1. ¿Keyej moneki tiknekiskej okachi tikinixmatiskej ángeles?

NOCHIPA keman tikixmatij aksa kichiua maj no tikixmatikan ichankauan. No ijkon, tikixmatiskej Jiova Dios kichiua maj no tikinixmatikan ángeles, akin moixmatij kemej ichankauan akin moajsij iluikak. Biblia kintokaytia “ikoneuan Dios”, yejua ika moijtoua ichankauan (Job 38:7). Axkan, ¿keniuj kinkui Jiova maj tapaleuikan maj mochiua itanejnekilis? Itech nochi xiujmej tein kiuikajya nentokej taltikpakneminij, ¿teisa kichiuanij ángeles? ¿Techpaleuiaj itech tonemilis? Uan komo ijkon, ¿keniuj?

2. ¿Kani ualeujkej ángeles, uan kanachimej moajsij?

² Biblia miakpa ininka tajtoua ángeles. Maj tikitakan seki kampa ika motajtoua, uan ijkon okachi tikinixmatiskej. ¿Kani ualeujkej ángeles? Biblia kijtoua: “Itechkopa [Jesucristo], Dios kichijchiuak nochi okseki taman ne iluikak uan nikan taltikpak” (Colosenses 1:16, TNM). Nochin iluikakneminij akin motokaytiaj ángeles, Jiova Dios sejse kinchijchiuak itechkopa  itayekankaKonetsin. ¿Kanachimej ángeles nemij? Biblia kinextia ke tel miakej moajsij uan nochin kipiaj uelilis (Salmo 103:20; Apocalipsis 5:11).

3. ¿Toni technextilia Job 38:4-7 tein kichiuaj ángeles?

³ Biblia, iTajtol Dios, techiluia ke keman Jiova kichijchiuak taltikpak, “nochin ikoneuan Dios peuak kiueyichiuaj ika tajtol chikauak” (Job 38:4-7). Nejin texto techmachtia ke ángeles ipa nemiajya miak xiujmej achto ke kichijchiuaskiaj takat. Tein melauj yejuan nemiajya miak xiujmej achto ke mochijchiuaskia taltikpak. No kinextia ke ángeles uelij kimachiliaj nochi, ta kijtoua “oloch tsajtsikej ika yolpakilis”. Kemej tikitaj, “nochin ikoneuan Dios” oloch yolpakkej. Moita ke itech nejon tonalmej, nochin ángeles teuantiaj itech sayoj se kalyetouanij, uan oloch kitekitiliayaj Jiova.

4. ¿Keniuj kinextia Biblia ke ángeles akin amo kikauaj Dios kiitaj tein kichiuaj taltikpakneminij?

⁴ Ijkuak ángeles yolmelaujkej kiitakej keman Dios kichijchiuak yekinika takat uan yekinika siuat, peuak ininka motekipachouaj taltikpakneminij akin momiakilijtiayaj, uan no kiitayaj maj mochiua itanejnekilis Dios (Proverbios 8:30, 31; 1 Pedro 1:11, 12). Sayoj ke kemej panotiuj xiujmej, kiitaj keniuj tel miakej kinemiliaj amo kitekitiliskej Jiova, akin kinchijchiuak. Amo tiomeyolouaj ke nejin, kintayokoltia ángeles akin amo kikauaj Dios. Sayoj ke, maski sayoj se taltikpaknenkej mokepa iuan Jiova, “ángeles [...] melau no kachi ok moyolpaktia” (Lucas 15:10). Kemej tikitaj, kitelnekij maj kuali yetokan itekitikauan Dios. Yejua ika tikajsikamatij keyej Jiova miakpa kinkuik  maj kinyolchikauanij uan maj kinpaleuianij akin kitekitilijkej nikan taltikpak uan amo kikaujkej (xikonixtajtolti Hebreos 1:7, 14). Maj tikitakan seki neskayomej.

5. ¿Akonimej tikinajsij itech Biblia akin kiselijkej ininnepaleuil ángeles?

⁵ Keman Dios kinixpoloj altepemej Sodoma uan Gomorra kampa mochiuaya tein amo kuali, Lot uan iichpochuan makiskej porin ome ángeles kinkixtijkej (Génesis 19:15, 16). Miak xiujmej satepan, tanauatijkej Daniel kipantamotkej kampa moajsiaj tekuanimej, sayoj ke amo teyi kipanok. Yejua kijtoj keyej: “NoDios kiualtitanik iángel uan kintentsakuak tekuanimej” (Daniel 6:22). Itech inintonaluan tatitanilmej, se ángel kikixtij Pedro kampa tsaktoya (Hechos 12:6-11). Uan no, ángeles kipaleuijkej Jesús keman kipeualtijtoya itekiyo Dios nikan taltikpak (Marcos 1:13). Uan tepitsin achto keman momikiliskia, se ángel monextij iixpan uan ‘kichikaualismakak’ (Lucas 22:43). ¡Semi kiyolchikauak Jesús nejon nepaleuil tein kiselij, itech tonalmej tein motelnekia itech inemilis!

