1. ¿Kanke ijkuilijtok tlen panos teipa?

¿TIMOILJUIJTOK tlake ueliskia kipanos Tlaltipaktli kema tikita ipan televisión tlen panotok? Ipan ni tonali, amo aka uelis kiijtos tlake panos teipa, pampa tlen amo kuali pano kema se amo moiljuia tlaj panos (Santiago 4:14). San Jehová kimati (Isaías 46:10). Uejkajkia moijkuilok ipan Biblia katli nama panotok uan nojkia tlen kuali katli panos teipa.

2, 3. ¿Tlake kitlajtlanijkej Jesús nopa itokilijkauaj, uan tlake kinnankilik?

² Jesús kiijtok toTeotsij iTlanauatijkayo kitlamiltis tlen amo kuali uan kichiuas ni Tlaltipaktli se xochimili (Lucas 4:43). Katli itstoyaj iuaya kinekiyayaj kimatisej kema tekichiuaskia, yeka itokilijkauaj kitlajtlanijkej: “[¿]Tlachke tlaneskayotl onkas kema timokuepas uan nechkatitos para tlamis ni tonali[?]” (Mateo 24:3). Jesús kiniljuik san Jehová kimatiyaya kema tlamis nochi tlen amo kuali (Mateo 24:36). Uan nojkia kiniljuik tlake panoskia kema toTeotsij iTlanauatijkayo nechka kichiuaskia kuali  ma tiitstokaj uan ma onka tlayolseuilistli. Nochi tlen Jesús kiniljuik panotok ipan ni tonali.

³ Ma tikitakaj kenijkatsa mochijki ne iluikak se tlauilankayotl tlen amo aka kiitak, uan ipan ni tonali kichijtok amo kuali ma tiitstokaj. Teipa tikitasej tlake kinextia ‘nechka tlamis ni tonali’.

4, 5. 1) ¿Tlake panok ne iluikak kema Jesús pejki tekichiua? 2) ¿Tlake panoskia pampa mochijki nopa ueyi tlauilankayotl ne iluikak kej kiijtoua ipan Apocalipsis 12:12?

⁴ Ipan tlamachtili chikueyi tikitakej Jesús pejki tlanauatia ne iluikak ipan xiuitl 1914 (xijpoua Daniel 7:13 uan 14). Biblia kiijtoua: “Onkak se tlateuijkayotl nepa ipan iluikak. Uan nopa tlayakankailuikaejketl Miguel [Jesús], uan nopa iluikaeuanij tlen yajaya kinyakanayaya moteuijkej iuaya nopa dragón [Satanás] uan iiluikaejkauaj”. * Nopa Diablo uan amo kuali iajakauaj kinkuamajkajkej ipan Tlaltipaktli. Yeka, iluikaeuanij tlauel yolpajkej pampa Satanás uan amo kuali iajakauaj ayokmo itstoyaj iluikak. Uan maseualmej amo pakiskiaj, pampa Biblia kiijtoua: “Ipan Tlaltipaktli tlauel temajmati [...], pampa ya asiko nopa Axkualtlakatl [Diablo] inmouaya. Yajaya nelia mokualankamaka pampa kimati axpoliui miak tonali” (Apocalipsis [Revelación] 12:7, 9, 12).

⁵ Kema mochijki nopa tlauilankayotl, Diablo tlauel kualanki uan kichijki ma tijpiakaj kuesoli. Ipan ni tlamachtili tikitasej ya nopa panotok ipan ni tonali. Uan Satanás kimati ni kuesoli amo uejkauas “miak tonali”. Ipan Biblia kiijtoua tiitstokej ipan “itlamia tonali” (2 Timoteo  3:1). ¡Tlauel tiyolpakij pampa toTeotsij nechka kitlamiltis tlen Diablo kichijtok! Ma tikitakaj tlen Biblia kiijtojtoya panoskia ipan ni tonali, uan kinextia tiitstokej ipan itlamia tonali. Katli kiikneliaj Jehová nochipa kipiasej miak tlateochiualistli kema tekichiuas toTeotsij iTlanauatijkayo. Ma tikitakaj naui tlamantli tlen Jesús kiijtok panoskia.

