1. Nĩ mboya yĩva yĩsĩkĩwe mũno tũũkunĩkĩla yu?

ANDŨ aingĩ ĩũlũ wa nthĩ nĩmesĩ mboya ya Asa Waitũ, kana Mboya ya Mwĩaĩi. Ĩsu nĩ mboya yĩsĩkĩwe mũno na yambĩlĩĩilw’e nĩ Yesũ mwene ta mboya ya ngelekany’o. Nĩ mboya ya vata mũno, na kũkunĩkĩla maũndũ atatũ ma mbee ala mawetetwe vo kũkaũtetheesya kũmanya kĩla Mbivilia yo ĩmanyĩasya.

2. Nĩ maũndũ meva atatũ ala Yesũ wamanyĩisye amanyĩw’a make mavoyae?

² Mwambĩlĩĩlyonĩ wa mboya ya Mwĩaĩi, Yesũ amanyĩisye andũ ũũ: “Inyw’ĩ ĩndĩ voyaai atĩĩ: Asa waitũ ũla wĩ ĩtunĩ, syĩtwa yaku yĩtaĩwe. Ũsumbĩ waku wũke. Kwenda kwaku kwĩke kũũ nthĩ o ta kũya ĩtunĩ.” (Mathayo 6:9​-​13) Maũndũ asu atatũ mawetetwe monanasya ata?

3. Nĩ kyaũ twaĩlĩte kũmanya ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai?

³ Nĩtwĩmanyĩĩtye maũndũ maingĩ ĩũlũ wa syĩtwa ya Ngai, Yeova. Nĩtwĩmanyĩĩtye kwenda kwa Ngai na tũkona kĩla Ngai wĩkĩte na weteele kwĩka kwondũ wa andũ. Yesũ oonanasya kyaũ yĩla waisye tũvoyae: “Ũsumbĩ waku wũke”? Ũsumbĩ wa Ngai nĩ kyaũ? Kũka  kwaw’o kũkataĩthya syĩtwa ya Ngai ata, kana kũyĩthesya? Na kũka kwa Ũsumbĩ ũsu kũkonanĩtye ata na kwĩka kwenda kwa Ngai?

4. Ũsumbĩ wa Ngai nĩ kyaũ, na nũũ Mũsumbĩ waw’o?

⁴ Ũsumbĩ wa Ngai nĩ silikalĩ yambĩlĩĩilw’e nĩ Yeova Ngai yĩna Mũsumbĩ mũnyuve nĩ Ngai. Nũũ Mũsumbĩ wa Ũsumbĩ wa Ngai? Nĩ Yesũ Klĩsto. Mũsumbĩ Yesũ nĩ mũnene kwĩ asumbĩ onthe na etawa “Mũsumbĩ wa asumbĩ, na Mwĩaĩi wa eaĩi.” (1 Timotheo 6:​15) E ũtonyi wa kwĩka ũseo mwingĩ vyũ kwĩ mũsumbĩ o na wĩva.

5. Ũsumbĩ wa Ngai ũkasumbĩka kuma va, naw’o ũkasumbĩka kyaũ?

⁵ Ũsumbĩ wa Ngai ũkasumbĩka kuma va? Yesũ aĩva? Lilikana nĩtũneemanyĩisye amina kũawa mũtĩnĩ, nĩwathayũũkiw’e na ambata ĩtunĩ. (Meko ma Atũmwa 2:​33) Ĩtunĩ vau waendie nĩvo ve Ũsumbĩ wa Ngai. Nĩkyo kĩtumi Mbivilia ĩwĩtaa “ũsumbĩ . . . wa ĩtunĩ.” (2 Timotheo 4:​18) O na kau ũsumbĩ wa Ngai wĩ ĩtunĩ, ũkasũmbĩka nthĩ.​—Ũvuan’yo 11:15.

6, 7. Nĩ kyaũ kĩtumaa Yesũ ethĩwa Mũsumbĩ wa vata?

