1. O fea e tatou te iloa ai mea e tutupu i le lumanaʻi?

PE NA e maimoa i tala fou i le TV ma e taumānatu ifo iā te oe lava, ʻPo o le ā le mea o le a tupu i lenei lalolagi?’ E tutupu faafuaseʻi mea mataʻutia, ma e lē iloa e se tagata le mea e tupu a taeao. (Iakopo 4:14) Ae ua silafia e Ieova mea e tutupu i le lumanaʻi. (Isaia 46:10) Ua loa ona valoia i lana Afioga le Tusi Paia, e lē gata o mea leaga o loo tutupu i aso nei, a o mea matagofie foʻi o le a tutupu i le lumanaʻi lata mai.

2, 3. O le ā le fesili a soo iā Iesu, ma o le ā lana tali?

² Na fetalai Iesu e uiga i le Malo o le Atua, lea o le a aveesea le amio leaga ae fai le lalolagi ma parataiso. (Luka 4:43) Na mananaʻo tagata e iloa po o afea e oo mai ai le Malo. Na fesili atu soo o Iesu iā te ia: ʻO le ā le faailoga o lou faatasi mai, ma le taufaaiʻuiʻuga o le faiga o mea a le lalolagi?’ (Mataio 24:3) Na tali atu Iesu, e na o Ieova lava e silafia le gataaga o lenei lalolagi. (Mataio 24:36) Ae na valoia e Iesu mea o le a tutupu i le lalolagi, a o toeitiiti lava aumai e le Malo o le Atua le filemu moni ma le saogalemu i tagata. O mea tonu na o loo tutupu i aso nei!

 ³ Ae tatou te leʻi iloiloina faamaoniga e iloa ai o loo tatou ola i “le taufaaiʻuiʻuga o le faiga o mea a le lalolagi,” seʻi tatou talanoa i se taua e leʻi vaaia e tagata. Na tupu lenā taua i le lagi, ma o loo aafia ai i tatou uma lava i āuga o lenā taua.

4, 5. (a) O le ā le mea na tupu i le lagi ina ua faatoʻā māeʻa lava ona avea Iesu ma Tupu? (e) E pei ona taʻua i le Faaaliga 12:12, o le ā le iʻuga o le taua i le lagi?

⁴ I le mataupu ua teʻa o le tusi lenei, o loo taʻua ai na avea Iesu Keriso ma tupu i le lagi i le 1914. (Faitau le Tanielu 7:13, 14.) Ina ua faatoʻā māeʻa lava ona avea o ia ma tupu na gaoioi ai loa o ia. Ua faapea mai le Tusi Paia: “Ona tau ai lea o le taua i le lagi: O Mikaele [le isi suafa o Iesu] ma ana agelu ua tau ma le tarako [Satani le Tiapolo], ua tau foʻi le tarako ma ana agelu ma i latou.” * Na toʻilalopopo Satani ma ana agelu leaga, ma tuliesea mai le lagi i le lalolagi. Sa olioli agelu faamaoni a le Atua ona ua aveesea Satani ma ana temoni. Ae o le a lē olioli tagata. Ua faapea mai le valoaga: ʻOi talofa i le laueleele, auā ua alu ifo iā te outou le Tiapolo ua lotoa tele, auā ua na iloa ua puupuu lona taimi.’—Faaaliga 12:7, 9, 12.

⁵ Ia mātau āuga ona o le taua i le lagi. I lona ita tele, ua aumaia ai e Satani puapuaga i le lalolagi. O loo tatou ola i aso o puapuaga. Ae e lē umi na puapuaga ona “ua puupuu lona taimi.” E iloa e Satani le mea lenā. Ua taʻua i le Tusi Paia aso nei o “aso e gata ai.” (2 Timoteo 3:1) Maʻeu lo tatou fiafia ona ua toeitiiti ona tafiesea lea e le Atua o taaʻiga a le Tiapolo i le lalolagi! Seʻi o tatou auʻiliʻilia nisi o mea na valoia mai e le Tusi Paia o loo faataunuuina i  le taimi nei. Ua faamaonia ai, o loo tatou ola i aso e gata ai, ma ua toeitiiti ona aumaia lea e le Malo o le Atua faamanuiaga e faavavau i ē e alolofa iā Ieova. Muamua lava, seʻi o tatou talanoa i vala e fā o le faailoga lea na fetalai i ai Iesu, e iloa ai aso o loo tatou ola ai.

