1-3. Eaa te enemi te arumaki maira ia tatou katoatoa, e no teaa te uriurianga i ta te Pipiria e apii maira ka riro ei ei akamaru ia tatou?

KA AKAMANAKO ana e te oro atura koe mei tetai enemi kikino. E ketaketa aia e te viviki ake ia koe. Kua kite koe e kare ona tu tangi no te mea kua kite ana koe iaia i te tamate anga i etai o toou au oa. Noatu taau tauta pakari anga kia oro atu mei iaia, kua vaitata ua mai aia ia koe. Te akara anga kare e puapinga. Inara, ma te viviki, kua tae mai tetai akaora ki to pae. E ketaketa atu aia i toou enemi, e kua taputou mai aia i te tauturu ia koe. Mei teaa atura toou akamaru anga!

² Mei tera te tu, te arumakiia maira koe e tetai enemi. Pouroa tatou. Mei ta tatou i apii i te pene i mua ake nei, te kapiki ra te Pipiria i te mate ei enemi. Kare okotai ia tatou e rauka i te oro atu me kore te tamaki atu i te reira. Te maata anga ia tatou kua kite i teia enemi i te tamate anga i te oraanga o te au tangata tei akaperepereia e tatou. Inara e ririnui maata atu a Iehova i te mate. Koia te Akaora aroa tei akaari takere mai e ka rauka iaia i te autu atu i teia enemi. E te taputou maira aia kia takore takiri i teia enemi, koia te mate. Te apii maira te Pipiria: “E taua enemi openga ra, ko te mate, e akakoreia ïa.” (1 Korinetia 15:26) E nuti meitaki teia!

³ Ka akara poto tatou e akapeea te enemi o te mate i te akatuke  anga ia tatou me tupu ake te reira. Na te raveanga i teia e tauturu ia tatou kia ariki i etai mea te ka riro ei mea mataora kia tatou. I na, te taputou maira a Iehova e ka ora akaou tei mate ra. (Isaia 26:19) Ka akaora akaouia mai ratou. Ko te manakonakoanga te reira o te tuakaouanga.

4. (a) No teaa to Iesu ariu anga atu ki te mate o tei akaperepereia te apii mai anga ia tatou i to Iehova au manako ngakau? (e) Eaa te tu oa takake ta Iesu i akatupu?

⁴ Kua ruti ainei koe i tetai tei akaperepereia i te mate? Te mamae, te aue, e te au manako ngakau mii e ngata i te akakoromaki. I taua au taime, ka anoanoia tatou kia aere ki te Tuatua a te Atua ei akapumaana anga. (2 Korinetia 1:​3, 4) Ka tauturu te Pipiria ia tatou kia marama e eaa to Iehova e to Iesu manako no te mate. Ko Iesu, tei akaata apa kore i tona Metua, kua kite i te mamae o te rutianga i tetai ki te mate. (Ioane 14:9) Iaia i Ierusalema, e atoro ana a Iesu ia Lazaro e tona nga tuaine, ko Maria e Mareta, tei noo i te taoni ko Betania i te pae mai. Kua riro mai ratou ei au oa piri vaitata. Te karanga ra te Pipiria: “E akaperepere a Iesu ia Mareta, e tona teina, e ia Lazaro oki.” (Ioane 11:5) Inara, mei ta tatou i apii i te pene i mua ake nei, kua mate a Lazaro.

5, 6. (a) Akapeea a Iesu i te ariu anga atu iaia ki te kopu tangata e te au oa o Lazaro? (e) No teaa ra to Iesu aue anga i riro e ei akamaroiroi anga kia tatou?

⁵ Eaa to Iesu manako te rutianga i tona oa? Te akakite maira te papaanga kia tatou e kua piri a Iesu ki to Lazaro kopu tangata e te au taeake ia ratou e aue ra i tei ruti. Te kiteanga ia ratou, kua akakeu tikaiia a Iesu. Kua “ngunguru iora aia i roto iaia, e taitaia atura.” I reira, i na te papaanga e, “Aue iorā Iesu.” (Ioane 11:​33, 35) Te aiteanga ainei o to Iesu aue anga e kare ona manakonakoanga? Kare rava. Te tika, kua kite takere a Iesu e ka tupu etai mea umere. (Ioane 11:​3, 4) Noatu rai, kua kite aia i te mamae e te mii ta te mate ka apai mai.

