1. Kodi ni mpembo wakudziwika uponi womwe tiniupfunza tsapano?

WANTHU bzulu na bzulu pa dziko lense ambadziwa mpembo womwe umbacemeredwa Baba wathu, ayai Mpembo wa Mbuya. Madzina yense mawiriya yambalewa bza mpembo womwe umbadziwika kwene-kwene womwe Jezu adapereka ninga ciratizo. Ni mpembo omwe una thandauzo likulu kwene-kwene, ndipo tiniwona mikumbiro mitatu mu mpembo umweyu bzomwe bzin’tithandiza kupfunza bzizinji bzomwe Bibliya limbapfunzisa maka-maka.

2. Lewani bzinthu bzitatu bzomwe Jezu adapfunzisa anyakupfunza wace kuti abzipembere?

² Kumayambiriro kwa mpembo waciratizo umweyu, Jezu adapereka malango kwa womwe akhamutetekera kuti: ‘Tenepo, mbapembani tenepa: Baba wathu kudzuluko, dzina lanu licenesedwe. Umambo bwanu bubwere. Kufuna kwanu kucitike pansi pano ninga kudzuluko.’ (Mateu 6:9-13) Kodi mikumbiro mitatuyi inkuthandauza ciyani?

3. Kodi tin’funika kudziwa ciyani pakulewa bza Umambo bwa Mulungu?

³ Tapfunza kale bzizinji pakulewa bza dzina la Mulungu, Yahova. Ndipo tawona pomwe bzomwe iye ambafuna, bzomwe wacita na bzomwe an’dzacita kuna wanthu. Kodi Jezu akhafuna kulewa ciyani pomwe adatiuza kupemba kuti: ‘Umambo bwanu bubwere’? Kodi Umambo bwa Mulungu n’ciyani? Kodi kubwera kwace kun’dzacenesa tani dzina la Mulungu? Kodi  pana kubverana kuponi pakati pa kubwera kwa Umambo na cakulinga ca Mulungu?

4. Kodi Umambo bwa Mulungu n’ciyani, ndipo mbani omwe an’dzakhala mambo?

⁴ Umambo bwa Mulungu ni boma lakukhazikisidwa na Yahova Mulungu ndipo lina Mambo wakusankhulidwa na iye. Mbani Mambo wa Umambo bwa Mulungu? Jezu Kristu. Ninga Mambo iye ni mkulu kuposa mautongi yense ya wanthu ndipo iye ambacemeredwa ‘Mambo wa womwe ambatonga ninga wamambo na Mbuya wa womwe ambatonga ninga ambuya.’ (1 Timotio 6:15) Iye ana mphanvu yakucita bzinthu bzabwino kwene-kwene kuposa mtongi ali-nwense waumunthu, napo acikhala munthu wabwino.

5. Kodi Umambo bwa Mulungu buli kuponi, ndipo mun’dzatonga mbani?

⁵ Kodi Umambo bwa Mulungu bun’dzatonga kuponi? Tsono, kodi Jezu ali kuponi? Imwepo mukukumbukira kuti mudapfunza bza kufa kwace acikhomereredwa pa muti wakuzunzidwira, ndipo patsogolo pace adalamusidwa. Patandopita nthawe pang’ono adayenda kudzulu. (Mabasa 2:33) Na tenepo Umambo bwa Mulungu buli kudzulu. Thangwe race Bibliya limbaucemera ‘umambo bwa kudzulu.’ (2 Timotio 4:18) Napo Umambo bwa Mulungu buli kudzulu, bundzakwanisa kutonga dziko lense.​—Werengani Cibvumbulutso 11:15.

6, 7. N’ciyani cimbacitisa Jezu kukhala Mambo wakuthemera?

⁶ N’ciyani cimbacitisa Jezu kukhala mambo wakuthemera? Thangwe libodzi ndakuti iye cipo acidzafa. Kundendemeza Jezu na wamambo waumunthu, Bibliya limbamucemera kuti ndiye ‘yekha omwe ana moyo wakusaya kufa, omwe ambakhala pa ceza cakusaya kufikika.’ (1 Timotio 6:16) Bzimwebzi bzikuthandauza kuti bzinthu bzense bzabwino bzomwe Jezu an’dzacita bzin’dzapitiriza kukhala mpaka muyaya. Ndipo iye an’dzacita bzinthu bzikulu na bzabwino.

