1. Ia sipwe tongeni káé me ie pwóróusen mwachkkan?

ATUN ka aúseling ngeni pwóróusen fénúfan wóón reitio are TV, kese ekieki ika epwele fet ei fénúfan? Ekkewe mettóch mi fókkun alólilen ra chék weiweitá me sise mwo tepereniir. Pwúngún, ese wor emén a tongeni silei met epwe fis lesor. (James 4:14) Iwe nge, Jiowa a silei pwóróusen mwachkkan. (Aisea 46:10) Lóóm lóóm, an we Kapas ewe Paipel, ese chék osuni usun ekkewe mettóch mi ngaw a fiffis lón ei fansoun nge a pwal osuni usun ekkewe mettóch mi fókkun múrinné epwele fis lón mwachkkan.

2, 3. Met néún Jesus kewe chón káé ra eisini? Ifa usun a pélúweniir?

² Jesus Kraist a kapas usun Mwúún Kot, ewe epwe asopwaló féfféringaw me ewili fénúfan ngeni eú paratis. (Lukas 4:43) Iwe, aramas ra mochen silei ineet ena Mwú epwe feito. Pwal mwo nge néún  kewe chón káé ra eisini: “Meta esissillen óm nónnóm pwal ekkewe ránin lesópwólóón ei ótóten fénúfan?” (Mateus 24:3, NW) Jesus a ereniir pwe Jiowa Kot chék a silei ineet epwe sópwóló ei ótót. (Mateus 24:36) Nge a pwal ereniir met epwe fis wóón fénúfan me mwen ewe Mwú epwe atoto ngeni aramas kinamwe me núkúnúkéch mi enlet. Iwe, minne a osuni a pwéppwénúetá iei!

³ Me mwen ach sipwe etittina ekkewe pisekin ánnet pwe sia manaw “lesópwólóón ei ótóten fénúfan,” sipwe káé usun eú maun aramas rese kúna a fis lón láng, iwe met a fis mwirin, a kkúúkich meinisin.

4, 5. (a) Met a fis lón láng ekiseló mwirin án Jesus wiliti King? (b) Me ren Pwärätä 12:12, met maarataan ewe maun lón láng?

⁴ Sópwun 8 lón néúch ei puk a áweweei pwe lón 1914, Jesus Kraist a wiliti King lón láng. (Álleani Taniel 7:13, 14.) Ekiseló mwirin, a poputááni an angang. Ewe Paipel a apasa pwe “a fis maun lon läng. Mikael [pwal ina eú iten Jesus] me nöün kewe chon läng ra fiu ngeni ewe trakon [Satan ewe Tefil], nge ewe trakon me nöün kewe chon läng ra pwal fiu ngeniir.” * Satan me néún kewe chónláng mi ngaw ra kkuf me kóturutiw wóón fénúfan. Néún Kot kewe chónláng mi tuppwél ra pwapwa pún chókkana mi ngaw rese chúen nóm láng. Iwe nge,  aramas rese pwapwa pún ewe Paipel a osuni: “Feiengau ngeni fanüfan . . . pun Satan a feitiu remi o a fokun lingeringer pokiten an silei pwe a mochomoch chök an fansoun.”​—Pwärätä 12:7, 9, 12.

⁵ Nengeni mwo maarataan ewe maun lón láng. Satan a lingeringer, iwe a efisatá riáfféú ngeni chón fénúfan. Iei sia nónnóm lón ena fansoun riáfféú nge sap minne epwe ttam pwe epwe “mochomoch chök.” Pwal mwo nge Satan a silei. Paipel a eita ngeni ei fansoun “ekewe ränin lesopolan.” (2 Timoty 3:1) Esap sia pwapwa pún ekiseló chék, Kot epwe amóeló án Satan kewe angang meinisin wóón fénúfan! Sipwele káé ekkóch oesini lón Paipel mi pwéppwénúetá iei. Ra ánnetatá pwe sia manaw lón ekkewe rán lesópwólóón, iwe ekiseló chék, án Kot we Mwú epwe atoto feiéch fóchófóch ngeni chókkewe mi tongei Jiowa. Nge akkomw sipwe nengeni rúáánú kinikinin ewe esissil Jesus a apasa repwe esissillatá ach ei fansoun.

