendi syabya bunene ki?

¹⁷ Abakendi syalhubukibwa ni bahi? Yesu mwabugha athi, “abosi abali omw’amasinda wabu w’eryibukwa basyowa omulenge wiwe [Yesu] n’erilhuamu.” (Yoane 5:28, 29, NW) Kuthya, Eribisulirwa 20:13 hakabugha hathi: ‘Neryo engetse muyahulhukya abaholi ababya muyo, n’olhuholho n’Ekulimu mubya hulhukya abaholi ababya mubyo.’ “Ekulimu” kikamanyisaya ey’abandu abosi abaholire bakatsikawa. (Lebaya Enyongezyo, olhupapura 212-13.) Abandu basyalhua omw’isinda eyi. Obusirira bw’abandu abosi abaghotseremo bakendi syasuba kandi. Omukwenda Paulo mwabugha athi: “Hasyabya eril[h]ubuka ly’abat[h]unganene n’ababi [“abathathunganene” NW].” (Emibiri 24:15) Ekyo kikamanyisayaki?

18. Abaghuma b’okwa “abat[h]unganene” abakendi syalhubukibwa ni bahi, kandi iwe ahabwawu, amaha aya aka kuhambako athi?

¹⁸ “Abat[h]unganene” mwamuli abandu bangi abathukasomako omwa Biblia ababyaho Yesu athali asa okwa kihugho. Wangana lengekania oku Noa, Abrahamu, Sara, Musa, Ruta, Esiteri, n’abandi bangi. Abaghuma okw’abalhume n’abakali abababya bawithe erikirirya baka kanibawako omwa Abaebrania sura 11. Aliriryo kandi, “abat[h]unganene” mwamuli abaghombe ba Yehova abakaholha omwa buthuku bwethu. Busana n’amaha w’erilhubuka, thwangana boholhwa okwa lhubaho lhwosi-lhwosi olhw’eriholha.​—Abaebrania 2:15.

19. “Abathathunganene” babahi, kandi omwa lhukeri, Yehova akabaha kaghisa ki?

¹⁹ Ibbwa bikendi syabya bithi okw’abandu abosi abaghana erikolera kutse eriowa Yehova busana n’erithendi muminya?  Obusirira bw’abandu “abathathunganene” sibendi syabiriranwa. N’abu bakendi syalhubukibwa n’erihebwa endambi y’erigha oku Nyamuhanga ow’ekwenene n’erimukolera. Omwa buthuku bw’emyaka rukumi, abaholi bakendi syalhubukibwa n’erihebwa omughisa ow’eriyitherana n’abandu abayisiwa abali okwa kihugho erikolera Yehova. Bukendi syabya buthuku bw’eritsema. Obuthuku buno bwa Biblia yikahulha mwa Ekiro ky’Eritswera. *

20. E Gehena niki, kandi abaka ghusawayo ni bahi?

²⁰ Mbwino eki kikamanyisaya kithi obuli mundu oyuwabiri thabyaho akendi syalhubukibwa? Eyihi. E Biblia yikabugha yithi abandi baholi bali omwa “Gehena.” (Luka 12:5, NW) Erina Gehena lya lhwiririra okwa kyaabu ekyabya eyihya we Yerusalemu eya kera. Abandu abaholire n’ebindu ebithuwene ibaka bihisiraya eyo. Abayuda ibakathwalha ebinda by’abandu ababya bakaghuswa eyo ng’abatha tholere eritsikwa n’erisyalhubukibwa. Neryo e Gehena ni kaminyikalho akakakanganaya erithoghothirya ighuma. Nomwakine indi Yesu akendi syabya n’ehamuli y’eritswera abaliho n’abaholire, Yehova ya mutsweri w’erighunzerera. (Emibiri 10:42) Syendi syalhubukya abakatswera eribya babi n’eribya abandu abathanzire eribindulha emibere yabu.

21, 22. (a) Hali erindi lhubuka lyahi? (b) Oyuwatsuka eribana erilhubukibwa okwa ngebe y’ekirimu nindi?

²¹ Kandi e Biblia yikathasyakanaya okwa rindi lhubuka, ly’ery’erilhubukira elhubulha omwa ngebe ey’ekihangikwa ky’ekirimu. Omwa Biblia muli ky’erireberyako kighuma kisa eky’erilhubuka eri, ly’erya Yesu Kristo.

²² Yesu abere abiri ithibwa ng’omundu, Yehova mwatha lighira Mughalha Wiwe omuthaleghulha erisighalha omw’isinda. (Esyonyimbo 16:10, NW; Emibiri 13:34, 35) Nyamuhanga mwalhubukya Yesu, butsira ng’omundu w’omubiri. Omukwenda Petero akasoborera athi Kristo ‘mw’ithwa okwa mubiri nikwa mwabana engebe omwa  kirimu.’ (1 Petero 3:18) Kwenene eki kyabya kithiko-thiko kinene. Yesu mwasuba kandi ng’omundu w’ekirimu ky’amaka! (1 Abanya Korinto 15:3-6) Yesu yuwabya w’erimbere eribana erilhubuka ly’olhukengerwa ng’olhu. (Yoane 3:13) Aliriryo syangabere w’erighunzerera.

23, 24. Abakakolha “ekihyo kike” kya Yesu ni bahi, kandi bakendi syabya bangahi?

²³ Yesu abere abiriminya athi akisiya inyasuba elhubulha, mwabwira abigha biwe abathaleghulha athi anga ghendire ‘eriyabakokotherya aha wabu.’ (Yoane 14:2) Yesu mwakania okwa bakendi syaghenda elhubulha ‘ng’ekihyo kiwe kike.’ (Luka 12:32) Ni bangahi abatholere eribya omwa ndeko nge eyi ey’Abakristayo abathaleghulha? Erikwamana ne Eribisulirwa 14:1, omukwenda Yoane akabugha athi: ‘Kandi munalhangira neryo thalebaya, Ekyana ky’Embuli [Yesu Kristo] kyabya kimene okwa Kithwa kye Sioni, kandi haghuma nayu habya abandu emithwalho ikumi n’ini n’esyankumi ini, abawithe erina ly’Ekyana ky’Embuli, n’erina lya Thatha wiwe, awasakire okwa mbumo syabu.’

²⁴ Abakristayo 144,000 aba, mwamuli abakwenda ba Yesu abathaleghulha, bakalhubukira okwa ngebe y’elhubulha. Erilhubuka lyabu likabya mughulhu wahi? Omukwenda Paulo mwasakanga athi lyangabere okw’ihika lya Kristo. (1 Abanya Korinto 15:23) Ngokwa wukendi sy’igha omwa Sura 9, lino thuli omwa buthuku obwo. Neryo emisighalira mike ey’okwa 144,000 abakaholha omwa biro byethu bakalhubukibawa aho n’aho okwa ngebe y’elhubulha. (1 Abanya Korinto 15:51-55) Aliriryo, abandi bandu abosi, bawithe amaha w’erilhubukibwa omughulhu owakayasa eribya okwa kihugho Paradiso.

25. Omwa sura eyikakwamako thukendi sy’igha okuki?

²⁵ Inga, kwenene Yehova akendi syakinda enzighu yethu olhuholho, kandi ya syahwaho kera na kera! (Isaya 25:8) Aliriryo ibbwa, wangana yibulya, ‘Abakendi syalhubukira elhubulha bakendi syaya kolha yaki?’ Bakendi syabya baghuma b’okwa buthabali bw’Obwami bw’eriswekya elhubulha. Thukendi igha bingi ebihambire okwa buthabali obwo omwa sura eyikendi kwamako.