1. E lingbi ti kpe na ndo wa ti hinga tënë ti aye so ayeke si ande kekereke?

A SI na mo awe ti mä asango na radio wala na télé, na ti tene: ‘Me e yeke gue na ndo wa na aye so kue?’ Biani, tongana aye ti ngangu asi na zo, a yeke si tâ gi gbagburu tongaso, a sala si zo oko alingbi pëpe ti hinga ye so ayeke si kekereke (Jacques 4:14). Ye oko, Jéhovah ahinga ti lo ye so ayeke si kekereke (Esaïe 46:10). A sala angu mingi awe, Tënë ti lo, Bible, afa tënë ti aye ti sioni so e yeke bâ laso. Me lo ngbâ gi ge pëpe; lo fa nga tënë ti apendere ye so ayeke si ande na yâ ngoi kete.

2, 3. Adisciple ti Jésus ahunda lani na lo tënë wa? Lo kiri tënë tongana nyen?

² Jésus Christ asala lani tënë ti Royaume ti Nzapa so ayeke zi sioye kue na ayeke sala si sese aga paradis (Luc 4:43). Azo aye lani ti hinga lawa si Royaume ni ayeke ga ti sala aye so. Tongaso, adisciple ti Jésus ahunda lani tënë so na lo: “Fade fä ti singo ti Mo, na ti nda ti ngoi so, ayeke nyen?” (Matthieu 24:3). Na yâ kiringo tënë ti lo, Jésus afa na ala so gi Jéhovah Nzapa lo oko si ahinga mbilimbili lawa la aye ti ngoi ti e so ayeke hunzi (Matthieu 24:36). Tâ tënë, Jésus afa na ala pëpe lawa si aye so kue ayeke hunzi; me lo fa na ala aye so ayeke si ande na sese ngoi kete kozoni si Royaume ni aga na azo tâ siriri na nzoni dutingo. Na aye so lo fa lani ayeke aye so laso e yeke bâ.

 ³ Kozoni si e bâ aye so amû lege na e ti hinga so e yeke na “nda ti ngoi” ti aye ti sese so, zia e bâ tënë kete na ndo mbeni bira so zo oko alingbi lani pëpe ti bâ na lê. A yeke mbeni bira so asungba lani na yayu, na aye so asi na pekoni andu nga e.

4, 5. (a) Nyen la asi lani na yayu ngoi kete na pekoni so Jésus aga Gbia? (b) Na Apocalypse 12:12, ye nyen ayeke si na peko ti bira ti yayu so?

⁴ Chapitre so ahon afa na e so Jésus Christ aga lani Gbia na yayu na ngu 1914. (Diko Daniel 7:13, 14.) Kete na pekoni so a zia lo Gbia, lo to nda ti sala ye. Bible atene: “Bira alondo na yayu, Michel [Jésus] na a-ange ti lo atiri bira na kota ngbo so [Satan Zabolo]. Na kota ngbo na a-ange ti lo atiri bira.” * Me Satan na ayingo sioni ti lo ahon na ngangu pëpe na yâ bira ni, na tongaso a tomba ala kâ na yayu a bi ala na sese. A-ange ti Nzapa awara lani ngia mingi so Satan na ayingo sioni ti lo ayeke fadeso kâ pëpe. Me kota ngia so ayeke pëpe ti azo na sese, teti Bible atene: “Vundu aga na sese . . . ! Teti zabolo azu na sese na i na ngonzo mingi, teti lo hinga lâ ti lo angbâ mingi pëpe.”​—Apocalypse 12:7, 9, 12.

⁵ Bâ na yâ ti versê ni ye so ayeke si na peko ti bira ti yayu so. A tene so na yâ ti kota ngonzo ti lo, Satan ayeke ga na ye ti vundu wala wusuwusu na ndo ti azo ti sese. Tongana ti so mo yeke bâ ande, e yeke laso na yâ ti ngoi ti vundu so. Me a yeke ninga ande pëpe; a yeke gi teti kete ngoi. Même Satan kue ahinga tongaso. Bible asala tënë ti ngoi so tongana “lâ ti nda ni”. (2 Timothée 3:1). So tâ ngia si e lingbi ti wara ni so Nzapa ayeke ndulu ti hunzi biaku na komandema ti Zabolo na ndo ti azo! Zia e bâ ambeni ye so Bible asala tënë ni na so e ngbâ ti bâ gango tâ tënë ni laso. Aye so kue afa so e yeke na lâ ti nda ni. A fa nga so na yâ ngoi kete, fade Royaume ti  Nzapa ayeke ga na aye ti nzoni teti lakue lakue na azo so aye Jéhovah. Me kozoni kue, zia e bâ ambeni ye osio so Jésus afa atene a yeke hinga ngoi ti e na ni.

