1. Bõe yĩng tɩ d segd n bao n bãng malɛgsã?

F SÃ N dat n bãng neda, naoor wʋsgo, f segdame n bao n bãng a zakã neba. Woto me, d sã n dat n bãng a Zeova, segdame tɩ d bãng a malɛgsã b sẽn get wa a saasẽ zakã nebã. Biiblã boonda malɛgsã tɩ “Wẽnnaam komdibli.” (Zoob 38:7) La b tʋʋmd yaa bõe Wẽnnaam daabã pidsg pʋgẽ? Bõe la b maan ãdem-biisã vɩɩm pʋgẽ? La malɛgsã maanda bũmb yãmb mengã vɩɩm pʋgẽ bɩ? Sã n yaa n-ye, yaa wãn to?

2. Ãnd n naan malɛgsã, la b sõorã yaa wãna?

² Biiblã gomda malɛgsã yell naoor kobse. Bɩ d ges verse rãmb a wãn sẽn na yɩl n bãng n paas malɛgsã zugu. Ãnd n naan malɛgsã? Kolos rãmb 1:16 (Sebr Sõngo) yetame: “Tũu ne bãmba [a Zezi Kirist] tɩ Wẽnd naan bũmb fãa sẽn be-b yĩngri, sẽn be-b tẽng zugu.” Woto, bõn-naands kãensã fãa b sẽn boond tɩ malɛgsã yaa Wẽnnaam a Zeova n tũnug ne a pipi Biriblã n naan-ba. Malɛgsã sõor yaa wãna? Biiblã wilgdame tɩ malɛgs milyõ kobs la b naan-yã, tɩ b fãa tar pãnga.—Yɩɩl Sõamyã 103:20. *

3. Bõe la Zoob 38:4-7 yet malɛgsã wɛɛngẽ?

 ³ Biiblã sẽn yaa Wẽnnaam Gomdã yeta tõnd tɩ b sẽn wa n naan tẽngã, ‘Wẽnnaam komdibli wã fãa ra kaasda ne sũ-noogo.’ (Zoob 38:4-7) Rẽnd malɛgsã ra bee hal sẽn kaoos tɩ b nan pa naan ninsaalbã, baa tẽngã menga. Biiblã verse kãngã wilgdame me tɩ malɛgsã sũy tõe n yɩɩ noog bɩ n sãame, bala a wilgame tɩ b ‘ra kaasda ne sũ-noogo.’ Ges-y tɩ b yeelame tɩ ‘Wẽnnaam komdibli wã fãa’ ra lagma taab n kaasd ne sũ-noogo. Rẽ wẽnd tɩ malɛgsã fãa ra yaa wala zag-yɛng neb sẽn tar zems-n-taare, n balemd Wẽnnaam a Zeova.

4. Wãn to la Biiblã wilgd tɩ ninsaalbã yɛl yell paka malɛg-sõmsã?

⁴ Malɛg-sakdbã sẽn maan kaset ne pipi ninsaalbã naanegã tɛka, b ra pʋgd n geta ãdem-biisã sõor sẽn da tar fɩɩgrã, la b ra baood n na n bãng Wẽnnaam daabã sẽn da na n paam pidsg to-to. (Yelbũna 8:30, 31; 1 Pɩɛɛr 1:11, 12) La sẽn wa n beẽ-beẽ, malɛgsã yãame tɩ ãdem-biis wʋsg basa b Naandã sẽn tar nonglmã raab maanego. Sãmbg sẽn ka be, rẽ sãama malɛg-sõmsã sũyã. La baa ninsaal a yembr sã n lebg n wa a Zeova balengã pʋgẽ, ‘sũ-noog bee malɛk rãmbã sʋka.’ (Luk 15:10) Sẽn mik tɩ neb nins sẽn maand Wẽnnaam daabã yell paka malɛgsã wʋsgã, zemsame t’a Zeova tʋm-b tɩ b kogl a tẽng zug sõgen dãmbã la b kõ-b pãngã. (Hebre dãmba 1:7, 14) D ges makr a wãna.

