1. Tera te tataro ae rangi n ataaki ae e na rinanoaki ngkai?

MIRION ma mirion aomata ni katobibia te aonnaba aika a taneiai ma te tataro are a aranna aomata aika bati bwa Tamara are i karawa ke ana Tataro te Uea. Aara aikai a kaineti ma te tataro ni katoto ae rangi n ataaki are e anga Iesu Kristo. A rangi ni kakawaki taeka ake a mwaneweaki iai, ao iaiangoan raoi moani kibuntaeka ake tenua iai e kona ni buokiko bwa ko na reiakina ana reirei ni koaua te Baibara.

2. Baikara baika tenua ake e reireinia taan rimwina Iesu bwa a na tataroi?

² E reireinia aomata Iesu ni kangai ni moan te tataro ni katoto anne: “Kam riai n tataro n aron aei: ‘Tamara are i karawa, e bia katabuaki aram. E bia roko am Tautaeka n Uea. E na kakororaoaki nanom i karawa ao n te aonnaba naba.’” (Mataio 6:9-13) Baikara nanoni bubutii aika tenua akanne?

3. Tera ae ti kan ataia ibukin Ana Tautaeka n Uea te Atua?

³ Ti a tia n reiakini baika bati ibukin aran te Atua ae Iehova. Ti a tia ni mamaroroakina naba taekan ana kantaninga te Atua ni kaineti ma baike e a tia ni karaoi ibukin te botannaomata ao aika e na karaoi. Tera ae e nanonna Iesu ngke e tuangira bwa ti na tataro ni kangai: “E bia roko am Tautaeka n Uea”? Tera Ana Tautaeka n Uea te Atua? E na kangaa ni katabuaki aran te Atua ke ni kaitiakaki n rokon Ana Tautaeka n Uea te Atua? Tera irekereken rokon Ana Tautaeka n Uea te Atua ma karaoan nanon te Atua?

4. Tera Ana Tautaeka n Uea te Atua ao antai te Uea iai?

⁴ Ana Tautaeka n Uea te Atua bon te tautaeka ae kateaki iroun Iehova ae te Atua, ao e kairaki iroun te Uea are rineaki irouna. Antai te Uea n Ana Tautaeka n Uea te Atua? Bon Iesu Kristo. E rangi ni kakannato riki te Uea ae Iesu nakoia taan tautaeka aika aomata ni kabane ao e aranaki bwa “aia Uea akana tautaeka bwa ueea, ao aia Toka akana tautaeka bwa tooka.” (1 Timoteo 6:15) Iai mwaakana ni karaoa ae rangi n raoiroi riki nakon aia kabanea n raoiroi taan tautaeka aika aomata.

5. E na kairiri mai ia Ana Tautaeka n Uea te Atua, ao i aon tera?

⁵ E na kairiri mai ia Ana Tautaeka n Uea te Atua? E mena ia Iesu? Ko bae n uringnga are e tauraki ngkoa n te kai ni kammaraki, ao imwina e a kautaki naba. N te tai ae waekoa ao e a waerake nako karawa. (Mwakuri 2:33) Mangaia are karawa bon te tabo ae e mena iai Ana Tautaeka n Uea te Atua. Anne bukina ae e aranna iai te Baibara bwa te “Tautaeka n Uea ae bwaini karawa.” (2 Timoteo 4:18) E ngae ngke e mena i karawa Ana Tautaeka n Uea te Atua, ma e na kairiri i aon te aba.—Wareka Te Kaotioti 11:15.

6, 7. Tera ae karika Iesu bwa e na rianako i buakoia Uea?

⁶ Tera ae karika Iesu bwa e na rianako i buakoia Uea? Bukina teuana, e a aki kona ni manga mate. E aranaki Iesu n te Baibara bwa “tii ngaia ae aki mamate,” ni kabotauaki ma uea aika aomata. (1 Timoteo 6:16) E nanonaki n aei bwa a na bane n teimatoa ana mwakuri Iesu aika raraoi. Akea te nanououa bwa e na boni karaoi mwakuri aika raoiroi ma ni kakannato ake a na kakabwaiaaki iai ana aomata.