6, 7. Ua faapefea ona faataunuu i aso nei fetalaiga a Iesu e uiga i taua ma oge?

⁶ “O le a siitaua atu isi atunuu i isi atunuu, ma isi malo i isi malo.” (Mataio 24:7) E faitau miliona tagata ua fasiotia i taua i le senituri ua mavae. Na tusi se alii tusitala Peretania o le talafaasolopito: “E aupito i toʻatele lava tagata na fasiotia i le senituri lona 20. . . . E na o se taimi puupuu lava e leʻi tauina ai ni taua, a o le tele o taimi, na faaauau pea taua.” O le lipoti lenei a se faalapotopotoga e suʻesuʻeina mea tutupu: “E faatoluina le aofaʻi o tagata na fasiotia i taua i le senituri [lona 20] pe a fua i taua uma lava mai le uluaʻi senituri T.A. e oo i le 1899.” E silia i le 100 miliona tagata na fasiotia i taua talu mai le 1914. Ae po o le ā lava lo tatou mafatia pe a fasiotia se tasi e pele iā i tatou i taua, ae e faigatā  ona tatou iloaina mafatiaga ma tigā o le faitau miliona o tagata ua fasiotia ē e pele iā i latou.

⁷ “O le a iai foʻi oge.” (Mataio 24:7) Fai mai tagata suʻesuʻe, ua matuā faateleina le gaosia o taumafa i tausaga e 30 ua mavae. E ui i lea, ua faaauau pea ona oge i meaʻai, ona ua toʻatele tagata ua lē lava le seleni e faatau ai taumafa, po o fanua e fai ai faatoʻaga. I atunuu tauatiaʻe, e silia i le piliona tagata e maua le totogi e tasi le tālā Amerika i aso taʻitasi pe e itiiti ifo foʻi. O le toʻatele o i latou nei ua faaauau pea ona lē lava meataumafa. Na taʻua e le Faalapotopotoga o le Soifua Mālōlōina i le Lalolagi, o le māfuaaga autū o le maliliu o le silia i le lima miliona tamaiti i tausaga taʻitasi, ona o le lē lava o taumafa.

8, 9. O le ā ua faaalia ai ua taunuu valoaga a Iesu e uiga i mafuiʻe ma faamaʻi?

⁸ “O le a iai foʻi mafuiʻe tetele.” (Luka 21:11) E tusa ai o se suʻesuʻega a saienitisi, e pe ā ma le 19 mafuiʻe tetele o le a lūlūina i tausaga taʻitasi. O le malolosi tele o nei mafuiʻe, e ono faaleagaina ai fale ma mavetevete ai le palapala. Ae i se fua faatatau, e iai mafuiʻe malolosi i tausaga taʻitasi ua matuā faatamaʻia ai fale. Ua faaalia i nisi o faamaumauga,  talu mai le tausaga 1900, e silia ma le lua miliona soifua ua maʻimau ona o mafuiʻe. Ua faapea mai se isi tusi: “E ui i le poto faaonapōnei ae e lē tele se faaitiitiga o tagata e feoti ona o nei mala.”

⁹ ʻO le a iai foʻi faamaʻi.’ (Luka 21:11) E ui i le alualu i luma o le poto faafomaʻi, ae o loo pagatia pea tagata i faamaʻi fou ma faamaʻi ua leva ona iai. Ua faapea mai se tasi lipoti, e 20 faamaʻi lauiloa e aofia ai le fatafata vaivai, malalia ma le manava tatā mataʻutia, ua matuā taatele i aso nei ma o isi faamaʻi ua lē ila i fualaau. E silia i le 30 faamaʻi fou ua iai. O nisi o na faamaʻi, e leai se vaifofō ma ua feoti ai tagata.