⁶ I tetai tu, te riro ra to Iesu aue anga ei akamaroiroi ia tatou. Te apii maira te reira ia tatou e te makitakitaia ra te mate e Iesu  e tona Metua, ko Iehova. Inara ka rauka i te Atua ko Iehova i te tamaki atu e te autu atu i te reira enemi! Ka akara ana tatou i ta te Atua i maani ia Iesu kia rave.

7, 8. No teaa ka akara anga puapinga kore ei te turanga o Lazaro ki te au tangata e akara maira, inara eaa ta Iesu i rave?

⁷ Kua tanuia a Lazaro ki roto i te ana, e kua pati a Iesu kia akaateaia te toka e tapoki ra i tona ngutupa. Kua arai a Mareta no te mea e a ake nei ra, to Lazaro kopapa te vai ua anga e kua akamata i te pe. (Ioane 11:39) I ta te tangata akaraanga, eaa te manakonakoanga e vai ra?

⁸ Kua porotakaia te toka ki te pae, e kua kapiki atu a Iesu ma te reo maata: “E Lazaro, ka aere mai ki vao!” Eaa tei tupu? “Kua aere maira taua tangata i mate ra ki vao.” (Ioane 11:​43, 44) Ka akamanako ana i te rekareka o te tangata i reira? Me e tungane a Lazaro no ratou, me e kopu tangata, e oa, me kore e tangata tupu, kua kite ratou e kua mate aia. Inara, teia oki aia​—taua tangata akaperepereia ra​—e tu akaou maira i rotopu ia ratou. Kua akaraanga umere tikai te reira. Kare e ekoko anga e manganui tei takave ia Lazaro ma te rekareka. Mei teaa atura i te autu anga ki rungao i te mate!

9, 10. (a) Akapeea a Iesu te akaari anga i te Tumu o tona mana ririnui kia akatu ia Lazaro? (e) Eaa etai au puapinga o te tatauanga i te au papaanga Pipiria no te tuakaouanga?

⁹ Kare a Iesu i karanga ana e kua rave aia i teia temeio koia anake ua. I roto i tana pure i mua ake i te kapikianga ia Lazaro ki vao, kua akataka meitaki aia e ko Iehova te Tumu o te tuakaouanga. (Ioane 11:​41, 42) Kare ko teia anake te tuatau ta Iehova i taangaanga i tona mana ririnui na teia tu. Te tuakaouanga o Lazaro ko tetai ua ia o te iva temeio mei teia te tu tei tataia i roto i te Tuatua a te Atua. * E mea mataora i te tatau e te apii i teia au papaanga. Te apii maira te reira ia tatou e kare te Atua e papakitai ana, no te mea te aronga tei akatuia mai  kua kapiti mai te aronga mapu e te tangata metua, te tane e te vaine, te Iseraela e tei kare i te Iseraela. E mei teaa atura te rekareka tei akatutuia i teia au irava! Ei akaraanga, i to Iesu akatu anga mai i tetai tamaine mapu mei te mate, kua “va maata ua iora” te nga metua. (Mareko 5:42) Ae, kua oronga a Iehova i tetai tumu anga kia rekareka raua tei kore rava e ngaropoina ia ratou.

¹⁰ E tikai, te aronga tei akatuia mai e Iesu kua mate akaou i muri mai. Ko te aiteanga ainei teia e e kaimoumou taime te akatu mai ia ratou? Kare rava. Te akapapu maira teia au papaanga Pipiria i te au tika puapinga e te oronga maira i te manakonakoanga no tatou.

