1. Ñanyi lulombelo lwaya nkuwa lo tusa kufunda?

BANTU bavula mwaya ntanda beluyuka bingi lulombelo lo batela bavula’mba Tata Wetu, nangwa’mba Lulombelo lwa Nkambo. Bino byonse byambo bya lulombelo byamba pa lulombelo lwaya nkuwa lo alombele Yesu Kilishitu kwikala lwa kumwenako. Byambo biji mu luno lulombelo byanema bingi, kabiji kwisamba pa misashijilo itanshi isatu ya luno lulombelo kusa kwimukwasha kufunda byavula pa mambo a Baibolo kine byo afunjisha.

2. Ñanyi bintu bisatu Yesu byo afunjishe baana banji ba bwanga kulomba?

² Ku ntatwilo ya luno lulombelo lwa kumwenako, Yesu wakambizhe bantu bamutelekelenga’mba: “Byonkabyo sa mulomba byonka bino amba, Tata wetu wa mwiulu, Jizhina jenu jizhile. Bufumu bwenu bufike. Kyaswa muchima wenu kyubiwe pano panshi, byonka byo kyubiwa mwiulu.” (Mateo 6:9-13) Ino misashijilo isatu yalumbulula ka?

3. Ki ka kyo twafwainwa kuyuka pa mambo a Bufumu bwa Lesa?

³ Twafunda kala byavula pa mambo a jizhina ja Lesa, Yehoba. Kabiji twisambako ne pacheche kyaswa muchima wa Lesa—byo auba ne byo akoba. Pano nga Yesu watongwelenga ka byo etubujile kulombanga’mba: “Bufumu bwenu bufike”? Bufumu bwa Lesa bo bu ka? Kufika kwabo kukazhijika byepi  jizhina ja Lesa? Kabiji kwiya kwa Bufumu kwakwatankana byepi na kubiwa kwa kyaswa muchima wa Lesa?

4. Bufumu bwa Lesa bo bu ka, kabiji Mfumu wabo ñanyi?

⁴ Bufumu bwa Lesa ke kafulumende waikajikwa na Yehoba Lesa uji na Mfumu watongolwa kwi aye. Ñanyi Mfumu wa Bufumu bwa Lesa? Yesu Kilishitu. Yesu byo aji Mfumu, wakila bakalama bonse ba bumuntu kabiji utelwa’mba “Mfumu wa bamfumu, ne Nkambo wa bankambo.” (1 Timoti 6:15) Uji na bulume bwa kuba byawama kukila kalama uji yense wa bumuntu nangwa awamepotu byepi.

5. Bufumu bwa Lesa bukalaminanga pi, kabiji bukalamanga ka?

⁵ Bufumu bwa Lesa bukalaminanga pi? Nga nanchi Yesu uji pi? Mwafunjilepo’mba wapopelwe pa kichi kya lumanamo, kabiji wasangwilwe. Byo papichiletu moba acheche, wayile mwiulu. (Byubilo 2:33) Onkao mambo, mwiulu mo muji Bufumu bwa Lesa. O ene mambo Baibolo o ibutelela’mba ‘bufumu bwa mwiulu.’ (2 Timoti 4:18) Nangwa kya kuba Bufumu bwa Lesa buji mwiulu, bukalamanga panopantanda ponse.—Lumwekesho 11:15.

6, 7. Ki ka kyalengela Yesu kwikala Mfumu wakila bonse?

⁶ Ki ka kyalengela Yesu kwikala Mfumu wakila bonse? Kishinka kimo ke kya kuba’mba kechi ukafwa ne. Kwesakanya Yesu ku bamfumu ba bumuntu, Baibolo imutela amba: “Ye yenka ubula kufwa, waikala mu kyeya kya kubula kukonsha kufikako muntu.” (1 Timoti 6:16) Kino kilumbulula’mba bintu byonse byawama byo oba Yesu bikekajijila kikupu. Kabiji twayukishatu amba ukoba bintu byavula bingi bikawamina bantu banji.

