KAPITE HIVA
’E Tou Mā’u’uli Koa ’i “Te ’u ’Aho Fakamuli”?
Koteā te ’u me’a ’aē ne’e fakakikite ’i te Tohi-Tapu ’o ’uhiga mo totatou temi?
Koteā ’aē ’e ’ui ’i te Folafola ’a te ’Atua ’o ’uhiga mo te aga ’a te haha’i ’i “te ’u ’aho fakamuli”?
Koteā te ’u me’a lelei ’aē ’e fakakikite ’i te Tohi-Tapu ’o ’uhiga mo “te ’u ’aho fakamuli”?
’I TAKOTOU sio pea mo logo ’i te televisio ki te ’u tala logo, ’e mole koutou fe’eke’aki koa, ‘Pe’e koteā ’apē te me’a ’aē ka hoko anai ki te malamanei?’ ’E mole feala ki he tagata ke ina tala fakatomu’a te ’u tu’utāmaki ’aē ka hoko anai ’i te ka ha’u, he’e hoko fakafokifā ia. (Sakopo 4:14) Kae ko Sehova ’e ina ’ilo’i te ’u me’a ’aē ka hoko anai ’i te ka ha’u. (Isaia 46:10) Talu mai fualoa, ne’e fakakikite ’i te Tohi-Tapu te ’u me’a kovi ’aē ’e lolotoga hoko nei ’i totatou temi pea mo te ’u me’a taulekaleka ’aē ka hoko anai ’i te ka ha’u.
2 Ne’e talanoa ia Sesu Kilisito ’o ’uhiga mo te Pule’aga ’o te ’Atua, ’aē ka ina fakagata anai ia te agakovi pea mo fakatu’u anai ia te palatiso ’i te kele. (Luka 4:43) Ne’e fia ’ilo’i e te haha’i pe’e ko ’afea ’aē ka fakatu’u ai anai te Pule’aga ’aia. Koia ne’e fehu’i ai e te ’u tisipulo ’a Sesu kiā te ia: “Koteā anai te faka’iloga ’o tau ’i henī pea mo te faka’osi ’o te tu’u ’o te ’u fa’ahiga me’a ’aenī?” (Mateo 24:3, MN) Pea ne’e tali age e Sesu, ’e ko Sehova ’Atua tokotahi pe ’aē ’e ina ’ilo’i lelei te ’aho tonu ’aē ka faka’auha ai anai te tu’u ’o te ’u fa’ahiga me’a ’aenī. (Mateo 24:36) Kae logola tana mole fakahā fakahagatonu age te temi faka’osi totonu, ne’e ’ui age e Sesu kiā nātou, ’e hoko anai te ’u me’a ’i te kele ’i mu’a ’o te fakatu’u e te Pule’aga ia te tokalelei mo’oni pea mo te fīmālie ’i te malamanei. Pea ko te ’u me’a ’aia ’e lolotoga hoko nei!
3 ’I mu’a ’o hatatou vaka’i ia te ’u fakamo’oni ’e tou lolotoga mā’u’uli nei ’i “te faka’osi ’o te tu’u ’o te ’u fa’ahiga me’a ’aenī,” tou vaka’i fakanounou mu’a te tau ne’e mole lava sio kiai te tagata. Ko te tau ’aia ne’e hoko ’i te potu fakapulipuli ’o te lagi, pea ko tona iku’aga ’e malave ki totatou ma’uli.
KO TE TAU ’I TE LAGI
4 ’I te kapite kua hili ’o te tohi ’aenī, ne’e talanoa ai ’o ’uhiga mo Sesu Kilisito kua fakanofo Hau ’i te lagi talu mai te ta’u 1914. (Taniela 7:13, 14) Mole fa’a fualoa kiai, pea fakahoko e Sesu ia tona tu’ulaga faka hau. ’E ’ui ’i te Tohi-Tapu: “Ne’e hoko te tau ’i te lagi. Ko Mikaele [te tahi higoa ne’e foaki age kiā Sesu] mo tana kau ’āselo ne’e nātou tau’i te talakone [ia Satana te Tevolo], pea ne’e tau te talakone mo tana kau ’āselo.”* Ne’e mole mālo ia Satana mo tana kau ’āselo agakovi ’i te tau ’aia, koia ne’e lī ifo ai leva nātou mai te lagi ki te kele. Pea ne’e fakafiafia te ’u foha fakalaumālie agatonu ’a te ’Atua ’i te temi ’aē ne’e lī ifo ai ia Satana pea mo tana kau temonio ki te kele. Kae ’e mole fakafiafia anai te malamanei ohage ko te kau ’āselo agatonu ’i te lagi, kote’uhi ne’e fakakikite fēnei ’i te Tohi-Tapu: “Mala’ia ki te kele… he kua hifo ifo atu te Tevolo kiā koutou, mo tona ’ita lahi, he kua ina ’ilo’i kua nounou tona temi.”—Apokalipesi 12:7, 9, 12, MN.
