1. E iloa pefea ne tatou a mea kolā ka ‵tupu i aso mai mua nei?

KAI onoono aka eiloa koe ki tala i te televise io me fakalogologo koe ki tala fou i te letiō kae mafaufau penei, ‘Ne a mea ka ‵tupu fakamuli ki te lalolagi nei?’ E oko fakapulele sāle mai a fakalavelave. Telā ko se mafai ei o iloa ne tino a mea ka ‵tupu ma taeao. (Iakopo 4:14) Kae e iloa ne Ieova a mea kolā ka ‵tupu i aso mai mua. (Isaia 46:10) Ko leva ne ‵valo mai i tena Muna, ko te Tusi Tapu, a mea ma‵sei kolā ka ‵tupu i ‵tou aso nei, mo mea ‵gali foki kolā ka ‵tupu i aso mai mua nei.

2, 3. Se a te fesili ne fai atu ne soko o Iesu ki a ia, kae ne tali atu pefea a ia ki ei?

² Ne faipati a Iesu Keliso e uiga ki te Malo o te Atua, telā ka fakagata i ei a amioga ma‵sei kae fai ei te lalolagi mo fai se palataiso. (Luka 4:43) E fia iloa ne tino te taimi ka oko mai ei te Malo tenā. Ne fesili atu eiloa a soko o Iesu ki a ia, penei: “Ne a foki a fakailoga e iloa ei tou foki mai mo te gataga o te lalolagi?” (Mataio 24:3) Ne tali atu a Iesu me ko Ieova te Atua fua e iloa tonu ne ia te taimi o te gataga o te lalolagi masei tenei. (Mataio 24:36) Kae ne ‵valo mai ne Iesu a mea kolā e ‵tau o ‵tupu i te lalolagi mai mua faeloa o te taimi e aumai ei ne  te Malo a te filemu mo te tokagamalie tonu ki tino. Ko taunu tonu mai nei a mea kolā ne ‵valo mai ne ia!

³ A koi tuai o iloilo aka ne tatou te fakamaoniga me ko ‵nofo nei tatou i te vaitaimi o te “gataga o te lalolagi,” ke na onoono malie aka tatou ki se taua telā ne seki mafai o matea ne tino katoa. Ne tupu te taua tenā i te lagi kae e aofia tatou i mea kolā ne iku mai i ei.

4, 5. (a) Ne a mea ne ‵tupu i te lagi i te taimi ne fatoā fakasopo aka ei Iesu mo fai te Tupu? (e) E ‵tusa mo te Fakaasiga 12:12, se a te ikuga o te taua telā ne tupu i te lagi?

⁴ Ne fakamatala mai i te suā mataupu o te tusi tenei me ne fai a Iesu Keliso mo fai te Tupu i te lagi i te tausaga ko te 1914. (Faitau te Tanielu 7:13, 14) I te otiga ne fai a Iesu mo fai te Tupu o te Malo, ne kamata ei o fai ne ia a nisi mea. E fai mai te Tusi Tapu, penei: “Ne tau te taua i te lagi. Ko Mikaele [ko te suā igoa o Iesu] mo ana agelu ne taua mo te talako [Satani te Tiapolo] mo ana agelu.” * Ne takavale a Satani mo ana agelu ma‵sei, ko te kau temoni, i te taua tenā kae ne ‵pei ifo i ei mai te lagi ki te lalolagi. Ne fia‵fia a agelu fakamaoni a te Atua me ko ‵galo atu a Satani mo ana temoni. Kae ne seki maua ne tino a te vaegā fiafia tenā. I lō te fai penā, e ‵valo mai penei te Tusi Tapu: “Kae kalofa eiloa i te lalolagi . . . I te Tiapolo ko oti ne fanaifo ki a koulua, ka ko oko eiloa i te kaitaua, me e iloa ne ia ko se leva ona aso i te lalolagi.”—Fakaasiga 12:7, 9, 12.

