A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

BUNG 9

“Ni Hnuhnûngahte” Kan Awm Em?

“Ni Hnuhnûngahte” Kan Awm Em?
  • Kan hun laia thilthleng tûr engte nge Bible-in a sawi lâwk?

  • ‘Ni hnuhnûnga’ mite awm dân tûr chungchângah Bible-in eng nge a sawi?

  • ‘Ni hnuhnûngte’ chungchângah Bible-in eng thil ṭhate nge a sawi lâwk?

1. Hma lam hun chungchâng hi khawi aṭangin nge kan hriat theih?

CHANCHIN thar puante i en hnuah, ‘He khawvêl hian khawi lam nge a pan?’ tia ngaihtuah châng i nei em? Thil lungchhiatthlâk tak takte chu rin loh takin a lo thleng thut ṭhîn a, naktûka thil lo thleng tûr hre lâwk thei rêng kan awm lo. (Jakoba 4:14) Mahse, Jehova chuan thil lo thleng tûrte chu a hre vek thei a. (Isaia 46:10) Kum tam tak kal tawhah khân, a Thu, Bible chuan kan hun laia lo thleng tûr thil ṭha lo tak takte a lo hrilh lâwk mai bâkah, kan hma lawka lo thleng tûr thil ṭhate pawh a sawi lâwk bawk a ni.

2, 3. Zirtîrte’n Isua hnênah eng nge an zawh a, engtin nge a chhân?

2 Isua Krista chuan sualna zawng zawng tibo va, he lei hi paradis-a siamtu tûr Pathian Ram chungchâng a sawi a. (Luka 4:43) Mite chuan Lalram a lo thlen hun tûr chu hriat an duh a. Isua zirtîrte ngei pawhin: “I lo kal lehna leh khawvêl tâwpna chhinchhiahna chu eng nge ni ang? min hrilh rawh,” tiin an zâwt hial a ni. (Matthaia 24:3) Isua chuan an zawhna chu chhângin, Pathian Jehova chauhvin khawvêl tâwp hun tûr dik tak a hriat thu a hrilh a. (Matthaia 24:36) Mahse, Isua chuan Lalramin mihringte tâna remna leh muanna dik tak a rawn thlen hma chiaha thilthleng tûrte erawh a sawi lâwk a. A thil sawi lâwkte chu tûnah hian a thleng mêk a ni.

3 He “khawvêl tâwpna” huna kan awm tawhzia târ langtu thilte kan bihchian hmain, mihring tumahin an hmuh theih loh indona chungchâng tawi têin lo ngaihtuah ta ila. Chu thil chu hmuh theih loh vâna thleng a ni a, a rah chhuah chuan min nghawng tel a ni.

VANA INDONA

4, 5. (a) Vâna Isua Lal anga a ṭhut vêleh khân, vânah eng nge thleng? (b) Thu Puan 12:12 sawi angin, vâna indonain eng nge a rah chhuah dâwn?

4 Kum 1914 khân vânah Isua Krista’n Lal angin ro a rêl ṭan tawh tih Bung 8-naah hrilhfiah a ni tawh a. (Daniela 7:13, 14) Lal a nih veleh Isua chuan hma a la nghâl vat a ni. Bible chuan: “Vânah chuan indona a lo awm a; Mikaela [Isua hming dang] leh a vantirhkohte chuan drakon [Diabol-Setana] chu an do va; drakon leh a tirhkohte pawh chuan an do ve a,” a ti. * Setana leh a tirhkoh ramhuai suaksualte chuan an hneh ta lo va, vân aṭanga lei lama paihthlâk an ni ta a. Pathian thlarau lam fa rinawmte chu ramhuaiho an paihthlâk tâk avângin an hlim hle a ni. Mahse, mihringte chuan chutiang hlimna chu an nei ve lo. Chutih ahnêkin, Bible chuan: “Lei leh tuifinriat chung a pik e! Diabola chuan hun tlêm tê chauh a nei tih a inhriat avânga thinur êm êma in hnêna a lo chhuk tâk avângin,” tiin a hrilh lâwk thung a ni.—Thu Puan 12:7, 9, 12.

5 Vâna indonain a rah chhuah chu han ngaihtuah teh. Setana chuan thinur êm êmin, leia awmte chungah chung pikna, a nih loh leh buaina a thlentîr ang. Kan la hmuh tûr angin, tûnah hian chu chung pikna hunah chuan kan awm mêk a. Mahse, chu mi hun chhûng chu a tawi ang—chu chu “hun tlêm tê” chhûng chauh a ni ang. Setana ngei pawhin chu chu a hre reng a ni. Bible chuan chu hun chu ‘ni hnuhnûngte’ tiin a ko va. (2 Timothea 3:1) Pathianin he lei chunga Diabola thuneihna zawng zawng a tihbo thuai dâwn avângin kan va lâwm tak êm! Tûnah chuan Bible-in a sawi lâwk, tûna thleng mêk thil ṭhenkhatte chu i lo ngaihtuahho vang u. Chûng thilte chuan ni hnuhnûngah kan awm tawh tih leh Pathian Ram chuan Jehova hmangaihtute tân chatuana malsâwmna a rawn thlen thuai dawn tih a târ lang a ni. A hmasa berin, Isua’n tûn lai hun chhinchhiahna hmêlhmang pali a sawite chu ilo bih chiang ang u.