⁷ Iangoa te taetae ni burabeti man te Baibara ibukin Iesu ae kangai: “Ao e na mena taamnein Iehova i aona. Anne bukina ae e na wanawana, e na bati ana ataibwai, e na anganga te reirei ni kairiri ae raoiroi, e na korakora, e na bati ana atatai, ao e na korakora maakakin Iehova irouna. Ao e na reke kimwareireina ni maakakin Iehova. E na aki motikitaeka n te baere noria ni matana, ao e na aki naba boaa te aba tii ni kaineti ma  te baere a ongo taningana. E na motiki taekaia akana mangori n te aro ae riai, ao e na boaa te aba n te raoiroi ibukia akana nimamannei n te aonnaba.” (Itaia 11:2-4) A kaotaki n taeka aikai bwa e na riki Iesu bwa te Uea ae raoiroi ae e na bwaina te nanoanga nakoia kaain te aonnaba. Ko tangira am tia kairiri ae aekan aei?

8. Antai aika a na tautaeka ma Iesu?

⁸ E kangai naba te koaua teuana ibukin Ana Tautaeka n Uea te Atua: Tiaki tii Iesu ae e na uea iai. Iai raona n uea. N te katoto, e taku te abotoro Bauro nakon Timoteo: “Ngkana ti teimatoa n nanomwaaka ao ti na uaia naba n tautaeka ma ngaia bwa ueea.” (2 Timoteo 2:12) Eng, a a tia n rineaki Bauro, Timoteo, ao raoia aika kakaonimaki ake tabemwaang iroun te Atua, bwa a na kairiri ma Iesu n te Tautaeka n Uea i karawa. Iraman aika a na karekea te kakabwaia aei?

9. Iraman aika a na uea ma Iesu, ao e moana rineakia te Atua n ningai?

⁹ N aron ae kaotaki ni Mwakoro 7, e anganaki te miitara te abotoro Ioane are e nora iai “te Tiibutetei ae tei i aon te Maunga ae Tion, ao raona 144,000 ae e koreaki arana ma aran Tamana i aon ramwaia.” Antai te koraki ane 144,000 akanne? E tuangira Ioane ni kangai: “A teimatoa te koraki aei n ririmwin te Tiibutetei n aki ongeia bwa taabo raa ike e nako iai. A kabooaki naakai mai buakoia aomata, bwa moan uaa nakon te Atua ao nakon te Tiibutetei.” (Te Kaotioti 14:1, 4) Eng, taan rimwin Iesu Kristo ngaiia aika kakaonimaki ake a rineaki bwa a na uea ma ngaia i karawa. Imwini kautaia man te mate nakon te maiu i karawa, “ao a na kairiri bwa ueea n tautaekana te aonnaba” ma Iesu. (Te Kaotioti 5:10) E a tia n rineia Kristian aika kakaonimaki te Atua ni moa man aia tai abotoro bwa e aonga ni koro te mwaiti ae 144,000.

10. E aera ngkai e kaota raoi te tangira, te babaire are a na tautaeka i aon te botannaomata, Iesu ma raona ake 144,000 mwaitiia?

¹⁰ Boni kaotan raoi te tangira te babaire are a na tautaeka i aon te botannaomata Iesu ma raona ake 144,000 mwaitiia. Bukina teuana bwa e a ataa aron te maiu n aomata Iesu ma  karawawataana. E taku Bauro bwa Iesu bon “ara ibonga ae rietata bon tiaki teuae aki kona n nanoangaira ni mamaarara, ma bon teuae e a tia ni kataaki ni bwaai ni kabane n ai arora, ma e aki bure.” (Ebera 4:15; 5:8) A a tia naba ni karawawataaki raona n tautaeka ake aomata ao a nanomwaaka iai. Irarikina, a a tia naba ni kekeiaki i buakon te aki kororaoi ao n nanomwaaka i buakon taian aoraki n aekaia nako. Ngaia are te koraki aei a na rangi n atai kangaanga aika kaaitara ma te botannaomata!