10. O ā amioga a tagata o loo valoia i le 2 Timoteo 3:1-5 ua e vaaia i aso nei?

¹⁰ E lē gata ina faamatalaina mea o le a tutupu i le lalolagi, a ua valoia foʻi e le Tusi Paia o le a suia amioga a tagata i aso e gata ai. Ua faapea mai le Tusi Paia: “O aso e gata ai e oo mai ai aso e sili ona faigatā.” (Faitau le 2 Timoteo 3:1-5.) Na faamatala e Paulo amioga o le a taatele i tagata. O le a avea i latou ma

• ē e alolofa iā i latou lava

•   ē e mananaʻo tele i tupe

• ē e lē usiusitaʻi i mātua

• ē e lē faamaoni

• ē e lē lotoaiga

• ē e lē amio pulea

• ē e sauā

• ē e pupū i mea faafiafia nai lo o le alolofa i le Atua

• ē e foliga mai e faamaoni i le Atua, ae e latou te lē o ola e tusa ai ma lea mana

11. Ua faapefea ona faamatalaina i le Salamo 92:7 le mea o le a tupu i tagata amio leaga?

¹¹ Pe e faapena tagata i lo outou alaalafaga? E lē taumatea o le tulaga lenā. Ua iai tagata amio leaga i so o se nofoaga. Ua faaalia i lenei mea ua toeitiiti ona gaoioi lea o le Atua, auā ua faapea mai le Tusi Paia: “Pe a tupu olaola o ē e amioleaga e pei o le vao ma fuga mai i latou uma o ē e faia mea e tigā ai, ina ia faaumatia i latou e faavavau.”—Salamo 92:7.

12, 13. Ua faapefea ona ʻfaatuputeleina le poto saʻo i le taimi o le iʻuga’?

¹² Ioe, ua faatumulia aso e gata ai i puapuaga e pei ona valoia mai i le  Tusi Paia. Ae i lenei lalolagi vevesi, ua iai mea lelei o loo tutupu i tagata tapuaʻi o Ieova.

¹³ Ua valoia i le tusi o Tanielu, “o le a faatuputeleina le poto saʻo.” O afea e tupu ai lenā mea? E tupu a o faagasolo “le taimi o le iʻuga.” (Tanielu 12:4) Ua fesoasoani Ieova i ē naunau moni lava e auauna iā te ia aemaise talu mai le 1914, ina ia tuputupu aʻe lo latou malamalama i le Tusi Paia. Ua atili ai ona latou talisapaia upu moni tāua e uiga i le suafa o le Atua ma lona finagalo, le taulaga a Iesu Keriso, le mea e tupu pe a oti le tagata ma le toe tū. E lē gata i lea, ua iloa e tagata tapuaʻi o Ieova ona faaaogā lelei o latou olaga, ma viia ai le Atua. Ua latou malamalama lelei i le Malo o le Atua ma le auala e na te foʻia ai faafitauli i le lalolagi. O le ā le gaoioiga ua latou faia ona o mea ua malamalama i ai? Ina ia tali lenā fesili, seʻi o tatou talanoa i se isi valoaga ua taunuu i nei aso e gata ai.

14. O le ā le tele ua oo i ai le talaʻiga o le tala lelei o le Malo, ma o ai o faatinoina?

¹⁴ I lana valoaga e uiga i “le taufaaiʻuiʻuga o le faiga o mea a le lalolagi,” na fetalai ai Iesu: “O le a talaʻiina atu lenei tala lelei o le malo i le lalolagi atoa.” (Faitau le Mataio 24:3, 14.) Ua talaʻia le tala lelei o le Malo i le lalolagi aoao, i le silia i le 230 atunuu ma i le silia ma le 700 gagana—lea e faamalamalama ai po o le ā lenei Malo, mea o le a faia e le Malo ma gaoioiga tatou te faia e maua ai faamanuiaga. E faitau miliona Molimau a Ieova o loo toʻaʻaga e talaʻi le tala lelei o le Malo. Latou te ō mai “mai i atunuu uma, ma ituaiga, ma nuu, ma gagana.” (Faaaliga 7:9) O loo faia e aunoa ma se totogi e Molimau a Ieova suʻesuʻega faale-Tusi Paia ma le faitau miliona o tagata, o ē o fia iloa aʻoaʻoga moni a le Tusi Paia. Ioe, o se faataunuuga mataʻina aemaise na valoia e Iesu ʻe inosia e tagata uma’ Kerisiano moni!—Luka 21:17.

