Ir al contenido

Ir al índice

CAPÍTULO 7

¿Á ndixa ndataku na̱ ni̱xi̱ʼi̱?

¿Á ndixa ndataku na̱ ni̱xi̱ʼi̱?
  • ¿Nda̱chun va̱ʼa kandíxayó ña̱ ndataku na̱ ni̱xi̱ʼi̱?

  • ¿Á kúni̱ Jehová sandátakura na̱ ni̱xi̱ʼi̱?

  • ¿Ndáana ndataku?

1-3. ¿Ndáa ña̱ʼa kúú ña̱ ndíku̱n sa̱tá ndiʼiyó? Ta, ¿ndáaña káʼa̱n Biblia xa̱ʼa ña̱yóʼo?

NÁ KACHIYÓ, xínún nu̱ú iin kití kue̱ʼe̱ní. Káʼnuka tíyóʼo, ndakúkarí ta kamaníka xínurí nu̱ú miíún. Soo xíni̱ún tá ná ni̱ʼírí yóʼó kaʼnívarí yóʼó chi xa̱a̱ xíniún ku̱a̱ʼánína xáʼnírí. Ni ná kununíún ni̱ʼí tá ni̱ʼívarí yóʼó. Va̱ása xíni̱kaún nu̱ú ku̱ʼún. Ta iin kama kita iinna ndakiʼinna tu̱ʼun ta ndakúkana nu̱ú tí kití yóʼó. Á loʼoví kusi̱í-iniún.

2 Ndiʼiyó íyo iin ña̱ʼa ndíku̱n sa̱táyó nda̱a̱ táki̱ʼva íyo kití yóʼo saá íyoña. Táki̱ʼva sa̱kuaʼayó nu̱ú capítulo u̱ʼu̱n ndiʼiyó xíʼi̱ ni iinyó kǒo kívi ka̱ku. Soo Jehová ndakúka ta̱yóʼo nu̱ú ña̱ ndíku̱n sa̱táyó. Ta̱yóʼo kúú ta̱ kivi saka̱ku miíyó ña̱ va̱ása kuvikayó. Tiempo xi̱naʼá xa̱a̱ ku̱chiñura sa̱ndátakura sava na̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta káʼa̱nra xíʼinyó ña̱ kǒo taxikara kuviyó. Ña̱ Biblia káchiña chí nu̱únínu ni iinna va̱ása kuvika (1 Corintios 15:26).

3 Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa ña̱ ndóʼoyó tá xíʼi̱ na̱ táʼanyó. Saá kúú ña̱ kusi̱íka-iniyó xíʼin ña̱ káʼa̱n Jehová keʼéra chí nu̱únínu: chi káʼa̱nra sandátakura na̱ ni̱xi̱ʼi̱ (Isaías 26:19). Ta koo tukuna káchi Biblia.

TÁ XÍʼI̱ IIN NA̱ TÁʼANYÓ

4. a) ¿Nda̱saa va̱ʼa chíndeé ña̱ ndo̱ʼo ta̱ Jesús miíyó ña̱ va̱ʼa kúnda̱a̱-iniyó ndáaña ndóʼo Jehová tá xíʼi̱ iin na̱ yiví? b) ¿Ndáana kúú na̱ va̱ʼaní xi̱táʼan xíʼin ta̱ Jesús?