11. E aera ngke e taekinna Iesu bwa a riai taan rimwina n tataro bwa e na kakororaoaki nanon te Atua i karawa?

¹¹ Ngke e taekinna Iesu bwa a riai n tataro taan rimwina bwa e na roko Ana Tautaeka n Uea te Atua, e taekinna iai bwa a riai n tataro bwa e na kakororaoaki nanon te Atua “i karawa ao n te aonnaba naba.” E mena i karawa te Atua ao e aki toki ni kakaraoaki nanona iai irouia anera aika kakaonimaki. Ni Mwakoro 3 ao ti reiakina iai taekan te anera ae buakaka are e rawa ni kakaraoa nanon te Atua ao e kairiia Atam ma Nei Ewa nakon te bure. Ni Mwakoro 10, ao ti na reiakina riki iai ana reirei te Baibara ni kaineti ma te anera ae buakaka aei, ae ti ataia bwa Tatan te Riaboro. A kariaiakaki n tiku i karawa i nanon tabeua te tai, Tatan ma anera ake a baireia bwa a na katotongnga, ake a aranaki bwa taimonio. Mangaia are a aki karaoa nanon te Atua kaaini karawa ni kabane n te tai arei. E na riki te bitaki anne ngkana e moana ana kairiri Ana Tautaeka n Uea te Atua. E na buakana Tatan Iesu Kristo ngkana e a riki bwa te Uea.—Wareka Te Kaotioti 12:7-9.

12. Baikara baika uoua aika kakawaki, ake a kabwarabwaraaki n Te Kaotioti 12:10?

¹² E kabwarabwaraa te bwai ae e na riki te taetae ni burabeti aei: “Ao I ongo te bwanaa ae korakora i karawa ae kangai: ‘E a roko ngkai te kamaiu mairoun Atuara ma mwaakana ao ana Tautaeka n Uea, ao mwaakan ana Kristo, ibukina bwa e a tewenakoaki te tia bukinia tarira, are e bukinia i matan Atuara ni  ngaina ao ni bong!’” (Te Kaotioti 12:10) Ko nori baika uoua aika rangi ni kakawaki, ake a kabwarabwaraaki n te kibu anne? Te moan, e a moana ana kairiri Ana Tautaeka n Uea te Atua ae kairaki iroun Iesu Kristo. Te kauoua, e a karenakoaki Tatan mai karawa nakon te aonnaba.

13. Tera mwini karenakoan Tatan mai karawa?

¹³ Baikara mwini bwaai akana uoua akanne? Ti wareka ae kangai ni kaineti ma are e riki i karawa: “Mangaia ae kam na kimwareirei n aei, ngkami aika taiani karawa ao ngkami aika kam maeka iai!” (Te Kaotioti 12:12) Eng, a kimwareirei anera aika kakaonimaki i karawa ibukina bwa a a tia ni karenakoaki Tatan ma ana taimonio ao kaaini karawa ni kabane ngkai ai bon tii te koraki ake a kakaonimaki iroun Iehova ae te Atua. Ai akea tokin te raoi ma nakoraoin aia waaki iai. E a tabe ni karaoaki nanon te Atua i karawa.

14. Tera ae riki imwini karenakoan Tatan nako aon te aba?

¹⁴ Ma tera aron te aonnaba? E taku te Baibara: “E na reke kain aon te aba ma marawa, ibukina bwa e a tia n ruo te Riaboro nakoimi, ao e a korakora unna ngkai e ataia bwa e a kimototo ana tai.” (Te Kaotioti 12:12) E un Tatan ni karenakoana mai karawa ao ngkai e a kimototo naba ana tai. Ibukin unna ao e a karika te rawawata ke te ‘rekenikai’ i aon te aba. Ti na maroroakina riki taekan te ‘rekenikai’ anne n te mwakoro are imwina. Ma ni kaineti ma ana waaki Tatan anne, ti kona n titiraki ni kangai: E na kangaa te Tautaeka n Uea ni karekea te anga ae e na kakororaoaki iai nanon te Atua i aon te aba?

15. Tera ana kantaninga te Atua ibukin te aonnaba?

¹⁵ Ko uringnga bwa tera ana kantaninga te Atua ibukin te aonnaba? Ko reiakina anne ni Mwakoro 3. I Eten ngkoa ao e kaota ana kantaninga te Atua ibukin te aonnaba bwa e na riki bwa te bwaretaiti, ae e na on irouia aomata aika raraoi aika a na aki mate. E kabwakaia Atam ma Nei Ewa n te bure Tatan, ao e rotaki iai kakoroani bukin ana kantaninga te Atua ibukin te aonnaba. E teimatoa ni kantaningaia Iehova bwa “a na abana te  aonnaba akana raoiroi, ao a na maeka i aona n aki toki.” (Taian Areru 37:29) E na kakoroa nanon anne Ana Tautaeka n Uea te Atua. N te aro raa?