⁷ Akilangulukai pa buno bungauzhi bwa mu Baibolo bwaamba pe Yesu amba: ‘Mupashi wa Yehoba ukekala pe aye, ye mupashi wa maana ne wa milangwe, ye mupashi wa bukwasho ne wa bulume, ye mupashi wa maana a kuyuka ne wa moyo wa kwakamwa Yehoba. Kabiji aye ukamwena lusekelo mu kumwakamwa Yehoba. Kechi ukapwishisha mambo  monka mwayila kumona kwa meso anji ne, nangwa kwiachibila monka mwayila kumvwa kwa matwi anji ne; pa kuba ukebachibila bayanji mambo abo monka mo aolokela, ne bakajilwa ba pano pa ntanda nabo ukebachibila monka mo aesakena.’ (Isaya 11:2-4) Abino byambo bimwesha’mba Yesu ukekala Mfumu waoloka kabiji wa lusa ku bantu ba panopantanda. Nanchi mukeba kwikala na kalama uji bibye nyi?

8. Bañanyi bakalamanga pamo ne Yesu?

⁸ Bukine bukwabo bwaamba pa Bufumu bwa Lesa ke bwa kuba’mba: Yesu kechi ukalamanga bunke ne. Kukekala bakwabo bo akalamanga nabo. Kya kumwenako, mutumwa Paulo wabujile Timoti amba: “Inge twakosela mu bya malwa, tukekala nanji mu bufumu pamo.” (2 Timoti 2:12) Ee, ba Paulo, Timoti, ne bakwabo bakishinka basalwa na Lesa bakalamanga pamo ne Yesu mu Bufumu bwa mwiulu. Banga bakekala na jino jishuko jikatampe?

9. Banga bakalamanga pamo ne Yesu, kabiji kimye ka Lesa kyo atatwile kwibasala?

⁹ Byonka byo kyaambiwapo mu Kitango 7 kya uno buku, mutumwa Yoano bamumwesheshe kimwesho mo amwene ‘Mwana mukooko [Yesu Kilishitu] kasa aimana pa mutumba wa Ziona [kifulo kyanji kya bufumu mwiulu], ne baimana nanji bantu biumbi makumi jikumi ne ana ne biumbi bina, kasa baji na jizhina janji ne jizhina ja Shanji, anembwa pa bilungi byabo.’ Nga bano ba 144,000 bo bañanyi? Yoano aye mwine witubula’mba: ‘Bano bo boba balondela aye Mwana mukooko konse konse ko aya. Bano bakujilwe mu bantu, amba bekale ke bya nsomo kwi Lesa ne kwi aye Mwana mukooko.’ (Lumwekesho 14:1, 4) Ee, ke baana ba bwanga bakishinka ba kwa Yesu Kilishitu basajilwe kikatakata kuya na kulama mwiulu pamo ne aye. Panyuma ya kusangwilwa ku bumi bwa mwiulu, ‘bekala ke bamfumu bakalamanga panopantanda’ pamo ne Yesu. (Lumwekesho 5:10) Kufumatu kimye kya batumwa, Lesa wasajilenga bena Kilishitu bakishinka kuba’mba afikizhe kibelengelo kyonse kya ba 144,000.

10. Mambo ka o lwaikela lunengezho lwa butemwe lwa kunengezha Yesu ne ba 144,000 kuba’mba bakalamenga bantu?

 ¹⁰ Byo anengezha Yesu ne ba 144,000 bakalamanga bantu, ke kintu kya butemwe bingi. Kishinka kimo ke kya kuba’mba, Yesu wayuka byo kiji kwikala muntu kabiji ne kuyanda. Paulo waambile’mba Yesu kechi ‘wabula kukonsha kumvwa kunekena nangwa’mba kukoka kwetu ne; kana umo waesekelwe monse monse pamo ne atweba, byonkabyo wabujilwe bundengamambo.’ (Bahebelu 4:15; 5:8) Ne bakwabo mo bakalaminanga nabo bayanda ne kuchinchika byo bakiji bantu. Kabiji kunungapo, bayandakana na bumbulwakoloka ne kuchinchika bikola byonse. Ee kine, bakayuka makatazho apitamo bantu!

