TEI ka ‘äe kel ‘e nius ta ‘e kes kel‘ȧk mạl ruerue heta (TV) ma a‘häe‘ȧk, ‘Tes täla sok se rȧnte‘?’ Te mamạr a‘ru‘ȧk huga sok mij a‘ferehit pạu ma kat ‘es famorit la pola ‘inea ne tes täla sok ‘e ‘on fakmuri, ne ‘e kā. (Jemesa 4:14) Ka, Jihova ‘inea sema te ne la sok ‘e ‘on fakmuri. (Aisea 46:10) ‘E av roat ne ofiofuạ ‘on Fäega, Puk Ha‘a, parofesại‘ȧk vạhia te raksa‘ ne soksok ‘e ‘os ava ka tape‘ma se te helav ne la sok ‘e ‘on fakmuri.

² Jisu fäeag‘ȧk Pure‘ag ‘on ‘Ạitu, ne la a‘ofia agraksa‘a ma re rȧnte‘ la parataisi. (Luke 4:43) Famori pa ‘inea‘ia ne Pure‘ag ta la leum ‘e kisi. Ma täe tisaipel ‘on Jisu sạio‘ se ia: “Tes tä la faki‘oag ne ‘ou la mariugame ma ‘on a‘ofiag ne av te‘is?” (Mataio 24:3, NW) Jisu tög ma ‘eag ne gat ke ö‘fa ta ‘esea, Jihova ‘Ạitu, ta ‘inea terạnit ma ut ne terạnit ne av te‘is la a‘ofi. (Mataio 24:36) Ka Jisu iạ parofesại‘ȧk tē ne la soksok ‘e rȧnte‘ mumuạ la Pure‘ag ta la ho‘am hạia‘leleiga ma fürmaria se famori. Tē ne iạ parofesại‘ạki te‘ soksok ‘i!

³ Mumuạ la ‘is la sạkiroa aier‘ạkiag ne ‘is nohnoh ‘e “a‘ofiag ne rȧn te‘,” lelei la ‘is la hạifäegag a‘luạk se pelut ne famori kat pora la räe sin. Iạ sok ‘e hevạni, ma ‘on a‘vạhiag heta täem se ‘isa.

PELUT NE RE ‘E HEVẠNI

⁴Väet ne kotä vȧh se‘ ‘e puk hete‘is sui‘ȧk ne Jisu Karisto iạ fū ma Sạu ‘e hevạni ‘e fạu 1914. (Taniela 7:13, 14) Ma vȧh se‘ ma ‘on fu‘ạkiag la Sạu ne Pure‘ag ta, Jisu kamat ‘on garue faksạu. Puk Ha‘a ‘ea tape‘ “Ma pelut re ‘e lạgi: Maikeli [as hoi‘ạkit se Jisu] ma ‘on kạu ‘agero hạipeluag ma tarak ta [Satan ta ka Tiapol ta]. Ma tarak ta ma ‘on kạu ‘agero pel.”* Satan ta ma on ‘ager raksa‘a, timonio, kat maro ra ma iris hot‘ȧk ‘e hevạni ma kir‘ȧk sio se rȧnte‘. Ma ‘ager huạg aier ‘on ‘Ạitu ‘oaf‘oaf a‘ti‘ pạu ‘e reko Satan ta ma ‘on timonio hot‘ȧk vạhia, ka, rȧnte‘ kal seminte po‘ia ra ‘oaf‘oaf tape‘i. Tes täla soko? Puk Ha‘a parofesại‘ȧk vạhia: “Uoi rȧn ta ma sȧs ta! Ko ‘e Tiapol ta puofua se ‘aura, ka ia ma fek ti‘u, ne ia ‘inea ‘on ava luạk ma.”—Kel‘ȧk Tē 12:7, 9, 12.