6, 7. Ifa usun án Jesus oesini usun maun me lengita a pwénúetá ikenái?

⁶ “Fanü me fanü repwe fiufengen o mwü me mwü repwe maunfengen.” (Mateus 24:7) Fite million aramas ra máló lón maun lón ekkewe ipúkú ier ra kerán ló. Iei makkeien emén soukáé uruwo seni Britain: “Ekkewe ier 1901 ngeni 2000 ina eú fansoun a kon watte nimanaw lap seni meinisin lón uruwoon aramas. . . . Lón ekkena ipúkú ier, a fiffis maun arapakkan iteitan nge a fis kinamwe fán ákkáeú chék.” Iei alon eú mwicheich mi káé pwóróusen fénúfan: “A lapóló fán úlúngát chóchóón ekkewe mi máló lón maun lón chék ekkewe ier 1901 ngeni 2000 lap seni chókkewe mi máló lón ekkewe maun mi fis lón fansoun Jesus ngeni 1899.” Lap seni 100 million aramas ra fen máló pokiten maun seni 1914 tori ikenái. Inaamwo ika sia weweiti riáfféúch pokiten emén attongeach a má senikich lón  maun nge sise fókkun tongeni weweiti riáfféún me letipetaan ekkewe fite million aramas attongeer ra má seniir.

⁷ “Epwe wor lengita.” (Mateus 24:7) Soukáé ra apasa pwe a fókkun lapóló kaworen mwéngé lón ekkewe 30 ier ra ló. Iwe nge, a chúen nafangaw mwéngé pún chómmóng aramas ese naf néúr moni ar repwe kamé ener, ese pwal wor fénúer pwe repwe atakeni. Lón ekkewe fénú mi watte osupwangen aramas ie, lap seni eú billion aramas ra manaw seni peioffur úkúkún eú chala lón eú rán are kis seni. Lap ngeniir ra wesewesen echik. Eú mwicheich a apasa pwe lap seni nimu million semirit ra kan mámmáló iteiten ier pokiten nafangawen mwéngé.

8, 9. Met a affata pwe ra fen pwénúetá án Jesus kewe oesini usun chchechin fénú me málapalap?

⁸ “Epwe wor watten chechen fanü.” (Lukas 21:11) Eú mwichen soukáé pekin chchechin fénú a erá pwe epwe tongeni fis 19 chchechin fénú mi watte iteiten  ier. Ekkeei sókkun chchechin fénú ra tongeni anúkúnúkúngawa imw watte me áimufeseni pwúl. Iwe, pwal iteiten ier, a fis ewe sókkun chchechin fénú mi fókkun péchékkúl mi atatakkisi imw watte. Me ren ekkewe pwóróus mi kawor, lap seni ruu million aramas ra máló pokiten ekkewe chchechin fénú mi fis seni ewe ier 1900. Iei pwal eú pwóróus: “Feffeitáán án aramas áeá pisekin cheki chchechin fénú a ekis chék akúkkúnaló málóón aramas.”

⁹ “Epwe fis . . . malapalap.” (Lukas 21:11, TF) Inaamwo ika a échúló pekin sáfei nge ekkewe samau mi úkkúrikich seni lóóm me ekkewe ra kerán pwá, ra ekkeriáfféwú aramas. Eú pwóróus a apasa pwe 20 sókkun samau pachelong TB, malaria me kolera ra fen chéúfetál lón ekkewe ier ra kerán ló, iwe sáfei ese chúen álisi án aramas chikaretá seni ekkóch samau. Iwe, a wor 30 som mineféén samau, ekkóch ese wor sáfeian, iwe aramas ra tongeni máló rer.