5 Koutou fakatokaga’i te iku’aga ’o te tau ’aia ne’e hoko ’i te lagi. ’I te ’ita lahi ’a Satana, ne’e ina fakatupu te ’u mala’ia ki te haha’i ’o te kele. Hoki tou vaka’i anai ki muli age, ’e tou lolotoga mā’u’uli nei ’i te temi ’aē ’e hoko ai te ’u mala’ia ’aia. Kae ko te mala’ia ’aia ’e mole loaloaga anai—he’e ’ui ’e “kua nounou tona temi.” ’E ’ilo’i e Satana kua nounou tona temi. Pea ’e ’ui ’i te Tohi-Tapu ko te temi ’aia ’e ko “te ’u ’aho fakamuli.” (2 Timoteo 3:1, MN) Ko he toe fiafia ’e tou ma’u ’i tatatou ’ilo’i kua vave fakagata e te ’Atua te ’u fakahala ’a te Tevolo ’aē ki te kele! Tou vaka’i age mu’a te ’u me’a ’aē ne’e fakakikite ’i te Tohi-Tapu pea ’e lolotoga hoko nei. ’E ko te ’u fakamo’oni ’aia ’e tou mā’u’uli nei ’i te ’u ’aho fakamuli, pea ko te Pule’aga ’o te ’Atua kua ina vave foaki mai te ’u tapuakina kiā nātou ’aē ’e ’o’ofa kiā Sehova. ’Uluaki, tou vaka’i mu’a te ’u agaaga e fā ’o te faka’iloga ’aē ne’e tala e Sesu ’e hoko anai ’i totatou temi.
KO TE ’U ME’A FAKAMATAKU ’E HOKO ’I TE ’U AHO FAKAMULI
6“E malaga ake anai te puleaga o fakafehagai ki te puleaga, mo te puleagahau o fakafehagai ki te puleagahau.” (Mateo 24:7) ’I te sēkulō ’aenī kua hili, ne’e mamate ai te toko lau’i miliona haha’i ’i te ’u tau ’aē ne’e hoko. Ne’e ’ui fēnei e te tagata fai hisitolia Pilitania: “Ko te 20 sēkulō ne’e ko te sēkulō ’aē ne’e lahi tāfito ai te kau mātea ’i te hisitolia ’o te tagata…. Ne’e ko te sēkulō ne’e hoko putuputu ai te ’u tau, he’e ’i te ’u potu fuli ’o te kele ne’e ’i ai tu’uma’u te ’u tau, pea ko te ’u ki’i temi nounou pe ia ’aē ne’e mole hoko ai he tau.” ’E ’ui fēnei ’i te Worldwatch Institute: “Ne’e lahi ’aupito age te haha’i ’aē ne’e mamate ’i te ’u tau ’o te 20 sēkulō, ’i te haha’i ’aē ne’e mamate ’i te ’u tau ’aē ne’e hoko ’i te ’uluaki sēkulō ’o totatou temi ’o a’u mai ki te ta’u 1899.” Talu mai te ta’u 1914, ne’e mamate te lau’i 100 miliona haha’i tupu ’i te ’u tau. Ko te ’u lau’i miliona haha’i ’e nātou mā’u’uli mamahi pea mo faka’ofa’ofa kote’uhi kua mate tanatou ’u haha’i ’i te tau. Lagi kua hoko pe la kiā koutou he ’alu’aga feiā.
