Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

KIBATULU KUINHI

O Ji-anju—Ji tu Bhanga Ihi

O Ji-anju—Ji tu Bhanga Ihi
  • O kuila o ji-anju ji kuatekesa athu?

  • Kiebhi o ji-anju ja iibha jene mu longesa athu?

  • O kuila tua tokala ku kala ni uôma ua ji-anju ja iibha?

1. Mukonda diahi tua tokala ku di longa ia lungu ni ji-anju?

PHALA kuijiia muthu, tua tokala kuijiia ima ia lungu ni muiji uê. Kiene kimoxi ué, phala kuijiia Jihova Nzambi, tua tokala ué kuijiia o muiji uê, o ji-anju. O Bibidia izuela kuma o ji-anju “an’a Nzambi.” (Jobe 38:7) Kiebhi o kididi kiâ, mu vondadi ia Nzambi? O kuila ene a bhanga kima ku athu mu ngongo? O kuila o ji-anju ji bhanga kima ku muenhu uê? Se kiene, ihi ia bhanga?

2. Nanhi ua bhange o ji-anju, kuene jikuxi?

2 O Bibidia i tumbula o ji-anju, jihâma ja ji veji. Ndoko tu di longe dingi ia lungu ni ji-anju. Nanhi ua bhange o ji-anju? O divulu dia Kolose 1:16, dizuela: “Mukonda ima ioso Nzambi ua i bhangela mua muéne [Jezú Kristu], ni ku diulu, ni mu ngongo.” Ana oso ku diulu a exana ji-anju, a ji bhange kuala Jihova Nzambi ni Mon’ê ua dianga. Kuene ji-anju jikuxi? O Bibidia ilondekesa kuma kuala jihâma, ni mazunda a ji-anju, joso jala ni kutena.—Jisálamu 103:20. *

3. Ihi i tu tangela o divulu dia Jobe 38:4-7, ia lungu ni ji-anju?

3 O Maka a Nzambi, o Bibidia, i tu tangela kuma kioso kia bhange o ixi, o “an’a Nzambi oso anga a kala mu tana.” (Jobe 38:4-7) O ji-anju, jene ja dianga o ku ji bhanga, ande dia ku bhanga athu, ni ixi. O velusu íii ia Bibidia, ilondekesa ué kuma o ji-anju, “ja kexile mu kuimbila kumoxi ni kusanguluka.” Tala kuma, “o an’a a Nzambi oso” a sangulukile kumoxi. M’ukulu o ji-anju joso, ja kexile muiji umoxi ngó mu ku sidivila Jihova Nzambi.

KIKUATEKESU NI KILANGELU KIA JI-ANJU

4. Kiebhi kilondekesa o Bibidia kuila o ji-anju ja mesena o mbote mu ima i bhanga o athu?

4 Tundé kia mono ku bhanga o dikaza dia dianga, o ji-anju ja mesena o mbote ia athu, ni a-ndala kuila o vondadi ia Nzambi a i bhanga. (Jisabhu 8:30, 31; 1 Phetele 1:11, 12) Mu ku bhita thembu, o ji-anju ja mono kuila saí athu ka kexile mu sidivila o Mubhangi uâ, ua henda. Sé phata, kiki kia luualesa o ji-anju. Kienhiki, kioso muthu kia vutuka kua Jihova, “o kusanguluka kuvula ku pholo ia ji-anjo.” (Luka 15:10) Mukonda dia ku mesena o mbote ia jiselevende ja Nzambi, ki kima kia ku diuana o kuijiia kuma Jihova u tumina o ji-anju jê, ku langidila o jiselevende jê mu ixi. (Tanga Jihebeleu 1:7, 14.) Tu di longe o ji phangu.

“Nzambi iami uatumina anjo iê, iú uajika o makanu ma jihoje.”—Daniiele 6:22

5. Ji phangu jahi ja kikuatekesu kia ji-anju ji tu sanga mu Bibidia?

5 Saí kizuua, anju jiiadi ja kuatekesa Lote, ni an’ê phala ku bhuluka, kioso kia buika o mbanza ia iibha ia Sodoma ni ia Ngomola, ia a katula mu mbanza. (Dimatekenu 19:15, 16) Ki kua bhiti jihâma ja mivu, o polofeta Daniiele a mu takula mu dikungu dia jihoji, maji muéne ka mu kuama, muéne uambe: “Nzambi iami uatumina anjo iê, iú uajika o makanu ma jihoje.” (Daniiele 6:22) Mu hâma ia dianga ia mivu mu kithangana kia Kristu, saí anju ia bhulula poxolo Phetele mu kaleia. (Ikalakalu 12:6-11) Katé ué o ji-anju ja kuatekesa Jezú, kioso kia mateka o ukunji uê mu ixi. (Marku 1:13) Ande dia Jezú kufuá, saí anju ia moneka kua Jezú, “i mu suinisa.” (Luka 22:43) Íii ia kolokotesa kiavulu Jezú mu kithangana kia beta-kota ku muenhu uê!