⁷ Onani polofesiya iyi ya m’Bibliya ya kulewa bza Jezu yakuti: ‘Ndipo mzimu wa Yahova un’dzakhala pa iye, Mzimu wa nzeru na wakubvesesa bzinthu, Mzimu wa malango na wa mphanvu,  Mzimu wa cidziwiso na wakugopa Yahova. Ndipo iye an’dzagumana cikondweso mwa kugopa Yahova. Iye an’dzatonga lini mwakundowona na maso yace, an’dzayeruza lini bzinthu bzakundobva na makutu yace. Iye an’dzayeruza na cirungamo wanthu wakunyozeka ndipo an’dzatsimula mwacirungamo anyakupfatsa wa pa dziko kuti wagumane phindu.’ (Zaiya 11:2-4) Mafala yamweya yakulatiza kuti Jezu an’dzakhala Mambo wacirungamo na wansisi kwa wanthu pa dziko la pansi. Kodi mungafune lini kukhala na mtongi ninga umweyo?

8. Mbani womwe an’dzatonga pabodzi na Jezu?

⁸ Cadidi cinango cakulewa bza Umambo bwa Mulungu n’cakuti Jezu an’dzatonga lini yekha. Iye an’dzatonga pabodzi na anzace. Mwa ciratizo, mpostolo Paulo adauza Timotio kuti: ‘Tikapitiriza kupirira, tin’dzatonga naye pabodzi ninga wamambo.’ (2 Timotio 2:12) Inde, Paulo, Timotio, na wanthu winango wakukhulupirika womwe adasankhulidwa na Mulungu an’dzatonga pabodzi na Jezu mu Umambo bwa kudzulu. Ni wanthu wangasi womwe ana mwayi umweyu?

9. Mbangasi womwe an’dzatonga pabodzi na Jezu, ndipo ni lini pomwe Mulungu adayamba kuwasankhula?

⁹ Ninga momwe tidawonera mu Msolo 7 m’bukhu lino, mpostolo Juwau adawona masomphenya ya ‘Mwana wa bira [Jezu Kristu] adaima paphiri la Ziyoni [mbuto ya umambo kudzulu]. Ndipo womwe wakhanaye pabodzi wakhali 144.000 womwe wana dzina lace na la Babace lakunembedwa pa mikuma yawo.’ Kodi wa 144.000 amwewa mbani? Juwau caiyeyo adati: ‘Iwo ndiwo womwe ambatewera mwana wa bira kuli-kwense komwe iye aniyenda. Amwewa ndiwo adagulidwa kucokera kuna wanthu, ninga bzisapo bzakuyamba bzakuperekedwa kwa Mulungu na kwa mwana wa bira.’ (Cibvumbulutso 14:1, 4) Inde, amwewa ni ateweri wakukhulupirika wa Jezu Kristu womwe adasankhulidwa kukatonga pabodzi na iye kudzulu. Pambuyo pa kulamusidwa ku infa kuyenda ku moyo wakudzulu, ‘iwo wan’dzatonga dziko la pansi’ pabodzi na Jezu. (Cibvumbulutso 5:10) Kuyambira mu nsiku za apostolo, Mulungu akhasankhula Wakristau wakukhulupirika kuti apfitse mulewengo wa 144.000.

10. Thangwe ranyi makonzedwe yakuti Jezu na wa 144.000 atonge wanthu ni makonzedwe ya lufoyi kwene-kwene?

 ¹⁰ Makonzedwe ya Jezu na wa 144.000 kuti atonge wanthu, ni makonzedwe ya lufoyi kwene-kwene. Thangwe libodzi ndakuti Jezu adakhala kale munthu ndipo ambayadziwa mabvuto ya wanthu. Pakulewa bza Jezu, Paulo adati ‘sikuti akhali munthu omwe angatibvere lini nsisi pa kutepa kwathu, koma munthu omwe adayezedwambo ninga ifepano mu mtundu uli-wense, koma wakusaya pikado.’ (Wahebereu 4:15; 5:8) Atongi anzacewo adabonerambo ndipo adagumana na mayezo ninga wanthu. Kuthumizira pamwepa, iwo adalimbana na thupi lakuperewera na mtundu uli-wense wa matenda. Mpsakudziwikiratu kuti iwo wan’dzabvesesa mabvuto yomwe wanthu wambagumana nayo!

