Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

KITANGO 10

Bilengwa bya Mupashi byo Bitulamata

Bilengwa bya Mupashi byo Bitulamata
  • Nanchi bamalaika bakwasha bantu nyi?

  • Bapashi batama batwala byepi bantu mungi?

  • Abya twafwainwa kuchina bapashi batama nyi?

1. Mambo ka o twafwainwa kufunjila pa bamalaika?

PA KUBA’MBA muntu tumuyuke bulongo, javula kikebewa kuyuka ne kisemi kyanji byo kiji. Ne Yehoba Lesa naye pa kuba’mba tumuyuke kikebewa ne kuyuka bulongo bamalaika, kisemi kyanji kya mwiulu. Baibolo utela bamalaika amba ‘baana ba Lesa.’ (Yoba 38:7) Pano nga ñanyi mwingilo ye baji nanji kwi Lesa? Abya baingilapo mingilo imo mu bwikalo bwa bantu nyi? Nanchi bamalaika bemulamata mu bwikalo bwenu nyi? Umvwe ibyo, mu ñanyi jishinda?

2. Bamalaika bafumine pi, kabiji baji banga?

2 Baibolo waamba pa bamalaika bimye byavula bingi. Twayai twisambe pa byo baambiwapo kuba’mba tufunde byavula pe abo. Bamalaika bafumine pi? Kolose 1:16 waamba’mba: “Mwi aye [Yesu Kilishitu] mo mwalengelwe byonse, ne bya mwiulu ne bya panopantanda.” Onkao mambo, bilengwa byonse bya mupashi bitelwa’mba bamalaika byalengelwe kimo kimo kwi Yehoba Lesa kupichila mwi Mwananji mubeji. Bamalaika baji banga? Baibolo waamba’mba kwalengelwe bamalaika bavula bingi, kabiji bano bonse baji bingi na bulume.—Masalamo 103:20. *

3. Yoba 38:4-7 witubulapo ka pa bamalaika?

3 Mambo a Lesa, Baibolo, etubula’mba kimye kyaajilwe ntanda, ‘baana ba Lesa bonse batendekele kubijika na lusekelo.’ (Yoba 38:4-7) Kino kimwesha’mba bamalaika bajingako ne kala kene bantu ne ntanda saka bikyangye kulengwa. Kabiji bino byambo bya mu Baibolo bimwesha ne kuba’mba bamalaika nabo basangalala, mambo byaamba’mba ‘babijikile na lusekelo.’ Yukai kuba’mba ‘baana ba Lesa bonse’ basekejile pamo. Pa kyokya kimye, bamalaika bonse bajinga kisemi kyakwatankana mu kwingijila Yehoba Lesa.

BUKWASHO NE LUZHIKIJILO LWA BAMALAIKA

4. Baibolo umwesha byepi’mba bamalaika bakishinka bata muchima ku mingilo ya bantu?

4 Kufumatu kimye kyo byashinkilwepo pa kulengwa kwa bantu batanshi, bilengwa bya mupashi bya kishinka byata bingi muchima kisemi kya bantu kibena kuya na kubayilako kabiji ne ku bibena kwingijiwa nkebelo ya Lesa. (Byambo bya Mana 8:30, 31; 1 Petelo 1:11, 12) Nangwa byonkabyo, mu kupita kwa kimye, bamalaika bamwene’mba bantu bavula baleka kwingijila Mulenga wabo wa butemwe. Kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, kino kyaletejile bamalaika bakishinka bulanda. Bino pa kimye kiji kyonse umvwe muntu wabwela kwi Yehoba, ‘kwikala lusekelo ku meso a bamalaika.’ (Luka 15:10) Bamalaika byo bata muchima ku bwikalo bwa boba bengijila Lesa, twakonsha kumvwisha ene mambo Yehoba o ebengijishila javula kukosesha ne kuzhikijila bakalume banji bakishinka panopantanda. (Bahebelu 1:7, 14) Akimonai bya kumwenako bimo.