⁶ Nĩkĩ Yesũ nĩ Mũsumbĩ mũseo kwĩ ala angĩ? Nũndũ we ndakakw’a. Mbivilia ĩisyaanĩsya Yesũ na asumbĩ ala angĩ ĩmwĩtĩte “ũla e weka ũtakwatawa nĩ kĩkw’ũ, ũtwĩe kyeninĩ kĩtathengeeka.” (1 Timotheo 6:​16) Ũu nĩ kwonany’a kana maũndũ onthe maseo ala Yesũ ũkeka makatũa. Akeeka maũndũ manene na maseo.

⁷ Sũanĩa wathani ũũ wa Mbivilia ĩũlũ wa Yesũ: “Veva wa Yeova nũkekalaa ĩũlũ wake, veva wa ũĩ na ũmanyi, veva wa ũtao na vinya, veva wa kũmanya na wa kũmũkĩa Yeova. Kwendeew’a kwake kũkethĩawa nthĩnĩ wa kũmũkĩa Yeova; na ndakasila kwĩanana na kwona kwa  metho make, kana kũtw’a kwĩanana na kwĩw’a kwa matũ make; ĩndĩ nũkasilĩlaa ngya na ũlũngalu, na kũmatusĩaa ala auu ma nthĩ katĩ.” (Isaia 11:2​-4) Ndeto isu syonanasya kana Yesũ akasumbĩka andũ kũũ nthĩ kwa nzĩa ya ũlũngalu na tei. No wendeew’e nĩ kwĩthĩwa na mũsumbĩ ta ũsu?

8. Naaũ makasumbĩka vamwe na Yesũ?

⁸ Ũndũ ũngĩ ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai nĩ kana Yesũ ndakasumbĩka e weka. Kwĩ angĩ makasumbĩka vamwe nake. Kwa ngelekany’o, mũtũmwa Vaulo eeie Timotheo: “Ethĩwa nĩtũkũmĩĩsya, tũkasumbĩka vamwe nake.” (2 Timotheo 2:​12) Kwoou, Vaulo, Timotheo, na angĩ ala manyuvĩtwe nĩ Ngai makasumbĩka vamwe na Yesũ Ũsumbĩnĩ wa ĩtu. Makasumbĩka me meana?

9. Nĩ andũ meana makasumbĩka na Yesũ, na Ngai ambĩĩie ũmanyuva ĩndĩĩ?

⁹ O ta ũndũ vawetetwe Kĩlungunĩ kya 7 ĩvukunĩ yĩĩ, mũtũmwa Yoana ooniw’e woni ũũ: “Katena ka ĩlondu [Yesũ Klĩsto] aũngeme kĩĩmanĩ kya Saioni [e Mũsumbĩ ĩtunĩ], na vamwe nake andũ ngili ĩana na mĩongo ĩna na inya, me na syĩtwa yake, na syĩtwa ya Ĩthe wake, maandĩkĩtwe itulyanĩ syoo.” Naaũ asu 144,000? Yoana atwĩĩte kana: “Asu nĩo ala mavikĩlaa Katena ka ĩlondu o vala ũendaa. Aa mathooetwe kumw’a andũnĩ, methĩwe ũsyao wa mbee kwa Ngai na kwa kala Katena.” (Ũvuan’yo 14:​1, 4) Kwoou asu nĩ aatĩĩi aĩkĩĩku ma Yesũ Klĩsto ala manyuvĩtwe kũsumbĩka nake ĩtunĩ. Mathayũũkw’a makathi ĩtunĩ, ‘makasumbĩke nthĩ’ vamwe na Yesũ. (Ũvuan’yo 5:​10) Kuma ĩvindanĩ ya atũmwa, Ngai nĩwambĩĩie kũnyuva Aklĩsto aĩkĩĩku nĩ kana andũ 144,000 meanĩe.