4 ¿Á íyo iin na̱ táʼún ni̱xi̱ʼi̱ nu̱ún? Tá xíʼi̱ iin na̱ táʼanyó kúsuchíkaví-iniyó ni loʼo kǒo kúndeé-iniyó. Saá kúú ña̱ xíniñúʼukayó tu̱ʼun Ndióxi̱ ña̱ va̱ʼa sándi̱koña-iniyó (kaʼvi 2 Corintios 1:3, 4). Ña̱ Biblia káʼa̱nña xíʼinyó xa̱ʼa ña̱ ndóʼo Jehová xíʼin ta̱ Jesús tá xíʼi̱ iin na̱ yiví. Káʼa̱nña xíʼinyó xa̱ʼa ña̱ ndo̱ʼo ta̱ Jesús tá ni̱xi̱ʼi̱ iin ta̱ migora, ta kúnda̱a̱-iniyó chi ta̱ Jesús táki̱ʼva íyo yivára saá íyora (Juan 14:9). Tá xi̱xa̱ʼa̱n ta̱ Jesús ñuu Jerusalén xi̱xa̱ʼa̱nra ñuu yatin ña̱ xi̱ndika̱a̱ xíʼinña ña̱ xi̱naní Betania chi kán kúú nu̱ú ni̱xi̱yo ta̱ Lázaro, ñá María xíʼin ñá Marta ta xi̱xa̱ʼa̱nra nu̱úna. Va̱ʼaní xi̱táʼanra xíʼinna, ña̱ Biblia káchiña “ta̱ Jesús xi̱kuʼvi̱ní-inira xi̱xinira ñá Marta, xíʼin ku̱ʼvi̱ñá, xíʼin ta̱ Lázaro” (Juan 11:5). Soo táki̱ʼva sa̱kuaʼayó nu̱ú capítulo 6 ta̱ Lázaro ni̱xi̱ʼi̱vara.

5, 6. a) ¿Ndáaña ndo̱ʼo ta̱ Jesús tá xi̱nira xákukaví na̱ táʼan ta̱ Lázaro xíʼin na̱ migora xa̱ʼa ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ra? b) ¿Nda̱chun sándi̱koña-iniyó xa̱ʼa ña̱ ni̱kusuchíní-ini ta̱ Jesús xa̱ʼa ta̱ Lázaro?

5 ¿Ndáaña ndo̱ʼo ta̱ Jesús tá ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ migora? Ña̱ Biblia káchiña ni̱xa̱ʼa̱nra xi̱tora na̱ táʼan ta̱ Lázaro xíʼin na̱ migora chi xákukavína xa̱ʼara. Tá xi̱nira xákuna “ni̱kusuchí-inira”, tándi̱ʼi “xa̱kuvara” (Juan 11:33, 35). ¿Nda̱chun ni̱kusuchíní-inira? ¿Á kǒo níkandíxara ña̱ ndataku na̱ ni̱xi̱ʼi̱? Su̱ví xa̱ʼa ña̱yóʼo kúúña. Chi xíni̱vara ndáaña kuu ki̱vi̱ saá (Juan 11:3, 4). Ta ni saáví ni̱ya̱ʼara nu̱ú tu̱ndóʼo ña̱ ndóʼo ndiʼiyó tá xíʼi̱ na̱ táʼanyó.

6 Xa̱ʼa ña̱ ni̱kusuchíní-ini ta̱ Jesús sándi̱koña-iniyó. Saáchi kúnda̱a̱-iniyó ni miíra ni yivára kǒo kútóona ña̱ kuviyó. Jehová kúúmiíra ndée ta va̱ása taxira kuvikayó. Ná kotoyó milagro ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jesús xíʼin ndée ña̱ ta̱xi Ndióxi̱ ndaʼa̱ra.

“LÁZARO, KITA”

7, 8. Na̱ ni̱xa̱ʼa̱n nu̱ú ni̱ndu̱xu̱n ta̱ Lázaro, ¿nda̱chun nda̱kanixi̱nína ña̱ kǒoka ña̱ʼa kivi keʼéna xíʼinra, soo ndáaña ke̱ʼé ta̱ Jesús?

7 Ta̱ Lázaro ini kavá sa̱ndúxu̱nnara, ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra ná sakútaʼana yu̱u̱ yuʼúña. Soo ñá Marta va̱ása níxiinñá, chi xa̱a̱ ku̱míví ki̱vi̱ ndíka̱a̱ra ini ya̱vi̱ ta xa̱a̱ ku̱a̱ʼa̱n táʼyi̱vara (Juan 11:39). Nu̱ú miíyó na̱ yiví kǒoka ña̱ kivi keʼéna xíʼin na̱ ni̱xi̱ʼi̱.