16, 17. Tera ae oti n Taniera 2:44 ni kaineti ma Ana Tautaeka n Uea te Atua?

¹⁶ Iangoa te taetae ni burabeti n Taniera 2:44. Ti wareka iai ae kangai: “N aia bong ueea akanne ao e na katea te tautaeka n uea teuana Atuani karawa ae e na bon aki kamaunaaki. Ao e na bon aki kanakoaki te tautaeka n uea aei nakoia aomata riki tabemwaang. E na urui tautaeka n uea aikai ni kabane ma ni kamaunai, ao tii te tautaeka aei ae e na teimatoa n aki toki.” Tera ae kaotaki n aei ni kaineti ma Ana Tautaeka n Uea te Atua?

¹⁷ Te moanibwai, e oti iai bwa e na kateaki Ana Tautaeka n Uea te Atua “n aia bong ueea akanne,” ke i nanon aia tai ni kairiri tautaeka tabeua. Te kauoua, e oti iai bwa e na teimatoa n aki toki te Tautaeka n Uea anne. Akea te tautaeka ae kona ni kataenikaia ke n onea mwina. Te katenua, ti noria bwa e na iai te buaka i marenan Ana Tautaeka n Uea te Atua ma taian tautaeka n te aonnaba. E na tokanikai Ana Tautaeka n Uea te Atua. N tokina ao e na taabangaki ana tautaeka i aon te botannaomata. N te tai anne ao a na rangi ni kimwareirei aomata n nora aron te kairiri ae te kabanea n tamaroa ae a tuai n nonoria mai mwaina.

18. Tera aran te kabanea ni buaka are e na karaoaki i marenan Ana Tautaeka n Uea te Atua ao taian tautaeka n te aonnaba?

¹⁸ E bati ana rongorongo te Baibara ni kaineti ma te kabanea ni buaka are e na karaoaki i marenan Ana Tautaeka n Uea te Atua ao taian tautaeka n te aonnaba. N te katoto, ti reireiaki bwa ngkana e a kaan te toki ao a na kataabangaka aia kewe taamnei aika buakaka ni mwamwanaia “ueea n te aonnaba ni kabutaa.” Bwa tera aia kantaninga? “A na ikotiia [ueea] nakon te buaka n te bong ae kakannato ae ana bong te Atua ae Moan te Mwaaka.” A na bane n ikotaki ueea n te aonnaba “nakon te tabo ae aranaki n te taetae n Ebera bwa Aremaketon.” (Te Kaotioti 16:14, 16) Ni kaineti ma baika taekinaki ni kiibu akana  uoua akanne, e aranaki ngkanne te kabanea ni buaka i marenaia tautaeka n aomata ma Ana Tautaeka n Uea te Atua, bwa Aremaketon.

19, 20. Tera ae tuka karaoakin nanon te Atua i aon te aba ngkai?

¹⁹ Tera ae e na karekea Ana Tautaeka n Uea te Atua n Aremaketon? Iangoa riki nanon te Atua ibukin te aonnaba. E kantaningaia Iehova ae te Atua bwa e na kaonaki irouia aomata aika raoiroi ma ni kororaoi aika a na beku irouna n te Bwaretaiti. Tera ae tuka rikin anne ngkai? Te moan, ti bubure, ti aoraki, ao ti mate. Ti reiakinna ni Mwakoro 5, bwa e mate Iesu ibukira bwa ti aonga ni karekea te maiu n aki toki. Ko bae n uringa naba ngkoa are e koreaki n ana euangkerio Ioane are kangai: “E rangi n tangiriia kaain te aonnaba te Atua, n te aro are e a anga Natina ae te rikitemanna, bwa e aonga n aki kamaunaaki ane e onimakinna, ma e na reke irouna te maiu are aki toki.”—Ioane 3:16.

