1. ¿Banti ya yal kaʼiytik te bintik ya xkʼot ta pasel ta pajel chaʼbeje?

¿AYBAL ajojkʼoybeyoj aba te bin-utʼil ya xkʼot te jkuxlejaltik ta pajel chaʼbeje? Maʼyuk jtuluk ants winik te ya xjuʼ ya snaʼ te bin ya xkʼot ta pasele (Santiago 4:14). Yan te Jehová ya snaʼ stukel (Isaías 46:10). Ta namey kʼinal yalojbeyix skʼoplal ta Biblia-a te bintik chopol ya xkʼot ta pasel ta kʼajkʼal ini, jaʼukmeto jaʼnix jich albil jilel skʼoplal yuʼun te bintik tʼujbil ya xkʼot ta pasel ta pajel chaʼbeje.

2, 3. ¿Bin jojkʼoyel la yichʼ pasbeyel te Jesús yuʼun te jnopojeletik yuʼune? ¿Bin sujtib la yakʼ te Jesuse?

² Te Jesús la yalbey skʼoplal ta swenta te Ajwalinel yuʼun te Diose, jaʼme ya slajin spisil te chopolile sok ya spas ta nichimal kʼinal te Balumilale (Lucas 4:43). Te ants winiketik te la yaʼiyik stojol te bintik la scholbey skʼoplal te Jesuse, la skʼan snaʼik te bin-ora ya xtal te Ajwalinel-abi. Jich te jnopojeletik yuʼune la sjojkʼoybeyik: «[¿]Bin señail te kʼalal liʼ ayatix-ae sok te jaʼix-a te slajibal te bintik swenta balumilale?» (Mateo 24:3, TNM). Te Jesús la yal te machʼanax ya snaʼ te bin-ora ya xtal te slajibal te bintik swenta balumilale, jaʼ  te Jehová Diose (Mateo 24:36). Jaʼukmeto te Jesús la yalbey jilel skʼoplal te bin nail ya xkʼot ta pasel te kʼalal ya yichʼ tal lamalkʼinal te Ajwalinele. Spisil ini yakix ta kʼoel ta pasel.

³ Jaʼukmeto te bin nail ya kilbeytik skʼoplale jaʼ te guerra kʼot ta pasel te maʼyuk jtuluk ants winik la yile. Ta patil jaʼ ya kilbeytik skʼoplal te bintik ya yakʼ ta ilel te yakotikix ta kuxinel ta «slajibal te bintik swenta balumilale». Te guerra-abi kʼot ta pasel ta chʼulchan te banti ayik te espirituetike, te jaʼnix jich ya yakʼ jwokoltik-euke.

4, 5. 1) ¿Bin kʼot ta pasel ta chʼulchan te kʼalal mato ayuk bayal tiempo yochel ta mantalteswanej-a te Jesuse? 2) Ta swenta te bin ya yal te Apocalipsis 12:12, ¿bin chiknaj ta swenta te guerra te ayin ta chʼulchane?

⁴ Ta schanebal kapitulo la kilbeytik skʼoplal te och ta ajwalil ta chʼulchan te Jesucristo ta yaʼbilal 1914 (kʼopona te sjun Daniel 7:13, 14). Maba kʼax bayal kʼajkʼal te jajch ta aʼtele. Te Biblia jich ya yal: «Hahch guerra ta chʼulchan: te Miguel [te yan sbiil yichʼoj te Jesús] soc te chʼul aʼbatetic yuʼun la stsal sbahic soc te dragón. Te dragón [Satanás] soc te aʼbatetic yuʼun la yaʼbeyic guerra». * Te Pukuj sok te chopol espirituetike maba juʼ yuʼunik tsalaw jich yuʼun la yichʼik chʼojel koel tal ta Balumilal. Te chʼul-abatetik te jun yoʼtan ayik ta stojol te Diose tseʼelnax yoʼtanik yuʼun te maba ayinix ta chʼulchan te Satanás sok te chopol espirituetike. Jaʼukmeto maba ya staik tseʼel oʼtanil stukel te ants winiketike, melel jich ya yal te Bibliae: «¡Pero ay me swocolic te machʼatic nahinemic ta bahlumilal [...]! Como te pucuje, soc bayel yilimba cohemix tal ta atojolic, yuʼun ya snaʼ te nopol ya xlaj ora yuʼun» (Apocalipsis 12:7, 9, 12).