6, 7. ¿Kenijkatsa moaxitijtok katli Jesús kiijtok tlen nopa uejueyi tlauilankayotl uan mayantli?

⁶ “Tlanauatianij [...] tlateuisej ininuaya sekinok tlanauatianij.” (Mateo 24:7.) Ipan ni 100 xiuitl tlen panotok tlauel miakej miktokej ipan uejueyi tlauilankayotl. Yeka, se tlakatl tlen eua Gran Bretaña kiijkuilok: “Ipan xiuitl 1900-1999 miakej mijkej. [...] Nochipa onkak tlauilankayotl uan san kemantika amo moteuijkej”. Uan katli momachtiaj kenke pano miak tlamantli, kiijkuilojkej: “Teipa, kema ya ualajtoya Cristo, ipan miak tlauilankayotl katli mochijtiajki ipan nopa 1899 xiuitl katli panotiajki amo miakej mijkej, uan ipan xiuitl 1900-1999 kena mijkej tlauel miakej”. Uajka, kema pejki xiuitl 1914 tlauel miakej miktiualajtokej,  uan miakej maseualmej miktokej ininchampoyouaj. Uelis ta nojkia ya nopa mitspanotok.

⁷ “Onkas [...] mayantli.” (Mateo 24:7.) Maske ipan ni treinta xiuitl katli panotok kiijtouaj onkatok miak tlakualistli, tlauel miakej mayankamikij, pampa amo kipiaj tomij tlen ika kikouasej o kampa motlatojtokisej. Katli tekitij ipan nopa Organización Mundial de la Salud kiijtouaj sejse xiuitl miakej konemej mikij pampa amo kipiaj tlen kikuasej.

8, 9. ¿Kenijkatsa moaxitijtok kema Jesús kiijtok mojmoliniskia tlali uan onkaskia kokolistli?

⁸ “Mojmolinis tlali.” (Lucas 21:11.) Ne Estados Unidos, tlen momachtiaj kenke mojmolinia tlali, kiijtouaj: “Sejse xiuitl ueliskia tlauel chikauak mojmolinis tlali se 19 imiakpa. Ni ueliskia kichiuas ma tlapani tlali, miak kali uan ma ueloni uejueyi kali”. Nojkia kiijtouaj kema pejki xiuitl 1900, miktokej kipano ome millones maseualmej pampa mojmolinijtok tlali. Uan seyok amatlajkuiloli kiijtoua: “Maske katli ixtlamatij kichijtokej miak tlamantli, amo kinmanauijtok miakej”.

⁹ “Onkas [...] kokolistli.” (Lucas 21:11.) Maske nama onka miak pajtli, maseualmej nojua kipiaj kokolistli,  tlen ipa onkatok uan tlen yankuik kiixmajtiauij. Ipan se amatlajkuiloli kiijtoua ipan se keski xiuitl tlen panotok, onkatok se veinte kokolistli, kej tuberculosis, paludismo uan cólera. Nojkia onkatok se treinta yankuik kokolistli, uan pampa se keski amo kipia pajtli uelis se ika mikis.

10. ¿Tlake tlamantli kinextiaj maseualmej kej moijtok ipan 2 Timoteo 3:1-5?

¹⁰ Biblia kiijtoua tlake panoskia ipan Tlaltipaktli uan kenijkatsa monejnemiltiskiaj maseualmej. Apóstol Pablo kiijtok: “Kema ualas itlamia tonali elis nelia fiero” (xijpoua 2 Timoteo 3:1-5). Pablo kiijtok maseualmej kinextiskiaj ni:

• san moiknelisej ininseltitsitsij

• tlauel kinekisej miak tomij

• axkintlepanitasej ininnanauaj uan inintatauaj

• axteiknelisej

• ayok uelis monauatisej

• kinkajkayauasej hasta ininuampoyouaj

• mosisinisej

•   kitemosej san tlen ika uelis mopakilismakasej, pero axkitemosej toTeko

• mochiuasej keja kiixmatij toTeko, pero axtle. Ika tlen kichiuasej kinextisej para axtleno kinekij tlen ichikaualis

11. ¿Tlake kiijtoua ipan Salmo 92:7 kinpanos katli amo kualmej?