11. Akapeea te papaanga tuakaouanga o Lazaro i te tauturu anga i te akapapu i te tika tei tataia ia Koheleta 9:5?

¹¹ Te apii maira te Pipiria i tei mate ‘kare e tuatua i kitea.’ Kare ratou e ora ra e kare ana mea e kite ra i tetai ngai. Te akapapu maira te papaanga o Lazaro i teia. Te ora akaou mai anga, i akakite rekareka ainei a Lazaro ki te au tangata te au akatutuanga o te rangi? Me kore ra kua takino ainei aia ia ratou ma te au tua vinivini no runga i te era ai ka? Kare. Kare a te Pipiria au tuatua mei te reira na Lazaro. I te tuatau o te a au ra i tona mate anga, ‘kare ana tuatua i kitea.’ (Koheleta 9:5) Ma te tau te moe ua ra Lazaro i te mate.​—Ioane 11:11.

12. No teaa tatou ka papu ei kua tupu tikai te tuakaouanga o Lazaro?

¹² Te apii katoa maira te tataanga o Lazaro ia tatou e e tika tikai te tuakaouanga, kare i te mea maani ua. Kua akatu mai a Iesu ia Lazaro i mua i tetai urupu tangata tei kite mata. Pera katoa te au arataki akonoanga, tei makitakita ia Iesu, kare i kopae ana i teia temeio. Mari ra, kua karanga ratou: “Te aa ua nei tatou? maata rava ta teianei tangata [ta Iesu] akairo e rave nei.” (Ioane 11:47) E manganui te au tangata tei aere i te akara i te tangata tei akatuia mai. Tei tupu, kua maata maira te aronga tei tuku i te akarongo ki roto ia Iesu. Kua kite ratou ia Lazaro ei akapapu anga ora e kua tonoia mai a Iesu e te Atua. No te  ririnui tikai i teia akaari anga tika kua parani atu etai o te au arataki akonoanga ngati Iuda i te tamate ia Iesu raua ko Lazaro.​—Ioane 11:53; 12:​9-11.

13. Eaa te tumu no tatou kia irinaki e ka rauka tikai ia Iehova i te akatu mai i tei mate?

¹³ E mea tau kore ainei kia ariki i te tuakaouanga ei tika? Kare, no te mea kua apii a Iesu e te vai ra te ra e akatuia mai “te aronga katoa i roto i te au menema akamaara anga.” (Ioane 5:28, NW) Ko Iehova Tei Anga i te au mea ora ravarai. E ngata ainei i te irinaki e ka rauka iaia i te anga akaou mai i te ora? E tika, tei runga te maata anga i ta Iehova ka maara. Ka maara ainei iaia ta tatou aronga akaperepereia tei mate? E tirioni ua atu au etu e akaki ra i teianei ao e pini ua ake, inara e ingoa ta te Atua no ratou tataki tai! (Isaia 40:26) No reira ka maara i te Atua ko Iehova ta tatou aronga akaperepereia tei mate i te au mea rikiriki ravarai, e te papa ra aia no te akaora mai ia ratou.

14, 15. Eaa to Iehova manako no runga i te akaora akaou mai anga i tei mate, mei tei akatutuia i ta Iobu i tuatua?

¹⁴ Eaa, ra, to Iehova manako no te akatu mai i tei mate? Te apii maira te Pipiria e te aruaru ra aia i te akatu mai i tei mate. Kua ui te tangata tiratiratu ko Iobu e: “Kia mate te tangata nei, ka ora akaou ainei aia?” Te tuatua ra a Iobu no runga i te tiakianga i roto i te vaarua e tae ua atu ki te taime e akamaara mai ei te Atua iaia. Kua karanga aia kia Iehova: “Naau e kapiki mai, e naku e io atu kia koe: e tangi rai koe ki te angaanga a to rima ra.”​—Iobu 14:​13-15.

¹⁵ Ka akamanako ana! Te inangaro tikai ra Iehova i te akaora akaou mai i tei mate. Kare ainei i te mea ngakau maana i te kite e te manako ra a Iehova mei teia te tu? Inara akapeea teia tuakaouanga i te tuatau ki mua? Koai ma te ka akatuia mai, e kiea?

