1. Hi kwihi laha hi nga yaka kona loko hi lava ku tiva hi swa nkarhi lowu taka?

XANA u tshama u hlalela mahungu eka thelevhixini kumbe u ma yingisela eka xiya-ni-moya ivi u ku, ‘Xana misava leyi yi ta helela kwihi?’ Makhombo ma humelela hi xitshuketa lerova a ku na munhu la nga ku byelaka leswi nga ta humelela mundzuku. (Yakobo 4:14) Hambiswiritano, Yehovha wa swi tiva leswi nga ta humelela enkarhini lowu taka. (Esaya 46:10) Khale ka khaleni, Rito ra yena, ku nga Bibele, ri profete swilo swo biha leswi nga ta humelela enkarhini wa hina ri tlhela ri vula swilo leswinene leswi nga ta endleka ku nga ri khale.

2, 3. Hi xihi xivutiso lexi vadyondzisiwa va Yesu va n’wi vutiseke xona naswona u va hlamule njhani?

² Yesu Kreste u vulavule hi Mfumo wa Xikwembu lowu nga ta herisa vubihi kutani wu hundzula misava leyi yi va paradeyisi. (Luka 4:43) Vanhu va lave ku tiva leswaku Mfumo wolowo wu ta ta rini. Hambi ku ri vadyondzisiwa va Yesu va n’wi vutisile va ku: “Xi ta va xihi xikombiso xa vukona bya wena ni xa makumu ya mafambiselo ya swilo?” (Matewu 24:3) Loko a va hlamula, u va byele leswaku i Yehovha Xikwembu ntsena la tivaka siku leri makumu ya mafambiselo lawa ya swilo ma nga ta fika ha rona.  (Matewu 24:36) Hambileswi Yesu a nga va byelangiki siku ra kona, u va byele swilo leswi a swi ta endleka emisaveni loko Mfumo wu nga si tisela vanhu ku rhula ka xiviri ni nsirhelelo. Leswi a swi vuleke swi karhi swa humelela!

³ Loko hi nga si kambisisa vumbhoni bya leswaku hi hanya ‘emakumu ya mafambiselo ya swilo,’ a hi tweninyana hi ta nyimpi leyi ku nga riki na munhu loyi a a ta yi vona. A yi lweriwa etilweni kambe ndlela leyi yi heleke ha yona ya hi khumba.

4, 5. (a) Ku humelele yini etilweni loko Yesu a vekiwa ku va Hosi? (b) Hi ku ya hi Nhlavutelo 12:12, a byi ta va byihi vuyelo bya nyimpi ya le tilweni?

⁴ Ndzima leyi hi humaka eka yona ebukwini leyi yi hlamusele leswaku Yesu Kreste u ve Hosi etilweni hi lembe ra 1914. (Daniyele 7:13, 14) Xikan’we-kan’we loko Yesu a ha ku nyikiwa matimba ya Mfumo, u teke goza. Bibele yi ri: “Kutani ku tlhekeka nyimpi etilweni: Mikayele [vito rin’wana ra Yesu] ni tintsumi ta yena va lwa ni dragona, [ku nga Sathana Diyavulosi] dragona yona yi lwa yi ri ni tintsumi ta yona.” * Sathana ni tintsumi ta yena to homboloka, ku nga madimona, va hluriwile kutani va hlongoriwa etilweni va lahleriwa emisaveni. Vana va Xikwembu vo tshembeka va moya va tsakile leswi Sathana ni madimona va hlongoriweke. Kambe, laha misaveni vanhu a va nga ta tsaka. Ku ri na sweswo Bibele yi profete leswi: “Khombo eka misava . . . hikuva Diyavulosi u xikele eka n’wina, a hlundzukile swinene, hi ku tiva leswaku u ni nkarhi wo koma.”—Nhlavutelo 12:7, 9, 12.

⁵ Xiya leswi a swi ta endleka loko ku hela nyimpi ya le tilweni. Leswi Sathana a hlundzukeke, a a ta tisela vanhu lava nga emisaveni khombo. Hilaha u nga ta swi vona hakona, hi hanya enkarhini wolowo wa khombo. Kambe, khombo ra kona a ri nge teki nkarhi wo leha, ri ta va ra “nkarhi wo koma.” Hambi ku ri yena Sathana wa swi tiva sweswo. Bibele yi vula  leswaku nkarhi wolowo i ‘masiku yo hetelela.’ (2 Timotiya 3:1) Hi fanele hi tsaka hikuva Xikwembu xi ta hatla xi susa nkucetelo wo biha wa Diyavulosi emisaveni! A hi kambisiseni swilo swin’wana leswi Bibele yi swi profeteke, leswi endlekaka sweswi hi vulavulaka. Swi kombisa leswaku hi hanya emasikwini yo hetelela nileswaku ku nga ri khale, Mfumo wa Xikwembu wu ta tisela vanhu lava rhandzaka Yehovha mikateko leyi nga ta tshama hi masiku. A hi rhangeni hi ku kambisisa swikombiso swa mune leswi Yesu a vuleke leswaku nkarhi lowu hi hanyaka eka wona hi ta wu vona ha swona.

