1. ?From wanem i gud blong gat save long saed blong ol enjel?

TAEM yumi save wan man, plante taem bambae yumi stat save ol famle blong hem tu. Long sem fasin, taem yumi save Jehova God, hemia i minim tu se yumi save famle blong hem, hemia ol enjel. Baebol i talem se ol enjel oli ol “pikinini blong God.” (Job 38:​7, NW ) ?Stamba tingting blong God se ol enjel bambae oli mekem wanem wok? ?Oli joen long sam long ol samting we oli bin hapen long wol ya? ?Ol enjel oli save mekem samting long laef blong yu? Sipos yes, ?oli save mekem wanem?

2. ?Ol enjel oli kam wea? ?Mo i gat hamas enjel?

² Baebol i tokbaot ol enjel plante taem. Sipos yumi ridim sam long ol vas ya long Baebol we oli tokbaot ol enjel, samting ya i save tijim yumi. ?Ol enjel oli kam wea? Kolosi 1:16 i talem se: “Taem God i mekem olgeta samting long heven mo long wol . . . [hem] i yusum Kraes.” Taswe Jehova God i yusum fasbon Pikinini blong hem blong wokem olgeta enjel, hemia ol spirit man long heven. ?I gat hamas enjel? Baebol i soemaot se i gat plante milian enjel we God i wokem mo olgeta evriwan oli gat bigfala paoa.​—Ol Sam 103:20. *

3. ?Job 38:​4-7 i soemaot wanem long yumi long saed blong ol enjel?

³ Baebol i talem se taem God i wokem wol ya “ol enjel long  heven oli glad tumas, oli stap singsingaot.” (Job 38:​4-7) Hemia i soemaot se ol enjel oli stap finis bifo we God i wokem ol man, mo bifo we God i wokem wol tu. Vas ya blong Baebol i soemaot tu se ol enjel oli gat filing. Hem i talem se ol enjel oli “harem gud tumas, oli stap singsing.” Makem tok ya se “ol enjel long heven” oli singsingaot tugeta. Long taem ya, olgeta enjel evriwan oli pat blong famle blong Jehova God mo oli joen gud.

4. ?Olsem wanem Baebol i soem se ol enjel we oli laekem Jehova oli wantem save wanem we ol man oli stap mekem?

⁴ Stat long taem we ol enjel oli luk we God i wokem wol wetem ol man, oli wantem tumas blong save wanem i stap hapen long ol man mo olsem wanem God i mekem ol stamba tingting blong hem oli kamtru long wol ya. (Ol Proveb 8:​30, 31; 1 Pita 1:​11, 12) Be, taem ol yia oli pas, ol enjel oli luk se bighaf blong ol man long wol ya oli gowe long God we i Wokem olgeta mo we i lavem olgeta. Ating ol enjel we oli laekem Jehova oli sore tumas blong luk samting ya. Taswe, taem wan man nomo i kambak long Jehova, “ol enjel blong God oli glad tumas.” (Luk 15:10) Yes, ol enjel oli wantem tumas se ol man blong God oli harem gud. Mo from samting ya nao, Jehova i yusum ol enjel plante taem blong givhan mo protektem ol gudfala man blong hem long wol ya. (Hibrus 1:​7, 14) Tingbaot sam long ol eksampol ya.

5. ?Wanem eksampol long Baebol we i soemaot se ol enjel oli givhan long ol man?

⁵ Tu enjel oli halpem gudfala man ya Lot wetem tufala gel blong hem, blong oli ronwe long ol rabis taon blong Sodom mo Gomora. Tufala i lidim trifala ya i go long wan ples we i sef nao trifala i no ded taem God i spolem tufala taon ya. (Jenesis 19:​15, 16) Plante handred yia biaen, ol man oli sakem profet Daniel i go long hol we i fulap long ol laeon, be ol laeon ya oli no kakae hem. Daniel i talem se: “!God i sanem enjel blong hem i kam satem maot blong ol laeon ya, nao oli no kakae mi!” (Daniel 6:22) Long faswan handred yia K.T., wan enjel i tekemaot aposol Pita long kalabus, i mekem hem i fri. (Ol Wok 12:​6-11) Mo tu, ol enjel oli leftemap tingting blong Jisas bifo we hem i statem wok  blong hem. (Mak 1:13) Mo smoltaem bifo we Jisas i ded, wan enjel i kamtru long hem mo i “mekem hem i strong bakegen.” (Luk 22:43) !I sua se ol enjel ya oli bin givhan bigwan long Jisas long ol taem ya long laef blong hem we oli impoten taem tumas!

6. (a) ?Tede, ol enjel oli protektem ol man blong God olsem wanem? (b) ?Wanem ol kwestin we bambae yumi tokbaot naoia?

