Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

ESURA EY’OMWENDA

Thune Omwa “Biro by’Enyuma-nyuma”?

Thune Omwa “Biro by’Enyuma-nyuma”?
  • Ni myatsi yahi eyiri omwa buthuku bwethu eya lhaghulhawa omwa Biblia?

  • Ekinywe kya Nyamuhanga kikabugha kithi abandu bangabere bathi omwa “biro by’enyuma-nyuma”?

  • Erikwamana n’ebiro “by’enyuma-nyuma,” ni bindu ki bibuya ebye Biblia yikalhaghulha?

1. Ekyanga thweghesya okwa mughulhu owakayasa niki?

WANA biri hulikirira omwatsi okwa radio n’okwa televizoni n’eriyibulya, ‘Ekihugho kino kikaya hayi?’ Ebindu ebikathikaya bikasa kitsumbukirania n’omwa buthaminya indi sihali n’omundu n’omughuma oyuwanga minyerera ebyangasa engyakya. (Yakobo 4:14) Aliriryo, Yehova anasi ebikendi syabya omwa mughulhu owakayasa. (Isaya 46:10) Kera Ekinywe kiwe, e Biblia, mukya lhaghulha butsira ebindu bibi ebinemubya omwa buthuku bwethu bisa, aliriryo n’ebindu ebibuya ebikendi syabya omwa mughulhu w’ahakuhi owakayasa.

2, 3. Abigha mubabulya Yesu ya kibulyo ki, kandi mwasubirya athiki?

2 Yesu Kristo mwakania okw’Obwami bwa Nyamuhanga, obukendi syaghunzaho obubi n’erikolha ekihugho mwa paradiso. (Luka 4:43) Abandu mubanza eriminya omughulhu Obwami bwangasire. Omwa kwenene, abigha ba Yesu muba mubulya bathi: ‘Ekiminyikalho ky’erihika lyawu ni kyahi, n’erihwererera ly’emighulhu eyi ni kiro kyahi kwehi?’ (Matayo 24:3) Yesu mwa basubirya athi Nyamuhanga Yehova musa yuwasi omughulhu enduli y’emighulhu eyi yangasire. (Matayo 24:36) Aliriryo Yesu mwalhaghulha ebindu ebyangabere okwa kihugho Obwami buthe bwaletha obuholho n’obwiranda obw’ekwenene okw’abandu. Ebya lhaghulha bine mubererera lino!

3 Thuthe thwa lebya obwema obukakanganaya buthi thuli ‘okwi hwererera ly’emighulhu,’ omwa bikuhi thutsuke erilebya olhuhi olhwa thalhangirawa na mundu wosi-wosi w’omubiri. Lhwabya elhubulha, n’ebya lhwiririramu bikathuhambako.

OLHUHI ELHUBULHA

4, 5. (a) Ekyabya kyabere elhubulha niki enyuma wa Yesu erisinga ng’Omwami? (b) Erisighikira ne Eribisulirwa 12:12, ekyanga lhwiririre omwa lhuhi olhwabya elhubulha niki?

4 Esura eyihwere ey’ekitabu kino muyikana soborera yithi Yesu Kristo mwabya Mwami elhubulha omwa mwaka 1914. (Danieli 7:13, 14) Yesu abere abiribya Mwami, mwayira ekya kakolha. E Biblia yikabugha yithi: ‘Amalhwa mwa hulhuka elhubulha.’ ‘Mikaeli [erindi lina lya Yesu] n’abamalaika biwe mubalhwa n’ekiyoka [Sitani Diabolo], n’ekiyoka ekyo n’abamalaika bakyo mubalhwa.’ * Sitani n’abamalaika biwe ababi, esyombinga, muba kindwa, neryo mubaghuswa okwa kihugho erilhua elhubulha. Abaana ba Nyamuhanga ab’ekirimu abathaleghulha mubatsema busana na Sitani n’esyombinga siwe erighuswa. Aliriryo, abandu okwa kihugho si bangabere n’obutseme ng’obo, kusangwa e Biblia muyalhaghulha yithi: ‘Obulighe okwa kihugho kusangwa Sitani yabiribandaghalirako inyanahithene kutsibu, kusangwa yasi kwa yiwithe kathambi kake buyira.’​—Eribisulirwa 12:7, 9, 12.