10. Me ren ewe oesini lón 2 Timoty 3:1-5, mei fet napanapen aramas ikenái?

¹⁰ Paipel ese chék affata met epwe fis wóón fénúfan nge a pwal osuni pwe napanapen aramas epwe siwil lón ekkewe ránin lesópwólóón. Ewe aposel Paulus a áweweei pwe “lon ekewe ränin lesopolan epwe wor fansoun weires.” (Álleani 2 Timoty 3:1-5.) Paulus a apasa pwe aramas

• repwe ekieki chék pwisin iir

• repwe efich moni

• repwe álleasolap ngeni semer kewe me iner

• resap sile kilisou

• resap eáni tong

• resap tongeni pwisin nemeni inisiir

• repwe lingeringerikkái

• repwe efich pwapwaan fénúfan nge resap echeni Kot

• repwe pwomweni pwomwen souleng nge manamanan ra péútaaló

11. Ifa usun Kölfel 92:7 a áweweei met epwe fis ngeni ekkewe mi ngaw?

¹¹ A ina usun aramas lón leeniom? Ese mwáál seni ra ina usun. Aramas ekis meinisin ra eáni napanap mi ngaw. Iwe, ekiseló chék, Kot epwe apwúngúúr, pún iei alon Paipel: “Inaamo ika ekkewe aramas mi ingau ra pukuta usun chok fetil, o  ekkewe aramas mi fori ingau ra chommongelo, nge repwe fakkun poutmwalilo feilfeilo chok.”​—Kölfel 92:7, TF.

12, 13. Ifa usun ‘weweiti a lapala’ lón ei “fansoun sopolan”?

¹² A wesewesen wor chómmóng riáfféú lón ekkeei rán lesópwólóón, usun chék met ewe Paipel a osuni. Iwe nge, lón ei fénúfan mi fitikokokkis, a pwal wor pwóróus mi múrinné lein chón fel ngeni Jiowa.

¹³ “Weweiti epwe lapala” me ren ewe oesini lón ewe puken Taniel. A wewe ngeni ewe sile mi enlet usun Kot epwe lapóló. Ineet epwe fis ena? Lón ewe “fansoun sopolan.” (Taniel 12:4) Ákkáeúin seni 1914, Jiowa a álisi chókkewe mi enletin mochen angang ngeni le alapaaló ar weweiti Paipel. A fen lapóló ar wewefichiti ekkewe pwóróus mi enlet usun iten Kot, minne a tipeni, án Jesus Kraist méén kepich, napanapen ekkewe mi máló me ewe manawsefál. Chón fel ngeni Jiowa ra pwal káé ifa usun repwe manaweni manawer pwe epwe atoto ngeniir feiéch me mwareiti Kot. A pwal ffatoló ar weweiti angangen án Kot we Mwú me ifa usun epwe ámúrinnééló mettóch meinisin wóón fénúfan. Met ra fér ngeni ar na sile? Ena kapas eis a eppiietá pwal eú oesini mi pwénúetá lón ekkeei ránin lesópwólóón.

14. Ifa úkúkún chéúlóón kapas allimen ewe Mwú ikenái? Ié kewe ra afalafala ena kapas allim?

¹⁴ “Repwe afalafalafeili ewe Pworausen Manau  usun ewe Mwün Kot won unusen fanüfan,” ina alon Jesus lón an we oesini usun ei “fansoun sopolan.” (Álleani Mateus 24:3, 14.) Pwóróus allimen ewe Mwú a afalafalfeil wóón unusen fénúfan lón lap seni 230 fénú me fitepúkú fósun fénúfan. A kapachelong weween ena mwú, met epwe féri me ifa usun sipwe kúna feiéch seni. Fite million Chón Pwáraatá Jiowa ra tinikken le afalafala pwóróus allimen ena Mwú. Iir seni “sokopaten mwich, ainang, mwü me kapas meinisin.” (Pwärätä 7:9) Ra káé ngeni chómmóng aramas mi mochen silei met ewe Paipel a wesewesen apasa nge ese kamé. A ifa me amwararen pwénúetáán ena oesini, pún Jesus a pwal apasa pwe ‘aramas meinisin repwe oputa’ Chón Kraist mi enlet!​—Lukas 21:17.