¹¹ ¿Kej ni kichiuaj kampa tiitstok? Uelis kena. Kampa ueli kej nopa monejnemiltiaj. Ni kinextia toTeotsij nechka kichiuas tlen moneki, pampa Biblia kiijtoua: “Tlakamej tlen fiero ininyolis motlalanaj uan moueyichiuaj ika tlamantli tlen axkuali, pero axkimatij para teipa kintsontlamiltisej uan ayok kema motlalanasej” (Salmo 92:7).

12, 13. ¿Tlake kinextia onka “miak tlamatilistli” tlen melauak ipan ni tonali?

¹² Maske Biblia kiijtok panoskia miak tlaouijkayotl ipan ni tonali, Jehová itekipanojkauaj kiaxitijtokej se keski tlajtolpanextili.

¹³ Ipan pilamochtsi Daniel kiijtoua: “Momiakilis miak tlamatilistli”. ¿Kema moaxitiskia ni? Kema “nechkatitos para tlamis ni tonali” (Daniel 12:4). Ipan xiuitl 1914, Jehová pejki  kinpaleuia katli kinekiyayaj kitekipanosej ma kikuamachilikaj tlen nelnelia tlamachtia Biblia, kej toTeotsij itoka, tlen mosentlalijtok kichiuas, kenke motemaktilik Jesús, tlake kinpano katli mikij uan kenijkatsa moyolkuisej. Uan kimatij tlaj kuali monejnemiltisej uelis kinpaleuis, uan kiampa kiueyichiuasej toTeotsij. Nojkia kimatij tlake nopa toTeotsij iTlanauatijkayo uan kenijkatsa kisenkauas nochi kuesoli. ¿Tlake kichiuaj ika tlen momachtijtokej? Ni tikitasej ipan seyok tlajtolpanextili tlen nojkia moaxitijtok ipan itlamia tonali.

14. ¿Kenijkatsa momoyajtok nopa kuali tlamachtili, uan ajkia inijuantij kichijtokej?

¹⁴ “Tlakamauitij ni kuali tlamachtili [...] kampa ueli techaj ipan nochi tlaltinij.” Jesús kiijtok ni panoskia kema “nechkatitos para tlamis ni tonali” (xijpoua Mateo 24:3 uan 14). Ipan nochi Tlaltipaktli titlamachtiaj tlen toTeotsij iTlanauatijkayo, tlake kiijtosneki, tlake kichiuas uan kenijkatsa uelis tijpiasej tlateochiualistli. Ni mochiua ipan kipano 235 altepemej ika se 600 tlajtoli. Tlauel miakej Jehová itlajtoltemakauaj ‘tlen kampa ueli euaj uan tlen kimatij nochi tlamantli tlajtoli’ kimoyauaj ika miak pakilistli nopa tlamachtili (Apocalipsis 7:9). Nojkia kinmachtiaj miakej katli kinekij kimatisej tlen tlamachtia Biblia, uan amo kininamaj. Maske tiyolpakij pampa moaxitia ni tlajtolpanextili, Jesús kiijtok ‘nochi tlakamej kinkualankaitasej’ katli nelnelia Cristo itokilijkauaj (Lucas 21:17).

15. 1) ¿Kenke tijneltoka nelia tiitstokej ipan itlamia tonali? 2) ¿Tlake kinpanos tlaijixnamikinij kema “ualas itlamia nochi”, uan tlake kinpanos katli kikauaj ma kinnauati Jehová?

