Guruka oze aha biriho

Guruka oze aha birimu

N’Amazima Kwo ngu Turi omu ‘Biro by’Emperu’?

N’Amazima Kwo ngu Turi omu ‘Biro by’Emperu’?

Eshuura ya Mwenda

N’Amazima Kwo ngu Turi omu ‘Biro by’Emperu’?

Ni bintu ki ebirikubaho omu bunaku bwaitu ebyaragwirweho omuri Baibuli?

Ekigambo kya Ruhanga nikigira ngu abantu bakaba nibaija kutwaza bata omu “biro by’aha mperu”?

Ni bintu ki ebirungi ebi Baibuli erikuraguraho aha bikwatiraine ‘n’ebiro by’aha mperu’?

1. Ni nkahi ahu turikubaasa kwegyera aha biro by’omu maisho?

WAAHURIIRE amakuru ahari radiyo nari ahari tiivi okeebuuza oti, ‘Beitu shi ensi egi neeyorekyera nkahi?’ Ebintu bibi munonga nibibaho kitaraariire kiba ngu tihariho muntu n’omwe orikubaasa kumanya ekirikubaasa kubaho nyencakare. (Yakobo 4:14) Kwonka Yehova we naamanya ebirikuba nibiza kubaho omu biro by’omu maisho. (Isaaya 46:10) Ira munonga omu Kigambo kye, Baibuli, Yehova akaragura, ti ha bintu bibi ebirikubaho byonka, kureka n’aha bintu birungi ebiri haihi kubaho.

2, 3. Ni kibuuzo ki eki abeegi baabuurize Yesu, kandi Yesu akagarukamu ata?

2 Yesu Kristo akagamba aha Bukama bwa Ruhanga, oburimaraho obubi bwona bukahindura ensi egi ekibanja kirungi. (Luka 4:43) Abantu bakaba nibetenga kumanya obu Obukama bwa Ruhanga buriija. Abeegi ba Yesu bakamubuuza bati: “Akamanyiso k’okubaho kwawe omu bukama n’ak’okuhwaho kw’obusingye obu ni kaahi?” (Matayo 24:3, NW) Omu kubagarukamu, Yesu akabagira ngu Yehova Ruhanga wenka niwe yaabaire naamanya obu emperu y’obusingye obu erihika. (Matayo 24:36) Kwonka Yesu akaragura aha bintu ebyabaire nibiija kubaho omu nsi obukama bwa Ruhanga butakareetaire bantu obusingye n’oburinzi ebya buzima. Ebi yaaragwireho biriyo nibibaho omu bunaku obu!

3 Tutakashwijumire obuhame oburikworeka ngu turi omu ‘biro by’emperu y’obusingye obu,’ omu bugufu ka twetegyereze orutaro oru omuntu weena yaabaire atarikubaasa kureeba. Rukabaho omu butuuro bw’emyoyo ahatarikureebwa, kandi ebyarurugiremu nibitukwataho.

ORUGAMBA OMU IGURU

4, 5. (a) N’enki ekyabaireho omu iguru ahonaaho Yesu aherize kuheebwa Obugabe? (b) Okurugiirira aha Okushuuruurwa 12:12, n’enki ekyabaire nikiza kuruga omu rugamba orwabaireho omu iguru?

4 Eshuura ehweireho omu kitabo eki ekashoborora ngu Yesu Kristo akatandika kutegyeka nk’Omugabe omu iguru omu mwaka gwa 1914. (Danieli 7:13, 14) Omwanya mukye Yesu aherize kuhinduka Omugabe, haine eki yaakozire. “Hakabaho orugamba omu iguru,” Baibuli nikwo erikugira. ‘Mikaeli [erindi iziina rya Yesu] na baamaraika be bakarwanisa ekijoka [Sitaane Omuregi], kandi ekijoka na baamaraika baakyo baabarwanisa.’ * Sitaane na baamaraika be ababi, nari shi baadaimoni bakasingurwa omu rutaro oru kandi baabingwa omu iguru; baanagwa omu nsi. Baamaraika ba Ruhanga abeesigwa bakashemererwa ahabw’okugira ngu Sitaane na baadaimoni bakabingwa. Kwonka abantu omu nsi bo bakaba batarikuza kushemererwa. Baibuli ekaragura eti: ‘Oryareeba enaku iwe ensi ahabw’okuba omuregi yaakwizira n’ekiniga kingi, ahakuba naamanya ku aine omwanya mukye.’—Okushuuruurwa 12:7, 9, 12.