Ni̱kusi̱íní-inina tá nda̱taku ta̱ Lázaro (Juan 11:38-44)

8 Tá sa̱kútaʼana yu̱u̱, ta̱ Jesús ka̱na kóʼora: “Lázaro, kita”. ¿Ndáaña ku̱u? “Ki̱ta ta̱ ni̱xi̱ʼi̱ yóʼo” ini kavá (Juan 11:43, 44). Ndiʼina ni̱kusi̱íní-ini. Ná ku̱ʼvara, na̱ táʼanra, na̱ migora, na̱ ndóo yatin xíʼinra, ndiʼina xíni̱na ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ra ta vitin nda̱takuvara. Ni loʼo kǒo kívi kandíxana ña̱ nda̱takura. Ku̱a̱ʼánína ni̱kusi̱íkaví-inina ta nda̱numina ta̱ Lázaro. Yóʼo xítoyó Jehová íyoní ndéera ña̱ sandátakura na̱ ni̱xi̱ʼi̱.

Ta̱ Elías sa̱ndátakura se̱ʼe iin nána ñá ni̱xi̱ʼi̱ yií (1 Reyes 17:17-24)

9, 10. a) ¿Ndáaña ke̱ʼé ta̱ Jesús ña̱ va̱ʼa ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ su̱ví xíʼin ndeé miíra níkeʼéra milagro? b) ¿Ndáaña sákuaʼayó tá káʼviyó nu̱ú Biblia xa̱ʼa na̱ nda̱taku yóʼo?

9 Ta̱ Jesús va̱ása níka̱ʼa̱nra ña̱ miíra ke̱ʼé milagro yóʼo. Siʼna ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin Jehová chi ta̱yóʼo kúú ta̱ táxi ndée ndaʼa̱ra ña̱ sándátakura na̱ ni̱xi̱ʼi̱, saáví ka̱nara ta̱ Lázaro (kaʼvi Juan 11:41, 42). Su̱ví iinlá ña̱yóʼo kúú milagro ña̱ ke̱ʼé Jehová ña̱ sa̱ndátakura ta̱ Lázaro, va̱xika u̱na̱ milagro nu̱ú Biblia ña̱ káʼa̱n ña̱ nda̱taku na̱ ni̱xi̱ʼi̱. * Kúsi̱íní-iniyó tá káʼviyó xa̱ʼa ña̱yóʼo nu̱ú Biblia. Chi xíʼin ña̱yóʼo sákuaʼayó xa̱ʼa Ndióxi̱ ña̱ va̱ʼa ndiʼiva na̱ yiví nu̱úra chi sa̱ndátakura na̱ va̱lí xíʼin na̱ chée, ta̱a xíʼin ñaʼá. Sa̱ndátakura na̱ xi̱kuu ñuu Israel xíʼin na̱ inka ñuu. Á loʼoví ni̱kusi̱í-ini na̱ nda̱taku táʼan yóʼo. Tá kúú tá káʼa̱n Biblia xa̱ʼa ta̱ Jesús ña̱ sa̱ndátakura iin ñá loʼo, yiváñá xíʼin siʼíñá iin sa̱na-inina (Marcos 5:42). Ña̱ i̱xaa Jehová xíʼin na̱yóʼo kǒo nínandosó-inina xa̱ʼaña.

Ta̱ apóstol Pedro sa̱ndátakura ñá Dorcas (Hechos 9:36-42)

10 Ña̱ nda̱a̱ kúúña na̱ yiví na̱ sa̱ndátaku ta̱ Jesús ni̱xi̱ʼi̱ tukuvana. ¿Á kúni̱ kachiña ña̱ kǒo xa̱ʼa ña̱ sa̱ndátakurana? Su̱ví saá kúni̱ kachiña. Ndiʼi ña̱ ku̱u yóʼo náʼa̱ña nu̱úyó ña̱ va̱ʼava ndataku na̱ ni̱xi̱ʼi̱.