NI HNUHNUNGA THILTHLENG LANGSAR ZUALTE

6, 7. Engtin nge Isua’n indona leh ṭâm tla tûr chungchâng a sawi chu kan hun laiah a lo thlen famkim?

6 “Hnam hrang leh hnam hrang an indo vang a, ram hrang leh ram hrang an indo vang.” (Matthaia 24:7) Kum zabi kal ta chhûng khân mi maktaduai tam takte chu indona avângin an thi a. Thilthleng chanchin ziaktu Sâp pakhat chuan: “Kum zabi 20-na chu mihring chanchina thisen chhuah hnem ber kum zabi a ni a. . . . Indo loh châng a awm zeuh zeuh tih mai loh chu khawvêl khawi emaw laiah indona a thlen reng avângin, chhum lo chat lo deuh thawa indona a thlenna kum zabi a ni bawk,” tiin a ziak a. Worldwatch Institute chuan: “Tûn kum zabi [20-na] chhûnga indona avânga mitthi zât chu, AD kum zabi khatna aṭanga 1899 chhûng zawnga indona avânga thi zât belhkhâwm aiin a lêt thumin a tam zâwk,” tiin a sawi. Kum 1914 aṭanga indona avânga thi zât chu maktaduai 100 aia tam an ni. Indona avânga an hmangaih tak an chân avângin, mi maktaduai têlte chuan lungngaih manganna an tâwk a. Nang ngei pawhin indona avângin i duh tak chu ilo chân reng tawh pawh a ni thei a ni.

7 “Ṭâmte a tla ang.” (Matthaia 24:7) Thil zirchîk mite chuan kum 30 kalta chhûng khân ei leh in tûr siam chhuahna lam chuan nasa takin hma a sâwn tih an sawi a. Mahse, mi tam takin chûng ei tûrte lei nân leh thlai chînna tûr ram lei nâna sum an neih loh avângin, ṭâmna chu a awm chhunzawm zêl tho a ni. Ram retheiahte chuan, mi tlûklehdingâwn khat chuangte chu ni khata dollar khat emaw, a aia tlêm emaw chauh hman tûr neiin an khawsa a. Chûng zînga a tam zâwkte chu hun rei tak chhûng rilṭâmin an awm a ni. World Health Organization chuan kum tina naupang maktaduai nga aia tam thi zînga a tam zâwk chu ei tûr tlâkchham vânga thi an nih thu a sawi.

8, 9. Lîrnghîng leh hrilêng chungchânga Isua hrilh lâwkna a lo thlen dikzia chu engin nge târ lang?

8 “Lîr nasa takin a nghîng a nghîng ang.” (Luka 21:11) U.S. Geological Survey-in a târ lan dânin, kum 1990 aṭang chauh pawhin, kum tinin in tichhe thei leh lei tikhi thei khawpa chak lîrnghîng, a chawhrualin vawi 17 vêl a thleng a ni. Kum tin hian in tichhe sawm vek thei khawpa chak lîrnghîng hi vawikhat tal a thleng ziah bawk. Lehkhabu dang pawhin: “Kum 100 kalta chhûng khân lîrnghîngin mi tam tak nunna a la tawh a, khawl leh thiamna lama hmasâwnna chuan lîrnghîng avânga thi zât chu tlêm têin a tiziaawm deuh chauh a ni,” tiin a sawi bawk.

9 “Hrite a lêng bawk ang.” (Luka 21:11) Damdawi lam thiamna a sâng hle tawh nachungin, natna kan hriat tawh ṭhin leh kan hriat thar chi hrang hrangte chuan mihringte a la zar buai reng a. Report pakhatin a sawi dânin, natna tlânglâwn tak tak 20-te—T.B., malaria, leh tuihri natna angte—hi tûn hnaiah a hluar leh ṭan a, natna ṭhenkhat phei chu damdawi hmanga tihdam a harsa tial tial a ni. Dik takin, a lo berah pawh natna chi thar 30 vêl chu a chhuak thar a. Chûng zînga ṭhenkhat chu a damdawi tur pawh awm lo, thihpui ngei ngeina chi a ni hlawm a ni.