11. Thangwe ranyi Jezu adauza anyakupfunza wace kupemba kuti kufuna kwa Mulungu kucitike kudzulu?

¹¹ Pomwe Jezu adauza anyakupfunza wace kuti akhafunika kupemba kuti Umambo bwa Mulungu bubwere, iye adalewa pomwe kuti iwo akhafunika kupemba kwa Mulungu kuti kufuna kwace kucitike ‘pansi pano ninga kudzuluko.’ Mulungu ali kudzulu, ndipo kufuna kwace nthawe zense kumbacitika na wanjo wakukhulupirika. Mu Msolo 3 m’bukhu lino, tidapfunza kuti anjo m’bodzi wakuipa adapandukira Mulungu ndipo adacitisa Adamu na Eva kucita pikado. Mu Msolo 10, tin’dzapfunza bzizinji pa bzomwe Bibliya limbapfunzisa bza anjo wakuipa umweyu, omwe ambacemeredwa Sathani Dyabu. Sathani pabodzi na bzakulengedwa bzauzimu bzomwe bzidasankhula kumutewera iye, wakucemeredwa madimonyo ndipo adabvumizidwa kukhala kudzulu mwa kanthawe. Pa nthawe imweyire kudzuluko, si wense womwe akhacita kufuna kwa Mulungu. Koma bzimwebzo bzidadzacinja pomwe Umambo bwa Mulungu budayamba kutonga. Atandoikhidwa kukhala Mambo, Jezu Kristu adacita nkhondo na Sathani.​—Werengani Cibvumbulutso 12:7-9.

12. Kodi ni bzinthu bzakufunika bziwiri bziponi bzomwe bzafotokozedwa pa Cibvumbulutso 12:10?

¹² Mafala ya polofesiya aya yambafotokoza bzomwe bzin’dzacitika:  ‘Ndipo ndidabva fala lakukuwa kudzulu, liciti: Tsapano cafika cipulumuso, na mphanvu, na Umambo bwa Mulungu wathu pabodzi na utongi bwa Kristu wace, thangwe wathusidwa pansi nyakunamizira abale wathu, omwe ambawanamizira usiku na masikati pamaso pa Mulungu wathu!’ (Cibvumbuluso 12:10) Kodi mwakwanisa kuwona bzinthu bziwiri bzakufunika kwene-kwene bzomwe bzafotokozedwa mu vesiri? Cakutoma, Umambo bwa Mulungu bomwe mambo wace ni Jezu Kristu budayamba kutonga. Caciwiri, Sathani adathamangisidwa kudzulu acibwera pansi pano.

13. N’ciyani comwe cidadzacitika pomwe Sathani adathamangisidwa kudzulu?

¹³ Kodi cidadzacitika n’ciyani pa bzinthu bziwiribzi? Pa bzomwe bzidacitika kudzulu, timbawerenga kuti: ‘Kondwani kudzulu na imwe womwe mumbakhala kumweko!’ (Cibvumbulutso 12:12) Inde, wanjo wakukhulupirika kudzulu wadakondwa thangwe Sathani na madimonyo wadathamangisidwa kudzulu, ndipo wense kudzuluko mbakukhulupirika kwa Yahova Mulungu. Tsapano kuna mtendere wokha-wokha na ciphatano. Tsapano kufuna kwa Mulungu kunkucitika kudzulu.

14. N’ciyani comwe cacitika thangwe ra kuthamangisidwa kwa Sathani kubwera pansi pano?

¹⁴ Tsono, tani pakulewa bza dziko la pansi? Bibliya limbati: ‘Tsoka dziko na nyanza thangwe Dyabu wapolika kumweko, omwe ana ukali bukulu pakudziwa kuti ana kanthawe kakucepa.’ (Cibvumbulutso 12:12) Sathani ana ukali bukulu kwene-kwene thangwe ra kuthamangisidwa kudzulu ndipo akudziwa kuti kamusalira kanthawe kakucepa. Thangwe ra kudzalidwa na ukali iye ankubweresa mabvuto ayai “matsoka” pa dziko. Tin’dzapfunza bzizinji bza “matsoka” yamweya mu msolo unkubwerayu. Mwa kukumbukira bzimwebzo, tingabzibvunze kuti: Kodi Umambo bwa Mulungu bun’dzacita ciyani kuti kufuna kwa Mulungu kucitike pansi pano?

15. Kodi cakulinga ca Mulungu na dziko la pansi n’ciyani?

¹⁵ Kumbukirani cakulinga ca Mulungu na dziko la pansi. Mudapfunza bzimwebzo mu Msolo 3. Mu Edeni, Mulungu adalatiza kuti cakulinga cace n’cakuti dziko lense likhale paraizo wakukhalidwa na wanthu wakulungama ndipo an’dzafa lini.  Sathani adacitisa Adamu na Eva kucita pikado, ndipo bzimwebzi bzidatokonya cakulinga ca Mulungu na dziko la pansi koma cakulinga caceco cikanati kucinja. Cakulinga ca Yahova n’cakuti ‘Anyakulungama wan’dzatambira dziko la pansi, wacidzakhala m’mwemo mpaka muyaya.’ (Psalymo 37:29) Umambo bwa Mulungu bun’dzacita bzimwebzo. Mwa njira iponi?