5 Kisi yitheghereraye ekyanga lhwiririre omwa lhuhi olhwabya elhubulha. Omw’ihithana liwe, Sitani anga lethire obulighe kutse eriaghalhwa okw’abali okwa kihugho. Ngokwa wukendi lhangira, lino thuli omwa buthuku bw’obulighe obwo. Aliriryo bukendibya bukuhi​—“kat[h]ambi kake buyira.” Na Sitani anakyasi. E Biblia yikakanaya okwa mughulhu oyu nge “biro by’enyuma-nyuma.” (2 Timoteo 3:1) Ka thwangabya n’etseme kundi Nyamuhanga akisiya inyalhusyaho amathebo wa Diabolo okwa kihugho! Thuthalebya ebighuma okwa bindu ebya lhaghulhawa omwa Biblia ebinemubya lino. Ebi bikakanganaya bithi thuli omwa biro by’enyuma-nyuma kandi bithi Obwami bwa Nyamuhanga bukisiya ibwa letha emighisa eyithabahwa okw’abo abanzire Yehova. Eky’erimbere, thulebaye ebindu bbini eby’okwa kiminyikalho ekya Yesu abugha athi kyanga kanganirye obuthuku obwa thulimu.

EMYATSI MIKULHU-MIKULHU EY’EBIRO BY’ENYUMA-NYUMA

6, 7. Ebinywe bya Yesu ebihambire okwa syonyuhi n’esyonzalha bina mubererera bithi munabwire?

6 “Ekihanda kyasyal[h]wa n’ekindi kihanda, n’obwami bwasyal[h]wa n’obundi bwami.” (Matayo 24:7) Obukekulhu bw’abandu bwabiri ithibwa omwa ­syonyuhi omwa kighonye ekihwere. Omungereza mughuma oyusomire ebya kera mwasakanga athi: “Ekighonye ekya 20 kyakyabya kyoswire mw’obwithi omwa byafayo ebisakangire. . . . Kyabya ekighonye eky’esyonyuhi esithehwa, kusangwa mughulhu wosi omwa bitsweka birebe eby’ekihugho imukabya imune amalhwa aw’obuthuku buke kandi kitsumbukirania.” Omwatsi erilhua omwa Kithunga ekya Worldwatch akabugha athi: “Omwa kighonye [ekya 20] abandu bangi mubahambwako omwa lhuhi mirundi isathu kwilhaba aba hambawako omwa syonyuhi esyosi erilhua omwa kighonye ky’erimbere AD erihika 1899.” Erilhua 1914, abandu abalhabire omwa bukekulhu 100 babiriholha busana n’esyonyuhi. N’omwa thunasi obulighe bw’eriherya omwanze omwa lhuhi, obulighe n’obulhumi obw’abandu bangi bakabana busana n’eriholerwa abanze babu bulengethukire okw’iyitheghererya ly’omundu.

7 “Hasyabya esyonzal[h]a.” (Matayo 24:7) Abakasekulhaya emyatsi bakabugha bathi erihetha ly’ebyalya lyabiri ongera omwa myaka 30 eyihwere. Aliriryo, erikeha ly’ebyalya likongera kusangwa abandu bangi sibawithe esyombulho esikaghunza erighulha ebyalya kutse ekithaka eky’erihera mw’ebirimwa. Omwa bihugho ebikina kulha-kulhana, abandu abalhabire akasirira kaghuma bakakolesaya ­esyombulho esihikire dola nguma kutse enge kwaho okwa kiro. Abangi okw’aba, bakaghalhawa omwa nzalha eyithendi syahwa. Ekithunga ky’Ekihugho Kyosi eky’Obuyitsotse kika gera-geranaya kithi endya mbi yik’itha obukekulhu buthanu obw’abaana buli mwaka.