5. Mak-bʋs sẽn be Biiblã pʋgẽ n wilgd tɩ malɛgsã sõngda ninsaalbã?

⁵ Malɛgs a yiib n tɩ sõng nin-tɩrg a Lot ne a kompugli wã tɩ b põs Sodom la Gomoor sẽn da yaa tẽn-wẽnsã sãoongo, n peeg-b n yiis be. (Sɩngre 19:15, 16) Yʋʋm kobs loogr poore, b loba no-rɛɛs a Daniɛll  gɩgma bokẽ, la a põsame n yeele: “Mam Wẽnnaamã tʋma b malɛk t’a wa mum gɩgma wã noyã.” (Daniɛll 6:22) Pipi kiris-nebã wakate, malɛk n yiis tʋm-tʋmd a Pɩɛɛr bãens roogẽ. (Tʋʋma 12:6-11) Sẽn paase, malɛgsã sõnga a Zezi a tẽng zug koe-moonegã sɩngrẽ. (Mark 1:13) La wakat bilf sẽn deng a Zezi kũumã, malɛk n vẽneg a meng ne-a n ‘paas-a pãnga.’ (Luk 22:43) Ad malɛgsã sõngr sɩd tog n kengã a Zezi pɛlga, sasa kãensã sẽn da pa reem yell wakat a vɩɩmã pʋgẽ wã!

6. a) Wãn to la malɛgsã kogend Wẽnnaam nin-buiidã rũndã-rũndã? b) Sogs-bʋs la d na n leok masã?

⁶ Rũndã-rũndã, malɛgsã pa leb n vẽnegd b mens ne Wẽnnaam tẽng zug nin-buiidã ye. La baa ne ninsaalbã sẽn pa ne-bã, Wẽnnaam malɛgsã sẽn tar pãngã ket n kogenda a nin-buiidã, sẽn tɩ yɩɩda, ne bũmb ning fãa sẽn tõe n maan-b wẽng tẽebã wɛɛngẽ. Biiblã yetame: “Zusoaba malɛk rãmb gũbgda neb nins sẽn zoet bãmbã n fãagd bãmba.” (Yɩɩl Sõamyã 34:8) Bõe yĩng tɩ gom-kãensã segd n keng tõnd pels wʋsgo? Yaa tɩ malɛg-wẽns n dat n sãam tõndo. Yaa malɛg-bʋse? Yɛ la b yita? B baood n na n maana tõnd wẽng wãn to? Sẽn na yɩl n bãng sogs-kãensã leoore, bɩ d ges bũmb ning sẽn zĩnd ãdem-biisã sɩngrẽ wã koɛɛg-koɛɛga.

7. Hal sẽn ta zĩ-bʋg la a Sʋɩtãan tõog n kɩt tɩ nebã bas Wẽnnaam sakre?

⁷ Wa d sẽn yã seb-kãngã sak a 3 pʋgẽ wã, malɛk a yembr n tʋlg n na n dɩ naam, tɩ rẽ kɩt t’a kɩɩs Wẽnnaam. B waa n boonda malɛg-kãng t’a Sʋɩtãana. (Wilgri 12:9) A Sʋɩtãan sẽn belg a Hawa wã tɛka, yʋʋm 1600 pʋgẽ, a tõog n kɩtame tɩ ninsaalbã fãa la bal bas Wẽnnaam sakre, sã n dok neb a wãn wala a Abɛlle, a Enok la a Nowe.—Hebre dãmba 11:4, 5, 7.

8. a) Wãn to la malɛgs kẽer lebg zĩn dãmba? b) Sẽn na yɩl n põs a Nowe wakatẽ sãoong Sa-kãsengã, yɩɩ tɩlae ne zĩn dãmbã tɩ b maan bõe?

 ⁸ A Nowe wakatã, malɛgs a taab n kɩɩs a Zeova. B basa zĩig ning b sẽn da tar Wẽnnaam malɛgsã sʋk saasẽ wã, n sig tẽngã zug n tedg b mens n dɩk ninsaalb yĩnsi. Bõe yĩnga? D karemda woto Sɩngr 6:2 pʋgẽ: “Wẽnnaam komdibli wã yãame tɩ ninsaalba kompugli wã yaa neere, la bãmb dɩgsa b sẽn dat b rãmba fãa n maan b pagba.” La Wẽnnaam a Zeova pa bas malɛg-kãensã tɩ b ket n kʋɩɩbd nebã ye. A waa ne sãoong sa-kãseng dũniyã gill zug n sãam nin-wẽnsã la a kogl a sõgen dãmb hakɩkã  bala. (Sɩngre 7:17, 23) Yɩɩ tɩlae ne malɛg-tõatbã bɩ zĩn-dãmbã sẽn da rɩk ninsaalb yĩnsã, tɩ b tedg b mens n le lebg malɛgs n leb saasẽ. Rẽ masã, malɛg-kãensã yãka yam n na n zĩnd a Sʋɩtãan sẽn lebg ‘zĩn dãmba naabã’ poorẽ.—Matɩe 9:34.