⁵ Te bin kʼot ta pasel ta swenta te guerra ini, te Pukuje  ay bayal slab yoʼtan sok ya yakʼbey bayal swokol te machʼatik nainemik ta Balumilale. Jich bitʼil te ya kiltik baele, ta ora ini yakotikixme ta kuxinel ta yorail te bintik chujkʼultik sbae. Jaʼukmeto maba ya xjalaj bael, melel nopol ya xlajix yorail, jaʼ ini ya snaʼ te Satanase. Te tiempo-abi jaʼme te «slajibal cʼahcʼal» ya yalbey skʼoplal te Bibliae (2 Timoteo 3:1). ¡Kʼax bayal ya yakʼ sbujtsʼ koʼtantik te bitʼil nopol ya slajinix Dios spisil te bintik yak ta spasel te Pukuj liʼ ta Balumilale! Akʼa kiltik chaʼoxchajpuk te bintik albil jilel skʼoplal ta Biblia te jich yak ta kʼoel ta pasel ta ora ini. Te bintik yak ta kʼoel ta pasele ya yakʼ ta ilel te yakotikix ta kuxinel ta slajibal kʼajkʼal soknix ta swenta te Ajwalinele nopol ya xbajtʼ smulanik te utsilaletik te machʼatik kʼux ta yoʼtanik te Jehová. Ta sbabial, akʼa kilbeytik chanchajp señail te jaʼ ya yakʼ ta ilel te kuxulotikix ta tiempo te la yal jilel te Jesuse.

6, 7. ¿Bin-utʼil yak ta kʼoel ta pasel ta kʼajkʼal ini te bintik la yal jilel te Jesús ta swenta te guerraetik sok te wiʼnale?

⁶ «Ya[me] xhahch scontrahin sbahic nacionetic, soc ya scontrahin sbahic te jujuchahp banti scuentahinejic.» (Mateo 24:7.) Te slajibal tal cien jaʼbile,  bayal miyon ta tul ants winiketik te lajemik ta skaj te guerraetike. Jtul winik ta Gran Bretaña jich la stsʼibay: «Ta yaʼbilal 1901 kʼalalto ta yaʼbilal 2000 kʼax bayal mal chʼichʼ. [...] Te jayeb jaʼbil kʼax-abi jteb ma spisiluk-ora ayin bayal guerra, melel jaʼ jtebnax te tiempo te maba jajchkʼope». Ta jun buelta te Instituto Worldwatch jich la yal: «Ta swenta te guerraetik te kʼax ta yaʼbilal 1901 kʼalalto ta yaʼbilal 2000, te jayeb machʼatik lajik-abi oxebxan buelta yajtalul kʼot-a te bitʼil te guerraetik kʼax ta skʼajkʼalel te Jesús kʼalalto ta yaʼbilal 1899». Kʼalalto ta yaʼbilal 1914 kʼaxemto ta cien miyon ta tul ants winiketik te lajemik ta skaj te guerraetike. Ta skaj-abi ay bayal ta tul ants winiketik te ay machʼatik lajem yuʼunike. Ayniwan jich kʼaxem ta atojol te bintik mel-oʼtantik sba ini.

⁷ «Ya[me] xtal wiʼnal.» (Mateo 24:7.) Te pʼijil winiketik ya yalik te aylaj bayal weʼelil ta ora ini, malaj spaj te bitʼil te treinta jaʼbil tale. Jaʼukmeto maʼyuk lek te weʼelile, melel ay bayal ants winiketik te maʼyuk skʼinalik te banti ya xjuʼ ya stsʼumbajike sok maʼyuk stakʼinik swenta ya smanik te sweʼelike. Jteb ma spisiluk te ants winiketik ayik ta wiʼnal spisil-ora. Te Organización Mundial de la Salud ya yal te ay kʼaxem joʼeb miyon ta tul alaletik te ya xlajik ta jujun jaʼbil ta skaj te wiʼnale.

8, 9. Ta swenta te bintik la yal jilel te Jesús yuʼun te tulan nijkʼel sok te bayal ta chajp chamele, ¿bin ya yakʼ ta ilel te jich yak kʼoel ta pasele?