8, 9. Ekikakanganaya kithi obuminyereri bwa Yesu obuhambire okwa misiki n’esyondwalha bwabiri bererera niki?

8 “Hasyabya emisiki minene-minene.” (Luka 21:11) Erisighikira okw’Isekulya eby’Ekithaka eryabya e Amerika, hakuhi emisiki 19 yikabya iyikendi hitha obuli mwaka. Yiwithe akaghalha kanene ak’eritsandya amanyumba n’erithulhanga ekithaka. Kandi wamabaririra ndeke, emisiki eyiwithe akaghalha kanene eritsandya amanyumba yabiribya yikahitha buli mwaka. Emyatsi yikakanganaya ngoku emisiki yabir’itha abandu abalhabire omwa syomiliyoni ibiri erilhua 1900. Owundi mwatsi akabugha athi: “Erikulha-kulhana ly’etekinologia lyabirikehya hake buyira esyombolho.”

9 “Hasyabya . . . esyondwal[h]a.” (Luka 21:11) N’omwa hane erikulha-kulhana omwa by’emibatsi, amalhwere awa kera na mahya-mahya ak’itha abandu. Endondogholi nguma yikabugha yithi amalhwere 20 awasibwe ndeke​—imwamuli ekikuba eky’akakongo, omutsutsa, n’ekolera​—abiri kanyirira omwa myaka eyihwere, n’awandi malhwere akongera erikalha erithambirwa omwa binini. Omwa kwenene, hakuhi amalhwere 30 amahya-mahya abiri buthuka. Awandi w’okw’iwo syawithe mubatsi owa sibwe kandi ak’itha

ABANDU B’EBIRO BY’ENYUMA-NYUMA

10. Ni mitse ki eya lhaghulhawa omu 2 Timoteo 3:1-5 eya wukalhangira omw’abandu munabwire?

10 Erithalhusyako emyatsi eyine mughenda yikabya omwa kihugho, e Biblia muyalhaghulha yithi ebiro by’enyuma-nyuma byangabere mw’ekithunga ky’abandu abawithe emibere eyihindukire. Omukwenda Paulo mwakania ngoku abandu bangi bangabere. Omu 2 Timoteo 3:1-5, thukasoma thuthi: ‘Okwa biro by’enyuma-nyuma hasyabya emighulhu yikalire.’ Omwa bikuhi, Paulo mwabugha athi abandu bangabere

  • abakayanza

  • erianza ebindu

  • abathyowa ababuthi babu

  • abakalegha abandi

  • ab’omuthima akalire

  • ab’omwagha

  • abatsibu

  • abanzire eriyitsemesya, isibanzire Nyamuhanga

  • bakwamire omuhanda w’ekisomo nikwa bakaghana obuthoki bakyo

11. Esyonyimbo 92:7 sika soborera sithi ekikendi syahika okw’ababi?

11 Omwa bulhambu bw’ewenyu mune abandu ababiribya bathya? Ahathe erithika-thika babiribya ­bathya. Ehosi-hosi yiri abandu abawithe emitse mibi. Eki kikakanganaya kithi Nyamuhanga akisiya inyayira ­eky’erikolha, kusangwa e Biblia yikabugha yithi: ‘Ngokwa ababi bakakulha ng’ebithi, n’abakolha-nabi abosi bakabana omughaso; nikwa basyathoghothibwa kutsibu.’​—Esyonyimbo 92:7.

EBINDU EBIBUYA EBINEMUBYA!

12, 13. “Eriminya [erihikire]” lyabiri kanyirira lithi ‘okwa mughulhu w’enduli’?