¿NDÁAÑA SÁKUAʼAYÓ XA̱ʼA ÑA̱ NDA̱TAKU NA̱ NI̱XI̱ʼI̱?

11. Ña̱ ndo̱ʼo ta̱ Lázaro tá nda̱takura, ¿nda̱saa náʼa̱ña nu̱úyó ña̱ ndixa kúú ña̱ káʼa̱n Eclesiastés 9:5?

11 Ña̱ Biblia kachiña na̱ ni̱xi̱ʼi̱ “kǒoka ña̱ kúnda̱a̱-inina”, ni va̱ása ndóo níma̱na. Ña̱ ndo̱ʼo ta̱ Lázaro kúú ña̱ chíndeé táʼan xíʼinyó ña̱ kúnda̱a̱ka-iniyó xa̱ʼa ña̱yóʼo. Tá nda̱taku ta̱ Lázaro, ¿á na̱túʼunra xíʼin na̱ yiví ña̱ ni̱xa̱ʼa̱nra chí ndiví á ña̱ ndo̱ʼoníra xi̱ndika̱a̱ra xi̱tun? Kǒo káʼa̱n Biblia xíʼinyó ña̱ nínatúʼunra xa̱ʼa ña̱yóʼo. Ku̱mí saá ki̱vi̱ ña̱ xi̱ndika̱a̱ ta̱ Lázaro ti̱xin ñuʼú kǒo ña̱ʼa níkunda̱a̱-inira xa̱ʼa (Eclesiastés 9:5). Nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin na̱ ni̱ki̱si̱ naa saáva ni̱xi̱yora (Juan 11:11).

12. ¿Nda̱chun va̱ʼa kandíxayó ña̱ ndixa kúú ña̱ nda̱taku ta̱ Lázaro?

12 Xa̱ʼa ña̱ nda̱taku ta̱ Lázaro xíʼin ña̱yóʼo sákuaʼayó ña̱ ndixa kúú ña̱ ndataku na̱ ni̱xi̱ʼi̱ su̱ví iin cuento kúúña. Ku̱a̱ʼání na̱ yiví xi̱ni tá sa̱ndátaku ta̱ Jesús ta̱ Lázaro. Nda̱a̱ na̱ su̱tu̱ na̱ kǒo kúni̱ xíni ta̱ Jesús xi̱ni milagro ña̱ ke̱ʼéra ta va̱ása níni̱ʼína tu̱ʼun ka̱ʼa̱nna ña̱ su̱ví ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱yóʼo. Ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nna kúúña: “¿Ndáaña keʼéyó, chi ta̱ ta̱a yóʼo ku̱a̱ʼání milagro kéʼéra?” (Juan 11:47). Ku̱a̱ʼání na̱ yiví ni̱xa̱ʼa̱nna xi̱tona ña̱ nda̱takura, ta ka̱ndíxana ta̱ Jesús. Chi xa̱ʼa ña̱ sa̱ndátakura ta̱ Lázaro náʼa̱ káxi miíña Ndióxi̱ kúú ta̱ chi̱ndaʼá-ñaʼá. Xa̱ʼa ña̱yóʼo ni̱sa̱a̱níka sava na̱ su̱tu̱ ta ki̱xaʼána ndúkúna ndáaña ke̱ʼéna ña̱ va̱ʼa kaʼnína ta̱ Jesús xíʼin ta̱ Lázaro (Juan 11:53; 12:9-11).

13. ¿Nda̱chun va̱ʼa kandíxayó ña̱ va̱ʼa sandátaku Jehová na̱ ni̱xi̱ʼi̱?