10. Nĩkĩ kũsumbĩkwa nĩ Yesũ na ala 144,000 nĩ walany’o wa wendo?

¹⁰ Nĩ walany’o wa wendo kwa andũ kũsumbĩkwa nĩ  Yesũ na ala 144,000. Yesũ nĩwĩsĩ nesa ũndũ andũ mew’aa yĩla meũthĩna. Vaulo aisye Yesũ “ti ũla ũtatonya kũtwĩw’ĩa tei mawonzunĩ maitũ; ĩndĩ nĩ ũmwe watatiwe maũndũnĩ onthe o tondũ tũtatawa, ate na naĩ.” (Aevelania 4:​15; 5:8) Ala makasumbĩka nake o namo nĩmathĩniw’e na moomĩĩsya. O na nĩmatatĩte kũmĩĩsya nũndũ wa kwĩthĩwa mate eanĩu na mowau maingĩ. Kwoou makaelewa mathĩna ala makwataa andũ!

11. Nĩkĩ Yesũ waisye amanyĩw’a make maĩle kũvoya kwenda kwa Ngai kwĩkĩke ĩtunĩ?

¹¹ Yĩla Yesũ wameie amanyĩwa make mavoye Ũsumbĩ wa Ngai ũke, nĩwaisye ĩngĩ kana nĩmaĩle kũvoya kwenda kwa Ngai kwĩkwe “kũũ nthĩ o ta kũya ĩtunĩ.” Ngai e ĩtunĩ na kwenda kwake nĩkwĩkawa kũu ĩtunĩ nĩ alaĩka ala aĩkĩĩku. Ĩndĩ Kĩlungunĩ kya 3, twoonie kana mũlaĩka mũthũku nĩwaekie kwĩka kwenda kwa Ngai na atuma Atamu na Eva meka naĩ. Kĩlungunĩ kya 10 tũkoona ũndũ Mbivilia ĩmanyĩasya ĩũlũ wa mũlaĩka ũsu mũthũku wĩtawa Satani ũla Ndevili. Ĩvinda yĩmwe Satani na alaĩka ala mamũatĩĩie metawa ndaimoni, nĩmeetĩkĩlĩtw’e kwĩkala ĩtunĩ kwa kavinda. Kwoou ĩvinda yĩu ti onthe meekaa kwenda kwa Ngai kũu ĩtunĩ. Ĩndĩ kwaĩ kũalyũke Ũsumbĩ wa Ngai waambĩĩa kũsumbĩka. Mũsumbĩ Yesũ Klĩsto ekalĩla kĩvĩla kya ũsumbĩ aĩ okite kaũ na Satani.​—Ũvuan’yo 12:​7-9.

12. Ũvuan’yo 12:10 yĩwetete maũndũ elĩ meva manene?

¹² Ndeto ii sya wathani niwetete ũndũ kweekĩkie: “Na neew’a wasya mũnene ĩtunĩ, ũkyasya, Yu ve ũtangĩĩo, na vinya, na ũsumbĩ wa Ngai waitũ, na ũkũmũ wa Klĩsto wake: nũndũ mũvinganĩsya wa ana-a-asa maitũ nĩwekw’a nthĩ, ũla ũmavinganĩasya mbee  wa Ngai waitũ mũthenya na ũtukũ.” (Ũvuan’yo 12:10) Nĩwoona maũndũ elĩ manene mawetetwe mũsoanĩ ũsu wa Mbivilia? Ũndũ wa mbee nĩ Ũsumbĩ wa Ngai wĩ ungu wa Yesũ Klĩsto kwambĩĩa kũsumbĩka. Ũndũ wa kelĩ nĩ Satani kwĩkw’a nthĩ.