“Lesa wami wajikutuma malaika wanji ne kushinka tunwa twa mabokwe.”​—Danyela 6:22

5. Ñanyi bya kumwenako bya bamalaika byo bakwashañenenga byo tutana mu Baibolo?

5 Bamalaika babiji bakwashishe Lota muntu waoloka ne baana banji babakazhi kupuluka lonaiko lwa yoya mizhi mwajinga bubi ya Sodoma ne Gomola kupichila mu kwibalupulamo. (Ntendekelo 19:15, 16) Myaka yavula yalondejilepo, ngauzhi Danyela waelelwe mu jiyengo ja mabokwe, bino wapulukile ne kwamba’mba: “Lesa wami wajikutuma malaika wanji ne kushinka tunwa twa mabokwe.” (Danyela 6:22) Mu myaka kitota kitanshi C.E., malaika wafumishe mutumwa Petelo mu kaleya. (Byubilo 12:6-11) Ne Yesu naye bamukoseshe ku bamalaika byo atendekele mwingilo wanji panopantanda. (Mako 1:13) Kabiji byo kwashajiletu pacheche kuba’mba afwe, malaika waishile na ‘kumukosesha.’ (Luka 22:43) Buno bukwasho bwa bamalaika bwafwainwa bwamukoseshe bingi Yesu mu byobya bimye byanemene mu bwikalo bwanji!

6. (a) Nga bamalaika bazhikijila byepi bantu ba Lesa lelo jino? (b) Ñanyi mepuzho o tusa kwisambapo?

6 Lelo jino, bamalaika kechi bamwekana ku bantu ba Lesa panopantanda ne. Nangwa kya kuba kechi bamweka ku bantu ne, bano bamalaika ba Lesa ba bulume ne luno bakizhikijila bantu banji, kikatakata ku kintu kiji kyonse kyakonsha kwibonauna ku mupashi. Baibolo waamba’mba: “Malaika wa Yehoba, nobe nsakwa, wibazhokoloka bamwakamwa, ne kwibapokolola.” (Masalamo 34:7) Mambo ka bino byambo o byafwainwa kwitutekeneshesha pakatampe? Mambo kuji bapashi batama bakeba kwitonauna! Bano bapashi bo bañanyi? Bafuma pi? Beseka kwitukatazha byepi? Pa kuba’mba tutane mikumbu ya ano mepuzho, twayai twisambeko pacheche kyaubiwe ku ntendekelo ya bwikalo bwa bantu.

BILENGWA BYA MUPASHI BYAIKALA BILWANYI BYETU

7. Satana wafikile pepi kufumya bantu kwi Lesa?

7 Byonka byo twafunjile mu Kitango 3 kya uno buku, malaika umo waikele na mulanguluko wa kukeba kulama bakwabo kabiji ne mu jino jishinda wasatukijile Lesa. Mu kuya kwa kimye uno malaika waishile kutelwa’mba Satana Diabola. (Lumwekesho 12:9) Pepi nobe myaka 1,600 yapichilepo panyuma ya kujimbaika Evwa, Satana wakonsheshe kufumya pepi nobe bantu bonse kwi Lesa kufumyakotu bantu bacheche bakishinka nabiji ba Abela, Enoka, ne Nowa.—Bahebelu 11:4, 5, 7.

8. (a) Bamalaika bamo baikele byepi bademona? (b) Pa kuba’mba bapuluke Muyulo wa Nowa, bademona baubilepo ka?

8 Mu moba a Nowa, bamalaika bakwabo bamusatukijile Yehoba. Bashile kifulo kyabo mu kisemi kya Lesa kya mwiulu, kwiya panopantanda, bavwala ne mibiji ya bumuntu. Mambo ka? Tutanga mu Ntendekelo 6:2 amba: ‘Baana ba Lesa byo bebamwene baana ba bantu ba bakazhi byo baji ba buya, bebasongwelenga bonkaba bo basalulwile ke bakazhi babo.’ Bino Yehoba Lesa kechi waswishishe byubilo bya bano bamalaika ne kutamisha bantu kwafuminemo amba bitwajijile ne. Waletele muyulo panopantanda ponse wavizhizhe bantu bonse babi ne kupulushapotu bakalume banji bakishinka bonka kwapwa. (Ntendekelo 7:17, 23) Bino bamalaika bansatuki batelwa ne kuba’mba bademona, bavujile mibiji yabo ya bumuntu ne kubwela mwiulu na kukekala bilegwa bya mupashi. Batundaikilenga Satana, waikele ke ‘mukulumpe wa bademona.’—Mateo 9:34.