⁵ Figalelei ma ‘io a‘lelei se tē ne ‘is la po ‘e reko pelut ne re vạhia ‘e hevạni. ‘E ti‘ ne ‘on feke, Satan ta la hö‘ pefä‘ titi´ ma‘oi se famör ne noh ‘e rȧnte‘. Ma ‘äe la pola räe, ne ‘e terạnit ‘e ‘i, ‘is te‘ nohnoh mȧür ‘e av raksa‘ ti‘ pạut ne parofesại‘ȧk vạhia. Ka iạ kal roa sir ra —iạ la “av luạk moit.” Satan ta iạ ‘inea sema te te‘. Puk Ha‘a ‘ea ne te‘ís av ne “terȧn fakmuri.” (2 Timoti 3:1) Ma ‘is nonoj la ‘oaf pạu ne tör sio ke av luạk moit ma ‘Ạitu täla a‘öf pạua pa puerpuer ma pa manmane‘ȧk te ‘on Tiapol ta ‘e rȧnte‘ ‘atakoa! Ma ‘is la hạifäegag se tē ‘e ‘on rerege ne parofesại‘ȧk vạhia ‘e Puk Ha‘a ne soksok ‘e ‘on ‘i‘i. Te‘i la aier‘ȧk pạu ne ‘is mȧür ma ‘e terȧn fakmuri ma Pure‘ag ‘on ‘Ạitu täla ho‘am ạlạlum‘ạkiag se ‘es a‘ofiget se iris ne hanis se Jihova. ‘On tā, ‘is la sạkiroa te he häk ‘e faki‘oag het ne Jisu na la juj‘ạkia av het ne ‘is nohnoho e.

TE TITI‘ NE SOK LA KEL‘ẠKIM TERȦN FAKMURI

⁶“Kạinagat la hạiagạiag ma kạinagat ma pure‘agat ma pure‘agat.” (Mataio 24:7, NW) Famör milion his al‘ȧk vạhia ‘e pelu ‘e senjuriit ne vȧh se‘. Fa Rạnrạnit ne fȧ‘ rogrog ne ava fạ‘im: “‘On 20 ne senjuriit, iạ ta av hạial‘ạkiag ti‘ pạut ne fȧ‘ vạhia ‘e rogrog ne ava…. Iạ tä senjuriit ne ‘el se‘ ma la pelu kat fu‘fu‘ ra, ne kop ma fu‘ mea‘mea‘ la‘ma ‘e av luạk he his ‘esea ka hạifekega ma hạipeluga kamat hoi‘ạkiena ‘e ta utut.” Te‘is te ne fạ‘im ‘e Worldwatch Institute ta: “Famör ne al ‘e pelu ‘e ‘on [20 ne] senjuriit iạ a‘fol ‘on ti‘u ‘e famör ‘atakoa ne al ‘e pel ne re ‘e senjuri mumuạ ne Av ‘on Karisto ta (AK) se 1899.” Siriena ‘e miliön tarạu famör ne al vạhia ‘e pel ne kamat rēemea ‘e fạu 1914. Kop ma ‘is agtạu vạhia se rūut ne soko ‘e avat ne le‘et ne ‘it hanis sin al ‘e pelu. Ma kop ma kal vavhian ra la ‘is la a‘häe‘ạkia rū ma kokon ne sok ‘e avat ne famör miliön hisaghul ala.

⁷“Ma av sög [“tela‘a la mea‘mea‘”] la hele‘ ‘e ut tūtū ‘e ‘on rerege.” (Mataio 24:7) Lelea‘ rak lelei ma sạkior te ‘ea ne popo ne tela‘a ‘ut ma fuạmamạu pạu ‘e laloag ne fạu 30 ne vȧh se‘. Ka, soge re ma kikia po ‘e famör ma‘oi kat ‘es mone ti‘ ra la tög tela‘a, ne po ‘oris pear la vek. ‘E hanuạ se fu potsusun fakmone, sir ti‘ pạu ‘e pilionet famör ne kop la mȧür ‘e tola ‘esea het ne mea‘mea‘ sio ‘e ta terạnit. ‘On ti‘ ne famör ‘i iris noh mamauạ ‘e reko iris ‘el se‘ ma la noh sög ‘e te‘ ne terạni. Kạutạunạ‘iag ta The World Health Organization (WHO) sạkior ma räe ne ‘e lä‘riri‘ miliön liạm se muạ ne al ‘e te‘ ne fạu ‘i, ma‘oi pạu iris ne al hün se iris kat po‘ia ra ‘es‘ao ne te‘ ne kạinag tela‘a lelei ne nonoj la iris la ‘ā e.