NI HNUHNUNGA MITE

10. Timothea thawn hnih 3:1-5-a hrilh lâwk mihring miziate zînga engte nge tûn laiah kan hmuh?

10 Khawvêla thilthleng tûr langsâr zualte a sawi bâkah, Bible chuan mihring nunphung danglam dân tûr pawh a sawi bawk. Tirhkoh Paula chuan mite awm dân tûr tlângpui chu a sawi a. Heti hian 2 Timothea 3:1-5-ah kan chhiar a ni: “Ni hnuhnûngahte chuan hun khirh takte a lo awm ang,” tiin. A ṭhen lai lai la chhuak ila, Paula chuan mite chu hetiang hi an ni dâwn tih a sawi a ni:

  • mahni inhmangaihtu te

  • tangka ngainatu te

  • nu leh pa thu âwih lo te

  • lâwm nachâng hre lo te

  • hmangaihna pianpui nei lo te

  • insûm thei lo te

  • mi kawlhsen te

  • Pathian hmangaih aia mahni lâwmna mai hmangaih zâwktu te

  • Pathian ngaihsak anna an nei ang a, nimahsela a thiltihtheihna chu an âwih lo vang

11. Sam 92:7-in mi suaksualte chunga thilthleng tur chu engtin nge a sawi?

11 In vêng chhûnga mite chu chutiang mi chu an ni em? An ni ngei ang. Khawi hmunah pawh mi ṭha lote chu hmuh tûr an awm a. Chu chuan Pathian a rawn inrawlh thuai dâwn tih a târ lang. Bible chuan: “Mi suaksualte hlobet anga an lo chawr a, thil tisualtute zawng zawng an lo duah hluah hluah hian, kumkhua atâna tihboralin an awm dâwn a lo ni ṭhîn,” tia a lo sawi tawh avângin.—Sam 92:7.

THIL ṬHA TAK LO THLENGTE

12, 13. Engtin nge he ‘tâwpna hunah’ hian ‘hriatna’ dik chu a pun?

12 Ni hnuhnûngte chu Bible sawi lâwk ang ngeiin, chung piknain a khat a. Mahse, he buaina khawvêlah pawh hian Jehova betute zîngah chuan thil ṭha tam tak a thleng bawk a ni.

13 “Hriatnate a pung dâwn a ni,” tiin Daniela lehkhabu chuan a sawi lâwk a. Hei hi Pathian hriatna dik chungchâng sawina a ni. Chu chu engtikah nge a lo thlen ang? “Tâwpna hun” chhûnga lo thleng tûr a ni. (Daniela 12:4) A bîk takin, kum 1914 aṭangin Jehova chuan a rawng bâwl duhna tak tak neitute chu Bible hre thiam chho tûrin a ṭanpui a. Chûng mite chuan Pathian hming leh a thiltum te, Isua Krista tlanna inthâwina te, mitthite dinhmun te, leh thawhlehna chungchâng te an hre thiam tawlh tawlh a. Chu bâkah, Jehova chibai bûktute chuan an hlâwkpui tûr leh Pathian hming chawimawi tûrzâwnga nun dân tûr chu an zir bawk a. Tin, Pathian thiltuma Lalram chanvo neih leh chu chuan he lei dinhmun a rawn chinfel dân tûr chu fiah lehzualin an hre ta bawk a ni. A nih leh, chu hriatna chu engtin nge an hman? Chu zawhna chuan tûn ni hnuhnûnga hrilh lâwkna thleng famkim mêk dang pakhat nên inzawmna a nei a ni.

“He ram chanchin ṭha hi . . . khawvêl zawng zawngah hrilhin a awm ang.”—Matthaia 24:14

14. Tûn lai hian eng angin nge Lalram chanchin ṭha hrilhna chu a darh zau va, tute’n nge hril?

14 “He ram chanchin ṭha hi . . . khawvêl zawng zawngah hrilhin a awm ang,” tiin Isua Krista chuan “khawvêl tâwpna” chungchâng a hrilh lâwknaah a sawi a. (Matthaia 24:3, 14) Ram chanchin ṭha—Lalram nihna te, a thil tih tûr te, a malsâwmna kan dawn theih dân tûr te—chu khawvêl puma ram 230 chuangah ṭawng 400 chuanga hrilh mêk a ni. Chu ram chanchin ṭha chu Jehova Thuhretu maktaduai têlte chuan taima takin an hrilh mêk a. Anni chu “hnam tin zînga mi te, chi tin zînga mi te, mi tin zînga mi te, ṭawng tin zînga mi te” aṭanga lo kal khâwm an ni. (Thu Puan 7:9) Thuhretute chuan Bible zirtîrna dik tak hre duh mi maktaduai tam takte chu in lamah a thlâwnin Bible an zirpui a. A bîk takin, Isua’n Kristian dikte chu “mi zawng zawng huat” an nih tûr thu a sawi lâwk avângin, chu hrilh lâwkna thlen famkimna chuan rilru a va khawih tak êm!—Luka 21:17.