11. Mambo ka Yesu o aambijile’mba baana banji ba bwanga bafwainwa kulomba’mba kyaswa muchima wa Lesa kyubiwe mwiulu?

¹¹ Yesu byo aambile’mba baana banji ba bwanga bafwainwa kulomba’mba Bufumu bwa Lesa bufike, waambile ne kuba’mba bafwainwa kulomba kyaswa muchima wa Lesa ‘kubiwa pano panshi, byonka byo kyubiwa mwiulu.’ Lesa uji mwiulu, kabiji kyaswa muchima wanji kyubiwa kimye kyonse mwiulu na bamalaika bakishinka. Bino mu Kitango 3 kya uno buku, twafunjile’mba malaika mubi walekele kuba kyaswa muchima wa Lesa kabiji walengejile ba Adama ne Evwa kulenga mambo. Mu Kitango 10, tukafunda byavula pa mambo a Baibolo byo afunjisha pa uno malaika mubi, ye twayuka’mba Satana Diabola. Satana ne bilengwa bya bamalaika byasajilepo kumulondela—bitelwa’mba bademona—baswishiwe kwikala mwiulu pa kakimye kacheche. Mu jino jishinda, kechi bonse mwiulu pa kyokya kimye baubilenga kyaswa muchima wa Lesa ne. Akino kyapimpwilwe kimye kyatendekele Bufumu bwa Lesa kulama. Mfumu wakatataka, aye Yesu Kilishitu, walwile nkondo na Satana.—Lumwekesho 12:7-9.

12. Ñanyi bintu bibiji byanema byalondololwa mu Lumwekesho 12:10?

¹² Byambo bya bungauzhi byalondelapo byalondolola  kyaubiwe: “Naumvwine jiwi jikatampe mwiulu amba, Pano lupulukilo, ne bulume, ne bufumu bwa Lesa wetu, ne lūsa lwa Kilishitu wanji, byafika: mambo awa mushinawishi wa bakwetu [Satana] waelwa panshi, yenkaye wibashinawijilenga kwi Lesa wetu mute ne bufuku.” (Lumwekesho 12:10) Abya mwamona bintu bibiji byanemesha byalondololwa mu ino vesi ya mu Baibolo nyi? Kitanshi, Bufumu bwa Lesa bulamwa na Yesu Kilishitu bwatendekele kulama. Kya bubiji, Satana waelelwe panopantanda kufuma mwiulu.

13. Ki ka kyafumamo na mambo a kumupanga Satana mwiulu?

¹³ Ki ka kyafumamo mu bino bintu bibiji? Pa mambo a kyaubiwe mwiulu, tutanga’mba: “Sekelai, anweba bya mwiulu, ne anweba mwikalamo.” (Lumwekesho 12:12) Ee, bamalaika bakishinka mwiulu basangalala mambo Satana ne bademona byo bebapangilemo, bonse baji mwiulu ke bakishinka kwi Yehoba Lesa. Muji mutende ne kukwatankana kwa kine kine. Kyaswa muchima wa Lesa kibena kubiwa mwiulu.

14. Ki ka kyaubiwa na mambo a kuba’mba Satana waelwa panopantanda?

¹⁴ Pano nga panopantanda kiji byepi? Baibolo wamba’mba: “Malwa enu anweba ntanda ne kalunga: mambo Diabola waikila ko muji, kasa aji na bukaji bukatampe, byo ayuka’mba kimye kyami ke kicheche.” (Lumwekesho 12:12) Satana wazhingila bingi na mambo a kumupanga mwiulu kabiji ne na mambo a kwikala na kimye kicheche kyashalako. Na mambo a bukaji bwanji, waleta “malwa” panopantanda. Tukafunda byavula pa ano “malwa” mu kitango kyalondelapo. Bino na mambo a kino, twakonsha kwipuzha’mba: Nga Bufumu bwakonsha kulengela byepi kyaswa muchima wa Lesa kubiwa panopantanda?