⁶ Tede, ol enjel oli no moa kamtru long ol man blong God long wol. Nating se man i no save luk ol strongfala enjel ya, be God i stap yusum olgeta blong protektem ol man blong hem. Oli mekem samting ya moa long saed blong spirit. Baebol i talem se: “Oltaem enjel blong hem i stap lukaot gud long olgeta we oli ona long hem, mo i stap tekemaot olgeta long trabol.” (Ol Sam 34:7) ?From wanem ol tok ya oli mas mekem yumi harem gud? !From we i gat sam enjel we oli rabis mo oli wantem spolem yumi! ?Hu ya ol rabis enjel ya? ?Oli kam wea? ?Oli stap traem spolem yumi olsem wanem? Blong faenem ansa long ol kwestin ya, i gud yumi tingtingbak long sam samting we oli hapen long taem blong faswan man mo woman.

7. ?Setan i winim hamas man oli gowe long God?

⁷ Long Japta 3 blong buk ya, yumi lanem se wan enjel i gat rong tingting ya se hem i wantem bos long laef blong ol narafala. Nao enjel ya i tanem baksaed long God. Biaen, Baebol i talem se enjel ya i karem nem ya se Devel Setan. (Revelesen 12:9) Long ol 1,600 yia afta we hem i trikim Iv, hem i pulum bighaf blong ol man oli gowe long God. Sam man nomo oli holemstrong long God, olsem Ebel, Inok, mo Noa.​—Hibrus 11:​4, 5, 7.

8. (a) ?Olsem wanem sam enjel oli kam rabis? (b) ?Ol rabis enjel oli no wantem ded taem bigfala wota i kavremap wol long taem blong Noa, ale oli mekem wanem?

⁸ Long taem blong Noa, sam narafala enjel oli agensem Jehova. Oli lego ples blong olgeta wetem famle blong God long heven, ale oli kamdaon long wol ya, oli tekem bodi olsem man. ?From wanem oli mekem olsem? Long Jenesis 6:2 yumi ridim se: “Taem ol gel ya oli stap kam bigbigwan, ol enjel blong God oli luk we oli gudfala tumas, nao oli stap tekem olgeta olsem we oli wantem.”  Be Jehova God i no letem rabis fasin blong ol enjel ya mo frut we i kamaot from rabis fasin ya i gohed blong olwe. Ale hem i mekem bigfala wota i ron long wol ya, i kilim i ded olgeta rabis man mo i sevem nomo ol man we oli bilif long hem. (Jenesis 7:​17, 23) Taswe, ol stronghed enjel ya oli mas lego ol bodi we oli bin tekem olsem man, mo oli gobak long heven wetem bodi blong spirit man. Ale oli go long saed blong Setan, mo hem i kam “jif” blong olgeta.​—Matiu 9:34.

9. (a) ?Wanem i hapen long ol rabis enjel ya taem oli gobak long heven? (b) ?Bambae yumi tokbaot wanem long saed blong ol rabis enjel?

⁹ Taem ol stronghed enjel ya oli gobak long heven, God i no moa letem olgeta oli kambak insaed long famle blong hem,  olsem we hem i no letem Setan tu i kambak. (2 Pita 2:​4, NW ) Oli no moa save tekem bodi olsem man, be oli gat paoa antap long ol man mo oli save spolem gud ol man. Tru ya, Setan mo ol rabis enjel ya oli stap “giaman long olgeta man long wol, i lidim olgeta oli go krangke.” (Revelesen 12:9; 1 Jon 5:19) ?Oli mekem samting ya olsem wanem? Plante taem, ol rabis enjel oli yusum ol rod we i save trikim ol man mo lidim olgeta i gorong. (2 Korin 2:11) Bambae yumi tokbaot sam long ol rod ya.

10. ?Man i wok wetem ol rabis enjel olsem wanem?

¹⁰ Ol rabis enjel oli save lidim man i gorong taem oli pulum man blong wok wetem olgeta. Man hem wan i save toktok wetem ol rabis enjel ya, no i save kasem toktok blong olgeta tru long wan kleva. Baebol i agensem fasin blong wok wetem ol rabis enjel mo i givim woning long yumi se yumi mas stap longwe long olkaen wok olsem. (Galesia 5:​19-21) Ol rabis enjel oli yusum rod ya blong pulum man, olsem we man i yusum bet blong hukum fis. Wan man i save yusum plante defren kaen bet blong kasem plante defren kaen fis. Long sem fasin, ol rabis enjel oli yusum olkaen wok blong posen mo kleva blong pulum olkaen man oli kam stap aninit long paoa blong olgeta.

11. ?Sam rod blong talem fiuja i olsem wanem? ?Mo from wanem yumi no mas joen nating long ol samting ya?