⁸“Ma ruerueag titi‘ ne hanuạ ‘ie la hele‘,…‘e ut tūtū ‘e ‘on rerege.” (Luke 21:11) Tē ne U.S. Geological Survey ta ‘ea te‘ kamata ma ‘e fạu 1990 ‘el se‘ ma la rue 17 sok ‘e te‘ ne fạu ‘i. Ka ‘oris ne‘ne‘i po ma mane‘ȧk ri ma kao pear ta. Ma ‘e te‘ ne fạu ‘i, ‘e rue ne soksoko ‘oris ne‘ne‘i la pola a‘raksa‘ȧk pạu ri ma‘oi. Ut hoi‘ạkit ‘ea tape‘ ne: “‘E laloag ne fạu 100 ne ofiofuạ famör äf tarạu his al vạhia ‘e rue ne soksoko. Ma ‘on ‘ut‘ut ne pot fakfamör fakmisini po se‘ kikia la vil‘ȧk a‘mea‘mea‘ sio ‘on ma‘oi ne iris ne ala.”

⁹“Ma masȧ‘ raksa‘.” (Luke 21:11) Te aire pot fakfamör faktạku ‘ut ma kikia se muạ, ‘af‘af ne roa ma ‘af‘af fo‘ou ne kotä ‘inea se‘, mane‘ȧk ma kikia famori. Rogrogot ne fȧ‘ vạhia ‘ea ne ‘af‘af 20 ne famori ‘inea—la fakse a‘riri‘ȧk ta, ‘af‘af ne fupum ‘e rạmu (malaria), ma ‘af‘af ne fupum ‘e tạn pearpera (cholera)—fa‘ re pạu ‘e fạu hisaghul ne vȧh se‘, ma kạinag ‘af‘af ma‘oi ne a‘noa la a‘lelei, ne kat po vại ra. Ma tekäe ‘e ‘af‘af fo‘ou folaghul kotä ma räe se‘. ‘Af‘af ma‘oi kat ‘es vại ra sin ma iris ne po ‘e kạinag ‘af‘af ‘i iris al.

AG ‘ON FAMÖR NE TERȦN FAKMURI

¹⁰ Puk Ha‘a parofesại‘ȧk ne terȧn fakmuri la faki‘oag ‘e ‘on jenjen ne ag ‘on famori, ma tape‘ma se te ti‘ti‘ ne soksok ‘e rȧnte‘. ‘Apostol ta Paula ‘ea ne kạinag famör ag tapenet täla mȧür ‘e ‘on ‘i‘i. ‘Is hat ‘e 2 Timoti 3:1-5, ne ‘ea: “‘E terȧn fakmuri av noanoa ‘ie la hele‘um.” Paula ‘ea tape‘ ne

• iris hanis ma ke se irisa
• iris ‘oaf se mone
• iris toa‘noa se ‘oris ö‘ rua
• iris kat aier ra ma kat ‘uạ‘uạ‘ȧk ra se ‘Ạitu
• iris kat ‘es hanis ra se ‘oris kạinag pạu
• iris kat pora la purea iris
• iris mamạr ma mam‘as
• iris ‘oaf ke se mane‘a ‘e ‘Ạitu
• iris kelkeleag fakrot, ka iris rou vȧh ‘on ne‘ne‘i

¹¹ Tei ka famori ‘oris aga tapia‘ia ‘e utut ne ‘äe noho e? Taf pạu ne ma ‘on famör ag tape‘. Ma ‘on famör agraksa‘ tape‘ma ‘e te‘ ne ut tutu ne rȧnte‘. Te te‘is kel‘ạkim ne ‘elemea avat ne ‘Ạitu la re te ne ‘ea vạhia ‘e Puk Ha‘a: “Nōnō ka lelea‘ raksa‘a fup se‘ la fak‘ia se mạ‘usu, ne nōnō ka iris ne rērē‘ia ag sara fup lelei, ma iris täla a‘öf se ma la se toak.”—Salamo 92:7.

MA ‘ON TĒ LELEI TAPE‘MA SOK!

¹² Te te‘ aier pạu, terȧn fakmuri hoi sema ‘e pefä‘e la fakma se te ne Puk Ha‘a parofesại‘ȧk vạhia. Ka, ‘e rȧn noanoa te‘, ma ‘on te lelei ma‘oi soksok ‘e gasav ‘on famör ne titi‘ȧk se Jihova.