15. (a) Pe e te talitonu o loo tatou ola i aso e gata ai, ma aiseā? (e) O le ā le uiga o “le iʻuga” mo ē e tetee iā Ieova ma ē e gauaʻi i le pulega a le Malo o le Atua?

¹⁵ Talu ai ua taunuu le tele o valoaga o le Tusi Paia i aso nei, pe e te ioe o loo tatou ola i aso e gata ai? Pe a uma ona talaʻia le tala lelei e tusa ai ma le mea e finagalo i ai Ieova, “ona oo mai ai lea o le iʻuga.” (Mataio 24:14) O “le iʻuga,” o le taimi lea e tafiesea ai e le Atua le amio leaga mai le lalolagi. Ua tofia e Ieova Iesu ma ana agelu malolosi e faaumatia ē e tetee iā te Ia. (2 Tesalonia 1:6-9) E lē toe faasesēina e Satani ma ana temoni le lalolagi. Pe a uma le faaumatiaga, ona liligi mai lea e le Malo o le Atua o faamanuiaga i tagata uma e gauaʻi i lea pulega amiotonu.—Faaaliga 20:1-3; 21:3-5.

16. O ā ni gaoioiga lelei e tatau ona e faia?

¹⁶ Talu ai ua toeitiiti muta le lalolagi a Satani, e tatau ona tatou fesili ifo iā i tatou lava, ʻO ā gaoioiga e tatau ona ou faia?’ E lelei pe a faaauau ona e aʻoaʻoina mea e uiga iā Ieova ma lona finagalo mo i tatou. (Ioane 17:3) Ia toʻaga e suʻesuʻe le Tusi Paia. Ia fai ma au masani le auaufaatasi e lē aunoa ma ē o loo faia le finagalo o Ieova. (Faitau le Eperu 10:24, 25.) Ia oo ina e iloa Ieova le Atua e ala i le suʻesuʻeina o lana Afioga, ma fai suiga manaʻomia i lou olaga ina ia maua le finagalo malie o le Atua.—Iakopo 4:8.

17. Aiseā o le a faateʻia ai toetoe o tagata uma pe a faaumatia ē amio leaga?

¹⁷ Na valoia e Iesu, e toetoe lava o tagata uma o le a lē ano i faamaoniga e iloa ai ua tatou ola i aso e gata ai. E faafuaseʻi ona faaumatia tagata amio leaga. E pei o le gaoi i le pō, e toetoe o tagata uma o le a faateʻia ai. (Faitau le 1 Tesalonia 5:2.) Na lapataʻi mai Iesu: “E pei lava o aso o Noa, o le a faapena foʻi le faatasi mai o le Atalii o le tagata.  Auā e pei o na aso a o leʻi oo i le lolo, na latou aai ma inu, na faaipoipo alii ma tamaʻitaʻi, seʻia oo lava i le aso na ulu atu ai Noa i le vaa; ma latou te leʻi ano i ai seʻia oo mai le lolo ma tafiesea ai i latou uma, o le a faapena foʻi le faatasi mai o le Atalii o le tagata.”—Mataio 24:37-39.

18. O le ā le lapataʻiga a Iesu e ao ona tatou manatu mamafa i ai?

¹⁸ O le ala lea na fetalai atu ai Iesu i ē na faalogologo iā te ia: “Ia outou uaʻi atu iā te outou lava, ina neʻi faamamafaina o outou loto i le ʻai tele, ma le inu tele, ma le popole i mea o le olaga nei, neʻi oo faafuaseʻi mai lenā aso iā te outou e pei o se mailei. Auā e oo mai iā i latou uma o ē o nonofo i le lalolagi atoa. O lea la, ia mataala pea, ma ia faatoga atu i taimi uma, ina ia outou sao mai i nei mea uma o le a oo mai, ma ia tutū i luma o le Atalii o le tagata.” (Luka 21:34-36) E tāua tele le manatu mamafa i fetalaiga a Iesu. Aiseā? Auā o ē e fiafia i ai le finagalo o Ieova le Atua ma “le Atalii o le tagata” o Iesu Keriso, e mafai ona faasaoina i latou mai le faaumatiaga o le lalolagi a Satani, ma ola e faavavau i le lalolagi fou matagofie lea ua i faitotoʻa!—Ioane 3:16; 2 Peteru 3:13.