9. (a) Ki ka kyamwekejile bademona byo babwelele mwiulu? (b) Tusa kwisamba ka pa mambo a bademona?

9 Bamalaika bansatuki byo babwelele mwiulu, kechi baswishiwe kwikala ku lubaji lwa bamalaika bakishinka ne, bachibiweko byonka byachibiweko mukulumpe wabo aye Satana. (2 Petelo 2:4) Nangwa kya kuba luno kechi bakonsha kuvwala mibiji ya bumuntu ne, bakilengela bantu kuba byubilo byatama. Na bukwasho bwa bano bademona, Satana ‘ubena kujimbaika ba panopantanda ponse.’ (Lumwekesho 12:9; 1 Yoano 5:19) Mu ñanyi jishinda? Javula bano bademona bengijisha mashinda apusana pusana kujimbaikilamo bantu. (2 Kolinda 2:11) Twayai twisambe pa ano mashinda amo.

BADEMONA BYO BAJIMBAIKA NE KULUKUKA BANTU

10. Kupopwela mipashi ko ku ka?

10 Pa kuba’mba bajimbaike bantu, bademona bengijisha kupopwela mipashi. Kupopwela mipashi ke kwisamba na bademona, kikale luntunanwa nangwa kupichila mu bañanga. Baibolo wakanya kupopwela mipashi kabiji witujimuna kufumako ku kiji kyonse kyalamata ku kupopwela mipashi. (Ngalatiya 5:19-21) Bademona bengijisha kupopwela mipashi byonka aba bakwata masabi byo bengijisha bujo. Awa ukwata masabi wingijisha bujo bwapusana pusana kukwachilamo masabi a misango ne misango. Ne bapashi batama nabo bengijisha mashinda apusana pusana a kupopwela mipashi kuba’mba bongole bantu bonse.

11. Kuponga ko ku ka, kabiji mambo ka o twafwainwa kwikuchiina?

11 Mutundu umo wa bujo bo bengijisha bademona ke kuponga. Kuponga ko ku ka? Kuponga ke kukeba kuyuka bya kulutwe nangwa byabula kuyukanyikwa. Mitundu imo ya kuponga ke bumfunji bwa tubangabanga, kwingijisha tubikachi, kilola, kutala muntu mu kuboko ne kumubula bikamumwekela kulutwe, kupongela mu biloto, kuya ku bañanga ne kuya ku bantu ba bikishi. Nangwa kya kuba bantu bavula balanguluka’mba kuponga kujitu bulongo, Baibolo waamba’mba aba baponga bengijila pamo na bapashi batama. Kya kumwenako, Byubilo 16:16-18 byatongola “mupashi wa kubuka” walengelanga kamwale kuba “lubuko.” Bino walekele kuponga kimye demona kyo bamufumishemo mwi aye.