⁵ Onoono aka la ki mea ne iku mai i te taua i te lagi. Ona ko tena kaitaua, ko fakaoko mai ei ne Satani a fakalavelave ki tino i te lalolagi nei. E pelā mo te mea ka lavea atu ne koe, ko ‵nofo atu nei tatou i te taimi tenā o fakalavelave. Kae ka toetoe fua te taimi tenā—me “ko se leva ona aso.” E iloa foki eiloa ne Satani te mea tenā. E fakasino atu te Tusi Tapu ki te vaitaimi tenei e pelā me ko “aso fakaoti.” (2 Timoteo 3:1) Ko  oko eiloa te fia‵fia o tatou me ko pili o ave keatea ne te Atua te pulega a te Tiapolo ki luga i te lalolagi! Ke na onoono nei tatou ki nisi mea kolā ne ‵valo mai i te Tusi Tapu kae ko ‵tupu eiloa i aso nei. E fakamaoni mai ne mea konei me ko ‵nofo nei tatou i aso fakaoti kae ko pili o fakaoko mai a fakamanuiaga se-gata-mai ki tino kolā e a‵lofa ki a Ieova. Muamua la, ke onoono tatou ki vaega e fa o te fakailoga telā ne fai mai a Iesu me ka fakamailoga ki ei te taimi e ola nei tatou i ei.

6, 7. Ne fakataunu mai pefea i aso nei a pati a Iesu e uiga ki taua mo ogegā mea‵kai?

⁶ “E fai taua te suā fenua ki te suā fenua, mo te suā malo ki te suā malo.” (Mataio 24:7) Ko oti ne ‵mate atu te fia miliona o tino i taua kolā ne ‵tupu i te selau tausaga ko ‵teka atu nei. Ne tusi mai se tino tusitala mua mai Peletania, penei: “A te 20 senitenali ko te ‵toe vaitaimi tatino eiloa i tala mua katoa. . . . Ko te senitenali telā toeitiiti eiloa ko se mānava te faiga o taua kae seāseā ko isi ne nāi taimi ne seki fai ei a taua.” E fai mai se lipoti mai te Worldwatch Institute, penei: “E nofo pelā ki te fakatolu taimi te tokouke o tino ne ‵mate sāle i taua i tausaga talu mai te 1900 i lō taua katoa ne ‵tupu mai te senitenali muamua T.A. ki te 1899.” E silia atu i te toko 100 miliona o tino ne ‵mate atu ona ko  mea ne iku mai i taua talu mai te 1914. Kafai foki loa ko oti ne lagona ne tatou te fanoanoa i te galo atu o se tino pele e tokotasi i te taua, e se mafai eiloa o fakaataata ne tatou te vaegā fanoanoa mo te logo‵mae telā e lagona ne tino ona ko te ‵mate o olotou tino pele kolā e lau i miliona.

⁷ “E oko mai a oge . . . i koga katoa.” (Mataio 24:7) E fai mai a tino sukesuke me ko oti ne gasolo aka te uke o mea‵kai i tausaga e 30 ko ‵teka atu nei. E tiga eiloa te feitu tenā, e tumau eiloa te sē lava o meakai me e se lava a tupe a tino e tokouke mo ‵togi a meakai io me ko laukele ke ‵toki ei olotou lakau. I fenua ma‵tiva, e sili atu i te toko piliona o tino e ola fua i se tālā i aso takitasi io me e mu‵tana ifo foki i ei. E maua te tokoukega o tino konei ne te masaki telā e māfua mai i te fiakai. E fakatāutāu aka ne te Fakapotopotoga o te ‵Tu ‵Ma i te Lalolagi Kātoa me e ‵mate a nisi tama‵liki kolā e silia atu i te toko lima miliona i tausaga katoa ona ko te masaki tenā.

8, 9. Ne a mea e fakaasi mai i ei me ko taunu eiloa te valoaga a Iesu e uiga ki mafuie mo masaki?