ENG NGE I TIH ANG?

15. (a) Ni hnuhnûngah kan awm tawh tih i ring em? Engvângin nge i rin? (b) Jehova dodâltute leh a Lalram rorêlna hnuaia intulûtte tân “tâwpna” chuan eng awmzia nge a neih dâwn?

15 Bible hrilh lâwkna tam tak chu tûn laia a thlen famkim avângin, ni hnuhnûngahte kan awm tawh tih chu i pawm a ni lâwm ni? Jehova lungawi thlenga thu chu hrilh a nih hunah chuan, “tâwpna” chu a lo thleng ngei dâwn a ni. (Matthaia 24:14) Chu “tâwpna” chu Pathianin he leia mi suaksualte a tihboral hun tûr sawina a ni. Jehova chuan duh rêng vânga amah dodâltute tihboral nân, Isua leh a vântirhkoh chak takte a hmang ang. (2 Thessalonika 1:6-9) Tichuan, Setana leh a ramhuaihote chuan hnamte chu an bum leh tawh lo vang. Chu mi zawhah chuan, Pathian Ram chuan a rorêlna dik hnuaia intulût zawng zawngte chu malsâwmnain a vûr chur chur tawh mai dâwn a ni.—Thu Puan 20:1-3; 21:3-5.

16. I tâna thiltih finthlâk chu eng nge ni?

16 Setana khawvêl tâwpna a hnaih tawh avângin, ‘Eng nge ka tih tûr chu ni ta ang?’ tia kan inzawh a ngai a. Jehova chanchin leh kan chunga a thil phûtte zir belh zêl chu a finthlâk a ni. (Johana 17:3) Tih tak zetin Bible zir ang che. Jehova duhzâwng tih tum tlattute chu kâwm ṭhîn rawh. (Hebrai 10:24, 25) Khawvêl pum puia mite hnêna Jehova pêk chhuah hriatna hnianghnâr tak chu zir la, Pathian duhsaka i awm theih nân a ṭûl ang angin insiam ṭha ang che.—Jakoba 4:8.

17. Engvângin nge mi suaksualte tihboralna chuan mi tam takte a ṭhâwn thut ang?

17 Isua chuan ni hnuhnûnga kan awm tawhzia târ langtu finfiahnate chu mi tam takin an ngaihthah lui ang tih a sawi lâwk a. Mi suaksualte tihboralna chu kan beisei loh lai takin a lo thleng phut dâwn a ni. Zân laiah rûkruin mite a ṭhâwng thut ang maiin, chu mi nî chuan mi tam takte chu a ṭhâwng thut ang. (1 Thessalonika 5:2) Isua chuan: “Nova dam lai ang bawk kha Mihring Fapa lo kal lehna chu a ni ang. Chûng nî tuilêt hmate chuan Nova lawnga a luh nî thlengin an eiin an bâr a, nupui pasal an innei ṭhin; tui a lo lêt a, an zaa a lâk bo vek hma loh chuan engmah an hre lo va; Mihring Fapa lo kal lehna chu chutiang bawk a ni ang,” tiin a vaukhân lâwk a ni.—Matthaia 24:37-39.

18. Isua vaukhânna thute zînga a eng nge kan ngaih pawimawh ang?

18 Chuvângin, Isua chuan a thu ngaithlatute hnênah chuan: “Fîmkhur rawh u, chutilochuan ei puar lutuk nên, zui ruih nên, dam chhûng khawsak ngaihtuah nên, in rilru a khat lutuk hlauh ang a, chu mi nî chuan thang âwk angin thâwklehkhatan in chungah chuan a lo thleng phut ang. Chutiang tak chuan lei chung zawng zawnga awmte chungah chuan a thleng ṭheuh dâwn a ni. Chutichuan chûng thil lo thleng tûr zawng zawng chu pumpelh tlâkah leh Mihring Fapa hmaa ding tlâka ruat in nih theihna tûrin, eng lai pawhin ṭawngṭai chungin ngaihven rawh u,” tiin a hrilh a ni. (Luka 21:34-36) Isua thusawi ngaih pawimawh chu a finthlâk a ni. Engvângin nge? Pathian Jehova leh “Mihring Fapa,” Isua Krista pawm tlâka awmte chuan he Setana khawvêl tâwpna huna dam khawchhuah theihna leh khawvêl thar lo thleng mai tawh tûra chatuana nun theihna chu an beisei theih avângin.—Johana 3:16; 2 Petera 3:13.

^ par. 4 Mikaela chu Isua hming dang a nihzia târ lanna hriat belh nân, phêk 218-9-naa Thu Belhna chu en rawh.