¹⁵ Nopa miak tlajtolpanextili katli moaxitijtok kinextia  nelnelia tiitstokej ipan itlamia tonali. Yeka Jehová kineki ma titlajtolmoyajtokaj, uan kema kiijtos ayokmo ma tijchiuakaj “ualas itlamia nochi” (Mateo 24:14). Ni tlajtoli “itlamia” kiijtosneki kema toTeotsij kitlamiltis nochi tlen amo kuali. ToTeotsij kichiuas Jesús uan iluikaeuanij tlen kipiaj miak chikaualistli ma kintsontlamiltikaj nochi tlaijixnamikinij (2 Tesalonicenses 1:6-9). Kema Satanás uan amo kuali iajakauaj ayokmo tekajkayauasej, toTeotsij tlauel kinteochiuas katli kikauasej ma kinnauati (Apocalipsis 20:1-3; 21:3-5).

16. ¿Tlake kinamikiskia tijchiuas?

¹⁶ Nochi tlen Satanás kinauatia nechka kitsontlamiltisej. Yeka, moneki nojua ximomachtijto tlen Jehová uan xijchijto tlen ya kineki (Juan 17:3). Xijchiua kampeka timomachtis Biblia uan nochipa ximonechiko ininuaya katli kichiuaj tlen Jehová kineki (xijpoua Hebreos 10:24 uan 25). Ximomachti toTeotsij iTlajtol uan kuali xikixmati Jehová, xijchiua kampeka tijchiuas tlen timomachtia uan kiampa timonejnemiltis kej toTeotsij kipaktia (Santiago 4:8).

17. ¿Kenke katli amo kualmej amo kimatisej kema toTeotsij kintsontlamiltis?

¹⁷ Jesús kiijtok miakej amo kimatiskiaj kenke panoskia tlen amo kuali. Yeka, amo kimatiskiaj kema kintsontlamiltisej katli amo kualmej. Kinpanos kej kema se tlakatl tlachteki ika tlayoua (xijpoua 1 Tesalonicenses 5:2). Jesús kiijtok: “Kema [...] niualas, nochi eltos keja eltoya ipan nopa tonali kema Noé itstoya uejkajkia. Pampa ipan nopa tonali kema aya ualayaya nopa tlauelatl, tlakamej tlakuayayaj uan tlaiyayaj. Sekij mosiuajtiyayaj uan sekinok kisenkauayayaj para ininichpokauaj ma monamiktikaj. Nochi kichiuayayaj tlen ipa kichiuaj hasta nopa tonal kema Noé kalajki ipan nopa kuakanaua. Axtleno kimatiyayaj tlen ininpantiskia hasta  kema ualajki nopa tlauelatl uan kinuikak. Kej nopa axaka kimatis achtoui kema na tlen nimokuepki Tlakatl, nimokuepas” (Mateo 24:37-39).

18. ¿Tlake tlajtoli tlen Jesús kiijtok moneki ma tijneltokakaj?

¹⁸ Jesús tetlajtolmakak: “Ximomokuitlauikaj. [...] Ma axniinmechpantiki iniuintitokej, yon ma niinmechpantiki inmokuatotonijtokej ika tlamantli tlen ni nemilistli nikaj, pampa intla san ya nopa inmoiljuiaj, axinmokualtlalijtosej, uan nopa tonal nimantsi inmechasis keja se tlaketstli. Uan nopa tonal nimantsi kinasis nochi tlakamej tlen itstosej kampa ueli ipan Tlaltipaktli. Pero ximokualchijchijtokaj mojmostla para kema niualas. Xijtlajtlanikaj toTeko Dios para axmoneki inpanosej ipan nochi nopa tlamantli tlen ualas uan para uelis inmoketsasej noixpa” (Lucas 21:34-36). ¿Kenke moneki ma tijneltokakaj tlen Jesús kiijtok? Pampa kema kitlamiltisej tlen Satanás kinauatia, momanauisej uan itstosej nochipa ipan nopa yankuik Tlaltipaktli katli nechka mochiuas, san katli kichiuaj tlen Jehová uan Jesucristo kinpaktia (Juan 3:16; 2 Pedro 3:13).