13 ¿Á va̱ʼa kandíxayó ña̱ ndataku na̱ ni̱xi̱ʼi̱? Va̱ʼava, mií ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱n ña̱ kixa̱a̱ iin ki̱vi̱ “ndiʼi na̱ ni̱xi̱ʼi̱” ndatakuna (Juan 5:28). Jehová kúú ta̱ i̱xava̱ʼa miíyó, ¿á yo̱ʼvi̱ní kooña nu̱úra ña̱ ndasaxa̱á tukura miíyó? Jehová ni iin ña̱ʼa kǒo nándosó-inira xa̱ʼa ta ñúʼu va̱ʼava inira xa̱ʼa na̱ táʼanyó na̱ ni̱xi̱ʼi̱. Ndakanixi̱ní xa̱ʼa ña̱yóʼo: nu̱ú Ndióxi̱ íyo ndiʼi ki̱vi̱ tí ki̱mi tí íyo chí ndiví (Isaías 40:26). Xa̱ʼa ña̱yóʼo kúnda̱a̱-iniyó Jehová ñúʼu ndiʼi inira xa̱ʼa na̱ táʼanyó na̱ ni̱xi̱ʼi̱ ndáa ki̱ʼva ni̱xi̱yo iin iinna, ta káʼa̱nra sandátakurana.

14, 15. Tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Job, ¿ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱yóʼo á kúni̱ Jehová sandátakura na̱ ni̱xi̱ʼi̱?

14 ¿Á kúni̱ Jehová sandátakura na̱ ni̱xi̱ʼi̱? Ña̱ Biblia káchiña kúni̱nívara sandátakurana. Iin ta̱ xi̱ndasakáʼnu Jehová ta̱ xi̱naní Job ni̱ka̱ʼa̱n: “Tá ná kuvi iin ta̱a, ¿á kivi ndatakura?”. Xa̱ʼa mií ta̱ Job ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ kundika̱a̱ra ya̱vi̱ kundatura nda̱a̱ tá ná ndakaʼán Jehová xa̱ʼara. Ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin Jehová: “Yóʼó kanaún yi̱ʼi̱, ta yi̱ʼi̱ nda̱kuii̱n yuʼún. Chi kútóoníún ndikó ko̱o tukún kuniún na̱ ke̱ʼún xíʼin ndaʼún” (Job 14:13-15).

15 Ndakanixi̱ní xa̱ʼa ña̱yóʼo: Jehová kúni̱nívara sandátakura na̱ ni̱xi̱ʼi̱. ¿Á su̱ví kúsi̱í-iniyó ña̱ kúnda̱a̱-iniyó ña̱ kúni̱ní Jehová sandátakura na̱ ni̱xi̱ʼi̱? Soo, ¿ndáa ki̱ʼva keʼéra ña̱yóʼo? ¿Ndáana kúú na̱ ndataku, ta ndáa míí ndatakuna?

“NA̱ NI̱XI̱ʼI̱ NDATAKUNA”

16. ¿Ndáa ki̱ʼva koo ñuyǐví yóʼo tá ná ndataku na̱ ni̱xi̱ʼi̱?

16 Tá káʼviyó Biblia sákuaʼayó xa̱ʼa na̱ nda̱taku tá ya̱chi̱, ña̱yóʼo chíndeé miíyó ña̱ kúnda̱a̱-iniyó xa̱ʼa ña̱ kuu chí nu̱únínu. Na̱ yiví na̱ nda̱taku tá ya̱chi̱ ni̱xi̱yo tukuna xíʼin na̱ veʼena. Saátu koo chí nu̱únínu na̱ ndataku koona xíʼin na̱ veʼena, soo livika koo saá. Xa̱a̱ sa̱kuaʼayó nu̱ú capítulo 3, Ndióxi̱ kúni̱ra ndasalivira iníísaá nu̱ú ñuʼú yóʼo. Xa̱ʼa ña̱yóʼo na̱ ni̱xi̱ʼi̱ va̱ása ndikó ko̱ona koona nu̱ú iin ñuyǐví nu̱ú íyo tu̱ndóʼo, ku̱a̱chi, kue̱ʼe̱. Na̱yóʼo ndatakuna koona nu̱ú kǒoka ku̱a̱chi koo ta si̱íní koona ndiʼi tiempo.