²⁰ Te kangaanga riki teuana bwa a bati aomata aika kakaraoi mwakuri aika buakaka. A kewe, a babakanikawai, ao a wene ni bure. A aki kani karaoa nanon te Atua. A na kamaunaaki aomata aika kakaraoi mwakuri aika buakaka aikai n ana buaka te Atua ae Aremaketon. (Wareka Taian Areru 37:10.) Bukin naba aki karaoan nanon te Atua i aon te aba ngkai, bwa a aki kaungaia aomata nako iai taian tautaeka. A bati tautaeka ake a uarereke aia konabwai, a iowawa ke a babakanikawai. E taekina te koaua te Baibara ni kangai: “A tautaeka iai aomata i aoia aomata, ni karekea rawawataia.”—Te Minita 8:9.

21. E na kangaa te Tautaeka n Uea aei ni karekea karaoan nanon te Atua i aon te aba?

²¹ Imwin Aremaketon ao a nang bane botannaomata ni kairaki n te tautaeka ae tii teuana ae Ana Tautaeka n Uea te Atua. E na karaoa nanon te Atua te Tautaeka n Uea anne, ao e na uotii naba kakabwaia aika kamimi. N te katoto, e na kamwaawaia Tatan ma ana taimonio. (Te Kaotioti 20:1-3) E nang kamanenaaki ngkanne mwaakan ana karea ni kaboomwi Iesu, bwa a  aonga n aki manga aoraki ma ni mate aomata aika kakaonimaki. A nang kona ni maiu n aki toki i aan te Tautaeka n Uea. (Wareka Te Kaotioti 22:1-3.) E na onikaki te aonnaba nakon te bwaretaiti. Mangaia are e na karekea te anga are e na karaoaki iai nanon te Atua i aon te aba te Tautaeka n Uea aei, ao ni katabua naba aran te Atua. Tera ae nanonaki n aei? Nanona bwa i aan ana kairiri Ana Tautaeka n Uea te Atua, e na roko te tai are aomata ni kabane aika maiu a na karinea te ara ae Iehova.

22. E aera ngkai ti ataia bwa e aki roko Ana Tautaeka n Uea te Atua, ngke e mena Iesu i aon te aba, ke n te tai ae waekoa imwini kautana?

²² Ngke e tuangia taan rimwina Iesu bwa a na tataroa ae “E bia roko am Tautaeka n Uea,” e teretere iai bwa e tuai n roko te Tautaeka n Uea n te tai anne. Ma e roko ngke e waerake Iesu nako karawa? E aki, bwa a taekinna Betero ao Bauro bwa imwini mangautin Iesu, e a tibwa kakoroaki bukin te taetae ni burabeti n Taian Areru 110:1 are kangai: “E taekina ae kangai Iehova nakon au Uea: ‘Tekateka i angaataiu ni karokoa tiau ni kaakiia akana kairiribai nakoim, bwa nneni katokaani waem.’” (Mwakuri 2:32-34; Ebera 10:12, 13) Bon iai te tai n tataninga.

23. (a) E moana ana kairiri n ningai Ana Tautaeka n Uea te Atua? (b) Tera ae e na maroroakinaki n te mwakoro ae imwina?

²³ Maanra te tai n tataninga? Tabeua te ririki imwain 1900, ao a warebwaia taan reirei aika kan ataa nanon te Baibara, bwa  e na toki te tai n tataninga anne n 1914. (Nora te Bukinibaa ni kaineti ma te ririki aei, “E Namataki te Ririki ae 1914 n te Taetae ni Burabeti n te Baibara.”) Baika riki n te aonnaba ni moa man 1914, a kakoauaa aia warebwai taan reirei n te Baibara aikai. E kaotaki mani kakoroani bukin taetae ni burabeti n te Baibara, bwa n te ririki 1914 e a riki Kristo bwa te Uea ao e a moana naba iai ana kairiri Ana Tautaeka n Uea te Atua i karawa. Ti a maeka ngkai n te tai ae e a “kimototo [iai] ana tai” Tatan. (Te Kaotioti 12:12; Taian Areru 110:2) Ti kona naba n taekinna ma te koaua bwa e nang waaki Ana Tautaeka n Uea te Atua ni kakororaoa nanon te Atua i aon te aba. E kakukurei iroum te rongorongo aei? Ko onimakinna bwa e boni koaua? Ko na buokaki n te mwakoro ae imwina n noria bwa bon ana reirei ni koaua te Baibara baikai.