15. Kyaswa muchima wa Lesa panopantanda kyo ki ka?

¹⁵ Akivulukai kyaswa muchima wa Lesa panopantanda. Mwikifunjile mu Kitango 3. Mu Edena, Lesa wamwesheshe’mba kyaswa muchima wanji ku ino ntanda ke kya kuba’mba ikale paladisa muji bantu baoloka babula kufwa. Satana walengejile ba Adama ne Evwa kulenga mambo, kabiji kino kyo  kyalengejile kyaswa muchima wa Lesa panopantanda kubula kufikizhiwa bukiji, pano bino kechi kyaalula nkebelo yanji ne. Yehoba ukikeba’mba ‘baoloka bakaswane ntanda, ne kwikalamo myaka ne myaka.’ (Masalamo 37:29) Kabiji Bufumu bwa Lesa bo bukoba kino. Mu ñanyi jishinda?

16, 17. Danyela 2:44 witubulapo ka pa Bufumu bwa Lesa?

¹⁶ Akilangulukai bungauzhi buji mu Danyela 2:44. Tutangamo amba: “Mu moba a boba bamfumu aye Lesa wa mwiulu ukaleta bufumu bo bakabula konauna myaka ne myaka, nangwa pachechetu ne, kabiji abwa bufumu kechi bakebupana ku mutundu ungi ne. Kabiji bukalalaula buno bufumu bonse ne kwibupwishatu shata! Pakuba abo bukekala myaka ne myaka.” Kino kitubulapo ka pa mambo a Bufumu bwa Lesa?

¹⁷ Patanshi, kitubula’mba Bufumu bwa Lesa bwaikajikilwe “mu moba a boba bamfumu,” nangwa’mba kimye kya kijingako bufumu bukwabo. Kya bubiji, kitubula’mba Bufumu bukekala myaka ne myaka. Kechi bukashindwa ne kupingakenyapo makafulumende akwabo ne. Kya busatu, twamona’mba kukekala nkondo pakachi ka Bufumu bwa Lesa ne bufumu bwa panopantanda. Bufumu bwa Lesa bukashinda. Kikapelako, bo bukekalatu kafulumende ukalamanga bantu. Kepo bantu bakekala mu bukalama bwakilamo kuwama bo babujile kuyukapo ne.

18. Nkondo yapelako pakachi ka Bufumu bwa Lesa ne makafulumende a panopantanda itelwa’mba ka?

¹⁸ Baibolo waamba bingi byavula pa mambo a yoya nkondo ikapelako pakachi ka Bufumu bwa Lesa ne makafulumende a panopantanda. Kya kumwenako, ufunjisha’mba mpelo byo ibena kufwenya pepi, mipashi yatama ikakumbanya bubela bwa kujimbaika “bamfumu ba panopantanda ponse.” Na ñanyi nkebelo? “Mu kwibapwizha pamo [bamfumu] ku nkondo ya aja juba jikatampe ja Lesa, Wa bulume bonse.” Bamfumu ba panopantanda bakapwizhiwa pamo ku mpunzha ko “batela mu Kihebelu amba, Amagedonyi.” (Lumwekesho 16:14, 16) Na mambo a kyaambiwapo mu ano mavesi abiji,  nkondo yapelako pakachi ka makafulumende a bantu ne Bufumu bwa Lesa itelwa’mba nkondo ya Amagedonyi.

19, 20. Ki ka kyalengela kyaswa muchima wa Lesa kubula kubiwa panopantanda lonka luno?

¹⁹ Bufumu bwa Lesa bukoba ka kupichila mu Amagedonyi? Akilangulukai jibiji pa mambo a kyaswa muchima wa Lesa panopantanda. Yehoba Lesa wakebelenga’mba panopantanda pekale bantu baoloka kabiji balumbuluka babena kumwingijila mu Paladisa. Pano nga ki ka kyalengela’mba kino kibule kubiwa luno lonka? Kitanshi, twi bandengamambo, kabiji tubela, ne kufwa. Pano bino mu Kitango 5 twafunjile’mba, Yesu witufwijile kuba’mba tukekale myaka ne myaka. Apo kampe mwavuluka byambo byanembwa mu Mambo Awama a kwa Yoano aamba’mba: “Lesa byo ebatemwisha ba panopantanda, wapaine Mwananji yenkawa umo amba, bonse bamwitabila kechi bonaike ne, poso amba bekale na bumi bwa myaka.”—Yoano 3:16.