 ⁸ «Ya[me] xtal tulan nihquel.» (Lucas 21:11.) Te Servicio Geológico de Estados Unidos ya yal te ya xkʼax balunlajuneb tulan nijkʼel ta jujun jaʼbil te ya xjuʼ ya sjin mukʼul naetik sok ya xjuʼ ya sjamtiklan te lume. Ta jujun jaʼbil ay kʼaxemik tulan nijkʼel te sjintiklanoj jilel mukʼul naetik. Ay junetik te banti ya yalbey skʼoplal te kʼalalto ta yaʼbilal 1900 kʼaxemto ta cheb miyon ta tul ants winiketik te lajemik ta skaj te tulan nijkʼele. Soknix ay yan jun te jich ya yalbey skʼoplale: «Manchukme ay bayal bintik spasoj te tecnología ta swenta te tulan nijkʼele, aynanix bayal machʼatik ya xlajik-a».

⁹ «Ya[me] xtal [...] tulan chamel ta bayuc.» (Lucas 21:11.) Manchukme bayal lekuben yuʼunik ta pasel te poxetike, yananix stsakotik chamel-a te ants winiketike, jich bitʼil te bayal ta chajp chamel te namey chiknajemikixe soknix te chiknajeliktoe. Ay junetik ya yal te aylaj jtab ta chajp chamel te naʼbilikix sba ta leke, jich bitʼil te sak oʼbal, paludismo sok te cólera soknix yantikxan chamel te mato tabiluk lek spoxile. Jaʼnix jich ay chiknajelikto treinta ta chajp chamel, ay chaʼoxchajp te ya xmilawan, melel mato ayuk spoxil ta ora ini.

10. ¿Bintik albil jilel skʼoplal ta 2 Timoteo 3:1-5 te jich stalel ya awil te ants winiketik ta kʼajkʼal ini?

¹⁰ Te Biblia ma jaʼuknax la yalbey skʼoplal te ay bintik ya xkʼot ta pasel ta swolol Balumilal ta slajibal te kʼajkʼale, jaʼnix jich la yal te ya xjelon skuxlejal te ants winiketike. Te jpuk-kʼop Pablo la yal te bintik yilel stalel ya yakʼ ta ilel te ants winiketike. Jaʼ yuʼun jich la yal: «Ta slajibal cʼahcʼal bahel ya xtal yorahil wocol» (kʼopona te 2 Timoteo 3:1-5). Akʼa kiltik chaʼoxchajpuk te taleliletik te la yalbey skʼoplal te Pabloe:

• ay machʼatik te kʼux ya yaʼiy sbaik ta stukelik

• xbikʼet ta yoʼtanik takʼin

• ya skʼaxuntaybeyik smantal smeʼ statik

• ma snaʼik yalel wokol

• maʼyuk skʼuxul yoʼtanik

• ma snaʼ skomel sbaik

• j-utsʼinwanejetik

• kʼux ta yoʼtanik te bintik mulantik sbae, ma jaʼuk te Diose

• stojil yakik ta schʼuunel Dios yilel, jaʼukmeto ma xchiknaj ta ilel ta skuxlejalik

11. ¿Bin ya yal te Salmo 92:7 te ya xkʼot ta pasel ta stojol te machʼatik chopolike?

 ¹¹ ¿Jichbalix stalel te ants winiketik ta alumale? Jichniwan. Bayuk ya xbootik ay machʼatik jich stalelik-abi. Jaʼ ini ya yakʼ ta ilel te ay bin nopol ya spas te Diose, melel jich ya yal te Biblia: «Te cʼalal ya xchʼihyic te machʼatic chopolic hich te bin utʼil haʼmal, soc te ya xnichinic spisil machʼatic ya spasic bin chopol, ya me xlajic sbahtel qʼuinal» (Salmo 92:7).

12, 13. ¿Bintik ya yakʼ ta ilel te bitʼil yak ta pʼolel te bintik ay ta naʼel ta «yorahil slajibal» kʼajkʼale?

¹² Ta slajibal kʼajkʼal ay bayal wokolil, jich bitʼil albil jilel skʼoplal ta Biblia. Jaʼukmeto, ta swenta te j-abatetik yuʼun te Jehovae ayme chaʼoxchajp bintik lek yakik ta spasel.