7“E i ai anai he u hoge.” (Mateo 24:7) ’E ’ui e te haha’i ’aē ’e nātou fai te ’u kumi, logola ko te me’a kai kua lahi ’aupito ’i te ’u ta’u e 30 ’aenī kua hili, kae ko te hoge ’e kei hoko hoholo pe ia, he’e tokolahi te haha’i ’e mole lahi tanatou falā mo’o totogi ’aki hanatou me’a kai, pe’e mole nātou ma’u honatou kele mo’o to magisi ai. ’I te ’u fenua māsisiva, ’e fakalaka ’i te 1 miliale te haha’i ’aē ’e nātou mā’u’uli ’i te ’aho fuli ’aki pe te fo’i falā e 120 pe’e veliveli age pe la. Tokolahi ’i te haha’i ’aia ’e nātou mā’u’uli pakupaku. Ko te Kautahi Faka Malamanei Ki Te Ma’uli Haohaoa, ’e ina fakafuafua ’e mamate ’i te ta’u fuli ia te toko nima miliona tamaliki ’uhi pe ko te pakupaku.
8“E i ai anai he u mafuike lalahi.” (Luka 21:11) ’E ’ui e te kautahi ’aē ko te U.S. Geological Survey, talu mai te ta’u 1990, ne’e fakafuafua ’e hoko ’i te ta’u fuli te ’u mafuike e 17 ’e mālohi fe’auga mo’o faka mafa’afa’a te ’u falefata lalahi pea mo te kele. Pea ne’e fakafuafua ne’e hoko ’i te ta’u fuli, te ’u mafuike ne’e mālohi fe’auga mo’o maumau’i kātoa te ’u falefata lalahi. ’E ’ui fēnei ’i te tahi nusipepa: “ ’I te ’u ta’u e 100 kua hili, ne’e lau ko te toko 600 000 haha’i tupu ne’e mamate ’i te ’u mafuike, pea ko te ’u me’a fo’ou ’aē ne’e fa’u e te tagata mo’o puipui ia te haha’i ’i te ’u mafuike, ne’e nātou fakasi’isi’i veliveli pe te kaugamālie ’o te kau mātea.”
9“E i ai anai…he u [ta’i mahaki].” (Luka 21:11) Logola te ’u faito’o fo’ou faka tōketā, kae ’e kei hoko pe ki te malamanei te ’u mahaki ’āfea pea mo te ’u mahaki fo’ou. ’E ’ui ’i te nusipepa ko te ’u mahaki e 20 kua tou māhani kiai—ohage la ko te tuberculose, te malaria, pea mo te choléra—ne’e ma’u e te tokolahi ’i te ’u ta’u e hogofulu ’aenī kua hili, pea ko ’ihi mahaki kua fakaha’u ’o faigata’a tona faito’o ’aki he ’u me’a faito’o. Ei, kua ma’u te ’u mahaki fo’ou e 30. Pea ’e mole he’eki ma’u he ’u me’a faito’o ki te ’u mahaki fuli ’aia, pea ’e feala ki te haha’i ke nātou mamate ai.
TE ’U AGAAGA ’O TE HAHA’I ’I TE ’U ’AHO FAKAMULI
10 ’O hilifaki ki te ’u me’a fakamataku ’aē ’e hoko ’i te malamanei, ne’e fakakikite ’i te Tohi-Tapu ’i te ’u ’aho fakamuli ’e fetogi anai te ’u agaaga ’a te haha’i. Ne’e fakamatalatala e te ’apositolo ko Paulo ia te ’u agaaga ’a te haha’i ’aia. Iā 2 Timoteo 3:1-5 (MN), ’e tou lau fēnei: “ ’I te ’u ’aho fakamuli ’e ’i ai anai te ’u temi ma’uhiga ’aupito mo faigata’a.” Mo’o fakanounou te manatu ’a Paulo, ne’e ina ’ui ko te haha’i ’e nātou
- kaume’a pe anai mo nātou totonu
- kaume’a mo te pa’aga
- talagata’a ki te ’u mātu’a
- he’e agatonu
- he’e’ofa
- he’e fakatātā’ofi
- fekai
- kaume’a mo te ’u fakafiafia kae mole kaume’a mo te ’Atua
- ’e hage ’e nātou pipiki ki te ’Atua, kae nātou lītu’a ki tona mālohi
11 ’E koutou sisio koa ki ni haha’i ’e agaaga feiā? Ei. ’I te ’u potu fuli ’o te kele, ’e lahi te haha’i ’e nātou ma’u te ’u agaaga ’aia. ’E hā ’aki mai ai ia te temi ’aē kua vave haga ai te ’Atua ’o faka’auha nātou, he’e ’ui fēnei ’i te Tohi-Tapu: “’E homo ake te kau agakovi ohage ko te vao pea ’e mātala ia nātou fuli ’aē ’e nātou fai te me’a ’aē ’e kovi, ke faka’auha nātou ’o talu ai.”—Pesalemo 92:7.