17. ¿Nda̱saa na̱ yiví ndataku?

17 ¿Ndáana ndataku? Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra “ndiʼi na̱ ni̱xi̱ʼi̱ kuniso̱ʼona ta̱chíra ta keena” (Juan 5:28, 29). Saátu káchi Revelación 20:13: ‘Tá mar nda̱tavará na̱ xi̱ñuʼu-inirá, nda̱a̱ ndáaka nu̱ú xi̱ñuʼu na̱ ni̱xi̱ʼi̱ ke̱e ndiʼina’. (Kivika sakuaʼún xa̱ʼa ña̱yóʼo nu̱ú apéndice “¿Ndáaña kúni̱ kachi tu̱ʼun Seol xíʼin Hades?”.) Ndiʼi nu̱ú xi̱ñuʼu na̱ ni̱xi̱ʼi̱ kindo̱o núnavaña. Chi yáʼaní ku̱a̱ʼá na̱ ni̱xi̱ʼi̱ ndataku ta ndikó ko̱o tukuna koona xíʼinyó. Ta̱ apóstol Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra: “Ndataku na̱ ke̱ʼé ña̱ va̱ʼa ta saátu na̱ va̱ása níkeʼé ña̱ va̱ʼa” (Hechos 24:15). ¿Ndáaña kúni̱ kachi tu̱ʼun yóʼo?

Nu̱ú ñuyǐví xa̱á na̱ yiví na̱ ndataku koo tukuna xíʼin na̱ veʼena

18. a) ¿Ndáana kúú “na̱ ke̱ʼé ña̱ va̱ʼa” na̱ káʼa̱n Biblia ndataku? b) ¿Nda̱saa chíndeé táʼan ña̱yóʼo xíʼún ña̱ kúnda̱a̱-iniún ndataku na̱ ni̱xi̱ʼi̱?

18 Na̱ yiví “na̱ ke̱ʼé ña̱ va̱ʼa” na̱ káʼa̱n Biblia xa̱ʼa ndataku, na̱yóʼo kúú na̱ ni̱xi̱yo xi̱naʼá tá kúma̱níka kixi ta̱ Jesús nu̱ú ñuʼú, tá kúú ta̱ Noé, ta̱ Abrahán, ñá Sara, ta̱ Moisés, ñá Rut, ñá Ester xíʼin savaka na̱ ni̱xi̱yo saá. Nu̱ú tutu Hebreos capítulo 11 káʼa̱nña xa̱ʼa ta̱a xíʼin ná ñaʼá na̱ ndinuʼu-ini ka̱ndíxa Jehová. Ti̱xin “na̱ ke̱ʼé ña̱ va̱ʼa” ñúʼutu na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ na̱ xíʼi̱ tiempo vitin. Ña̱ kúnda̱a̱-iniyó ndataku na̱ ni̱xi̱ʼi̱ chíndeé táʼanña xíʼinyó ña̱ va̱ása yi̱ʼvíyó kuviyó (Hebreos 2:15).

19. ¿Ndáana kúú na̱ va̱ása níkeʼé ña̱ va̱ʼa, ta ndáa ña̱ va̱ʼa taxi Jehová ndaʼa̱na?