6. (a) Kiebhi o ji-anju kia langa o mundu ua Nzambi lelu? (b) Ibhuidisu iahi i tua-nda di longa kindala?

6 Lelu, o ji-anju ki jene mu moneka dingi ku jiselevende ja Nzambi mu ixi. Sumbala etu ki tu tena ku ji mona, né kiki, o ji-anju ja Nzambi ene mu langa hanji o mundu uê, bhenge-bhenge mu ukexilu ua nzumbi. O Bibidia izuela: “Anjo ia Jihova i kala jinga ku kilangidilu kia iá a mu kuatela uôma, hé u a kudila.” (Jisálamu 34:7) Mukonda diahi o izuelelu íii ia tokala ku tu kolokotesa? Mukonda kuala ji-anju ja iibha, a-ndala ku tu bhanga kia iibha! Ene a nanhi? A tundu kuebhi? Phala tuijiie, ndoko tu di longe hanji ima ia bhiti mu dimatekenu dia musoso ua mundu.

JI-ANJU JA IIBHA JINGUMA JETU

7. Kiebhi Satanaji kiene mu bhangesa athu ku bhukumukina Nzambi?

7 Kála ki tua di longo mu Kibatulu 3 kia divulu didi, saí anju ia kexile ni ibanzelu ia iibha ia ku tumina akuâ, iu ua bhukumukina Nzambi. O anju íii ia kituka Satanaji o Diabhu. (Dijingunuinu 12:9) Mu hâma ia 16 dia mivu, kioso Satanaji kia bhange Eva ku bhukumuka, muéne ua tenene ué ku nganala athu avulu m’ukulu, né kiki kua kexile hanji athu a kixikinu kua Nzambi, kála Abele, Enoko, ni Noué.—Jihebeleu 11:4, 5, 7.

8. (a) Kiebhi o ji-anju ja mukuá ja kituka madimonho? (b) Phala ku bhuluka ku Dilúvio mu izuua ia Noué, ihi ia bhange o madimonho?

8 Mu izuua ia Noué, o ji-anju ja mukuá a bhukumukine Jihova. Ene a xisa o kididi kiâ ku muiji ua Nzambi ku diulu, eza mu ixi, a kituka athu mu xitu. Mukonda diahi? Tu tange mu divulu dia Dimatekenu 6:2: “Bhenhobho an’a Nzambi a mala, a mona an’a athu a ahatu, kuma auabha; anga a sakana ahatu oso a a uabhela-bhu.” Maji Jihova Nzambi, ka uabhela o ima ia bhange o ji-anju jiji, mu ku dilunga ni an’a a ixi. Muéne ua tumikisa o dilúvio mu ixi ioso, iú ua zubha o kuiibha kuoso, ua bhulula ngó o jiselevende jê. (Dimatekenu 7:17, 23) Kienhiki, o ji-anju ja bhukumuka, mba madimonho, a xisa mikutu iâ ia xitu, ia a vutuka dingi ku diulu kála jinzumbi. Ene akexile ku mbandu ia Diabhu, muéne ua kituka “kota dia madimonho.”—Matesu 9:34.

9. (a) Ihi ia bhiti ni madimonho kioso kia vutuka ku diulu? (b) Ihi i tua-nda di longa ia lungu ni madimonho?

9 Kioso o ji-anju ja bhukumuka, ki ja vutuka ku diulu, ene ni nguvulu iâ, Satanaji, ka a xikinikine dingi ku diulu. (2 Phetele 2:4) Kindala ene ka tena dingi ku kala ni mikutu mu xitu, maji ene a nganala hanji athu. Mu kidi, ni kikuatekesu kia madimonho, Satanaji “mukua kunganala o mundu uoso.” (Dijingunuinu 12:9; 1 Nzuá 5:19) Kiebhi-phe? O madimonho ala ni ukexilu uâ, ua ku nganala athu. (Tanga 2 Kolindo 2:11.) Ndoko tu di longe o maukexilu a ku nganala.

O MADIMONHO A NGANALA KIEBHI

10. O uanga ihi?

10 O madimonho a nganala athu ni uanga. O ima ia uanga iala kumoxi ni madimonho, ki kale eie muene, mba bhu kaxaxi ka kimbanda. O Bibidia izuela kuila ku kala ni uanga kituxi, anga i tu kidika phala ku dilanga ku ima ioso ia lungu ni uanga. (Ngalásia 5:19-21) Phala o madimonho, o uanga uala kála o kixika kia bhanga o mutambi, phala ku kuata jimbiji. O mutambi a jimbiji, u kuata ixika iavulu phala ku thamba. Kiene kimoxi, o madimonho a kuata uanga uavulu phala ku nganala athu a ukexilu uoso.