16, 17. Kodi Danyeri 2:44 ambatiuza ciyani pakulewa bza Umambo bwa Mulungu?

¹⁶ Bwerani tiwone polofesiya yakugumanika pa Danyeri 2:44. Timbawerenga kuti: ‘Ndipo m’nsiku za atongi wale, Mulungu wa kudzulu an’dzakhazikisa umambo bomwe cipo bucidzapfudzidwa . Ndipo umambobo bun’dzaperekedwa lini kwa wanthu winango koma bun’dzaphwanya bucimalisa umambo bwense bulipobu, bucidzakhala kwa muyaya.’ Kodi bzimwebzi bzinkutiuza ciyani pakulewa bza Umambo bwa Mulungu?

¹⁷ Cakutoma, bzimwebzi bzimbatiuza kuti Umambo bwa Mulungu budakhazikisidwa ‘m’nsiku za atongi wale’ ayai pomwe maboma yanango yakalipo. Caciwiri, bzimwebzi bzimbatiuza kuti Umambo bwa Mulungu bun’dzakhala mpaka kale-kale. Bun’dzakundidwa lini ayai kucinjidwa na boma linango. Cacitatu, tikuwona kuti pan’dzakhala nkhondo pakati pa Umambo bwa Mulungu na maboma ya dzikoli. Umambo bwa Mulungu ndibo bomwe bun’dzakunda nkhondoyo. Pakumalizira, lin’dzakhala boma lokhalo lomwe lin’dzatonga wanthu. Na tenepo wanthu wan’dzakhala na utongi bwabwino bomwe akanati kubuwona.

18. Kodi nkhondo yakumalizira pakati pa Umambo bwa Mulungu na maboma ya dzikoli imbacemeredwa ciyani?

¹⁸ Bibliya limbalewa bzizinji pakulewa bza nkhondo yakumalizira pakati pa Umambo bwa Mulungu na maboma ya dzikoli. Mwa ciratizo, iro limbapfunzisa kuti pomwe cimaliziro cikufendera, mizimu yakuipa in’dzamwaza nkhani zakunama kuti ipumpse ‘wamambo wa pa dziko lense lakukhalidwa na wanthu.’ Na cakulinga ciponi? ‘Kuti awakonkhanise [wamambowo] pabodzi ku nkhondo ya nsiku ikulu ya Mulungu wamphanvu yense.’ Wamambo wa padziko la pansi wan’dzakonkhanisidwa pabodzi ‘pa mbuto yakucemeredwa m’Cihebereu kuti Harmagedo.’ (Cibvumbuluso 16:14, 16) Ninga momwe  bzafotokozedwera pa mavesiya, nkhondo yakumalizira pakati pa maboma ya wanthu na Umambo bwa Mulungu imbacemeredwa nkhondo ya Harmagedo.

19, 20. Thangwe ranyi kufuna kwa Mulungu kukanati kucitika pa dziko la pansi?

¹⁹ Kodi Umambo bwa Mulungu bun’dzacita ciyani na nkhondo ya Harmagedo? Kumbukirani pomwe, bza cakulinga ca Mulungu na dziko la pansi. Yahova Mulungu akhafuna kuti dziko likhalidwe na wanthu wakukwana na wakulungama acimutumikira iye m’Paraizo. Thangwe ranyi bzimwebzi bzikucitika lini tsapano? Cakutoma, thangwe ndife wakuperewera, timbaduwala ndipo timbafa. Tidapfunza mu Msolo 5 kuti Jezu adatifera kuti tikhale na moyo wakusaya kumala. Imwepo mukukumbukira mafala yakunembedwa mu bzipsa bzabwino bza Juwau yakuti: ‘Mulungu adalifuna pakulisa dziko la pansi, mpaka kuliperekera Mwana wace wakubadwa-yekha, kuti munthu ali-wense omwe alatize cikhulupiro kwa Iye asaye kupfudzidwa, koma akhale na moyo wakusaya kumala.’​—Juwau 3:16.