19 Ku̱a̱ʼání na̱ yiví ni iin yichi̱ kǒo nínatúʼunna xíʼinna xa̱ʼa Jehová, xa̱ʼa ña̱yóʼo va̱ása níndasakáʼnunara ni kǒo níkeʼéna ña̱ kúni̱ra. ¿Ndáaña ndoʼo na̱yóʼo? “Na̱ va̱ása níkeʼé ña̱ va̱ʼa”, Jehová va̱ása nandosó-inira xa̱ʼana. Sandátakutura na̱yóʼova ña̱ va̱ʼa sakuaʼana xa̱ʼara ta ndasakáʼnunara. Ti̱xin ña̱ mil ku̱i̱ya̱, na̱ ndataku yóʼo kivi ndakutáʼanna xíʼin na̱ ndásakáʼnu Jehová nu̱ú ñuʼú yóʼo. Liviní koo tiempo saá, Biblia káʼa̱nña xa̱ʼaña ña̱ kunaníña ki̱vi̱ ña̱ ndatiin Ndióxi̱ ku̱a̱chi xíʼin na̱ yiví. *

20. ¿Ndáa ña̱ʼa kúú Gehena, ta ndáa na̱ yiví kúú na̱ xi̱taanna yóʼo?

20 ¿Á kúni̱ kachi ña̱yóʼo ña̱ ndataku ndiʼi na̱ yiví ta ni iinlána kǒo ndo̱o? Su̱ví ña̱yóʼo kúni̱ kachiña. Ña̱ Biblia káʼa̱nña xa̱ʼa savana káʼnuní ku̱a̱chi ke̱ʼéna nu̱ú Ndióxi̱ ta na̱yóʼo va̱ása ndatakukana. Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa na̱ va̱ása ndataku, ndoʼona nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱ndoʼo ña̱ʼa ña̱ xi̱xatana nu̱ú Gehena saá xi̱naní nu̱ú xi̱xatana ña̱ʼa chí ñuu Jerusalén (Lucas 12:5). Nu̱ú Gehena yóʼo xi̱xatana ña̱ʼa ña̱ kǒo chiñuka nu̱úna. Ña̱ʼa ña̱ xi̱taanna yóʼo kǒo kívi tavákanaña. Tá tiempo ta̱ Jesús, na̱ yiví na̱ xi̱keʼé ña̱ kini na̱ kǒo xa̱ʼa ndataku, nu̱ú Gehena xi̱taannana, ña̱ va̱ʼa kǒo tavánana. Íyo savana saá íyona nu̱ú Ndióxi̱. Jehová kúú ta̱ ta̱xi chiñu ndaʼa̱ ta̱ Jesús ña̱ tiinra ku̱a̱chi xíʼin na̱ táku ta saátu xíʼin na̱ ni̱xi̱ʼi̱ (Hechos 10:42). Jehová va̱ása sandátakura na̱ yiví na̱ xíni̱ra kǒo nasa̱ma.

NA̱ NDATAKU CHÍ NDIVÍ

21, 22. a) ¿Ndáa míí ndatakuka savana káchi Biblia? b) ¿Ndáa ta̱ siʼna nda̱taku ta ndu̱ura iin espíritu?

21 Ña̱ Biblia káʼa̱nña xa̱ʼa inka na̱ yiví na̱ ndataku. Na̱yóʼo kúú na̱ ndataku ku̱ʼu̱n chí ndiví. Ta káʼa̱nña xa̱ʼa iin ta̱ xa̱a̱ nda̱taku ta ku̱a̱ʼa̱nra chí ndiví, ta̱yóʼo kúú ta̱ Jesús.

22 Ta̱ Jesús xa̱ʼnínara tá ni̱xi̱yora nu̱ú ñuʼú yóʼo, soo Jehová va̱ása nítaxira kundika̱a̱ra ini ya̱vi̱ ndiʼi tiempo (Salmo 16:10; Hechos 13:34, 35). Sa̱ndátakurara soo kǒo nísandátakurara nda̱a̱ táki̱ʼva íyo miíyó na̱ yiví, síínva sa̱ndátakurara. Ta̱ apóstol Pedro ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa ta̱ Jesús ña̱ “ni̱xi̱ʼi̱ra táki̱ʼva xíʼi̱ iin na̱ yiví, tá nda̱takura ndu̱ura espíritu” (1 Pedro 3:18). Iin milagro káʼnu kúú ña̱yóʼo. Ta̱ Jesús ndu̱ura iin ángel ta̱ kúúmiíní ndée (kaʼvi 1 Corintios 15:3-6). Ta̱yóʼo kúú ta̱ nu̱ú nda̱taku ta ku̱a̱ʼa̱nra chí ndiví (Juan 3:13). Ta íyoka inkana ku̱ʼu̱n chí ndiví.