9. a) Zĩn dãmbã sẽn leb saasẽ wã, bõe n paam-ba? b) Bõe la d na n yã zĩn dãmbã wɛɛngẽ?

⁹ Malɛg-kɩɩsdbã sẽn leb saasẽ wã, Wẽnnaam yiisa bãmb buudẽ wa b naab a Sʋɩtãana. (2 Pɩɛɛr 2:4) Baa ne b sẽn pa leb n tõe n tedg b mens n dɩk ninsaal yĩngã, b ket n maanda ninsaalbã wẽnga. Ne zĩn-dãmbã sõngre, a Sʋɩtãan ‘belgda dũniyã fãa.’ (Wilgri 12:9; 1 Zã 5:19) Wãn to? Zĩn dãmbã tũnugda ne manesem buud toor-toor sẽn na yɩl n belg nebã. (2 Korẽnt dãmba 2:11) Bɩ d ges manesem kãens kẽere.

10. Tɩt maaneg tɩ loee ne bõe?

¹⁰ Zĩn dãmbã tũnugda ne tɩt maaneg wala sõodo, bagr bɩ tɩɩm dɩɩb n belgd nebã. Tɩ-kãensã buud maaneg loeta foo ne zĩn dãmbã wakat fãa, baa yaa foo f toor n maand tɩ yaa tɩɩm soab n maand n kõt-fo. Biiblã yetame tɩ tɩt maaneg yaa wẽnga, la a keoogd tõnd tɩ d zãag d mens ne bũmb ning fãa sẽn tar loees ne rẽ. (Galat dãmba 5:19-21, Kãab-paalgã Koe-noogo) Zĩn dãmbã tʋmda ne tɩtã wala zĩm-yõgdbã sẽn tʋmd ne leo-rɩɩb to-to wã. Zĩm-yõgdbã tʋmda ne lɛoog rɩɩb bɩ leo-rɩɩb buud toor-toor n yõgd zĩm buud toor-toore. Woto, malɛg-wẽnsã me tʋmda ne tɩɩm buud toor-toor n paamd neb buud toor-toore.

11. Bagr yaa bõe, la bõe yĩng tɩ d segd n lak d mens ne-a?

¹¹ Bẽdg a yembr zĩn dãmbã sẽn tʋmd ne yaa bagrã. Bagr yaa bõe? Yaa bao n bãng sẽn wat beoog-daare, bɩ n paam vẽnegr bũmb sẽn solg zugu. Wala makre,  bag-bʋgdbã geta ãdse, b geta nug-pʋga, b wẽeda bĩisri, b lobda ligd-pɛɛla, b wẽeda tʋgd n boond kinkirsi, b wilgda zãmsd võore. Baa neb wʋsg sẽn tagsd tɩ bagr bʋgb pa tar yellã, Biiblã wilgdame tɩ bagbã ne zĩn dãmbã tʋmda ne taaba. Wala makre, Tʋʋm 16:16-18 gomda “zĩn” sẽn kɩt tɩ bipugl ‘bʋgd bagr’ yelle. La b sẽn dig zĩnã n yiisã, bipuglã ra pa leb n tõe n bʋg bagrã ye.