¹³ «Ya[me] xpʼohl te bintic ay ta naʼel», jich tsʼibaybil jilel skʼoplal ta sjun Daniel. ¿Bin-ora ya xkʼot ta pasel ini? Jaʼto kʼalal ta «yorahil slajibal» kʼajkʼal (Daniel 12:4). Kʼalalto ta yaʼbilal 1914, te Jehová skoltayoj te machʼatik ya skʼan ya x-abatinik ta stojol, yuʼun jich ya snaʼbeyikxan lek swentail te bintik smelelil ay ta Bibliae. Jich bitʼil ta swenta te sbiile, te skʼanojel yoʼtane, te bitʼil la yakʼ sba ta lajel te Jesucristoe, te bitʼil ayik te machʼatik lajemikixe sok ta swenta te chaʼkuxajele. Te j-abatetik yuʼun te Jehová snopojikix te bin-utʼil ya skʼan lek ya x-ayin skuxlejalik yuʼun jich ya yalbeyik yutsil skʼoplal-a te Diose. Jaʼnix jich kʼoemxan lek ta yoʼtanik bin-a te Ajwalinel yuʼun te Diose sok te bin-utʼil ya slekubtes te Balumilale. ¿Bin ya spasik te j-abatetik yuʼun Dios ta swenta te bintik snaʼojbeyikix skʼoplale? Akʼa kilbeytik te sujtibe.

14. ¿Bantito yak ta pukel ta alel te lek yachʼil kʼop ta swenta te Ajwalinel yuʼun te Diose? ¿Machʼatik te jich yakik ta spasele?

¹⁴ «Ya me xpuhc ta halel ta swohlol bahlumilal scʼoblal  te lec yachʼil cʼop yuʼun te cuentahinel yuʼun Dios», jich la yal te Jesucristo te kʼalal la yalbey jilel skʼoplal ta swenta te «slajibal te bintik swenta balumilale» (kʼopona te sjun Mateo 24:3, TNM; 24:14). Ta bayuk yak ta pukel te lek yachʼil kʼop ta swenta te Ajwalinele, jich bitʼil te bin ya skʼan ya yal te Ajwalinele sok te bin ya xbajtʼ spase soknix te bin-utʼil ya jtatik te utsilaletik ya yakʼe. Jaʼ ini yak ta pukel ta alel kʼaxem ta 230 nasionetik sok bayal cien ta chajp kʼopiletik. Bayal miyon ta tul testigoetik yuʼun Jehová te talemik «ta spisil ta chahp nacionetic, tsʼumbaliletic, pueblohetic soc cʼopiletic» ya scholik sok stseʼelil yoʼtanik te lek yachʼil kʼop yuʼun te Ajwalinele (Apocalipsis 7:9). Jaʼnix jich ya snojptesik bayal miyon ta tul ants winiketik te ya skʼan ya snaʼik te bin ya yakʼ ta nopel ta smelelil te Bibliae, jaʼ-abi ma tojbiluk. Ta melel chajpnax ta aʼiyel te bitʼil yak ta kʼoel ta pasel te bin albil jilel skʼoplal ini sok chajptoxan ya kaʼiytik-a te bitʼil te Jesús la yal ta swenta te smelelil jchʼuunjeletik te ya yichʼik pʼajel ta swenta te sbiile (Lucas 21:17).

15. 1) ¿Yakotikixbal ta kuxinel ta slajibal kʼajkʼal sok bin yuʼun te jich ya awale? 2) Ta yorail te slajibale, ¿bin ya staik te machʼatik ya skontrainik te Jehová sok te machʼatik ya yakʼ sbaik ta wentainel yuʼun te Ajwalinel yuʼune?

¹⁵ Jich bitʼil te yakix ta kʼoel ta pasel bayal ta chajp te bintik albil jilel skʼoplal ta Bibliae, ¿mabal jichuk ya awil te yakotikix ta kuxinel ta slajibal kʼajkʼale? Yame yichʼ pukel ta alel te lek yachʼil kʼop jaʼto te banti kʼalal ya skʼan yoʼtan stukel te Jehovae, ta patil yame xtal «te slajibale» (Mateo 24:14, Tsʼihbaybil sChʼulcʼop jTatic Dios ta tseltal). «Te slajibale» jaʼme ya skʼan ya yal te kʼalal ya sta yorail te ya slajin Dios te chopolil ta Balumilale. Ta swenta te Jesuse sok te chʼul-abatetik te ay yuʼelike, yame slajin spisil te ants winiketik te ya xkontrainotik yuʼune (2 Tesalonicenses 1:6-9).  Te Satanás sok te chopol espirituetik yuʼune maba ya sloʼlayikix te nasionetike. Ta patil, yame yichʼ tal bayal utsilal te Ajwalinel yuʼun te Dios ta swenta te machʼatik jun yoʼtan ya yakʼ sbaik ta wentainel yuʼune (Apocalipsis 20:1-3; 21:3-5).