23, 24. ¿Ndáana kúú iin tiʼvi loʼo ndikachi sana ta̱ Jesús, ta nda̱saa kúúna?

23 Ta̱ Jesús kúnda̱a̱-inira ña̱ xa̱a̱ ku̱nu̱mí ndikóra chí ndiví ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ xi̱táʼan xíʼinra ña̱ ʻku̱ʼu̱nra ndasaviíra nu̱ú koonaʼ (Juan 14:2). Na̱ ku̱ʼu̱n chí ndiví “iin tiʼvi ndikachi” kúúna, káchira xíʼinna (Lucas 12:32). ¿Nda̱saa kúúna? Nu̱ú Revelación 14:1 va̱xi ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ apóstol Juan: “Ta xi̱nii̱, ta kotondó, tá káa iin ndikachi saá káa ta̱ níndichi nu̱ú yuku̱ Sión, ta xíʼin ta̱yóʼo ndíta 144,000 na̱ ni̱ka̱ʼyi̱ chí teʼé ki̱vi̱ miíra xíʼin ki̱vi̱ yivára”.

24 Ti̱xin na̱ 144,000 ñúʼu na̱ apóstol ta̱ Jesús, Ndióxi̱ sandátakurana ku̱ʼu̱nna koona chí ndiví. ¿Ama kúú ña̱ ndatakuna? Ta̱ apóstol Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa na̱yóʼo ña̱ ndatakuna tá ná koo ta̱ Cristo á tá ná kixaʼára kaʼndachíñura (1 Corintios 15:23). Nu̱ú capítulo 9 sakuaʼayó ña̱ vitin kúú ña̱ íyoyó tiempo yóʼo. Ta vitin loʼova kúú na̱ kíndo̱o nu̱ú na̱ 144,000. Tá xíʼi̱na, ndi̱ku̱n ndátakuna ku̱a̱ʼa̱nna koona chí ndiví (1 Corintios 15:51-55). Soo, ku̱a̱ʼání na̱ yiví na̱ ni̱xi̱ʼi̱ ndatakuna koona nu̱ú ñuʼú yóʼo tá ná nduliviña.

25. ¿Ndáaña sakuaʼayó nu̱ú inka capítulo?

25 Kivi kandíxaún xíʼin ndiʼi-iniún ña̱ va̱ása taxi Jehová kuvikayó (kaʼvi Isaías 25:8). Soo sana ndákanixi̱níún: “¿Ndáaña keʼé na̱ ku̱ʼu̱n chí ndiví?”. Íyo iin chiñu káʼnuní keʼéna nu̱ú kaʼndachíñu ta̱ Jesús. Nu̱ú inka capítulo ña̱ va̱xi sakuaʼayó xa̱ʼa ña̱yóʼo.

^ párr. 9 Savakaña káʼa̱n xa̱ʼa na̱ nda̱taku yóʼo va̱xiña nu̱ú 1 Reyes 17:17-24; 2 Reyes 4:32-37; 13:20, 21; Mateo 28:5-7; Lucas 7:11-17; 8:40-56, xíʼin Hechos 9:36-42 xíʼin 20:7-12.

^ párr. 19 Nu̱ú apéndice “Ki̱vi̱ ña̱ tiin Ndióxi̱ ku̱a̱chi” kivi kunda̱a̱ka-iniún xa̱ʼa ki̱vi̱ ña̱ ndatiin Ndióxi̱ ku̱a̱chi xíʼin na̱ yiví.