TE ’U TAPUAKINA
12 Ohage ko tona fakakikite ’i te Tohi-Tapu, ’e hoko mo’oni te ’u mala’ia ’i te ’u ’aho fakamuli. Kae logola te maveuveu ’o te mālama ’aenī, ’e ma’u te ’u tapuakina e te kau atolasio ’a Sehova.
13 Ne’e fakakikite fēnei ’i te tohi ’o Taniela: “Ko te ’atamai mālama mo’oni ’e mahu anai.” ’E hoko anai te me’a ’aia ’i te temi fea? ’E ’ui ’i te tohi ’o Taniela ’i te lolotoga ’o “te temi faka’osi.” (Taniela 12:4) Tāfito talu mai te ta’u 1914, ne’e foaki lahi e Sehova ia te mahino faka Tohi-Tapu kiā nātou ’aē ’e nātou fia tauhi mo’oni kiā te ia. Ne’e tuputupu ia tanatou mahino ’aē ki te ’u mo’oni faka Tohi-Tapu ’o ’uhiga mo te huafa ’o te ’Atua pea mo tana fakatu’utu’u, mo te sākilifisio faitotogi ’o Sesu Kilisito, mo te ’alu’aga ’o te kau mate, pea mo te fakatu’uake. Tahi ’aē me’a, ne’e ako e te kau atolasio ’a Sehova te mulimuli ki te fa’ahiga ma’uli ’aē ’e nātou fīmālie ai pea mo fakavikiviki ai ki te ’Atua. Kua toe lahi age tanatou mahino ki te gāue ’a te Pule’aga ’o te ’Atua, pea mo te ’u fakatu’utu’u ’aē mo’o fakatokatoka te ’u fihifihia ’o te kele. ’E nātou faka’aoga’i feafea’i ia te ’atamai mālama ’aia? Mo’o tali kiai, ’e tou vaka’i anai te tahi lea faka polofeta ’e lolotoga hoko nei ’i te ’u ’aho fakamuli.
14 ’I tana lea faka polofeta ’o ’uhiga mo “te faka’osi ’o te tu’u ’o te ’u fa’ahiga me’a ’aenī,” ne’e ’ui e Sesu Kilisito ’i tana lea faka polofeta, “ko te logo lelei ’aenī ’o te pule’aga ’e faka mafola anai ’i te kele kātoa.” (Mateo 24:3, 14, MN) ’I te ’u potu fuli ’o te kele, ne’e faka mafola ’i te ’u fenua e 230 ia lea e 400 tupu ia te logo lelei ’o te Pule’aga—te ’uhiga ’o te Pule’aga ’aia, te ’u gāue ’aē ka ina fai, pea mo te ’u me’a ’aē ’e feala ke tou fai ke tou ma’u tana ’u tapuakina. Ko te ’u lau’i miliona kau Fakamo’oni ’a Sehova ’e nātou faka mafola te logo lelei ’o te Pule’aga ’aki he loto fa’afai. ’E nātou ’ōmai mai “te ’u fenua fuli pea mo te ’u telepi pea mo te ’u haha’i pea mo te ’u lea fuli.” (Apokalipesi 7:9, MN) ’E fai e te kau Fakamo’oni te ’u ako Tohi-Tapu ’e mole totogi mo te ’u haha’i e lau’i miliona ’e nātou fia mahino pe koteā ’aē ’e ako’i mo’oni mai ’i te Tohi-Tapu. ’E ko he fakahoko fakaofoofo ’aia ’o te lea faka polofeta ’o Mateo 24: 14, tāfito la he ne’e fakakikite e Sesu ko te kau Kilisitiano mo’oni ’e “[fehi’a’ina’i] anai [e] te tagata fuape”!—Luka 21:17.