⁸ “Ka oko mai a mafuie fakama‵taku.” (Luka 21:11) E ‵tusa mo pati i te U.S. Geological Survey, a te aofaki masani o mafuie e ‵poko sale i tausaga takitasi e nofo ki se 19. E malosi ‵ki a mafuie konei ke fakama‵sei a fale ‵lasi kae mafā‵fa i ei te laukele. Kae ko ‵tupu  faeloa i tausaga katoa a vaegā mafuie kolā e lava te lotou ma‵losi o fakamasei katoatoa a fale ‵lasi. E fakaasi mai i lipoti me ko oti ne ‵mate atu te toko lua miliona o tino i mafuie talu mai te 1900. E fai mai se tusi e tasi penei: “Faitalia eiloa te fanaka ki luga o poto ‵fou, koi ‵mate sāle eiloa a tino e tokouke i ei.”

⁹ “Ka oko mai a . . . masaki i koga katoa.” (Luka 21:11) Faitalia eiloa a poto fakatokitā, e logo‵mae eiloa a tino i masaki masani mo masaki ‵fou. E fai mai te lipoti e tasi me e ‵tusa mo te 20 o masaki—e aofia i ei te tīpī, te malalia, mo te kolela—ko sili atu te lotou lauiloa i tausaga fakamuli nei, kae ko gasolo foki o fui faka‵lei aka a masaki konā mai te fakaaogāga o vailakau. A te ‵tonuga loa, e nofo pelā ki se 30 o masaki ‵fou kolā ko ‵sae aka nei. E seai eiloa se faka‵leiga ki nisi masaki konā kae e ‵mate fua i ei a tino.

10. Ne a uiga e lavea atu ne koe i tino i aso nei kolā ne ‵valo mai i te 2 Timoteo 3:1-5?

¹⁰ I tafa o fakalavelave ‵lasi kolā e ‵tau o ‵tupu i te lalolagi kātoa, ne ‵valo mai foki i te Tusi Tapu me ka fakamailoga a aso fakaoti ki te ‵fuliga o te olaga masani o tino i te lalolagi kātoa. Ne fakamatala mai ne te apositolo ko Paulo a uiga o tino e tokouke. I te Faitau te 2 Timoteo 3:1-5, e fai‵tau tatou, penei: “Ka isi ne  taimi faiga‵ta i aso fakaoti.” Ne fai mai a Paulo me i tino

• ka ma‵natu fakapito

• kaima‵nako

• sē faka‵logo ki olotou mātua

• e ita ki te ‵lei

• e se loto a‵lofa

• e faka‵tupu taua

• e mata kaitaua

• ka sili te lotou fia‵fia ki manakoga o te foitino i lō te Atua

• ka taofi ‵mau fua latou ki faiga matea o te lotou lotu, kae ‵teke ki tena ‵mana

11. E fakamatala mai pefea i te Salamo 92:7 a mea kolā ka ‵tupu ki tino amio ma‵sei?

¹¹ E a, e fai penā a tino i tou fenua? Kāti e penā loa. E isi eiloa ne tino i koga katoa kolā e ma‵sei olotou uiga. E fakaasi mai i ei me ko pili o gasuesue te Atua, me e fai mai te Tusi Tapu, penei: “A tino amio ma‵sei ka lau olaola pelā me ne mouku, latou foki kolā e fai mea ‵se e mafai o mau‵mea; ka ko te lotou ikuga e ‵fulu faka‵ma keatea.”—Salamo 92:7.

12, 13. Ne momea aka pefea te lasi o te ‘malamalama i mea e ‵tupu’ i te taimi tenei o te “gataga o te lalolagi”?

¹² Ko ‵fonu a aso fakaoti konei i  fakalavelave, e pelā eiloa mo te mea ne ‵valo mai i te Tusi Tapu. Kae faitalia eiloa te ‵nofo atu o tatou i te lalolagi tenei e ‵fonu i fakalavelave, e isi eiloa ne mea ‵gali e ‵tupu ki tino kolā e tapuaki atu ki a Ieova.