6, 7. Xana leswi vuriweke hi Yesu malunghana ni tinyimpi ni ku kayivela ka swakudya swi hetiseka hi ndlela yihi namuntlha?

⁶ “Tiko ri ta pfukela tiko rin’wana ni mfumo wu ta pfukela mfumo wun’wana.” (Matewu 24:7) Ku fe timiliyoni ta vanhu etinyimpini ta lembe-xidzana leri hundzeke. N’wamatimu un’wana wa le Britain u tsale a ku: “Eka matimu hinkwawo, a ku si tshama ku halatiwa ngati yo tala ku fana ni leyi halatiweke eka lembe-xidzana ra vu-20. . . . Nyimpi a yo va tshamelo maxelo eka lembe-xidzana leri, a wu kala nkarhi lowu a ku nga ri na tinyimpi.” Xiviko lexi humaka eka Vandla ra Worldwatch xi ri: “Nhlayo ya vanhu lava feke enyimpini [hi lembe-xidzana ra vu-20] yi phindheke kanharhu, loko yi pimanisiwa ni ya lava feke eka tinyimpi hinkwato leti lwiweke ku sukela hi  lembe-xidzana ro sungula AD ku ya fika hi 1899.” Nyimpi yi dlaye vanhu vo tlula dzana ra timiliyoni ku sukela hi 1914. A nga kona la nga hlamuselaka gome ni ku vava loku twiwaka hi vanhu lava feriweke hi varhandziwa va vona.

⁷ “Ku ta va ni ku kayivela ka swakudya.” (Matewu 24:7) Vaendli va ndzavisiso va vula leswaku ku ve ni ku andza loku hlamarisaka eka ntshovelo wa swakudya emalembeni ya 30 lama hundzeke. Hambiswiritano, swakudya swi ya swi kayivela hikuva vanhu vo tala a va na mali leyi ringaneke yo xava swakudya kumbe va pfumala masimu lawa va nga ma rimaka. Ematikweni lama ha hluvukaka, vanhu vo tlula biliyoni va sika. Vandla ra Rihanyo ra Misava Hinkwayo ri ringanyeta leswaku lembe ni lembe ku fa vana vo tlula ntlhanu wa timiliyoni hikwalaho ka ndlala.

8, 9. I yini lexi kombisaka leswaku vuprofeta bya Yesu malunghana ni ku tsekatseka ka misava ni mintungu byi hetisekile?

⁸ “Ku ta va ni ku tsekatseka lokukulu ka misava.” (Luka 21:11) Hi ku ya hi Nkambisiso wa Sayense ya Matimu ya Misava wa le United States, ku ve ni ku tsekatseka ka misava ka 17 hi xiringaniso hi lembe ku sukela hi 1990 ntsena, loku matimba ya ku ninginika ka kona ku nga kotaka ku mbindzimuxa miako ku tlhela ku pandza misava. Nakambe hi xiringaniso, lembe ni lembe ku ve ni ku tsekatseka ka misava loku ku nga hirimuxaka miako. Xiviko xin’wana xi ri: “Emalembeni ya dzana lama hundzeke, ku tsekatseka ka  misava ku dlaye magidi-gidi ya vanhu naswona nhluvuko wa swa thekinoloji a wu pfunanga ku ya kwihi leswaku vanhu va nga dlayiwi hi ku tsekatseka ka misava.”

⁹ “Ku ta va ni mintungu.” (Luka 21:11) Hambileswi ku endliweke nhluvuko eka ta vutshunguri, mavabyi ya khale ni lama ha ku tumbulukaka ma dyisa vanhu mbitsi. Xiviko xin’wana xi vula leswaku mavabyi ya 20 lama dumeke—lama katsaka rifuva, dari ni kholera—hi wona se ma cangayirisaka vanhu manguva lawa, naswona man’wana ya wona a ma ha tshunguleki hi ku olova hi mirhi leyi tolovelekeke. Se ku tumbuluke mavabyi man’wana lamantshwa ya kwalomu ka 30. Man’wana ya wona a yi si kumeka mirhi yo ma tshungula naswona ma dlaya.