13. Kweethĩiwe ata ĩtunĩ ĩtina wa Satani kwĩkw’a kũũ nthĩ?

¹³ Kweethĩiwe ata ĩtunĩ ĩtina wa maũndũ asu elĩ kwĩkĩka? Kwĩanana na ũndũ kweethĩiwe ĩtunĩ, Mbivilia yaĩtye: “Kwondũ wa ũu tanai, inyw’ĩ matu, na inyw’ĩ ala mũtwĩe nthĩnĩ wamo! ” (Ũvuan’yo 12:12) Ĩĩ, alaĩka ala aĩkĩĩku ĩtunĩ mena ũtanu nũndũ Satani na alaĩka make nĩmalũngw’a kuma ĩtunĩ na kĩla ũmwe ĩtunĩ nĩ mũĩkĩĩku kwa Yeova Ngai. Ve mũuo na wĩw’ano na kwenda kwa Ngai nĩkũkwĩkwa ĩtunĩ.

14. Nĩ kyaũ kĩthĩĩtwe Satani ekw’a kũũ nthĩ?

¹⁴ Na kw’o kũũ nthĩ kweethĩiwe ata? Mbivilia yaĩtye: “Woo nĩ wa nthĩ na wa ũkanga: nũndũ ndevili nĩwamũtheeea inyw’ĩ, e na ũthilĩku mũnene, akĩmanya kana e na kavinda o kanini.” (Ũvuan’yo 12:12) Satani e na ũthilĩku nũndũ wa kũlũngw’a ĩtunĩ na kwĩthĩwa na kavinda o kanini. Nũndũ wa ũthilĩku wake we nũetete “woo” kũũ nthĩ. Tũkeemanyĩsya mũnango ĩũlũ wa “woo” ũsu Kĩlungunĩ kya 9. O kũilyĩ ũu nĩtũtonya kũkũlya, Ũsumbĩ ũsu ũtonya kũtuma kwenda kwa Ngai kwĩkwa kũũ nthĩ ata?

15. Kĩeleelo kya Ngai kwa nthĩ nĩ kyaũ?

¹⁵ Lilikana kwenda kwa Ngai ĩũlũ wa nthĩ, ũndũ tũneemanyĩisye Kĩlungunĩ kya 3. Mũũndanĩ wa Eteni, Ngai nĩwoonanisye kana kĩeleelo kyake kyaĩ nthĩ ĩno ĩtw’ĩke valatiso yusũĩtwe nĩ andũ alũngalu mate ũkw’a. Yĩla Satani watumie Atamu na Eva meka naĩ, ũu nĩwatumie kĩeleelo kya Ngai kĩteanĩa kũũ nthĩ, ĩndĩ kĩyaalyũka. O na yu kĩeleelo kya Yeova nĩ  kana “ala alũngalu makatiĩwa nthĩ, na makatũa vo kũvika tene na tene.” (Savuli 37:29) Ũsumbĩ wa Ngai ũkeanĩsya ũndũ ũsu. Ũkeanĩsya kwa nzĩa yĩva?

16, 17. Ndanieli 2:​44 yaĩtye ata ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai?

¹⁶ Sũanĩa wathani ũũ wa Ndanieli 2:​44 waĩtye: “Na mĩthenya ya asumbĩ asu Ngai wa ĩtunĩ akaũngamya ũsumbĩ ũtakaanangĩka tene na tene, o na ũsumbĩki waw’o ndũkaatiĩwa ũko ũngĩ wa andũ; ĩndĩ ũkatilanga ilungu na kũmina mosumbĩ asu onthe, naw’o ũkekalaa tene na tene.” Mũsoa ũsu wĩtwĩa ata ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai?

¹⁷ Mbee, wĩtwĩa Ũsumbĩ wa Ngai waĩ wambĩĩe kũsumbĩka “mĩthenya ya asumbĩ asu,” kana mosumbĩ ala angĩ me o vo. Kelĩ, wĩtwĩa kana Ũsumbĩ wa Ngai ũkekala tene na tene. Ndũkasindwa kana ũtiĩwe andũ angĩ. Katatũ, kũkeethĩwa kaũ katĩ wa Ũsumbĩ wa Ngai na mosumbĩ ala angĩ ma nthĩ ĩno. Ũsumbĩ wa Ngai ũkamina mosumbĩ onthe na ĩndĩ wĩ o w’oka ũisumbĩka andũ. Andũ makatanĩa mũno ũsumbĩ ũsu mũseo vyũ.