¹¹ Wan bet we ol rabis enjel oli yusum hemia blong pulum ol man blong wantem save fiuja no blong faenemaot wan samting we i haed. Sam long ol samting ya hemia: talemaot samting we bambae i hapen long laef blong man folem ol sta, folem ol pija long ol kad, no folem samting we oli luk long wan glas bol no long ol laen long han blong man, mo fasin blong talemaot se ol samting we i hapen long laef blong man i gat mining, no i wan saen, mo fasin blong talemaot mining blong ol drim tu. Maet sam man oli talem se olkaen samting ya oli gud nomo, be Baebol i soem se ol man blong talemaot fiuja oli wok wetem ol rabis enjel. Tingbaot stori long Ol Wok 16:​16-18 long saed blong wan yang gel we “i gat devel i stap long hem,” mo from samting ya hem i gat paoa blong ‘soemaot ol samting we bambae i save  kamtru.’ Taem paoa blong God i ronemaot rabis enjel ya long hem, wantaem nomo gel ya i no moa gat paoa blong talemaot fiuja.

12. ?From wanem i wan denja blong traem toktok wetem man we i ded finis?

¹² Wan narafala rod we ol rabis enjel oli yusum blong lidim man i gorong, hemia taem oli mekem man i ting se i save toktok wetem olgeta we oli ded finis. Plante taem, olgeta we oli stap krae from wan famle no fren we i lus, oli lesin long sam giaman stori long saed blong hemia we i ded. Maet wan kleva i givim sam spesel save long olgeta, no maet hem i toktok long wan voes, we i olsem voes blong hemia we i ded. From samting ya, plante man oli bilif strong se ol dedman oli laef i stap samples. Mo tu, oli ting se sipos oli luk no storian wetem olgeta ya we oli ded, samting ya i save daonem soasore blong olgeta. Be samting ya i giaman nomo mo i denja tu. ?From wanem? From we ol rabis enjel oli save kopi long voes blong man we i ded, mo oli save givim save long saed blong dedman ya long wan kleva. (1 Samuel 28:​3-19) Antap long hemia, yumi lanem finis long Japta 6 se taem man i ded hem i no moa laef samples. (Ol Sam  115:17) Taswe, eni man we i “singaot long ol devel blong dedman blong oli givhan” long hem, hem i foldaon long trap blong ol rabis enjel ya finis mo hem i stap go agensem samting we God i wantem. (Dutronome 18:​10, 11; Aesea 8:19) Taswe, yu mas lukaot gud, mo yu mas sakemaot ol bet ya we ol rabis enjel oli stap yusum blong trikim man.

13. ?Plante man we bifo oli stap fraet long ol rabis enjel, oli naf blong mekem wanem?

¹³ Ol rabis enjel oli lidim man i gorong, be oli save mekem man i fraet tu. Tede, Setan mo ol rabis enjel blong hem oli save se oli gat ‘smol taem nomo i stap yet’ bifo we oli go kalabus. Taswe oli moa nogud naoia i bitim bifo. (Revelesen 12:​12, 17) Nating se i olsem, plante taosen man we bifo oli fraet long ol rabis enjel ya, be naoia oli no moa fraet. ?Oli kam fri olsem wanem? ?Man i save mekem wanem sipos hem i stap joen finis long wok blong ol rabis enjel ya?

14. ?Olsem wanem yumi save folem eksampol blong ol Kristin long Efesas bifo, blong kamaot long paoa blong ol rabis enjel?

¹⁴ Baebol i talem olsem wanem blong agensem ol rabis enjel mo olsem wanem tu blong kam fri sipos yumi stap long paoa blong olgeta. Tingbaot eksampol blong ol Kristin blong taon ya Efesas long faswan handred yia. Sam long olgeta oli joen long wok blong posen mo kleva bifo we oli kam Kristin. ?Ale, taem oli wantem kamaot long paoa blong ol rabis enjel, oli mekem wanem? Baebol i talem se: “Plante long olgeta we bifo oli gat posen mo oli stap mekem majik, oli tekem ol buk blong ol samting ya i kam, nao oli bonem long fes blong ol man.” (Ol Wok 19:19) Taem ol niufala Kristin ya oli bonem ol buk blong majik, oli soemaot wan gudfala eksampol long olgeta man tede we oli wantem agensem paoa blong ol rabis enjel. Olgeta we oli wantem mekem wok blong Jehova oli mas sakemaot evri samting we oli joen wetem wok blong majik, posen, mo kleva. Hemia i minim ol buk, ol magasin, ol film, ol pija, mo ol miusik we oli leftemap wok blong ol rabis enjel olsem se i wan gudfala samting. Sam narafala samting tu, hemia ol jen no ston we ol man i holem blong i givim gudlak long olgeta.​—1 Korin 10:21.