15. (a) Ka lúkú pwe sia manaw lón ekkewe ránin lesópwólóón? Pwata? (b) Met epwe fis ngeni chókkewe mi ú ngeni Jiowa me chókkewe mi álleasochisi nemenemen an we Mwú?

¹⁵ Pokiten chómmóng oesini lón Paipel ra pwéppwénúetá iei, kese tipeeú pwe sia manaw lón ekkewe ránin lesópwólóón? Lupwen Jiowa a apwúngaló pwe epwe wes ewe angang, iwe ina atun epwe fis ewe “sopolan.” (Mateus 24:14) Ina atun epwe amóeló féfféringaw wóón fénúfan. Epwe néúnéú Jesus me néún kewe chónláng mi péchékkúl le nieló meinisin mi ú ngeni. (2 Tesalonika 1:6-9) Satan me néún kewe chónláng mi ngaw resap chúen otupu aramas. Mwirin, án Kot we Mwú epwe fókkun efeiéchú meinisin  mi álleasochisi an nemenem mi pwúng.​—Pwärätä 20:1-3; 21:3-5.

16. Ifa ewe alen tipachem kopwe féri?

¹⁶ Pokiten epwele sópwóló án Satan ei ótót, sipwe pwisin eisinikich, ‘Iwe itá met wisei iei?’ Eú alen tipachem óm kopwe sópweló le kákkáé usun Jiowa me an kewe allúk fán itach. (Johannes 17:3) Achocho le káéfichi Paipel me fiffiti chókkewe mi féfféri letipen Jiowa le mwimmwich. (Álleani Ipru 10:24, 25.) Kopwe sileeló Jiowa Kot ren óm káé an we Kapas me féri ekkesiwil lón manawom pwe kopwe pwapwaiti an we chen.​—James 4:8.

17. Pwata chómmóng repwe máirú ren ninniilóón aramasangaw?

¹⁷ Jesus a osuni pwe lape ngeni aramas repwe tunaló ekkewe pisekin ánnet pwe sia manaw lón ekkewe ránin lesópwólóón. Ninniilóón aramasangaw epwe chék weiweitá lón fansoun sisap tepereni. Iwe, chómmóng repwe máirú ren, usun chék waren emén chón solá lepwin. (Álleani 1 Tesalonika 5:2.) Jesus a éúréúrer pwe atun án ewe Néún Aramas nónnóm, weween, atun epwe Kingen Mwúún Kot lón ekkewe rán lesópwólóón, ena fansoun epwe usun chék lón ránin Noa we. A apasa: “Lon ekewe rän mwen ewe noter, ekewe aramas ra momongö o ükün, ra pwüpwülü o akapwüpwülüür tori ewe rän lupwen Noa a tolong lon ewe waimw. Resap silei mine epwe fis tori ewe noter a war o niirela meinisin. Ina usun mine epwe fis lupwen Nöün Aramas” epwe nónnóm.​—Mateus 24:37-39.

18. Ifa án Jesus we kapasen éúréúr sipwe lefareni?

 ¹⁸ Ina minne, Jesus a ereni chókkewe mi aúseling ngeni: “Oupwe afälikemi, pwe lelukemi esap chouchou ren mongömong me ünüpuch, pwal ren öürekin manauen ikenai, pwe ewe rän esap müttiritikemi usun eu sär. Pun ewe rän Nöün Aramas epwe war lon, epwe tori aramas meinisin won unusen fanüfan. Oupwe mamasa o iotek fansoun meinisin, pwe epwe wor ämi pöchökül pwe oupwe tongeni sü seni ekei mettoch meinisin lupwen repwe fisitä o oupwe tongeni ütä [fán chen] me mwen Nöün Aramas.” (Lukas 21:34-36) Eú alen tipachem ach sipwe lefareni alon Jesus na. Met popun? Pún chókkewe mi kúna chen seni Jiowa Kot me ewe “Nöün Aramas” Jesus Kraist, repwe tongeni manaw atun án Satan ei ótót epwe taló me manaw tori feilfeiló chék lón ewe ótót sefé a chék arapoto!​—Johannes 3:16; 2 Petrus 3:13.