¹³ Fakma ne puk ‘on Taniela parofesại‘ȧk vạhia, “ ‘Ineat ne aire la hele‘ la fuạmamạu.” Ma te te‘is la sok ‘e kis? La sok, “‘e avat ‘e ‘on fakmür pau.” (Taniela 12:4) Ma kamatama ‘e 1914, Jihova a‘ti‘ȧk pạu ‘on hạiasoag ne iris ne pa agag aier se ia la ‘ut‘ȧk se‘ se muạ ‘oris ‘ineag ne te nonoj aier ne Puk Ha‘a fạ‘i. Iris ‘oaf ma voivoi‘ȧk ‘e reko te aier pumuạ ne iris rak ‘e reko as ‘on ‘Ạitu, ma ‘on ‘amnạki, rạu‘if ne hạitogiạg ‘on Jisu Karisto, te ne sok se iris ne ala, ma fū hoi‘ạkiag ta. Ma tape‘ma, famör ne titi‘ȧk se Jihova ‘inea vạhia tē ne iris hạitạuạg la re ‘e ‘oris noh mȧür ta la ‘es‘ao se irisa ma hö‘ voi‘ạkiag se ‘Ạitu. Iris taf‘ia se ‘amnȧk ne Pure‘ag ‘on ‘Ạitu ma tē ne iạ la re la a‘leleia pefä‘ ne rȧnte‘. Ma tes tä iris re se ‘inea te‘? Sạio‘ heta‘ ho‘am ‘is se ta parofesại hoi‘ạkit ne sokoana ‘e terȧn fakmuri.

¹⁴“Ma rog heg te‘is, rog heg ne pure‘aga, täla marag‘ạkiomo ‘e rȧn ‘atakoa te‘,” Jisu Karisto ‘ea ‘e ‘on parofesạit ne hün se “a‘ofiag ne av te‘is.” (Mataio 24:3, NW, 14) ‘E rȧnte‘ ‘atakoa, rog heg ne Pure‘ag ta—ka tes tä Pure‘ag ta, ka tes tä iạ la re, ma ‘is la po tapen ‘on ạlạlum‘ạkiga—marag‘ȧk ‘e hanuạ 230 se muạ ma fäeag 400 se muạ. Miliön his ‘e Jihova Uetnes ta fe‘en ma kikia la marag‘ạkia rog heg ne Pure‘ag ta. Iris leum ‘e “te‘ ne pure‘ag tūtū ‘atakoa, ma ‘e te‘ ne kạinaga, ma te‘ ne kakại, ma te‘ ne fäeag tūtū.” (Kel‘ȧk Tē 7:9) Uetnes ta rak‘ȧk Puk Ha‘ se tög ‘e hanuạ ‘on famör miliön his ne pa ‘inea ne tes tä Puk Ha‘a ‘ea aire. Te te‘is kel‘ȧk a‘lelei a‘sokoag ne parofesại, a‘ti‘ se‘ ‘e reko Jisu ‘ea vạhia ne famör rot fakKaristo aire iris la hele‘ la “te‘ ne famör ‘atakoa la fesia‘ se ‘ausa”!—Luke 21:17.

TES TÄ ‘ÄE LA RE?

¹⁵ ‘E reko parofesại ma‘oi ne Puk Ha‘a a‘sok vạhia ‘e terạnit ‘e ‘i, ma tei ka ‘äe kat aier‘ȧk ra ne ‘is nohnoh ‘e terȧn fakmuri? Ma ‘e vạhiag ne marag‘ạkiag ne rog heg ta se ‘oaf ‘on Jihova, ma kotä hele‘ “a‘ofiag ta”. (Mataio 24:14) “A‘ofiag ta” tä avat ne ‘Ạitu la a‘öf pạu raksa‘a ‘e rȧnte‘. Ma täe Jihova la garue‘ȧȧk Jisu ma ‘on ‘ager ne‘ne‘i la mane‘ȧk ‘atakoa iris ne repuer ‘e ‘oris huga la agạia Iạ. (2 Tesalonaika 1:6-9) Satan ta ma ‘on timonio toak pạuena la pola hoa‘ sesean famör ne rȧnte‘. Ma vȧh‘ia te‘i, ma kotä Pure‘ag ‘on ‘Ạitu la ho‘am ạlạlum‘ạkiga se te‘ ne iris ‘atakoa ne noh a‘fại ma noh tȧr se ‘on puer nonojo.—Kel‘ȧk Tē 20:1-3; 21:3-5.