15. ?Blong agensem ol rabis enjel, yumi mas mekem wanem?

 ¹⁵ Sam yia afta we ol Kristin ya long Efesas oli bin bonem ol buk blong majik we oli holem, aposol Pol i raet long olgeta i se: “Yumi stap faet agens long ol devel we oli stap olbaot long wol ya.” (Efesas 6:12) Ol rabis enjel ya oli no ronwe fulwan yet. Oli stap lukaot rod yet blong pulum ol man ya oli kam slef blong olgeta bakegen. Taswe i gat narafala samting moa we ol Kristin ya oli mas mekem. ?Oli mas mekem wanem? “Oltaem yufala i mas bilif strong long God. Fasin ya i olsem sil, we yufala i save yusum blong blokem ol ara ya blong Setan, we faea i laet long hem.” (Efesas 6:16) Sipos sil blong yumi, we i minim bilif blong yumi, i bigwan, bambae yumi strong moa blong blokem ol rabis enjel ya mo wok blong olgeta.​—Matiu 17:20.

16. ?Olsem wanem blong mekem bilif blong yumi i strong moa?

¹⁶ ?Be olsem wanem blong mekem we bilif blong yumi i kam bigwan mo i strong moa? Yumi save mekem olsem taem yumi stadi long Baebol. Taem yu bildim stonwol blong wan haos, stonwol ya bambae i strong sipos hem i stanap long wan fandesen we i strong. Long sem fasin, bilif blong yumi bambae i strong sipos hem i stanap gud long stret save blong Baebol. Sipos yumi ridim mo yumi stadi long Baebol evri dei, bilif blong yumi i save kam strong moa. Ale bilif ya bambae i olsem wan stonwol we i strong naf blong blokem yumi long paoa blong ol rabis enjel.​—1 Jon 5:5.

17. ?I nidim blong yumi mekem wanem blong agensem ol rabis enjel?

¹⁷ ?Wanem narafala samting we ol Kristin ya long Efesas oli mekem? Oli nidim sam samting moa from we oli stap long wan taon we ol wok blong rabis enjel i bigwan tumas. Taswe Pol i talem long olgeta se: “Yufala i mas prea, yufala i mas askem long God blong i givhan long yufala. Oltaem nomo yufala i mas prea long paoa blong Tabu Spirit.” (Efesas 6:18) Yumi laef long wan wol we wok blong ol rabis enjel i plante. Taswe yumi mas prea long Jehova mo askem strong long hem blong i lukaot long yumi, sipos yumi wantem blokem paoa blong ol rabis enjel. Mo tu, yumi mas yusum nem blong Jehova long ol prea blong yumi. (Ol Proveb 18:​10, NW ) Taswe, yumi mas gohed blong prea long God blong hem i ‘blokem Setan i no kam spolem yumi.’ (Matiu  6:13) Jehova bambae i ansa long ol prea ya we yumi mekem wetem fulhat blong yumi.​—Ol Sam 145:19.

18, 19. (a) ?From wanem yumi sua se yumi save winim faet ya agensem ol rabis enjel? (b) ?Wanem kwestin we bambae yumi ansa long hem long nekis japta?

¹⁸ Ol rabis enjel oli save mekem trabol long yumi, be sipos yumi agensem Setan mo yumi mekem wanem we God i wantem, bambae yumi kam klosap long God nao bambae yumi no nid blong fraet long olgeta. (Jemes 4:​7, 8) Ol rabis enjel ya oli no gat olgeta paoa. God i bin jajem olgeta long taem blong Noa, mo naoia oli stap wet blong kasem laswan jajmen blong olgeta. (Jud 6) Mo tu, rimemba se Jehova i gat ol strongfala enjel blong hem i stap, we olgeta ya oli save protektem yumi. (2 King 6:​15-17) Ol enjel ya oli wantem tumas blong luk we yumi winim faet blong yumi agensem ol rabis enjel. Ating yumi save talem se ol enjel ya oli olsem ol man long wan stad we oli stap singaot bigwan, blong yumi winim resis blong yumi. Taswe, i gud yumi stap klosap oltaem long Jehova mo famle blong ol gudfala enjel blong hem. Mo tu, i gud yumi lukaot blong no joen nating long enikaen wok blong ol rabis enjel ya, mo yumi folem ol advaes blong Baebol oltaem. (1 Pita 5:​6, 7; 2 Pita 2:9) Long rod ya nao, bambae yumi sua blong winim faet ya blong yumi agensem ol rabis enjel.

¹⁹ ?Be from wanem God i letem ol rabis enjel ya mo rabis fasin tu i gohed nomo blong stap spolem laef blong ol man long wol ya? Bambae yumi ansa long kwestin ya long nekis japta.