5 Nyabura ’we yetegyereze ekyabaire nikiza kuruga omu rugamba rw’omu iguru. Ahabw’ekiniga, Sitaane akaba naija kureeta enaku n’obusaasi aha b’omu nsi. Nk’oku orikuza kureeba, hati turi omu bunaku obwo obw’obusaasi. Kwonka nibwija kumara akaanya kakye—‘n’akaanya kakye’ konka.’ Sitaane ekyo nawe naakimanya. Obwire obu Baibuli neebweta “ebiro by’aha mperu.” (2 Timoseo 3:1) Ka twine okushemererwa ahabw’okumanya ngu omu bwire butari bwa hare, Ruhanga naaza kumaraho ebibi ebi Omuregi arikureetaho omu nsi! Ka twetegyereze bimwe aha bintu ebyaragwirweho omuri Baibuli ebirikubaho ebiro ebi. Ebi nibyoreka ngu turi omu biro by’aha mperu kandi ngu Obukama bwa Ruhanga jubajuba nibwija kureetera abo abarikukunda Yehova emigisha etahwaho. Ka tubanze tushwijume ebintu bina eby’omu kamanyiso aku Yesu yaagizire ngu biryabaho omu bwire obu turimu.

EBINTU BIKURU EBIRIKUBAHO OMU BIRO BY’EMPERU

6, 7. Ebigambo bya Yesu ebirikukwata aha ntaro n’eibura ry’eby’okurya nibihikiirizibwa bita omu bunaku obu?

6 “Eihanga riryateera erindi ihanga, n’obugabe buryateera obundi bugabe.” (Matayo 24:7) Obukaikuru n’obukaikuru bw’abantu bafeereire omu ntaro omu kyasha ekihweire. Ow’ebyafaayo omwe owa Buraaya akahandiika ati: “Ekyasha kya 20 nikyo kyakizireyo kubamu okusheesha eshagama omu byafaayo byona. . . . Kikaba kiri ekyasha ky’entaro ezitahweire, okwihaho omu bicweka bimwe bikye eby’ensi.” Ekihandiiko kimwe kuruga omu itendekyero erikwetwa Worldwatch kikagira kiti: “Abantu abu entaro zaakozire kubi omu [kyasha kya 20] nibakiraho emirundi eshatu ahari abo abaitsirwe entaro zoona ezaabaireho okwiha omu kyasha ky’okubanza A.D. okuhitsya 1899.” Abantu abarikurenga aha busiriira 100 bakafa ahabw’entaro okwiha omuri 1914. Hoona n’obu turaabe nitumanya obusaasi oburikureetwa okufeerwa omukundwa omu rutaro, obusaasi bw’abantu nyamwingi abaafeereirwe abakundwa baabo burengire okwetegyereza.

7 “Haryabaho enjara.” (Matayo 24:7) Abarikucondooza nibagira ngu obwingi bw’eby’okurya bweyongyereire kimwe omu myaka 30 ehweire. Kwonka nabwe okuburwa eby’okurya nikweyongyera ahabw’okuba abantu tibaine sente z’okugura eby’okurya nari ah’okuhinga. Omu nsi ezikirikutunguuka, obuhumbi n’obuhumbi bw’abantu batuura baine enjara etahweire. Ekibiina ky’Ensi yoona eky’eby’Amagara nikiteebereza ngu okurya kubi nikwo kurikurugiirirwaho okufa kw’abaana abarikurenga obukaikuru butaano buri mwaka.