16. ¿Bin-a te lek ya skʼan ya jpastike?

¹⁶ Jich bitʼil nopolix te slajibal te balumilal yuʼun te Satanase, yame skʼan ya jojkʼoybey jbatik ta jujuntul: «¿Bin-a te ya skʼan baemuk koʼtan ta spasele?». Te bin lekxan ya skʼan ya jpastike jaʼ te yakuk jnopilantikxan ta swenta te Jehová sok te bin ya skʼanbotike (Juan 17:3). Nopa sok spisil awoʼtan te bin ya yal te Bibliae sok akʼbeya yipal. Kʼaytesa aba te yakuk xbaat ta tsoblejetik yuʼun te machʼatik ya spasik tulan ta spasel te skʼanojel yoʼtan te Jehovae (kʼopona te sjun Hebreos 10:24, 25). Naʼbeyaxan sba te Jehová Dios ta swenta te sKʼope sok pasa tulan ta sjeltayel akuxlejal yuʼun jich lek ya yilat-a (Santiago 4:8).

17. ¿Bin yuʼun te chʼayemnax yoʼtanik-a te ants winiketik te kʼalal ya xtal te slajibal chopol ants winiketike?

¹⁷ Te Jesús la yal jilel te jteb ma spisiluk te ants winiketik te malaj xyichʼik ta mukʼ te bintik yak ta kʼoel ta pasel te ya yakʼ ta ilel te yakotikix ta kuxinel ta slajibal kʼajkʼal. Te slajibal te chopol ants winiketike oranaxme ya xjul sok mame ayuk machʼa yak ta smaliyel-a soknix chʼayem yoʼtanik–a te kʼalal ya xjulik ta taele, jich bitʼil ya x-och jtul j-elekʼ ta ajkʼabal (kʼopona te 1 Tesalonicenses 5:2). Te Jesús jich jamal la yal: «Hich te bin utʼil ta yorahil Noé, hich nix ay ta yorahil ya xtal te Nichʼanil ay ta scuenta winic. Como te bin ora ma to xtal a te puhlel, yacalic ta weʼel uchʼel, yacalic ta nuhpunel soc yac yacʼbelic nuhpunel a, ha to cʼalal och ta barco te Noé, ma ba la snaʼic ha to cʼalal tal te puhlel soc spisilic lajinotic yuʼun, hich ya xtal te Nichʼanil ay ta scuenta winic» (Mateo 24:37-39).

18. ¿Bin-a te jamal la yalbey jilel skʼoplal te Jesús te ya skʼan ya kichʼtik ta mukʼe?

 ¹⁸ Te Jesús jamal jich la yal jilel: «Tsahtaya abahic te manchuc ya xbicʼtaj awoʼtanic yuʼun [...], yacubel soc snaʼulanel bin utʼil ya xcuxajex, yuʼun ya xan awilic cʼohtix yorahil, como hich ya xtal te bin utʼil yaquil ta stojol spisil machʼatic nahinemic ta swohlol bahlumilal. Ha yuʼun wihcʼa me asitic, cʼoponahic Dios spisil ora scuenta yuʼun ma ba ya xcʼoht ta acuentahic spisil te bintic ya xcʼoht ta pasel, soc yuʼun hich ya xhuʼ yac atehcʼan abahic ta stojol [ya skʼan ya yal te lek ya yilotik] te Nichʼanil ay ta scuenta winic» (Lucas 21:34-36). Yame skʼan te ya kichʼtik ta mukʼ te bin la yal jilel te Jesuse, melel te machʼatik lek ilbilik yuʼun te Jehová soknix te «Nichʼanil ay ta scuenta winic», te Jesucristoe, yame xjuʼ ya sta skolelik te kʼalal ya yichʼ lajinel te binitik swentainoj te Satanase. Soknix yame xjuʼ xkuxinik sbajtʼel kʼinal ta tʼujbil yachʼil balumilal te nopol ayixe (Juan 3:16; 2 Pedro 3:13).