²⁰ Bvuto linango ndakuti wanthu azinji ambacita bzinthu bzakuipa. Iwo ambanama, kupumpsa anzawo, na kucita bza unzazi. Iwo ambacita lini bzomwe Mulungu an’funa. Wanthu womwe ambacita bzinthu bzakuipa an’dzapfudzidwa pa nkhondo ya Mulungu ya Harmagedo. (Werengani Psalymo 37:10.) Thangwe linango lomwe likucitisa kuti kufuna kwa Mulungu kuleke kucitika pansi pano ndakuti maboma yambalimbisa lini wanthu kucita bzimwebzo. Maboma mazinji yalibiretu mphanvu, njaciwembo, na yakupondereza. Bibliya limbalewa mwakubveka bwino kuti: ‘Munthu ambapweteka munthu mwanzace pakumutonga.’​—Mpalizi 8:9.

21. Kodi Umambo bwa Mulungu bun’dzacita ciyani kuti kufuna kwa Mulungu kucitike pansi pano?

²¹ Harmagedo itamala, wanthu an’dzakhala na boma libodzi basi, Umambo bwa Mulungu. Umambo bumwebo bun’dzacita kufuna kwa Mulungu ndipo bun’dzabweresa bzisimbo bzabwino kwene-kwene. Mwa ciratizo, bun’dzacosa Sathani na madimonyo yace. (Cibvumbulutso 20:1-3) Mphanvu ya nsembe ya Jezu in’dzaphatisidwa basa mu njira yakuti wanthu  wakukhulupirika aleke kuduwala ne kufa. Kuthumizira pamwepa, Umambo bwa Mulungu bun’dzacitisa wanthuwo kukhala mpaka muyaya. (Werengani Cibvumbulutso 22:1-3.) Dziko la pansi lin’dzabwezeresedwa kukhala paraizo. Na tenepo Umambo bun’dzacitisa kuti kufuna kwa Mulungu kucitike pa dziko la pansi bucicenesa dzina lace. Kodi bzimwebzi bzikuthandauza ciyani? Bzimwebzi bzikuthandauza kuti pakumalizira mu Umambo bwa Mulungu wense an’dzalemekeza dzina la Yahova.

22. Kodi timbadziwa tani kuti Umambo bwa Mulungu bulibe kubwera pomwe Jezu akhali pansi pano ayai atandolamusidwa?

²² Pomwe Jezu adauza ateweri wace kupemba kuti ‘Umambo bwanu bubwere’ bzikhacita kuwonekeratu kuti umambobo bukhanati kufika pa nthawe imweire. Kodi budafika pomwe Jezu adakwira kudzulu? Ne, thangwe napo Pedru na Paulo adalewa kuti, atalamusidwa Jezu, polofesiya ya pa Psalymo 110:1 idakwanisika pa iye yakuti: ‘Yahova wauza Mbuya wangu kuti: ‘Khala ku boko langu la madidi, mpaka nditaikha anyamadulanthaka wako ninga cakupondera minyendo yako.’’ (Mabasa 2:32-35; Wahebereu 10:12, 13) Pakhafunika nthawe yakudikhira.

23. (a) Kodi Umambo bwa Mulungu budayamba lini kutonga? (b) Kodi tin’dzacezerana ciyani mu msolo unkubwerayu?

²³ Pakhafunika kudikhira kwa nthawe itali tani? Mkati mwa magole ya m’ma 1.900, anyakupfunza wa Bibliya wakufunisisa kudziwa adawerengera ndipo adawona kuti nthawe yakudikhira idamala mu 1914. (Kuti mubve bzizinji pakulewa bza  gole limwero, onani Mafala Yakuthumizira pa msolo wakuti: “1914—Gole Lakufunika Mwakubverana na Mapolofesiya ya m’Bibliya”) Bzakucitika bza pa dzikoli kuyambira mu 1914 bzikutsimikizira kuti anyakupfunza wa Bibliya amwewa akhali wakulondoza. Kukwanisika kwa mapolofesiya ya m’Bibliya kukulatiza kuti mu 1914, Kristu adaikhidwa kukhala Mambo ndipo Umambo bwa Mulungu bwa kudzulu budayamba kutonga. Na tenepo, tiri kukhala mu ‘kanthawe kakucepa’ komwe kasala kuna Sathani. (Cibvumbulutso 12:12; Psalymo 110:2) Tingalewe pomwe mwakutsimikiza kuti Umambo bwa Mulungu buniyamba kuphata basa tsapanopapa bzomwe bzin’dzacitisa kuti kufuna kwa Mulungu kucitike pansi pano. Kodi ni nkhani lini yabwino kuna imwepo? Imwepo mukukhulupira kuti bzimwebzi bzin’dzacitikadi? Msolo unkubwerayu untithandiza kuwona bzomwe Bibliya limbapfunzisa maka-maka pa bzinthu bzimwebzi.