Bandemona bengijisha mashinda avula bingi kutwala bantu mungi

12. Mambo ka o kyatamina kwisamba na bafu?

12 Jishinda jikwabo bademona jo bajimbaikilamo bantu ke kupichila mu kwibatundaika kwipuzha bafu. Bantu babena kujila mutemwe wabo wafwa javula babepwa na milanguluko ya bubela pa mambo a yewo wafwa. Ñanga wakonsha kubulañanapo bimo nangwa kwamba jiwi jibena kumvwanyika nobe ja yewo muntu wafwa. Kino kilengela bantu bavula kusumininwa’mba bafu kechi bafwa ne, kabiji ne kuba’mba kwisamba nabo kwakonsha kwibakwasha kuchinchika bulanda bo baji nabo. Pano bino “lutekenesho” luji lonse lwa uno mutundu ke lwa bubela bwine bufita kabiji lwatama. Mambo ka? Mambo bademona bakonsha kusombolola jiwi ja muntu wafwa ne kumubula ñanga bintu bimo pa mambo a yewo wafwa. (1 Samwela 28:3-19) Byonka byo twafunjile mu Kitango 6, bafu baleka kwikalako. (Masalamo 115:17) Yense “wipuzha bafu” wajimbaikwa na bapashi batama kabiji ubena kubila mungi na kyaswa muchima wa Lesa. (Mpitulukilo ya mu mizhilo 18:10, 11; Isaya 8:19) Onkao mambo, jimukai ne kukana buno bujo bwatama bwingijisha bademona.

13. Bantu bavula bachinanga kala bademona baubapo byepi?

13 Bapashi batama kechi bajimbaikatu bantu ne, bebalengesha ne moyo. Lelo jino, Satana ne bademona banji bayuka’mba bajitu na ‘kimye kicheche’ kyashalako kuba’mba bakebangate bulume, kabiji luno bashinta bingi kukila ne byo bajinga kala. (Lumwekesho 12:12, 17) Nangwa kiji byonkabyo, bantu bavula bajinga na moyo wa kuchina bano bapashi batama baleka kwibachina. Baubile byepi pa kuba’mba baleke kwibachina? Muntu wakonsha kubapo byepi nangwa kya kuba upopwela mipashi?

BYA KUKANA BAPASHI BATAMA

14. Byonka byajinga bena Kilishitu mu Efisesa ba mu myaka kitota kitanshi, twakonsha kuleka byepi kwisamba na bapashi batama?

14 Baibolo witubula byo twafwainwa kukana bapashi batama ne byo twafwainwa kuleka kwisamba nabo. Akimonai kya kumwenako kya bena Kilishitu ba mu myaka kitota kitanshi mu muzhi wa Efisesa. Bamo ba mwiabo bapopwejilenga mipashi saka bakyangye kwikala bena Kilishitu. Byo bakebelenga kuleka kupopwela mipashi, baubile byepi? Baibolo waamba’mba: “Bavula baubilenga bya buñanga, baletelenga mabuku abo, beapwizha pamo ne kwiasoka mu mujilo ku meso a bonse.” (Byubilo 19:19) Byo baonawine oa mabuku abo a bya buñanga, aba baikele ke bena Kilishitu bakatataka bamwesheshe kya kumwenako ku boba bakeba kukana mipashi yatama lelo jino. Bantu bakeba kwingijila Yehoba bafwainwa kutaya byonse byalamata ku kupopwela mipashi. Bino byavwangamo mabuku, magazini, mafilimu, bipabi, ne nyimbo itundaika kupopwela mipashi yumvwanyika kuwama ne kusangajika. Kabiji bikwabo bintu byafwainwa kutaiwa ke masaku ne bintutu bikwabo bya kwishiika.—1 Kolinda 10:21.

15. Pa kuba’mba tukane bapashi batama, twafwainwa kuba ka?

15 Byo papichile myaka kufuma kimye bena Kilishitu ba mu Efisesa kyo baonawine mabuku abo a bya buñanga, mutumwa Paulo wanembele’mba: ‘Kulwa kwetu . . . kwa kulwa na bapashi babipa.’ (Efisesa 6:12) Bademona kechi bekilekele ne. Bakebanga kumona pa kutwelelela. Pano ki ka kikwabo aba bena Kilishitu kyo bafwainwe kuba? Paulo waambile’mba: “Pa byobyo byonse mushikule jikebo ja lwitabilo, ja kuleyelamo miketo ya mujilo yonse ya kwa [Satana] aye mubi.” (Efisesa 6:16) Umvwe jikebo jetu ja lwitabilo jakosa, popo tukakonsha kukana bapashi batama.—Mateo 17:20.