16. Ka akatuia mai tei mate kia noo ki roto i teea au tu turanga?

¹⁶ E maata ta te au papaanga tuakaouanga a te Pipiria e apii maira no te tuakaouanga e tu mai nei. Te au tangata  tei akaoraia mai i te enua nei kua taokotai akaou ki ta ratou aronga akaperepereia. Ka aiteite katoa te tuakaouanga i te tuatau ki mua​—inara e meitaki maata atu. Mei ta tatou i apii mai i te Pene 3, ta te Atua akakoroanga koia oki kia maaniia te enua katoa ei parataito. No reira kare tei mate ra e akaoraia mai ki roto i tetai ao ki i te tamaki, te rave kino, e te maki. E tuatau to ratou no te noo e tuatau ua atu i te enua nei ma te au turanga au e te mataora.

17. Mei teaa te maata o teia tuakaouanga?

¹⁷ Koai ma te ka akatuia mai? Kua karanga a Iesu “ka rongo te aronga katoa i roto i te au menema akamaara anga i tona [to Iesu] reo e ka aere mai ki vao.” (Ioane 5:​28, 29, NW) Ma te aiteite, te karanga ra a Apokalupo 20:13: “E kua tuku maira te tai i te aronga i mate i roto iaia ra; e kua tuku maira te vaarua e ko ade i te aronga i mate i roto ia raua ra.” Te “ade” te taikuia ra ki te vaarua tanumanga o te tangata nei. (E akara i te Apenetiki “Eaa ra a Teoro e Ate?”) Ka akiri kapitiia teia nga vaarua. Pouroa te au pirioni ua atu e akaangaroi ra i roto i reira ka ora akaou. Kua karanga te apotetoro ko Paulo: “E e tuakaouanga to tei mate, te aronga tuatua-tika e te aronga tuatua-tika kore.” (Angaanga 24:15) Eaa te aiteanga o teia?

18. Koai ma tei kapitiia mai i rotopu i “te aronga tuatua-tika” te ka akatuia mai, e eaa ta teia manakonakoanga ka akatupu kia koe?

¹⁸ “Te aronga tuatua-tika” ka kapiti mai te au tangata e manganui ta tatou i tatau i roto i te Pipiria tei noo i mua ake i to Iesu aere anga mai ki te enua nei. Penei ka manako koe ia Noa, Aberahama, Sara, Mose, Ruta, Esetera, e tetai atu. Ko etai o teia au tane e te vaine akarongo ra tei roto i te pene 11 o Ebera. Inara “te aronga tuatua-tika” ka kapiti katoa mai te au tavini o Iehova te mate ra i to tatou tuatau. E akameitaki anga tikai te manakonakoanga tuakaouanga, e ka akarangatira ia tatou mei tetai ua atu mataku o te mate anga.​—Ebera 2:15.

19. Koai ma “te aronga tuatua-tika kore,” e eaa te tuatau ta Iehova ka oronga ma te takinga meitaki kia ratou?

¹⁹ Akapeea te au tangata katoatoa tei kore i tavini me kore  i akarongo ia Iehova no te mea kare rava ratou i kite iaia? Teia pirioni ua atu “aronga tuatua-tika kore” kare ratou e akangaropoinaia. Ka akatu katoaia mai ratou e ka orongaia te tuatau kia apii i te Atua mou e te tavini atu iaia. No tetai tauatini mataiti, ka akatuia mai tei mate e ka orongaia tetai tuatau no ratou kia piri atu ki te au tangata tiratiratu i te enua nei e tavini ra ia Iehova. Ka riro te reira ei tuatau mataora. Te akakite ra te Pipiria i teia tuatau e ko te Ra Akavaanga. *

20. Eaa a Keena, e koai ma ka aere ki reira?

²⁰ Ko te aiteanga ainei e ka akatuia mai te au tangata ravarai tei vai ana? Kare. Te karanga ra te Pipiria e te vai ra etai pae o tei mate i roto ia “Keena.” (Luka 12:5, NW) No ko mai to Keena ingoa i tetai ngai titiri anga tita i vao ake ia Ierusalema taito. E tutungiia ana te au kopapa mate e te tita ki reira. Te aronga mate tei titiriia to ratou au kopapa ki reira kare i tau i te ngati Iuda kia tanumia e kia akatuia mai. No reira e akatutu anga tau a Keena no te akapou anga mutu kore. Noatu e tuanga ta Iesu no te akavaanga i te aronga ora e tei mate, ko Iehova te Akava openga. (Angaanga 10:42) Kare rava aia e akatu mai i te aronga tana i akava e kino e tei kore rava i inangaro i te taui.