11. O kuzambula ihi, ni mukonda diahi ki tua tokala kuzambula?

11 O kixika kia kamúkua kia madimonho phala ku nganala athu, o kuzambula. O kuzambula ihi? O ku mesena kuijiia ia-nda bhita ku pholo, ia lungu ni kima ki ua kambe ku k’ijiia. Kuala mauzambuilu a kamúkua a ukexilu ua jithéthembua, ua mikanda, ni jinzoji. Sumbala athu a banza kuila o kuzambula kima kiambote, o Bibidia ilondekesa kuila o imbanda a kalakala kumoxi ni madimonho. Kienhiki, o divulu dia Ikalakalu 16:16-18, dizuela kuma o dimonho diene “muzambula” dia bhangesa o kilumba ku “kithûtha kia kuzambula.” Maji muéne ka kexile dingi muzambula, kioso kia mu katula o dimonho mu mukutu uê.

O madimonho ala ni ukexilu uavulu ua ku nganala athu

12. Mukonda diahi kiluezu ku zuela ni ma-difundu?

12 O ukexilu ua mukuá ua madimonho ku nganala athu, o kua bhangesa kuzuela ni athu afú kiá. Athu a di kuata mukondo kioso kia funda o jindandu jâ, a a nganala ni ilongesu ia makutu, ia lungu ni athu afú. O imbanda nange a bhana njimbu, mba a zuela mu dízui dia difu, ni muthu uafú. Kienhiki, athu avulu a xikina kuila o athu afú, ala hanji ku muenhu mu kididi kiéngi, anga a tena ku kuatekesa athu ala ku muenhu, ku di bhana ni mukondo uâ. Maji o “kikuatekesu” kia difu kála kiki, kia makutu ni kia iibha. Mukonda diahi? Mukonda o madimonho, a tena ku fikisa o dízui dia muthu uafú, ni ku bhana njimbu ku kimbanda ia lungu ni athu afú. (1 Samuuele 28:3-19) Kienhiki, kála ki tua di longo kiá mu Kibatulu 6, muthu uafú kiá, kale dingi ku muenhu. (Jisálamu 115:17) Kienhiki, “athu oso a mu kuibhula phangu ku ma-difundu” a mu a nganala ku jinzumbi ja iibha, a xisa ku bhanga o vondadi ia Nzambi. (Tanga Matendelelu 18:11; Izaia 8:19) Kienhiki, ua tokala ku dilanga, ni ku dituna o ixika ia madimonho ia ku nganala.

13. Kiebhi kiene mu bhanga athu avulu phala ku di bhulula ku uôma ua madimonho?

13 O madimonho kene mu nganala ngó, ene ué a kuatesa uôma ku athu. Lelu, Satanaji ni madimonho mê, ejiia kuila “o thembu iê ia butu kia” ande dia kibuikilu kiâ, ene a-ndala ku nganala ni ku suína kuoso. (Dijingunuinu 12:12, 17) Kienhiki, mazunda athu akexile ni uôma ua ima ia iibha ia madimonho, ene mu tena ku xisa o ima íii. Kiebhi kia bhanga kiki? Ihi ia tokala o muthu ku bhanga, se uala hanji ni uanga?

KIEBHI TU TENA KU DILANGA KU JINZUMBI JA IIBHA

14. Kála o Jikidistá m’ukulu mu Efezo, kiebhi ki tu tena ku dilanga ku jinzumbi ja iibha?

14 O Bibidia i tu tangela kiebhi ki tu tena ku dilanga ku jinzumbi ja iibha. Tu di longe hanji, o phangu ia Jikidistá mu hâma ia dianga ia mivu, mu mbanza ia Efezo. A mukuá akexile mu kalakala ni uanga, ande dia ku kala Jikidistá. Kioso kia-ndalele kiá ku xisa o uanga, ihi ia bhangele? O Bibidia izuela: “Sai ue athu k’atolo, a tambuile uanga, a bheka o madivulu mâ, anga a ma ta mu tubhia ku mesu ma mundu.” (Ikalakalu 19:19) Mu kuoha o madivulu mâ a kuzambula, o Jikidistá jiji, a xisa o phangu phala athu oso a-ndala ku dituna o jinzumbi ja iibha lelu. Athu a-ndala ku sidivila Jihova, a tokala kuoha o ima ioso ia lungu ni uanga. Kála madivulu, isoneku, ni jifilime, ni mimbu, i suínisa ku bhanga o ima ia uanga. Ia mukuá ué, ia lungu ni dikulusu, mba ima ia mukuá, phala kua fikila ku ima ia iibha.—1 Kolindo 10:21.