16. Twakonsha kukosesha byepi lwitabilo lwetu?

16 Pano nga twakonsha kukosesha byepi lwitabilo lwetu? Kupichila mu kufunda Baibolo. Kukosa kwa lubumbulu kwimena pa kukosa kwa kitendekesho. Mu jishinda jimotu, kukosa kwa lwitabilo lwetu kwaimena kikatakata pa kukosa kwa kitendekesho po lwaimena, ko kuba’mba maana a lumbuluka a mu Mambo a Lesa, Baibolo. Umvwe ke tutange ne kufunda Baibolo pa juba pa juba, lwitabilo lwetu lukakosa. Byonka byakosa lubumbulu, lwitabilo lwa uno mutundu luketuzhikijila ku byubilo bya bapashi batama.—1 Yoano 5:5.

17. Ki ka kyo twafwainwa kuba pa kuba’mba tukane bapashi batama?

17 Ki ka kikwabo kyo bafwainwe kuba bena Kilishitu mu Efisesa? Bakebewenga luzhikijilo lukwabo mambo baikalanga mu muzhi mwavujile bademona. O ene mambo Paulo o ebabujile’mba: “Kasa mulomba mu bimye byonse na lulombelo lonse ne misashijilo monka mwi aye Mupashi.” (Efisesa 6:18) Ne atweba byo tuji mu ntanda mwavula bademona, kyanema bingi kulombanga na mukoyo luzhikijilo lwa Yehoba kuba’mba tukanenga bapashi batama. Twafwainwa kwingijishanga jizhina ja Yehoba mu milombelo yetu. (Byambo bya Mana 18:10) Mu jino jishinda, twafwainwa kutwajijila na kulomba kwi Lesa amba ‘etupokolole kwi yewa mubi,’ Satana Diabola. (Mateo 6:13) Yehoba ukakumbula milombelo ya mukoyo ya uno mutundu.—Masalamo 145:19.

18, 19. (a) Mambo ka o twafwainwa kusumininwa’mba tukashinda mu bulwi bwetu bwa kulwa na bilengwa bya bapashi batama? (b) Ñanyi bwipuzho bukakumbulwa mu kitango kyalondelapo?

18 Bapashi batama bashinta bingi, pano bino kechi twafwainwa kwibachina umvwe twamukana Diabola ne kufwenya kwipi ne Lesa kupichila mu kuba kyaswa muchima wanji ne. (Yakoba 4:7, 8) Bulume bwa bapashi batama bwapelelela. Bamanyikilwe mu moba a Nowa, kabiji babena kupembelela kije kyabo kyapelako kiji kulutwe. (Yuda 6) Kabiji vulukai ne kuba’mba bamalaika ba Yehoba babulume betuzhikijila. (2 Bamfumu 6:15-17) Abano bamalaika bateshako bingi muchima kumona’mba twashinda bapashi batama. Mu ñambilo ya kifwanyikizho, bamalaika baoloka babena kwitutundaika. Onkao mambo twayai tufwenye kwipi ne Yehoba ne ku kisemi kyanji kya bilengwa bya mupashi bya kishinka. Twayai tuchinuzhukenga mitundu iji yonse ya kupopwela mipashi kabiji kimye kyonse twingijishenga lujimuno lwa mu Mambo a Lesa. (1 Petelo 5:6, 7; 2 Petelo 2:9) Mu jino jishinda tukashinda mu bulwi bwetu bwa kulwa na bilengwa bya bapashi batama.

19 Pano nga mambo ka Lesa o aswishisha bapashi batama ne bubi bwalengela bantu kuyanda? Buno bwipuzho bukakumbulwa mu kitango kyalondelapo.

^ jifu. 2 Pa mambo a bamalaika baoloka, Lumwekesho 5:11 waamba’mba: “baji jikumi bya biumbi jikumi, ne biumbi bya biumbi.” Onkao mambo Baibolo waamba’mba bamalaika bitota bya biumbi ne biumbi balengelwe.