12 Kwenene ebiro by’enyuma-nyu­ma byuswire mw’obulighe ngoku e Biblia ya lhaghulha. Nomwakine indi omwa kihugho muli omulyambo, kine mw’ebindu ­bibuya ebine mughenda bikabya omwa baramya ba Yehova.

13 Ekitabu kye Biblia ekya Danieli mukya lhaghulha kithi: “Eriminya [erihikire] lyasyakanyirira.” Ekyo kyangabere mughulhu wahi? ‘Okwa mughulhu w’enduli.’ (Danieli 12:4) Kwilhabirirya erilhua 1914, Yehova abiri wathikya abo abakanza erimukolera bongere omwi yitheghererya e Biblia. Babiri ongera erisima ekwenene ey’omubongo eyihambire okwa lina lya Nyamuhanga n’ekighendererwa kiwe, embanulho y’ekihongo kya Yesu Kristo, emibere y’abaholi, n’erilhubuka. Eryongera okw’ekyo, abaramya ba Yehova babiri igha ngoku banga kolesya esyongebe syabu omwa nzira eyikabaghasira n’eyikapipa Nyamuhanga. Kandi babiriyitheghererya ndeke olhukwamirwa lhw’Obwami bwa Nyamuhanga kandi ngoku bukendi ­syuwania emyatsi okwa kihugho. Bakakolesaya eriminya eri lya bathi? Ekibulyo ekyo kikathukolhaya okwa bundi buminyereri obune mubererera omwa biro by’enyuma-nyuma bino.

‘Engulhu yuweney’obwami eyi yasyatsuka erithulhughanibwa omwa kihugho kyosi.’​—Matayo 24:14

14. Munabwire erithulhughania ly’engulhu yuwene y’Obwami lyabirihika hayi, kandi abaka thulhughanaya lyo ni bahi?

14 Yesu Kristo mwakania okwa buminyereri bwiwe obuhambire ‘okwi hwererera ly’emighulhu eyi’ athi: ‘Engulhu yuwene y’obwami eyi yasyatsuka erithulhughanibwa omwa kihugho kyosi.’ (Matayo 24:3, 14) Omwa kihugho kyosi, engulhu yuwene y’Obwami​—Obwami nga niki, ekya bukendi syakolha, kandi ngoku thwangabana emighisa yabu​—bine muthulhughanibwa omwa bihugho ebilhabire 230 n’omwa mibughe eyilhabire 400. Obukekulhu bw’Abema ba Yehova bakathulhughanaya n’omuhwa engulhu yuwene y’Obwami. Bakalhua omwa “buli kit[h]unga n’ebihanda byosi, n’abandu bosi, n’emibug[h]e yosi.” (Eribisulirwa 7:9) Abema bak’igha e Biblia n’obukekulhu bw’abandu abakanza eriminya ebye Biblia yikakangiriraya ahathe eririhisya. Eribererera ly’obuminyereri obu ka likasisimulha, kundi Yesu kwilhabirirya mwalhaghulha athi “abandu bosi basyakwa obusu” Abakristayo ab’ekwenene!​—Luka 21:17.

WUKENDI KOLHA KI?

15. (a) Wun’ikirirye wuthi thuli omwa biro by’enyuma-nyuma, kandi busana naki? (b) “Enduli” yikendi syamanyisya ki okw’abo abaka hakanisaya Yehova n’abo abakayihira omwisi sy’obuthabali bw’Obwami bwa Nyamuhanga?