6, 7. Na lege wa atënë ti Jésus na ndo abira na kota nzara ayeke ga tâ tënë laso?

⁶ “Fade mara alondo ti ke mbeni mara, na royaume alondo ti ke mbeni royaume.” (Matthieu 24:7). Na yâ angu 100 so ahon, azo kutu mingi awara kuâ na yâ ti abira so asi na sese. Mbeni wasungo mbaï ti Angleterre atene: “Na popo ti ngu 1900 na 2000, mara ti azo so a fâ ala na sese ahon wungo ti azo so a fâ ala na yâ ti angoi so ahon kozo . . . Ngoi ni so ayeke mbeni ngoi so zo abâ gi bira na bira na peko ti tele; angoi so abira aduti dä pëpe na angu so kue ayeke gi oko oko tongaso.” Mbeni tondo so alondo na mbeni ndokua (Worldwatch Institute) atene: “A lingbi a tingbi wungo ti azo kue so akui na yâ ti abira oko oko kue so a sala ni ti londo na ngoi ti Jésus ti si na ngu 1899, na a mû wungo ni so fani ota si a yeke lingbi na wungo ti azo so akui na bira [na popo ti ngu 1900 na ngu 2000].” A yeke wungo ti azo ahon kutu 100 si awara kuâ na yâ ti abira so a sala ni ti londo na ngu 1914 ti ga na ni. Même tongana a si na e awe ti toto kuâ ti mbeni zo ti e oko so akui na bira, e zia na li ti e so vundu ti e  ni ayeke ye oko pëpe na gbele kota vundu na mawa so azo kutu mingi awara teti so kuâ amû mbeni zo ti ala.

⁷ “Kota nzara ayeke ga.” (Matthieu 24:7, Fini Mbuki, 2001). Awandara atene so na yâ ti angu 30 so ahon, kobe alë mingi na sese. Me atâa so kue, azo mingi angbâ na kota nzara teti so ala yeke na nginza ti vo ye pëpe wala ala yeke na mbeni sese pëpe ti dë yaka dä ti lu ye si kobe asigigi. A yeke azo ngbundangbu mingi si ayeke bâ pasi na nzara. Ndokua ti Bendo ti Gigi so ayeke bâ tënë ti seni atene so kpale so ambeni zo ayeke na ni ti te kobe si a lingbi na nzara ti ala ayeke na gunda ti kuâ ti amolenge kutu oku na yâ ngu oko.

8, 9. Ye nyen afa so aprophétie ti Jésus na ndo ti yengingo ti sese nga na asioni kobela aga tâ tënë?

⁸ “Fade sese ayengi mingi.” (Luc 21:11). Na lege ti mbeni gingo nda ti ye ti mbeni ndokua ti Amerika, gi ti londo na ngu 1990 ti ga na ni, ti bâ wungo ti ayengingo ti sese so asi, a yeke tongana ti so ngu oko oko sese ayeke yengi fani 17 na mbeni ngangu so alingbi awe ti buba akota da na ti suru yâ ti sese. Nga mingi ni, ngu oko oko sese ayeke yengi na mbeni ngangu so alingbi ti kungbi na sese akota da. Mbeni gingo nda ti ye ni nde atene ti lo: “Asese so ayengi afâ azo saki mingi mingi na yâ ti angu 100 so ahon, na akode ti senda-ye so azo asigigi na ni ndenge na  ndenge ti tiri na ni akiri na wungo ti akuâ ni gi kete, me azo angbâ lakue ti kui mingi ndali ti asese so ayengi.”

⁹ ‘Kobela ti sioni ayeke sala azo na ando nde nde.’ (Luc 21:11, FM 01). Atâa akode ti kaïngo kobela so azo asigigi na ni, azo angbâ lakue ti kui na akobela so asigigi kozo nga ala so abâ gigi a ninga pëpe. Mbeni tondo ni nde atene so akobela 20 so azo ahinga ni nzoni, so na popo ni a yeke wara kobela ti kota koro, ti palu na ti sasa-mo-de, amû ndo mingi na yâ ti angu so ahon, na ti ambeni kobela ni, a yeke ga gi ngangu mingi na zo ti sava ni na lege ti ayorö. Biani, a yeke afini kobela 30 tongaso wala ahon ni si abâ gigi. Na popo ti afini kobela so, ambeni ayeke dä so ade ti wara yorö ni pëpe na so ayeke fâ zo fango.