¹⁶ Ma ‘e reko a‘ofiag ne puer ‘on Satan ta ‘el‘ia, ‘is kop la sạio‘ se ‘isa, ‘Ma tes tä nonoj la gou la rere‘ia?’ Iạ te ‘atmạit la ‘is la noh rak ma kikia te mạ‘oi hoi‘ȧk hün se Jihova ma te ne iạ pa ‘es la ‘is la re. (Jone 17:3) ‘Äe kop la rak fe‘en ma kikia Puk Ha‘a. ‘Äe kop la na vahia la ‘äe la tete ag‘esea ma, ma iris ne fe‘en‘ȧk ma kikia la re ‘amnȧk ‘on Jihova. (Hiperiu 10:24, 25) Ao la pō, ma sasap la mou se ‘inea fuạmamạut ne Jihova ‘Ạitu na vạhia se famör ne rȧnte‘ ‘atakoa, ma jen ‘ou mȧür ta la la‘oag ‘esea ma pa ‘es ‘on ‘Ạitu la pola Iạ la tȧr ma a‘sok ‘äe.—Jemesa 4:8.

¹⁷ Jisu parofesại‘ȧk vạhia ti‘ ne famör ne pa kat faliag ra se te ne soksoko la aier‘ạkia ne ‘is nohnoh ‘e terȧn fakmuri. A‘raksa‘ạkiag ne lelea‘ raksa‘a la sok mij a‘ferehit pạu. La fakse ta le‘ hana‘ot ne leum ‘e ta pogit, iạ la po a‘ferehit pạu famori. (1 Tesalonaika 5:2) Jisu fas‘ȧk vȧh: “Ma fak ma ne terȧn ‘on Noa, täla taperia‘ ma leugam [“hạ‘ugame,” NW] ne Le‘ ‘on famori. Ne fak ma ne ‘e terȧn ‘o, terȧn ne muạ ‘e maloloag ne rȧn te‘, iris ‘ā‘ā tē ka ‘iom‘iom, iris ‘in‘inos ka nānā ‘oris lelea‘ hạian la ‘inos ma hoa‘hoa‘ se terạnit ne Noa suru e se ‘ahại ta, ka iris kat ‘inea tē ra ka hele‘ se avat ne tạn ti‘ ta kōpume e ma hoa‘ tuen te‘ ne iris ‘atakoa-ma täla taperia‘ ma leugam [“hạ‘ugame,” NW] ne Le‘ ‘on famori.”—Mataio 24:37-39.

¹⁸ Ma, täe Jisu ‘ea se iris ne a‘fại se ia: “Mane ‘au la matmatạ‘ua ‘aus, kop ma ta av, ka ‘omus huga täla pō‘ia ‘e fakina ma ‘ona ma kokon‘ạkiag ne tē ne mȧür te‘is, ma terȧn ta täla fit ‘e hit sio se ‘ausa, la fak ma se he ta fại: ko ‘äna terȧn ta täla hele‘ se te‘ ne iris ‘atakoa ne noh ‘e rer ne rȧn te‘. Ma ‘au la noh mamaf ‘e te‘ ne av ‘atakoa, ma roro‘ạit, la ‘au la pō ne‘ne‘ la sạiomus ‘e te‘ ne tē ‘atakoa ne täla hele‘ tape‘i, ma la ‘ạu la fū ‘e muạ ne Le‘ ‘on famori.” (Luke 21:34-36) Te ‘atmạit la ‘is la kokon‘ȧk a‘mah fäeag ne Jisu ‘ea. Po ‘e tese? Po ‘e iris ne Jihova ‘Ạitu ma “Le‘ ‘on famori,” Jisu Karisto, la a‘soko, iris la pola sại ‘e a‘ofiag ne puer ‘on Satan ta ma la pola mȧür se av se ‘es a‘ofiget ‘e rȧn fo‘ou a‘helavat ne ‘is ‘el pạu‘ia la po!—Jone 3:16; 2 Pita 3:13.

*  Nono ka ‘äe pa ‘inea ta te hoi‘ȧk ne la kel‘ạkia ne Maikeli iạ as hoi‘ạkit se Jisu Karisto, ‘io se ‘Onasoa.