12. Bõe yĩng tɩ yaa yell tɩ d mak n gom ne sẽn ki-bã?

¹² Manesem a to zĩn dãmbã sẽn tũnugd ne n belgd nebã yaa b sẽn tusd-b tɩ b boond kɩɩmsã. Nebã sã n yãbd b nin-nongr kũum, b nong n basdame tɩ b belgd-b ne ziri tagsa sẽn ki-bã wɛɛngẽ. Kinkir-bag tõeeme n vẽneg foo ne bũmb sẽn solge, wall a toeem a koɛɛgã n gomd tɩ yaa wala kiidã n gomde. Rẽ kɩtame tɩ neb wʋsg sɩd tẽed tɩ sẽn ki-bã sɩd vɩɩme, la tɩ sẽn vɩ-bã sã n bao n na n gom ne-ba, na n sõng-b lame tɩ b tõog n mao ne b sũ-sãangã. La woto pa yiisd ned sũ-sãanga, la a leb n yaa yell me. Bõe yĩnga? Bala zĩn dãmbã tõe n  goma ne koɛɛg sẽn wõnd kiidã koɛɛgã la b kõ kinkir-bagã kibay sẽn tɩ loe ne kiidã. (1 Sãmwɛll 28:3-19) Sẽn paase, wa d sẽn yã sak a 6 pʋgẽ wã, sẽn ki-bã pa vɩ ni ye. (Yɩɩl Sõamyã 115:17) Rẽnd ‘ned sã n boond kɩɩmse,’ yaa malɛg-wẽnsã n belgd-a, la nin-kãng soabã sẽn maand rẽ wã, a kɩɩsda Wẽnnaam daabo. (Tõodo 18:10, 11; Ezai 8:19) Bɩ y gũus ne bẽd-kãngã zĩn dãmbã sẽn tʋmd ne wã sẽn yaa yellã.

13. Neb wʋsg sẽn da zoet zĩn dãmbã tõog n maana bõe?

¹³ Malɛg-wẽnsã pa belgd nebã bal ye, b kẽesd-b-la rabeem me. Rũndã-rũndã, a Sʋɩtãan ne a zĩn dãmbã miime tɩ wakat ning bãmb sẽn ket n tar n tõe n kʋɩɩb nebã ‘yaa bilfu,’ tɩ rẽ kɩt tɩ b wẽnemã yɩɩd pĩndã. (Wilgri 12:12, 17) Baa ne rẽ, neb tusa sẽn da vɩ zĩn dãmbã rabeem pʋgẽ daar fãa tõog n fʋsga b mens n le pa zoet-b ye. B maana wãna? Bõe la ned tõe n maane, baa a sã n da zoe n maanda tɩto?

14. Wala pipi kiris-neb nins sẽn da be Efɛɛzã, wãn to la d tõe n lak d mens ne malɛg-wẽnsã?

¹⁴ Biiblã wilgda tõnd d sẽn segd n zab ne malɛg-wẽnsã la d sẽn tõe n lak d mens ne-b to-to. D rɩk makr ne pipi kiris-nebã sẽn da be Efɛɛz galʋ-tẽngã pʋgẽ wã. B sẽn da wa n nan pa kiris-nebã, bãmb kẽer da maanda tɩto. B sẽn wa n yãk yam n na n bas tɩ-kãense, yaa bõe la b maan-yã? Biiblã yetame: “Bãmb bag-bʋgdb wʋsg waa ne bãmb sɛb n wa yõog bugum neba fãa taoore.” (Tʋʋma 19:19) Kiris-nin-paals kãensã sẽn sãam b tɩtã sɛbã kõo neb nins sẽn tʋll n zab ne malɛg-wẽnsã rũndã-rũndã wã mak-sõngo. Neb nins sẽn dat n maan a Zeova raabã segd n sãama bũmb nins fãa sẽn tar loees ne tɩt maanegã. Bõn-kãens tõe n yaa sɛba, zʋrno rãmba, filim dãmba, fot bɛd la mizik sẽn tusd nebã n kẽes tɩtã maaneg pʋgẽ  la sẽn kɩtd tɩ rẽ be yamleoog ne nebã. Leb n tõe n yaa tɩ-yoada, tɩ-gãn la tɩt a taab nebã sẽn maan sẽn na yɩl n kogl b mense.—1 Korẽnt dãmba 10:21.

15. Sẽn na yɩl n paam pãng n tõog n mao ne malɛg-wẽnsã, yaa bõe la d segd n maane?

¹⁵ Efɛɛz kiris-nebã sẽn sãam b tɩtã sɛb yʋʋm a wãn poore, tʋm-tʋmd a Poll gʋls-b-la woto: ‘Tõnd zabrã yaa ne malɛg-wẽnsã.’ (Efɛɛz rãmba 6:12, Sebr Sõngo) Zĩn dãmbã ra pa bas zabrã ye. B ra ket n maoodame n dat n tõoge. Woto wã, bõe me la kiris-nin-kãensã ra segd n maane? A Poll yeelame: “Wakat fãa, bɩ y tall tẽeb tɩ yɩ gãongo tɩ yãmb tõe n kok wẽng soaba [a Sʋɩtãan] pɛɛma fãa sẽn yaa wa bugmã.” (Efɛɛz rãmba 6:16) Tõnd tẽebã gãong pãng sã n paasdẽ, d na n paama pãng n paas n tõog n mao ne malɛg-wẽnsã.—Matɩe 17:20.