15 Kundi amaminyereri mangi we Biblia anemubererera munabwire, siwuli ikiriraya wuthi thuli omwa biro by’enyuma-nyuma? Engulhu yuwene yikendibya yabiri thulhughanibwa ngoku Yehova anzire, neryo “enduli” yikendi asa ahathe erithika-thika. (Matayo 24:14) “Enduli” yikamanyisaya obuthuku obwa Nyamuhanga akendi syaghunzaho obubi bwosi okwa kihugho. Yehova akendi syakolesya Yesu n’abamalaika abakaghalha erithoghothya abosi abakakighenderera erimuhakanisya. (2 Tesalonika 1:6-9) Sitani n’esyombinga siwe sibendi syaswatheba ebihanda. Enyuma w’ekyo, Obwami bwa Nyamuhanga bwa syaghasira abosi abakayihira omwisi sy’erithabalha lyabu erithunganene.​—Eribisulirwa 20:1-3; 21:3-5.

16. Kyangabere ky’amenge iwe erikolha ki?

16 Kundi enduli y’emighulhu ya Sitani yiri hakuhi, thutholere ithwa yibulya, ‘Nga tholere ingabya ingane mukolha ki?’ Ni ky’amenge erilholha embere erigha oku Yehova n’ebya akathuyithaghako. (Yoane 17:3) Igha e Biblia ya ndeke. Kolha mwa mutse wawu erihindana mughulhu wosi n’abandi abaka sondekanaya erikolha erisonda lya Yehova. (Abaebrania 10:24, 25) Igha bingi ebya Nyamuhanga Yehova abiriha abandu omwa kihugho kyosi, kandi kolha esyombinduka esikayithaghisibawa omwa ngebe yawu nuku wanga simwa Nyamuhanga.​—Yakobo 4:8.

17. Busana naki erithoghothibwa ly’ababi likendi syahika okw’abandu bangi kitsumbukirania?

17 Yesu mwalhaghulha athi abandu bangi banga gheghene obwema obukakanganaya buthi thuli omwa biro by’enyuma-nyuma. Erithoghothibwa ly’ababi likendi syasa kitsumbukirania n’omwa buthaminya. Likendi syahika okw’abandu bangi kitsumbukirania, ng’omwibi omw’ithumbi. (1 Tesalonika 5:2) Yesu mwakunga athi: ‘Erihika ly’Omughalha w’omundu lyasyabya ng’omwatsi w’ebiro bya Noa. Kusangwa ng’omwa biro ebyo embere w’erighunga ly’amaghetse, mubabya bakalya n’eripulya, mubabya bakahikya n’eriherukania, erihika okwa kiro ekyo Noa ingira omwa bwathu. Mubathaminya ekyabya erihika aho erighunga ly’amaghetse lyasira n’erithwalha abosi. Erihika ly’Omughalha w’omundu kwa likendi syabya lithya.’​—Matayo 24:37-39.

18. Yesu mwaha erikunga lyahi erya thutholere ithwa thwalha mwa likulhu?

18 Busana n’ekyo, Yesu mwabwira abahulikiriri biwe athi: ‘Muyitheghaye, emithima yenyu siyirithoherawe n’erithamira, n’erikunda, n’amalengekania w’engebe eno; neryo ekiro ekyo kikabahikako lhuba-lhuba! Kusangwa kyasyahika okw’abandu bosi abikere omwa kihugho kyosi. Nikwa mutheghaye emighulhu yosi, n’erisaba, muthoke eribana akaghalha k’eribalha emyatsi yosi eyi eyikasonda erihika, n’erihangana embere sy’Omughalha w’omundu.’ (Luka 21:34-36) Ni ky’amenge erithwalha ebinywe bya Yesu mwa bikulhu. Busana naki? Kusangwa abakasimawa Nyamuhanga Yehova haghuma na ‘Mughalha w’omundu,’ Yesu Kristo, bawithe amaha w’erilhama enduli y’omughulhu wa Sitani n’er’ikalha kera na kera omwa kihugho kibuyanga ekiri hakuhi-kuhi!​—Yoane 3:16; 2 Petero 3:13.

^ enu. 4 Eriminya omwatsi owa kakanganaya ngoku Mikaeli ni rindi lina lya Yesu Kristo, lebaya Enyongezyo, “Mikaeli Omumalaika Mukulhu Nindi?