10. Asalango ye wa so a fa ni na 2 Timothée 3:1-5, mo bâ na mbage ti azo laso?

¹⁰ Bible afa lani so ambeni kota ye ti vundu ayeke si na sese na lâ ti nda ni, me a yeke gi aye so oko la lo fa tënë na ndo ni pëpe; lo fa nga so fade salango ye ti tele ti azo ayeke changé. Bazengele Paul afa asalango ye ti tele ti azo mingi ti ngoi ni so. Na 2 Timothée 3:1-5 (diko), e diko: “Na lâ ti nda ni, fade lâ ti ye ti ngangu aga.” Na yâ aye so lo fa, Paul atene so fade azo ayeke duti

• azo ti ndoye tele ti ala mveni

• azo ti ndoye nginza

•   azo so ake yanga ti mama na babâ ti ala

• azo so ayeke nzoni pëpe

• azo so andoye asongo ti ala pëpe

• azo so akanga nzara ti tele ti ala pëpe

• azo so “ahili” wala ayeke sala sana na amba ti ala

• azo so andoye ngia mingi ahon Nzapa

• azo so a bâ ala tongana azo ti bata tënë ti Nzapa, me ala ke ngangu ni awe

11. Tongana nyen Psaume 92:8 afa ye so ayeke si ande na azo ti sioni?

¹¹ Azo ayeke tongaso na ndo so mo lango dä? Kite ayeke pëpe so ala yeke tongaso. A yeke wara na ndo kue azo so salango ye ti tele ti ala anzere oko pëpe. Aye so kue afa so, na yâ ngoi kete, fade Nzapa ayeke londo ti sala ye, teti Bible atene: “Tongana azo ti sioni ako tongana pele, na tongana ala kue so asala sioye ambumba, a yeke ti futi ala teti lakue.”​—Psaume 92:8.

12, 13. Na lege wa “tâ hingango ye” aga mingi na “lâ ti nda ni” so?

¹² Biani, tongana ti so Bible afa, lâ ti nda ni ayeke mbeni ngoi so asi na aye ti vundu mingi. Ye oko, na yâ ti aye ti  vundu so kue, a yeke bâ nga ambeni ye ti nzoni so ayeke si na popo ti awakua ti Jéhovah.

¹³ ‘Ndara [“tâ hingango ye”, NW] ayeke wu mingi.’ A yeke tënë so Bible afa na yâ buku ti Daniel. Ye so ayeke ga tâ tënë lawa? Versê ni afa so a yeke na “lâ ti nda ni.” (Daniel 12:4). Mbilimbili, ti londo na ngu 1914, Jéhovah amû maboko na azo so aye ti sala na lo biani ti gbu nda ti Bible nzoni mingi ahon ti kozo. Yeke yeke, lê ti ala azi na ndo ti apendere tâ tënë so andu iri ti Nzapa na aye so lo leke ti sala, sandaga ti Jésus Christ so azi azo, ye so asi na zo na peko ti kuâ nga na zingongo ti ala so akui. Na ndo ni, azo so avoro Jéhovah amanda tongana nyen ti sala ye na yâ fini ti ala si a ga na ye ti nzoni na ala nga a mû gonda na Nzapa. Nga, lê ti ala azi ahon ti kozo ti gbu nda ti kusala so Royaume ti Nzapa ayeke sala nga tongana nyen Royaume so ayeke leke aye na ndo ti sese si a ga nzoni. Ala sala nyen na hingango ye so ala wara so? Kiringo tënë ni ague na e na mbeni prophétie ni nde so angbâ ti ga tâ tënë na lâ ti nda ni so.

14. Fango nzo tënë ti Royaume amû ndo tongana nyen laso? Azo wa ayeke fa ni?

¹⁴ “Fade a fa Tene-nzoni so ti royaume na sese so kue.” So ayeke tënë so lani Jésus Christ atene na yâ prophétie so lo mû na ndo hunzingo ti aye ti sese ti Satan so. (Diko Matthieu 24:3, 14.) Na ndo sese kue, na yâ ti akodoro ahon 230 nga na ayanga ahon 400, a yeke fa nzo tënë ti Royaume: Royaume ni ayeke nyen, ye nyen lo yeke sala na tongana nyen e lingbi ti wara mbage na aye ti nzoni so lo yeke ga na ni. A-Témoin ti Jéhovah kutu mingi ayeke fa nzo tënë ti Royaume na wâ. Ala londo na popo ti “amara kue, ti akete mara kue, ti azo nde nde kue, na ti yanga nde nde kue”. (Apocalypse 7:9). A-Témoin ayeke sala étude senge senge na azo kutu mingi so aye ti hinga tënë na ndo ti ye so Bible afa biani. A yeke tâ ye ti dongo bê mingi ti bâ gango tâ tënë ti prophétie so, mbilimbili teti so Jésus afa so ‘fade azo kue ayeke ke’ atâ Chrétien.​—Luc 21:17.