16. Wãn to la d tõe n paas d tẽebã pãnga?

¹⁶ La wãn to la d tõe n paas d tẽeba pãngã? Yaa d sẽn na n zãmsd Biiblã. Lalg pãng bee a yẽbgrẽ wã. Tõnd me tẽebã pãng bee ne a yẽbgrã sẽn yaa bãngr hakɩk ning sẽn yit Wẽnnaam Gomdã sẽn yaa Biiblã pʋgẽ wã. Tõnd sã n karemd Biiblã la d zãmsd-a daar fãa, d tẽebã pãng na n paasame. Wa lalg sẽn tar pãnga, tẽeb kãng na n kogla tõnd ne malɛg-wẽnsã tʋʋmã.—1 Zã 5:5.

17. Bõe n yaa tɩlae sẽn na yɩl n tõog n zab ne malɛg-wẽnsã?

¹⁷ Bõe me la Efɛɛz kiris-nebã ra segd n maane? B ra rata koglg n paase, b sẽn da be tẽng sẽn pid ne zĩn dãmbã yɛl pʋgẽ wã yĩnga. Yaa rẽ n so t’a Poll yeel-ba: “Bɩ y maan pʋʋsgo la kosg wakat fãa ne Sɩɩg Sõng pãnga n da bas ye.” (Efɛɛz rãmba 6:18) Tõnd me sẽn be dũni sẽn pid ne zĩn dãmb yɛlã pʋgẽ wã yĩnga, yaa tɩlae tɩ d pʋʋs a Zeova ne d sũy fãa n kos t’a kogl-do, sẽn na yɩl tɩ d zab ne malɛg-wẽnsã. Sɩda, d segd n pʋta a Zeova yʋʋrã d pʋʋsgã pʋgẽ. (Yelbũna 18:10, NW) Rẽ n so tɩ d segd  n ket n pʋʋsd Wẽnnaam t’a “fãag tõnd wẽng soaba” sẽn yaa a Sʋɩtãanã nugẽ. (Matɩe 6:13) A Zeova na n leoka pʋʋs-kãens buud d sẽn maand ne d sũy fãa wã.—Yɩɩl Sõamyã 145:19.

18, 19. a) Bõe yĩng tɩ d tõe n kɩs sɩd tɩ d na n tõoga zabr ning d sẽn zabd ne malɛg-wẽnsã? b) Sok-bʋg la d na n leok sõsg ning sẽn pʋgdã pʋgẽ?

¹⁸ Malɛg-wẽnsã yaa yelle, la sã n mik tɩ tõnd kɩɩsda Sʋɩtãanã la d pẽnegd Wẽnnaam n maand a raabã, d pa segd n zoe-b ye. (Zak 4:7, 8) Malɛg-wẽnsã pãng tara koaka. Wẽnnaam sɩbg-b-la a Nowe wakatã, la yaa vẽeneg tɩ b sãoong zãng-zãngã wata beoog daare. (Ziid 6) Tẽeg-y me t’a Zeova malɛgsã sẽn tar pãngã kogenda tõndo. (2 Rĩm dãmba 6:15-17) B sɩd rata ne b sũyã fãa tɩ d tõog n kɩɩs malɛg-wẽnsã. Malɛg-tɩrsã bee tõnd poorẽ n kengd tõnd raoodo. Woto yĩnga, bɩ d kell n pẽneg a Zeova la a malɛg-sõmsã, d lak d mens ne tɩt buud fãa sẽn tar loees ne zĩn-dãmbã, la d tũ Wẽnnaam Gomdã sagls wakat fãa. (1 Pɩɛɛr 5:6, 7; 2 Pɩɛɛr 2:9) Rẽ, d tõe n kɩsa sɩd tɩ d na n tõoga zabr ning d sẽn zabd ne malɛg-wẽnsã.

¹⁹ La bõe yĩng tɩ Wẽnnaam bas malɛg-wẽnsã la wẽnemã sẽn namsd nebã wʋsg woto wã tɩ beẽ? B na n leoka sok-kãngã sak ning sẽn pʋgdã pʋgẽ.