21, 22. (a) Eaa ua atu tetai tu tuakaouanga? (e) Koai te mea mua tei rauka te tuakaouanga oraanga vaerua?

²¹ Te taiku katoa maira te Pipiria i tetai atu tu tuakaouanga, ki te ora ei mea ora vaerua i te rangi. (Apokalupo 20:6) Okotai anake akaraanga o te tuakaouanga mei teia te tu tei tataia i roto i te Pipiria, no Iesu Karaiti.

²² I muri ake i to Iesu tamate angaia ei tangata, kare a Iehova i tuku i Tana Tamaiti tiratiratu kia vai ua i roto i te vaarua. (Salamo 16:10; Angaanga 13:​34, 35) Kua akatu mai te Atua ia Iesu, inara kare ei tangata. Te akataka ra te apotetoro  ko Petero ia Karaiti e “i tamate ravaia aia i te kopapa ra, i akaoraia ra [“ei vaerua,” NW].” (1 Petero 3:18) E temeio maata tikai teia. Kua ora akaou mai a Iesu ei peretana vaerua mana tikai! (1 Korinetia 15:​3-6) Ko Iesu te mea mua tikai tei rauka teia tu tuakaouanga kaka. (Ioane 3:13) Inara kare koia te mea openga.

23, 24. Koai ma ta Iesu “anana iti,” e eia ratou te katoatoa?

²³ Te kiteanga e ka oki akaou aia ki te rangi, kua akakite a Iesu ki tana au pipi tiratiratu e ka “akamanea [aia] i tetai ngai” no ratou. (Ioane 14:2) Kua taiku a Iesu i te aronga ka aere ki te rangi e ko tana “anana iti.” (Luka 12:32) Eia aronga i roto i teia pupu meangiti ua o te au Kerititiano tiratiratu? Ia Apokalupo 14:1, te karanga ra te apotetoro Ioane: “Akara atura au, e i na, te tu ua ra te Punua-mamoe [ko Iesu Karaiti] ki runga i te maunga ra i Siona, ma te tangata katoa i vaitata iaia okotai anere e a ngauru ma a i te tausani, ma tona ingoa e te ingoa o tona Metua i te tata angaia ki rungao i to ratou rae.”

²⁴ Teia 144,000 au Kerititiano, kapiti mai ta Iesu au apotetoro tiratiratu, ka akatuia mai kia ora i te rangi. Aea to ratou tuakaouanga e tupu ei? Kua tata te apotetoro ko Paulo e ka tupu te reira i te tuatau o to Karaiti parutia. (1 Korinetia 15:23) Mei taau ka apii i te Pene 9, te noo nei tatou i te reira tuatau. Ko taua toenga meangiti ua o te 144,000 e mate ra i to tatou tuatau ka akatu viviki ia ratou kia ora i te rangi. (1 Korinetia 15:​51-55) Inara, te maata anga o te au tangata, e manakonakoanga to ratou kia akatuia i te tuatau ki mua kia ora i te enua Parataito nei.

25. Eaa te ka uriuriia i te pene ka aru mai?

²⁵ Ae, ka autu tikai a Iehova i to tatou enemi koia te mate, e ka ngaro te reira e tuatau ua atu! (Isaia 25:8) Inara, penei ka manako koe, ‘Eaa ta te aronga ka akatuia ki te rangi ka rave ki reira?’ Ka akatupu ratou i tetai tuanga o te kavamani Patireia umere i te rangi. Ka maata atu ta tatou ka apii no te reira kavamani i te pene ka aru mai.