15. Phala ku bhânga ni ima ia iibha ia madimonho, tua tokala ku bhanga ihi?

15 Kioso o Jikidistá ja Efezo kia te o madivulu mâ a kuzambula mu túbhia, o poxolo Phaulu ua a sonekena: “Tu lua . . . ni ifuxi ia jinzumbi.” (Efezo 6:12) O madimonho ka-nda hemena mba ku bhuila. Ene a mu bhanga ioso phala ku nganala athu. Kienhiki, o Jikidistá ja tokala ku bhanga dingi ihi? Phaulu uambe, “Ambatenu jinga ue o ngubu ia kuxikana, phala mu tene kujima na-iu o mifula ia Diabhu [Satanaji] ia uama tubhia.” (Efezo 6:16) Se o kixikinu kietu kia kolo muene, tua-nda tena ku bhânga ni ku suína mu ima i bhanga o madimonho.—Matesu 17:20.

16. Kiebhi ki tu tena ku kolokotesa o kixikinu kietu?

16 Kiebhi-phe tu tena ku kolokotesa o kixikinu kietu? Mu ku di longa o Bibidia. O ku kolokota kua ilumbu, kuejila mu ku kolokota ku kabhoko ké. Kiene kimoxi, o ku kolokota kua kixikinu kietu, kia bhingi ku kolokota mu kuijiia o Maka a Nzambi, o Bibidia. Se tu tanga, ni ku di longa izuua ioso o Bibidia, o kixikinu kietu kia-nda kola. Kála o ilumbu ia nguzu, o kixikinu kiki kia-nda tu kuatekesa ku dilanga ku ima ia jinzumbi ja iibha.—1 Nzuá 5:5.

17. Ihi i tua tokala ku bhanga, phala tu suíne o ku dituna o madimonho?

17 O Jikidistá ja Efezo a bhingile ku bhanga dingi ihi? Ene a bhingile ku dilanga, mukonda akexile mu mbanza muezalele ni madimonho. Kienhiki, Phaulu ua ambela kuila: “Mu i bhanga jinga ni kusamba, . . . Sambenu jinga ithangana ioso, mu ku mi endesa kuala o Nzumbi ia Nzambi.” (Efezo 6:18) Etu ué tuala mu ngongo iezala ni madimonho, kienhiki, tua tokala kusamba kua Jihova, phala ku bhinga o kikuatekesu kiê, ki tu suínisa phala ku dituna o madimonho. Kidi muene, etu tua tokala ku tumbula o dijina dia Jihova mu musambu uetu. (Tanga Jisabhu 18:10.) Kienhiki, tua tokala ku suína mu samba kua Nzambi phala na “tu kudile ku Dimonho”, Satanaji o Diabhu. (Matesu 6:13) Jihova ua-nda tambuijila o musambu uetu.—Jisálamu 145:19.

18, 19. (a) Mukonda diahi tu tena ku xikina kuila tua-nda nganhala mu ku luua ni jinzumbi ja iibha? (b) Kibhuidisu kiahi kia-nda tambuijila mu kibatulu ku pholo?

18 O jinzumbi ja iibha, jala ni kutena kua ku nganala athu, maji ki tua tokala ku kala ni uôma uâ, tua tokala ku luua ni Diabhu, ni ku zukama dingi kua Nzambi, mu ku bhanga o vondadi Iê. (Tanga Tiiaku 4:7, 8.) O kutena kua jinzumbi ja iibha jala ni disukilu. Ene a a bhana kaxtiku mu izuua ia Noué, anga a-nda ku a fundisa ku hádia. (Juda 6) Lembalala ué kuma, etu tuala ni dilangelu dia ji-anju ja Jihova. (2 Jisobha 6:15-17) O ji-anju jiji, ja-ndala ué ku tu mona ku tunda kiambote mu luua ni jinzumbi ja iibha. O ji-anju jiji ji tu kolesa. Ndoko tu zukame kua Jihova, ni ku muiji uê ua ji-anju ja fiiele. Tua tokala kueha ué o ukexilu uoso ua uanga, ni ku xikana o milongi ia Maka a Nzambi. (1 Phetele 5:6, 7; 2 Phetele 2:9) Kienhiki, tu tena ku xikina kuma tua-nda nganhala, mu ku luua ni jinzumbi ja iibha.

19 Maji mukonda diahi Nzambi uene mu kuehela o jinzumbi jiji ja iibha, ku bhangesa athu ku tala o hadi? O kibhuidisu kiki a-nda ki tambuijila mu kibatulu ku pholo.

^ kax. 2 O divulu dia Dijingunuinu 5:11 dizuela ia lungu ni ji-anju: “O konda iâ ia tena jimidi ni jimidi ja ndumba!” (Tala ku luji) Kienhiki, o Bibidia ilondekesa kuma o jimidi ni jimidi ja ji-anju, a ji bhange.