15. (a) Mo mä na bê so e yeke na lâ ti nda ni? Nyen la apusu mo ti kiri tënë tongaso? (b) Tongana “nda ni” asi, ye nyen ayeke si ande na ala so ake ti mä Jéhovah nga na ala so ayeda na komandema ti Royaume ti lo?

¹⁵ Teti so aprophétie mingi ti Bible angbâ ti ga tâ tënë laso, mo yeke na kite kete so e yeke na lâ ti nda ni? Tongana Jéhovah abâ so a fa nzo tënë ni alingbi na ni awe, “nda ni” ayeke ga, na kite ayeke dä pëpe (Matthieu 24:14). Tongana a sala tënë ti “nda ni” ge, a ye ti fa ngoi so Nzapa ayeke zi ande sioye na ndo ti sese. Fade Jéhovah ayeke mû yanga na Jésus nga na angangu ange ti ga ti futi ala kue so na bê ti ala mveni ake ti mä Lo (2 aThessalonicien 1:6-9). Fade a yeke sala si Satan na ayingo sioni ti lo azia ti handa amara. Na pekoni, Royaume ti Nzapa ayeke ga tâ na gbâ ti adeba nzoni na ala kue so ayeda na komandema ti lo ti mbilimbili.​—Apocalypse 20:1-3; 21:3-5.

16. A yeke duti lege ti ndara ti sala nyen?

¹⁶ Teti so aye ti sese ti Satan aga ndulu ti hon awe, a lingbi e hunda tele ti e: ‘A yeke nzoni mbi gi ti sala nyen?’ A yeke duti lege ti ndara ti ngbâ lakue ti manda aye mingi na ndo ti Jéhovah na aye so lo hunda na e ti sala (Jean 17:3). Zia bê ti mo kue ti manda Bible. Zia si a hinga mo tongana zo so ayeke ga lakue na bungbi na tele ti ambeni zo so ayeke gi ti sala ye so bê ti Jéhovah aye. (Diko aHébreu 10:24, 25.) Gi ti wara gbâ ti hingango ye so Jéhovah Nzapa azia ni na gbele azo ti sese kue ti wara, na gbian aye na yâ fini ti mo ti tene Nzapa ayeda na mo.​—Jacques 4:8.

17. Ngbanga ti nyen mingi ti azo ayeke ku ande tele ti ala na ni pëpe tongana lâ ti futingo azo ti sioni asi?

¹⁷ Jésus afa lani so mingi ti azo ayeke yeda pëpe so e yeke na lâ ti nda ni. Futingo azo ti sioni ayeke si ande gi gbagburu tongaso. Legeoko tongana ti so azo ayeke ku tele ti ala pëpe na gango ti mbeni zo ti nzi na bï, fade mingi ti azo ayeke ku tele ti ala na ni pëpe tongana lâ ti futingo azo ti sioni ayeke si. (Diko 1 aThessalonicien 5:2.) Jésus atene lani ti sala hange tongana  lo tene: “Legeoko tongana azo asala na lâ ti Noé, fade azo asala tongaso na lâ ti singo ti Molenge Ti Zo nga. Teti na lâ ni kozoni si moa aga, ala te, ala nyon, akoli akamata wali, na awali akamata koli, juska lâ ni so Noé alï na yâ arche, na ala hinga tënë ni pëpe juska moa aga akamata ala kue; fade singo ti Molenge Ti Zo ayeke tongaso.”​—Matthieu 24:37-39.

18. Atënë ti Jésus so wa a lingbi e bâ na nene ni?

¹⁸ Tongaso, Jésus atene na ala so amä lo: “I bata nzoni, wala peut-être tengo kobe na nyongo sämba mingi, na kusala ti leke ye ti fini so ane bê ti i, na lâ ni so aga na ndo i tongana son; teti fade lâ ni so aga tongana son na ndo ala kue so aduti na lê ti sese kue. Me i bata na ngoi ni kue, i sambela, si i lingbi wara ngangu ti kpe ye kue so fade asi, na ti luti [tongana azo so Nzapa ayeda na ala] na gbele Molenge Ti Zo.” (Luc 21:34-36). A yeke nzoni ti bâ atënë ti Jésus so na nene ni. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so ala so Jéhovah Nzapa na “Molenge Ti Zo”, Jésus Christ, ayeda na ala ayeke na beku ti sö kuâ na lâ ti futingo aye ti sese ti Satan na ti wara fini ti lakue lakue na yâ pendere fini sese so ayeke tâ ndulu awe ti si.​—Jean 3:16; 2 Pierre 3:13.