²⁰ Lukatazho lukwabo ke lwa kuba’mba bantu bavula boba bintu byatama. Babepa, ne kuba byubilo bincha. Kechi bakeba kuba kyaswa muchima wa Lesa ne. Bantu boba bintu byatama bakonaunwa mu nkondo ya Lesa ya Amagedonyi. (Masalamo 37:10) Kabiji kishinka kikwabo kyalengela’mba kyaswa muchima wa Lesa kibulenga kubiwa panopantanda ke kya kuba’mba, makafulumende kechi atundaika bantu kwikyuba ne. Makafulumende avula kechi aji na bulume ne, akanama, nangwa’mba atama. Baibolo wambatu patoka’mba: ‘Muntu umo uba bunkambo pa muntu mukwabo mu kumuyanjisha.’—Musapwishi 8:9.

21. Bufumu bwa Lesa bukalengela byepi kyaswa muchima wa Lesa kubiwa panopantanda?

²¹ Panyuma ya Amagedonyi, bantu bakatangijilwangatu na kafulumende umo, Bufumu bwa Lesa. Buno Bufumu bukoba kyaswa muchima wa Lesa ne kuleta bintu byawama bingi. Kya kumwenako, bukafumyapo Satana ne bademona banji. (Lumwekesho 20:1-3) Bulume bwa bukuzhi bwa kwa Yesu bukengijishiwa kuba’mba bantu bakishinka bakabulenga kubela  ne kufwa. Bakekalanga myaka ne myaka mu bukalama bwa Bufumu. (Lumwekesho 22:1-3) Ntanda ikekala ke paladisa. Mu jino jishinda, Bufumu bukalengela kyaswa muchima wa Lesa kubiwa panopantanda ne kuzhijika jizhina janji. Kino kilumbulula ka? Kilumbulula’mba kikapelako mu bukalama bwa Bufumu bwa Lesa, bonse bomi bakanemeka jizhina ja Yehoba.

22. Mambo ka o twayukila’mba Bufumu bwa Lesa kechi bwaishile kimye Yesu kyo ajinga panopantanda nangwa aku usangulwatu ne?

²² Yesu byo abujile baana banji ba bwanga kulomba’mba “Bufumu bwenu bufike,” kyaumvwanyikishetu kuba’mba Bufumu kechi bwaishile pa kyokya kimye ne. Nanchi bwaishile Yesu byo ayile mwiulu nyi? Ine, mambo ba Petelo ne Paulo baambile’mba Yesu byo asangwilwe, bungauzhi buji mu Masalamo 110:1 bwafikizhiwe mwi aye amba: “Yehoba wamwambile Nkambo yami, amba, Ikalai ku kilujo kyami, poso ngalule balwanyi benu ke kyakutulapo maulu enu.” (Byubilo 2:32-34; Bahebelu 10:12, 13) Kwajinga kimye kya kupembelela.

23. (a) Bufumu bwa Lesa bwatendekele kulama kimye ka? (b) Ki ka kikesambiwapo mu kitango kyalondelapo?

²³ Kimye kyalepa byepi? Kunangijila ku mpelo ya myaka kitota kya bu 19, bafunda Baibolo bakishinka babajile kuba’mba akya kimye kya kupembelela kikapwa mu 1914. (Pa mambo a kino kimye, monai bya Kulumbulula, mapeja 215-18.) Bintu bibena kubiwa panopantanda kutendeka mu 1914 bishiina’mba  kubala ko babajile bano bafunda Baibolo bakishinka kwajinga kwa kine. Kufikizhiwa kwa bungauzhi bwa mu Baibolo kumwesha’mba mu 1914, Kilishitu waikele Mfumu kabiji Bufumu bwa Lesa bwa mwiulu bwatendekele kulama. Onkao mambo, tubena kwikala mu ‘kimye kicheche’ kyo ashala nakyo Satana. (Lumwekesho 12:12; Masalamo 110:2) Kabiji twakonsha kwamba saka twasumininwa’mba katatakatu Bufumu bwa Lesa bukalengele kyaswa muchima wanji kubiwa panopantanda. Nanchi kino kikala mambo awama kwi anweba nyi? Nanchi mwaketekela’mba kya kine nyi? Kitango kyalondelapo kikemukwasha kumona’mba Baibolo kine ufunjisha bino bintu.