KOTEĀ ANAI ’AĒ KA KOUTOU FAI?
15 ’I te lahi ’o te ’u lea faka polofeta ’aē ’e lolotoga hoko nei, ’e koutou fakamo’oni koa ’e tou mā’u’uli nei ’i te ’u ’aho fakamuli? Ka ’osi anai te faka mafola ’o te logo lelei ohage ko tona loto kiai ia Sehova, pea ’e hoko mo’oni mai anai “te faka’osi.” (Mateo 24:14, MN) Ko “te faka’osi” ’e ko te temi ’aē ka pulihi ai anai e te ’Atua ia te agakovi ’i te kele. Mo’o faka’auha ia nātou fuli ’aē ’e nātou fakafeagai kiā te Ia, ’e faka’aoga’i anai e Sehova ia Sesu pea mo te ’u ’āselo mālohi. (2 Tesalonika 1:6-9) Ko Satana pea mo tana ’u temonio ’e mole nātou toe fakahē’i anai te haha’i. ’Osi ’aia, pea ko te Pule’aga ’o te ’Atua ’e ina foaki anai te ’u tapuakina lahi kiā nātou fuli ’aē ’e fakalogo ki tana takitaki faitotonu.—Apokalipesi 20:1-3; 21:3-5.
16 ’I te kua ōvi mai ’o te faka’osi ’o te tu’u ’a Satana, ’e tonu ke koutou tahi fai te fehu’i ’aenī, ‘Koteā ’aē ’e tonu ke au fai?’ ’E lelei ke tou haga ako ke koutou’ilo’i lelei ia Sehova pea mo tana ’u lēkula ’o ’uhiga mo tatou. (Soane 17:3) Koutou ako fakalelei te Tohi-Tapu. Koutou fakatahi tu’uma’u kiā nātou ’aē ’e nātou fia fai te finegalo ’o Sehova. (Hepeleo 10:24, 25) Koutou metitāsio’i te ’atamai mālama lahi ’aē ’e foaki e Sehova ’Atua ki tana haha’i ’i te malamanei kātoa, pea mo koutou fai te ’u fetogi ’aē ’e ’aoga ’i tokotou ma’uli ke feala ke tapuakina koutou e te ’Atua.—Sakopo 4:8.
17 Ne’e fakakikite e Sesu ko te tokolahi ’e mole nātou ’ilo’i anai ’e tou mā’u’uli nei ’i te ’u ’aho fakamuli. ’E hoko fakafokifā anai te faka’auha ’o te kau agakovi, pea ’e punama’uli anai te tokolahi ’i te ’aho ’aia, ohage pe te hoko mai ’o te ’aho ’aia ko te ha’u ’a he tagata kaiha’a ’i te po’uli. (1 Tesalonika 5:2) Ne’e fakatokaga fēnei e Sesu: “[Ohage] ko te temi o Noe, e feia anai te haele mai o te Foha o te tagata. Koteuhi i te temi aia, i mua o te tulivio, nee natou [“kakai pea mo ’i’inu,” MN], nee natou fai’ohoana mo talaga ohoana o kaku ki te aho nee hu ai Noe ki te aleka. Pea nee mole natou [“nonofo tōkakaga,” MN] o kaku ki te hoki to a te tulivio pea nee ina ave fuli natou, e feia anai mo te haele mai o te Foha o te tagata.”—Mateo 24:37-39.