10. Hi yihi mikhuva leyi hlamuseriweke eka 2 Timotiya 3:1-5 leyi u yi vonaka eka vanhu va manguva lawa?

¹⁰ Bibele yi boxe swikombiso swo karhi leswi endlekaka emisaveni yi tlhela yi profeta leswaku masiku ya makumu ma ta vonaka hi ku cinca ka mahanyelo ya vanhu. Muapostola Pawulo u hlamusele leswi vanhu a va ta va xiswona. Eka 2 Timotiya 3:1-5 ha hlaya: “Emasikwini yo hetelela ku ta fika minkarhi ya mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na yona.” Hi ku komisa, Pawulo u vule leswaku vanhu va ta va

• lava tirhandzaka

• varhandzi va mali

•   lava nga yingisiki vatswari

• lava nga tshembekiki

• lava nga riki na xinakulobye xa ntumbuluko

• lava nga tikhomiki

• lava nga ni tihanyi

• lava rhandzaka mintsako ku ri ni ku rhandza Xikwembu

• va ri ni xivumbeko xa ku tinyiketela loku nga ni vukwembu kambe va tikomba va nga tshembeki eka matimba ya kona

11. Pisalema 92:7 yi ri ku ta endleka yini hi lavo biha?

¹¹ Xana va tano vanhu va le mugangeni wa ka n’wina? A swi kanakanisi leswaku va tano. Kun’wana ni kun’wana u kuma vanhu lava nga ni mikhuva yo biha. Sweswo swi vula leswaku Xikwembu xi ta va herisa ku nga ri khale hikuva Bibele yi ri: “Loko lavo homboloka va hluka ku fana ni ximila ni vanhu hinkwavo lava hanyaka hi swo biha va rhumbuka, va swi endlela leswaku va ta loviseriwa makumu.”—Pisalema 92:7.

12, 13. Xana “vutivi bya ntiyiso” byi andze hi ndlela yihi “enkarhini [lowu] wa makumu”?

¹² Hakunene masiku lawa ya makumu ma ni makhombo yo tala, hilaha Bibele yi profeteke hakona. Hambiswiritano, ku ni swilo leswinene leswi endlekaka  exikarhi ka vagandzeri va Yehovha hambileswi misava leyi yi nga ni nkitsikitsi.

¹³ Buku ya Daniyele eBibeleni yi profete leswaku “vutivi bya ntiyiso byi ta andza.” Xana sweswo a swi ta endleka rini? A swi ta endleka “enkarhini wa makumu.” (Daniyele 12:4) Ngopfu-ngopfu ku sukela hi 1914, Yehovha u pfune lava va swi lavaka hi mbilu hinkwayo ku n’wi tirhela leswaku va va ni vutivi lebyi engetelekeke bya Bibele. Va ye va ti twisisa swinene tidyondzo ta risima leti khumbaka vito ra Xikwembu ni xikongomelo xa xona, xitlhavelo xa Yesu Kreste lexi nga nkutsulo, xiyimo xa vafi ni ku pfuxiwa ka vona. Tlhandlakambirhi, vagandzeri va Yehovha va dyondza ndlela leyi va nga hanyaka vutomi bya vona ha yona leswaku va vuyeriwa va tlhela va tisa ku dzuneka eka Xikwembu. Nakambe, va ye va swi twisisa kahle leswi Mfumo wa Xikwembu wu nga ta swi endla ni ndlela leyi wu nga ta lulamisa swilo ha yona emisaveni. Va endla yini hi vutivi byebyo? Xivutiso xexo xi hi yisa eka vuprofeta byin’wana lebyi hetisekaka emasikwini lawa ya makumu.

14. Mahungu lamanene ya Mfumo ma chumayeriwa ku fikela kwihi namuntlha, naswona i vamani lava ma chumayelaka?

¹⁴ Loko Yesu Kreste a profeta hi “makumu ya mafambiselo ya swilo,” u vule leswaku “mahungu lamanene lawa ya mfumo ma ta chumayeriwa emisaveni hinkwayo leyi akiweke.” (Matewu 24:3, 14) Mahungu lamanene ya Mfumo—leswi Mfumo wu nga swona, leswi wu nga ta swi endla ni ndlela leyi hi nga kumaka mikateko ya wona ha yona—ma karhi ma chumayeriwa emisaveni hinkwayo ematikweni lama tlulaka 230, hi tindzimi leti tlulaka 400. Timiliyoni ta Timbhoni ta Yehovha ti chumayela mahungu lamanene ya Mfumo hi ku hiseka. Ti huma eka “matiko hinkwawo ni tinyimba hinkwato ni vanhu hinkwavo ni tindzimi hinkwato.” (Nhlavutelo 7:9) Timbhoni ti fambisa tidyondzo ta Bibele ta le kaya ta mahala ni vanhu lava lavaka ku tiva leswi Bibele yi swi dyondzisaka hakunene. Koloko i ku hetiseka ka vuprofeta lebyi tsakisaka, ngopfu-ngopfu leswi Yesu a profeteke leswaku Vakreste va ntiyiso va ta ‘vengiwa hi vanhu hinkwavo’!—Luka 21:17.