8, 9. N’enki ekirikworeka ngu oburangi bwa Yesu aha mitsitsa n’endwara buriyo nibuhikiirira?

8 “Haryabaho emitsitsa y’amaani.” (Luka 21:11) Okurugiirira aha kucondooza okw’eby’omu itaka omuri Amerika, emitsitsa y’amaani nka 19 neeba neeteeberezibwa kubaho buri mwaka. Neeba eine amaani maingi erikubaasa kukumbagaza ebyombeko ekagangabura n’eitaka. Kandi buri mwaka nihabaho emitsitsa y’amaani erikucwekyereza ebyombeko. Ebihandiiko nibyoreka ngu emitsitsa eitsire abantu abarikurenga obukaikuru bubiri kuruga 1900. Ebihandiiko ebindi nibigira biti: “Okutunguuka omu bya sayansi okubaireho kuhwereire kakye omu kutuubya omuhendo gw’abarikufa.”

9 ‘Haryabaho endwara nyingi.’ (Luka 21:11) N’obu haraabe hariho entunguuka omu by’obujanjabi, endwara eza ira hamwe n’ezindi eziijire hati niziita abantu. Ekihandiiko kimwe nikigira ngu endwara 20 ezirikumanywa gye—otwariiremu akakonko, omushwija gw’ensiri n’ekiirukano—zeeyongyeire omu myaka ehingwire, kandi ezimwe zigumire eitamba barikukoresa emibazi. Endwara ezindi nka 30 ziijireho. Ezimwe omuri zo tiziine mubazi kandi ni mbi munonga.

OKU ABANTU B’OMU BIRO BY’EMPERU BARI

10. Ni mitwarize ki eyaaragwirweho omuri 2 Timoseo 3:1-5 ei orikureeba omu bantu ebiro ebi?

10 Oyihireho okworeka ebiriba nibibaho omu nsi, Baibuli ekaragura ngu ebiro by’aha mperu biryabamu empindahinduka omu mituurire y’abantu. Paulo akashoborora aha ku abantu okutwarira hamwe bariba nibeetwaza. Omuri 2 Timoseo 3:1-5, nitushoma tuti: “Omu biro by’aha mperu, haryabaho ebiro by’akabi kaingi.” Omu bugufu, Paulo akagira ngu abantu nibaija kuba

▪ abarikwekunda

▪ abakunzi b’empiiha

▪ abarikugomera abazaire baabo

▪ entasiima

▪ abatarikukunda baabo

▪ abatarikweyangisa

▪ enshaarizi

▪ abarikukunda kweshemeza bonka okukira Ruhanga

▪ abarikuhamya emigyenzo y’ediini kwonka bakahakanisa obushoboorozi bwayo

11. Zaaburi 92:7 neeshoborora ki ekiraije kuhika aha nkozi z’ebibi?

11 Omu kicweka kyorimu, abantu nikwo bari batyo? Hatariho kubanganisa nikwo bari. Abantu baine emitwarize mibi buri hantu hoona. Eki nikyoreka ngu Ruhanga ari haihi kugira eki yaakora, ahakuba Baibuli neegira eti: “Ababi n’obu bamera nk’obunyaatsi, n’enkozi z’ebibi zikagogyera, kwonka n’ab’okuhwerekyerera ebiro byona.”—Zaaburi 92:7.

EBIRUNGI BIRIYO NIBIBAHO!

12, 13. “Okumanya okuhikire” kweyongyeire kuta omu ‘biro ebi eby’emperu’?

12 N’eky’amazima ebiro by’emperu biijwiremu obusaasi, nk’oku Baibuli yaaragwire. N’obu ensi egi eraabe etabangukire, beitu kandi harimu ebirungi ebiriyo nibikorwa omu baramya ba Yehova.