18. Kaũ wa mũminũkĩlyo katĩ wa Ũsumbĩ wa Ngai na mosumbĩ ma nthĩ wĩtawa ata?

¹⁸ Mbivilia yĩna ũvoo mwingĩ ĩũlũ wa kaũ katĩ wa Ũsumbĩ wa Ngai na mosumbĩ ma nthĩ ĩno. Kwa ngelekany’o, yaĩtye ĩvinda ya kaũ ũsu yĩthengee, maveva ma ndaimoni makauma mathi makenge “asumbĩ ma nthĩ yonthe.” Mena kĩeleelo kyaũ? Kya “kũmomban’ya kaũnĩ wa mũthenya mũnene wa Ngai, Mwene Vinya W’onthe.” Asumbĩ ma nthĩ yonthe makoombanw’a vamwe “vala vetawa Kĩevelania Ali-Maketoni.” (Ũvuan’yo 16:​14, 16) Nũndũ wa ũndũ Mbivilia ĩwetete mĩsoanĩ ĩsu ĩlĩ, kaũ wa mũminũkĩlyo katĩ wa Ũsumbĩ wa Ngai na mosumbĩ ma andũ wĩtawa Ali-Maketoni.

19, 20. Kĩla kĩtumaa kwenda kwa Ngai kũtekwa kũũ nthĩ nĩ kyaũ?

 ¹⁹ Ũsumbĩ wa Ngai ũkeanĩsya kyaũ kwĩsĩla Ali-Maketoni? Kwasũanĩa kĩeleelo kya Ngai kwa nthĩ. Kĩeleelo kya Yeova Ngai kyaĩ nthĩ yusũe andũ alũngalu na eanĩu maimũthaitha, mekalĩte Valatisonĩ. Nĩ kyaũ kĩsiĩĩe kĩeleelo kĩu ũmũnthĩ? Ũndũ wa mbee nĩkwĩthĩwa twĩ na naĩ, na nĩtũwaa na tũkakw’a. Nĩtũneemanyĩisye Kĩlungunĩ kya 5, kana Yesũ nĩwatũkw’ĩĩie nĩ kana tũkwate thayũ ũtathela. Nũtonya kũlilikana ũndũ ĩvuku ya Mbivilia ya Yoana yaĩtye: “Nũndũ Ngai nĩwendete nthĩ, nĩwanenganie Mwana wake e ũmwe [“Mwana mũsyawa weka wake,” NW ] , nĩ kana o ũla ũmwĩtĩkĩlaa ndakae, ĩndĩ ethĩwe na thayũ ũtathela.”​​—⁠Yoana 3:​16.

²⁰ Kĩtumi kĩngĩ nĩkwĩthĩwa andũ aingĩ mekaa maũndũ mathũku. Nĩmaneenaa ũvũngũ na kwĩka maũndũ mataĩle. Mayendaa kwĩka kwenda kwa Ngai. Ala mekaa mothũku makaanangwa kaũnĩ wa Ngai wa Ali-Maketoni. (Savuli 37:10) Na ũndũ ũngĩ ũla ũtumaa kwenda kwa Ngai kũtekwa kũũ nthĩ nĩkwĩthĩwa mosumbĩ mayĩkĩaa andũ vinya makwĩke. Silikalĩ mbingĩ nĩ mbonzũ, ingĩ nĩ ng’endũ, na ingĩ ti ndũngalu. Mbivilia yaĩtye nesa atĩĩ: “Mũndũ ũmwe e na vinya ĩũlũ wa ũngĩ na akĩyĩka ũthũku.”​​—⁠Mũtavan’ya 8:​9, NW .

21. Ũsumbĩ ũkeeka kwenda kwa Ngai kũũ nthĩ ata?