¹³ Ka “malamalama latou i mea e ‵tupu,” ne ‵valo mai te tusi ko Tanielu i te Tusi Tapu. Ne tupu anafea te mea tenā? I te taimi o “te gataga o te lalolagi.” (Tanielu 12:4) Ko oti ne fesoasoani atu a Ieova ki tino kolā e ma‵nako tonu o tavini atu ki a ia ke momea aka te lotou malamalama i te Tusi Tapu, kae maise eiloa talu mai te 1914. Ne momea aka te lotou loto fakafetai ki muna‵tonu ‵gali e uiga ki te igoa o te Atua mo ana fuafuaga, te taulaga togiola a Iesu Keliso, te tulaga o tino ‵mate, mo te toe‵tuga. E se gata i ei, ko iloa ne tino tapuaki o Ieova a te auala e ‵tau o ola latou i ei ke maua ne latou a mea aogā kae avatu foki i ei a tavaega ki te Atua. Ne maua foki ne latou se mainaga manino e uiga ki mea ka fai ne te Malo o te Atua mo te auala ka faka‵lei aka ei a fakalavelave i te lalolagi nei. Ne a mea e fai nei ne latou ki te iloaga tenei? Ko oko atu ei tatou ki te suā valoaga telā ko fakataunu mai i aso fakaoti konei.

14. Ko pefea te lasi o te talaiatuga o te tala ‵lei o te Malo i aso nei, kae ko oi e talai atu ne latou te mea tenā?

¹⁴ “A te Tala ‵Lei tenei e uiga ki te Malo, e fakamatala atu ki te lalolagi kātoa,” ko muna a Iesu Keliso i tena valoaga e uiga ki te “gataga o te lalolagi.” (Faitau te Mataio 24:3, 14) Ko oti ne talai atu te tala ‵lei o te Malo—ko mea e uiga ki te Malo, mea kolā ka fai ne te Malo, mo te auala e mafai ei o maua ne tatou a fakamanuiaga mai i ei—i te lalolagi kātoa i atufenua e silia atu i te 230 mo ‵gana e silia atu i te 400. Ko talai atu nei mo te loto finafinau ne te fia miliona o Molimau a Ieova a te tala ‵lei o te Malo. E o‵mai latou mai “fenua katoa, matakāiga, tino valevale, [mo] ‵gana.” (Fakaasiga 7:9) E fai ne te kau Molimau a akoga faka-te-Tusi Tapu kolā e sē ‵togi i fale o te fia miliona o tino kolā e fia iloa ne latou a mea e akoako mai i te Tusi Tapu. Ko oko eiloa i te fakaofoofogia o te fakataunuga o te valoaga tenei, ona ko te mea ne ‵valo mai a  Iesu me ka ‘takalia‵lia a tino katoa’ ki Kelisiano ‵tonu!—Luka 21:17.

15. (a) E mata, e talitonu koe me ko ‵nofo atu nei tatou i aso fakaoti, kae kaia? (e) Se a te uiga o te “gataga” ki tino kolā e ‵teke atu ki a Ieova mo tino kolā e ‵lago atu ki te pulega a te Malo o te Atua?

¹⁵ Ona ko te uke o valoaga i te Tusi Tapu ko fakataunu i aso nei, e a, e lotomalie koe me ko ‵nofo nei tatou i aso fakaoti? Kafai ko māea ‵lei te talaiga o te tala ‵lei e ‵tusa loa mo te loto o Ieova, “ko oko mai ei te gataga.” (Mataio 24:14) E fakauiga te “gataga” tenā ki te taimi telā ka ave keatea ei ne te Atua a mea ma‵sei mai te lalolagi nei. Ka fakaaogā ne Ieova a Iesu mo ana agelu ma‵losi ke fakaseai atu a tino kolā e ‵teke atu mo te iloa tonu ki a Ia. (2 Tesalonia 1:6-9) Ka se toe takitaki ‵se ne Satani mo ana temoni a atufenua katoa. Mai tua ifo i ei, ka fakaoko mai ne te Malo o te Atua a fakamanuiaga ki tino katoa kolā e ‵lago atu ki tena pulega amiotonu.—Fakaasiga 20:1-3; 21:3-5.