13 “Okumanya okuhikire kuryayeyongyera,” kityo nikwo ekitabo kya Danieli kyaragwire. Ekyo kikaba nikiza kubaho ryari? N’omu “bunaku bw’aha mperu.” (Danieli 12:4) Namunonga okwiha omu gwa 1914, Yehova atwire naahwera abo buzima abaine ekyetengo ky’okumuheereza okutunguuka omu kwetegyereza Baibuli. Bongyeire aha kusiima kwabo okw’amazima agarikukwata aha iziina rya Ruhanga n’ekigyendererwa ky’ekitambo kya Yesu Kristo, embeera y’abafu, hamwe n’okuzooka. Kandi hoona, abaramya ba Yehova beegire okutwaza amagara gaabo omu muringo ogurikubagasira kandi ogurikuhaisa Ruhanga ekitiinisa. Kandi beetegyereize gye omwanya gw’Obukama bwa Ruhanga hamwe n’oku buraije kuteerezamu embeera omu nsi. Okumanya oku oku baine nibakukoresa bata? Ekibuuzo ekyo nikituhitsya aha bundi burangi oburiyo nibuhikiirizibwa omu biro ebi eby’emperu.

14. Okubuurira engiri y’Obukama kujanjaire kuhika nkahi ebiro ebi, kandi ni baahi abarikubuurira engiri egi?

14 “Engiri egi ey’obukama eryagambwa omu nsi,” atyo Yesu nikwo yaagizire omu burangi bwe oburikukwata aha ‘muheru gw’obusingye obu.’ (Matayo 24:3, 14) Omu nsi yoona, engiri y’Obukama—eki Obukama buri, eki buraije kukora, kandi hamwe n’oku turikubaasa kutunga emigisha yaabwo—nibibuurirwa omu nsi ezirikurenga ahari 230 omu ndimi ezirikurenga ahari 400. Obukaikuru n’obukaikuru bw’Abajurizi ba Yehova n’obweziriki nibabuurira amakuru marungi aga agarikukwata aha Bukama. Nibaruga “omu mahanga goona n’enganda zoona n’abantu boona n’endimi zoona.” (Okushuuruurwa 7:9) Abajurizi aba nibashoma Baibuli hamwe n’obukaikuru n’obukaikuru bw’abantu abarikwenda kumanya eki Baibuli buzima erikwegyesa ahatariho kushashurwa. Buzima oku ka n’okuhikirizibwa kw’oburangi, namunonga obu Yesu yaaragwire ngu Abakristaayo ab’amazima ‘baryayangwa abantu boona!’—Luka 21:17.

N’ENKI EKI ORAAKORE?

15. (a) Noikiriza ngu turi omu biro by’aha mperu, haza shi n’ahabw’enki? (b) “Emperu” eryarugiramu ki abo abarikuhakanisa Yehova n’abo abarikworobera obutegyeki bw’Obukama bwa Ruhanga?

15 Obu oburangi bwingi buriyo nibuhikiirizibwa omu bunaku obu, torikwikiriza ngu turi omu biro by’emperu? Bwanyima y’amakuru kuheza kubuurirwa nk’oku Yehova arikwenda, “emperu” obwo nibwo eraahike. (Matayo 24:14) “Emperu” nikimanyisa obwire obu Ruhanga ariherezaho kimwe obubi omu nsi. Okubaasa kuhwerekyeza boona abarikumuhakanisa bakigyendereire, Yehova naija kwejunisa Yesu na baamaraika ab’amaani. (2 Abatesalonika 1:6-9) Sitaane na baadaimoni baryaba batarigaruka kubuzabuza amahanga. Bwanyima y’ekyo, Obukama bwa Ruhana buryareetera abo boona abarikworobera obutegyeki bwabwo obuhikiriire emigisha.—Okushuuruurwa 20:1-3; 21:3-5.