²¹ Kaũ wa Ali-Maketoni wathela, andũ makasũmbĩkwa nĩ silikalĩ o ĩmwe, Ũsumbĩ wa Ngai. Ũsumbĩ ũsu ũkeeka kwenda kwa Ngai na ũiete moathimo. Kwa ngelekany’o, ũkavetanga Satani na ndaimoni syake. (Ũvuan’yo 20:​1-3) Andũ maikawaa na kũkw’a nũndũ nthembo ya Yesũ ĩkatũmĩwa kwovosya ala aĩkĩĩku. Ĩndĩ andũ makekala tene na tene Ũsumbĩnĩ wa Ngai. (Ũvuan’yo 22:​1-3) Nthĩ ĩkatw’ĩkĩthw’a valatiso.  Kwoou Ũsumbĩ ũkatuma kwenda kwa Ngai kwĩkwa kũũ nthĩ na syĩtwa yake yĩithew’a. Ũu wĩonany’a ata? Wĩonany’a Ũsumbĩnĩ wa Ngai andũ onthe makataĩa syĩtwa ya Yeova.

22. Nĩkĩ nĩtwĩsĩ kana Ũsũmbĩ wa Ngai ndwaambĩĩa kũsumbĩka yĩla Yesũ waĩ kũũ nthĩ kana amina kũthaayũũkw’a oou?

²² Yĩla Yesũ weeie amanyĩw’a make mavoyae, “Ũsumbĩ waku wũke,” oonanisye kana Ũsumbĩ ndwaĩ ũnamba kũka. Ĩndĩ nĩwookie yĩla Yesũ wambatie ĩtunĩ? Ndwaaũka ĩvinda yĩu nũndũ Vetelo na Vaulo maisye kana yĩla Yesũ wathaayũkiw’e wathani wa Savuli 110:1 nĩweanĩiw’e ĩũlũ wake ũla waĩtye: “Yeova emwĩa Mwĩaĩi wakwa, Ĩkala nthĩ ngalĩ ya kw’oko kwa aũme kwakwa, mũvaka natw’a amaitha maku kavĩla ka nyaĩĩ syaku.” (Meko ma Atũmwa 2:​32-35; Aevelania 10:​12, 13) Kwoou vaĩ ĩvinda ya kweteela.

23. (a) Ũsumbĩ wa ngai waambĩĩe kũsumbĩka ĩndĩĩ? (b) Tũkeemanyĩsya kyaũ Kĩlungunĩ kya 9?

²³ Aĩ eteele ĩvinda yĩana ata? Myaka mĩvũthũ mbee na ĩtina wa mwaka wa 1900 amanyĩw’a ma Mbivilia maĩ na ngoo ntheu nĩmatalile na moona kana ĩvinda yĩu ya kweteela yathelaa mwaka wa 1914. (Kwa ũvoo mwingangĩ sisya Ũvoo wa Kwongeleela ĩthangũnĩ  ya 215-218.) Maũndũ ala maambĩĩie kũũ nthĩ kuma mwaka wa 1914 monanasya kana asomi asu ma Mbivilia maĩ na ngoo ntheu maneenete w’o. Kwĩanĩa kwa wathani wa Mbivilia kwonanasya kana Klĩsto atw’ĩkie Mũsumbĩ mwaka wa 1914 na Ũsumbĩ wa ĩtunĩ wa Ngai wasumbĩka. Kwoou twĩ nthĩnĩ wa “kavinda o kanini” kala katiele ka Satani. (Ũvuan’yo 12:12; Savuli 110:2) Na nĩtũtonya kũweta nesa kana o mĩtũkĩ Ũsumbĩ wa Ngai ũkatuma kwenda kwa Ngai kwĩkĩka kũũ nthĩ. Ũsu nũkwĩw’a ta ũvoo mũseo? Nũkũĩkĩĩa kana ũu nĩw’o? Kĩlungu kya 9 nĩkĩũkũtetheesya kũmanya kana Mbivilia kwa w’o nĩmanyĩasya maũndũ asu.