16. Ne a faifaiga ‵poto e ‵tau o tumau koe i ei?

¹⁶ Ona ko te pili mai o te gataga o te lalolagi a Satani, e ‵tau o fesili ifo tatou, penei, ‘Ne a aku mea e ‵tau o fai?’ Se mea poto ke na tumau eiloa koe i te tauloto ki mea e uke atu e uiga ki a Ieova mo mea kolā e manako a ia ke fai ne tatou. (Ioane 17:3) Ke na fakamaoni koe ki tau sukesukega ki te Tusi Tapu. Ke na kau faeloa koe ki nisi tino kolā e taumafai o fai te loto o Ieova. (Faitau te Epelu 10:24, 25) Ke na taumafai koe ke lasi tou malamalama i fakamatalaga kolā ko oti ne tuku mai ne Ieova te Atua ki tino i te lalolagi kātoa, kae ke na fai a ‵fuliga e ‵tau o fai i tou olaga ko te mea ke talia koe ne te Atua.—Iakopo 4:8.

17. Kaia ka fakapoi atu ei ki te tokoukega o tino a te fakaseaiga o tino ma‵sei?

¹⁷ Ne ‵valo mai ne Iesu me ka se fakatāua ne te tokoukega o tino a fakamaoniga me ko ‵nofo atu nei tatou i aso fakaoti. Ka fakapulele kae fakapoi mai foki te fakaseaiga o tino ma‵sei. E pelā me se tino kaisoa i te po, ka fakapoi atu te mea tenā ki te tokoukega o tino. (Faitau te 1 Tesalonia 5:2) Ne fakailoa mai Iesu, penei: “A te oko mai o te Tama a te Tagata, e pelā mo te mea  ne tupu i aso o Noa. E pelā mo mea ne fai ka koi tuai o poko te lolo. A tino e ‵saga eiloa o ‵kai kae inu, kae fakatau a‵vaga valevale foki, ke oko eiloa ki te aso ne ulu ei a Noa ki loto i tena vaka. Ne seki iloa ne latou a mea ne ‵tupu ke oko ki te pokoga o te lolo telā ne tapea‵pea ei a latou katoa. E penā foki i te taimi e vau ei a te Tama a te Tagata.”—Mataio 24:37-39.

18. Se a te mea ne fakailoa mai ne Iesu kae e ‵tau o ‵saga faka‵lei atu tatou ki ei?

¹⁸ Tela la, ne fai atu a Iesu ki ana tino fakalogo‵logo, penei: “Fakaeteete koutou! Ke mo a ma tō fai ‵kaiga kae ko‵na sāle, io me manava‵se ki mea o te olaga nei, i te mea manafai e fakapoi mai te aso tenā ki a koutou. Me ka vau pelā mo se malei ki tino katoa e ‵nofo i te lalolagi. Tela la, a koutou ke matapula‵pula kae ‵talo sāle, ko te mea ke maua ne koutou te malosi e ‵sao mai ei koutou i mea faiga‵ta katoa ka oko mai, kae ‵tu atu ei foki koutou i mua o te Tama a te Tagata.” (Luka 21:34-36) Se mea tāua ‵ki ke ‵saga faka‵lei atu tatou ki pati konā a Iesu. Kaia? Me i tino kolā e talia ne Ieova te Atua mo “te Tama a te Tagata,” ko Iesu Keliso, ka maua ne latou te fakamoemoega ke ‵sao atu i te gataga o te lalolagi masei tenei a Satani kae ke ola ki te se-gata-mai i te lalolagi fou kae gali telā ko pili ‵ki mai!—Ioane 3:16; 2 Petelu 3:13.