15. (a) Xana wa pfumela leswaku hi hanya emasikwini ya makumu, naswona ha yini u pfumela? (b) Xana “makumu” ma ta vula yini eka lava kanetaka Yehovha naswona ku ta endleka yini eka lava titsongahatelaka vulawuri bya Mfumo wa Xikwembu?

¹⁵ Leswi vuprofeta byo tala bya le Bibeleni byi nga le ku hetisekeni namuntlha, xana a wu pfumeli leswaku hi hanya emasikwini ya makumu? Loko Yehovha se a enerisekile hi ku chumayeriwa ka mahungu lamanene, hi kona “makumu” ma nga ta fika. (Matewu 24:14) “Makumu” ma vula nkarhi lowu Xikwembu xi nga ta herisa vubihi ha wona emisaveni. Yehovha u ta tirhisa Yesu ni tintsumi leti nga ni matimba leswaku a lovisa hinkwavo lava N’wi kanetaka hi vomu. (2 Vatesalonika 1:6-9) Sathana ni madimona ya yena a va nge he va hambukisi vanhu. Endzhaku ka sweswo, Mfumo wa Xikwembu wu ta tisa mikateko eka vanhu hinkwavo lava titsongahatelaka vulawuri bya yena lebyinene.—Nhlavutelo 20:1-3; 21:3-5.

16. I yini lexi u nga ta va u tlharihile loko wo xi endla?

¹⁶ Leswi makumu ya mafambiselo ya Sathana ma nga le kusuhi ni ku hela, hi fanele hi tivutisa leswi, ‘Xana mina ndzi fanele ndzi endla yini?’ I vutlhari ku hambeta u dyondza leswi engetelekeke hi Yehovha ni leswi a swi languteleke eka hina. (Yohane 17:3) Vana xichudeni lexi hisekelaka ku dyondza Bibele. Titolovete ku hamba u hlangana ni lava navelaka ku endla ku rhandza ka Yehovha. (Vaheveru 10:24, 25) Nghenisa vutivi lebyi engetelekeke lebyi Yehovha Xikwembu a endleke leswaku byi kumiwa hi vanhu emisaveni hinkwayo, u hundzula mahanyelo ya wena loko swi fanerile, leswaku u ta amukeleka eka Xikwembu.—Yakobo 4:8.

17. I yini lexi nga ta endla leswaku ku lovisiwa ka lavo homboloka ku fikela vanhu vo tala va nga ku rindzelanga?

¹⁷ Yesu u profete leswaku vanhu vo tala va ta byi bakanyela le kule vumbhoni bya leswaku hi hanya emasikwini ya makumu. Ku lovisiwa ka lavo biha ku ta ta hi xitshuketa. Ku ta tela vanhu vo tala va nga ku rindzelanga ku fana niloko khamba ri fika nivusiku. (1 Vatesalonika 5:2) Yesu u lemukise a ku: “Hilaha masiku ya Nowa a ma ri hakona, ni masiku ya vukona bya N’wana wa munhu ma ta va tano. Hikuva kukota leswi a va ri xiswona  emasikwini wolawo ya le mahlweni ka ndhambi, va dya, va nwa, vavanuna va teka ni vavasati va hlomisiwa, ku fikela siku leri Nowa a ngheneke ha rona engalaveni; nileswi va nga lemukangiki nchumu ku fikela loko ndhambi yi fika yi va kukula hinkwavo, swi ta va tano ni hi vukona bya N’wana wa munhu.”—Matewu 24:37-39.

18. Hi xihi xilemukiso xa Yesu lexi hi faneleke hi xi tekela enhlokweni?

¹⁸ Hi yona mhaka leyi Yesu a byeleke vayingiseri va yena a ku: “Tivoneleni leswaku timbilu ta n’wina ti nga tshuki ti tshikileriwa hi ku dya ngopfu ni ku nwa ngopfu ni ku vilela hi vutomi, kutani hi xitshuketa siku rero ri mi wela hi xihatla ku fana ni ntlhamu. Hikuva ri ta wela hinkwavo lava tshamaka emisaveni hinkwayo. Kutani, hitekani nkarhi hinkwawo mi endla xikombelo leswaku mi ta humelela loko mi balekela swilo leswi hinkwaswo leswi nga ta humelela, ni ku yima emahlweni ka N’wana wa munhu [mi ri lava amukelekaka].” (Luka 21:34-36) Loko marito ya Yesu ho ma tekela enhlokweni hi ta va hi tlharihile. Ha yini? Hikuva lava amukeriwaka hi Yehovha Xikwembu ni “N’wana wa munhu,” Yesu Kreste, va ni ntshembo wo pona loko mafambiselo ya Sathana ma lovisiwa kutani va hanya hilaha ku nga heriki emisaveni leyintshwa yo tsakisa, leyi nga kwala nyongeni!—Yohane 3:16; 2 Petro 3:13.