16. Kikaabaire kiri eky’obwengye iwe waakora ki?

16 Obu omuheru gw’obusingye bwa Sitaane guri haihi, tushemereire kwebuuza, ‘N’enki eki nshemereire kuba ninkora?’ N’eky’obwengye okugumizamu nooyega ebindi bingi ebirikukwata ahari Yehova n’ebi arikutwenza. (Yohaana 17:3) Ta amaani omu kwega Baibuli, ekigambo kya Ruhanga. Kihindure omuze obutoosha okuteerana hamwe n’abarikusherura kukora ebi Yehova akunda. (Abaheburaayo 10:24, 25) Yeyongyere kwakiira okumanya okukanyire oku Yehova Ruhanga arikuha abantu omu nsi yoona, kandi kora empindahinduka ezirikwetengyesa omu magara gaawe kugira ngu obaase kusiimwa Ruhanga.—Yakobo 4:8.

17. Ahabw’enki ekiro ky’okucwekyerezibwa kw’ababi kirihika aha bantu abaingi kitaraariire?

17 Yesu akaragura ngu abantu baingi bakaba batarikwija kufayo aha buhame ngu turi omu biro by’emperu. Okucwekyerezibwa kw’ababi kuryabaho kitaraariire. Nk’oku omushuma aija omu kiro, kuryashanga abantu baingi bateteekateekire. (1 Abatesalonika 5:2) Yesu akahabura ati: “Nk’ebiro bya Noa oku byabaire biri, nikwo n’okwija kw’Omwana w’omuntu kuriba. Ahakuba nk’oku baabaire bari omu biro ebyo ebyabandiize omwegyemure gw’amaizi nibarya kandi nibanywa, nibashwera, nibahingira, okuhitsya aha kiro eki Noa yaataahiireho omu bwato; bakaba bari aho bataine ki barikumanya, okuhitsya obu omwegyemure gw’amaizi gwaizire, gukabatwara boona; n’okwija kw’Omwana w’omuntu nikwo kuriba kutyo.”—Matayo 24:37-39.

18. Ni kuhabura ki oku Yesu yaahaire oku tushemereire kuta aha mutima?

18 Yesu akagambira abaabaire nibamuhurikiza ati: “Kwonka mwerinde emitima yaanyu etakaaremesibwa omururu n’obusinzi n’amaganya g’amagara aga, ekiro ekyo kikabagwaho mutakimanyire, nk’orugogo; ahakuba kiryahika aha bantu boona abatwire omu nsi yoona. Mugume nimureeba obutwire bwona, nimushaba ngu mubaase kukira ebyo byona ebiribaho, n’okwemerera omu maisho g’Omwana w’omuntu.” (Luka 21:34-36) N’eky’obwengye okuta ebigambo bya Yesu aha mutima. Ahabw’enki shi? Ahabw’okuba abarikusiimwa Yehova Ruhanga hamwe na Yesu Kristo “Omwana w’omuntu,” baine amatsiko g’okukira omuheru gw’obusingye bwa Sitaane kandi n’okutuura omu nsi ensya enungi eri haihi kubaho ebiro byona!—Yohaana 3:16; 2 Petero 3:13.

[Obugambo obw’Ahansi]

^ kacw. 4 Ebindi ebirikworeka ngu Mikaeli n’eiziina rya Yesu Kristo erindi, reeba Ebyongyeirweho, aha rupapura 218-19.

EBI BAIBULI ERIKWEGYESA

▪ Ebiro by’emperu birimu entaro, eibura ry’eby’okurya, emitsitsa hamwe n’endwara.—Matayo 24:7; Luka 21:11.

▪ Omu biro ebi eby’emperu, baingi nibeekunda, nibakunda esente n’eby’okweshemeza kwonka tibarikukunda Ruhanga.—2 Timoseo 3:1-5.

▪ Omu biro ebi eby’emperu, amakuru g’Obukama nigabuurirwa omu nsi yoona.—Matayo 24:14.

[Ebibuuzo by’Obucweka]

[Ekishushani ekiri aha rupapura 93]

“Engiri egi ey’obukama eryagambwa omu nsi zoona.”​—Matayo 24:14