18 Koia, ne’e ’ui fēnei e Sesu ki te haha’i ’aē ne’e fakalogo ki tana ’u faiakonaki: “Koutou tokaga kia koutou, naa mafasia outou loto i te maveuveu, mo te inu vale pea mo te u fakahoha o te mauli, naa ha fakapunamauli kia koutou te aho aia o hage he kupega; koteuhi e to anai kia natou e nonofo i te kelekele katoa. Kae koutou ala’ala pea koutou faikole i te temi fuape, ke koutou malohi o feholaki maia meafuape alâ e amanaki hoko mai, pea ke koutou tutuu ia mua o te Foha o te tagata [he’e tali koutou e te ’Atua].” (Luka 21:34-36) ’E lelei ke tou mulimuli lelei ki te ’u palalau ’a Sesu. Koteā tona tupu’aga? Kote’uhi ko nātou ’aē ka tali e Sehova ’Atua pea mo “te Foha o te tagata,” ia Sesu Kilisito, ’e feala anai ke nātou hāo ’i te faka’osi ’o te tu’u ’a Satana pea mo mā’u’uli ’o he’egata ’i te mālama fo’ou taulekaleka ’aē kua ōvi mai!—Soane 3:16; 2 Petelo 3:13.
KOTEĀ ’AĒ ’E AKO’I MAI ’I TE TOHI-TAPU?
- ’I te ’u ’aho fakamuli ’e ’i ai anai te ’u tau, te ’u hoge, te ’u mafuike, pea mo te ’u ta’i mahaki.—Mateo 24:7; Luka 21:11.
- ’I te ’u ’aho fakamuli ko te tokolahi ’e nātou kaume’a pe anai mo nātou totonu, mo te pa’aga, pea mo te ’u fakafiafia kae mole nātou ’o’ofa ki te ’Atua.—2 Timoteo 3:1-5.
- Lolotoga te ’u ’aho fakamuli ’aenī, ’e faka mafola te logo lelei ’o te Pule’aga ’i te malamanei kātoa.—Mateo 24:14.
* ’I Te Tahi ’u Fakamahino, ’e koutou ma’u ai anai te tahi ’u fakamahino ’o ’uhiga mo te higoa ko Mikaele ’aē ne’e foaki age kiā Sesu Kilisito.
Te ’u Fehu’i Ako
1. Kofea ’aē ’e tou lava ’ilo’i ai te ’u me’a ’aē ka hoko anai ’i te ka ha’u?
2, 3. Koteā te fehu’i ’aē ne’e fai e te ’u tisipulo kiā Sesu, pea ne’e koteā tana tali age?
4, 5. (a) Mole fa’a fualoa ’i te ’osi fakanofo Hau ’o Sesu, koteā ’aē ne’e hoko ’i te lagi? (b) Iā Apokalipesi 12:12, koteā anai te ’iku’aga ’o te tau ’aē ne’e hoko ’i te lagi?
6, 7. Ne’e hoko feafea’i ia ’aho nei ia te ’u palalau ’a Sesu ’o ’uhiga mo te ’u tau pea mo te ’u hoge?
8, 9. Koteā te ’u fakamo’oni ’aē kua hoko ia te ’u lea faka polofeta ’a Sesu ’o ’uhiga mo te ’u mafuike pea mo te ’u hoge?
10. Koteā te ’u agaaga ne’e fakakikite iā 2 Timoteo 3:1-5 ’e koutou sisio kiai ’i te haha’i ia ’aho nei?
11. ’E fakahā feafea’i iā Pesalemo 92:17 te me’a ’aē ka hoko anai ki te kau agakovi?
12, 13. ’E mahu feafea’i anai “te ’atamai mālama mo’oni” ’i “te temi faka’osi” ’aenī?
14. ’E fakahoko feafea’i ia ’aho nei ia te faka mafola ’o te logo lelei ’o te Pule’aga, pea ko ai ’aē ’e nātou faka mafola ia te logo ’aia?
15. (a) ’E koutou fakamo’oni koa ’e tou mā’u’uli nei ’i te ’u ’aho fakamuli, pea he ko’e ’e koutou fakatui kiai? (b) Koteā ’aē ka hoko anai ’i “te faka’osi” ki te haha’i ’aē ’e nātou fakafeagai kiā Sehova pea mo te haha’i ’aē ’e nātou fakalogo ki te takitaki ’a te Pule’aga ’o te ’Atua?
16. Koteā te ’u me’a ’aē ’e lelei anai ke koutou fai?
17. He ko’e ko te faka’auha ’o te kau agakovi ’e hoko fakapunama’uli anai ki te tokolahi?
18. Koteā te fakatokaga ’a Sesu ’e tonu anai ke tou mulimuli lelei kiai?