6. 1) ¿Keniuj axkan ángeles kinpaleuiaj itekitikauan Dios? 2) ¿Toni netajtanilmej tiknankilitij axkan?

⁶ Axkan tonalmej, ángeles amo monextiajok ininixpan itekitikauan Jiova nikan taltikpak, yejua ika amo tikinitaj. Sayoj ke, nejin ángeles akin kipiaj uelilis, kisentokaj kinmatampauiaj itekitikauan Dios, uan okachiok kinmatampauiaj ika nochi tein uelis kinuejkatilis iuan Dios. Biblia kijtoua: “Iángel Jiova kinyoualojtinemi akin kimoujkatokaj uan kinmakixtia” (Salmo 34:7). ¿Keyej moneki techtelyolchikauas nejin tajtolmej? Porin nemij amokuali ejekamej tamouililmej, akin kinekij techijtakoskej. ¿Akonimej? ¿Kani  ualeujkej? ¿Toni kikuij tein ika kinekij techijtakoskej? Tein techpaleuis maj tikmatikan, tikitatij tepitsin tein mochiuak seki xiujmej satepan keman peuak nemilis nikan taltikpak.

7. ¿Kanachi taltikpakneminij uelik kichiuak Satanás maj amo kitekitilianij Dios?

⁷ Kemej timomachtijkej itech capítulo 3, moajsik se ángel tein kiixualtij tanejnekilis maj kinixyekana oksekin, uan ika nejon kinekepilij Dios. Satepan kitokaytijkej Amokuali uan Satanás (Apocalipsis 12:9). Itech 1,600 xiujmej tein panok satepan keman Satanás kikajkayauak Eva, uelik kichiuak maj tel miakej amo kitekitilianij Dios. Sayoj se ome eyi akin kemaj kitekitilijkej, kemej Abel, Enoc uan Noé (Hebreos 11:4, 5, 7).

8. 1) ¿Keniuj seki ángeles mochiujkej amokuali ejekamej? 2) ¿Toni monekik kichiuaskej amokuali ejekamej uan ijkon momakixtiskiaj itech Tetsaujkakiouit?

⁸ Itech itonaluan Noé moajsikej oksekin ángeles akin kinekepilijkej Jiova. Kiskej itech ichankauan Dios, temokej nikan taltikpak uan mochiujkej takamej. ¿Keyej? Génesis 6:2 techiluia: “Ikoneuan Dios akin melauak peuak kinitaj taltikpakneminij ininichpochuan akin katkaj tel kualtsitsin; uan peuak kinkuij kemej ininnamik nochin akin kinixpejpenkej”. Nejon ángeles kinchikaujkauiayaj taltikpakneminij maj kichiuanij tein amo kuali, sayoj ke Jiova amo miak xiujmej kixikoskia. Yejua ika kiualtitanik se tetsaujkakiouit tein kinixpoloj nochin akin amo yolkualmej; sayoj makiskej itekitikauan akin amo kikaujkej (Génesis 7:17, 23). Ángeles taixnamikinij oso amokuali ejekamej, kikaujkej ininnemilis nikan taltikpak uan  oksepa yajkej iluikak kemej ejekamej uan ijkon momakixtijkej. Ika tein kichiujkej kinextijkej ke yetoyaj itechkopa Amokuali, akin mochiuak “tayekanke den amokuali ejekame” (Mateo 9:34).

9. 1) ¿Toni kinpanok amokuali ejekamej keman oksepa yajkej iluikak? 2) ¿Toni timomachtitij tein kichiuaj amokuali ejekamej?

⁹ Keman ángeles amo tatakamatinij oksepa yajkej iluikak, Dios amo kinkauak maj oksepa iniuan pouinij ichankauan akin nemij iluikak, ijkon kemej achto  kichiujka iuan Satanás (2 Pedro 2:4). Maski axkan nejin amokuali ejekamej amo uelijok mochiuaj takamej, kisentokaj kitemouaj keniuj kinpiaskej ininmaixko taltikpakneminij. Tein melauj, ika ininnepaleuil, Satanás “kinkajkayautinemi nochi in taltikpakuani” (Apocalipsis 12:9; 1 Juan 5:19). ¿Keniuj? Amokuali ejekamej kipiaj miak taman tein ika techijtakoskej oso techkajkayauaskej (xikonixtajtolti 2 Corintios 2:11). Maj tikitakan seki taman.

10. ¿Toni taman mouika iuan naualot?

¹⁰ Amokuali ejekamej kitekitiltiaj naualot uan ika nejon takajkayauaj. Naualot mouika iuan nochi tachiualismej tein ika uelij monojnotsaj iniuan amokuali ejekamej, yeski ininselti oso ika inepaleuil se naual. Biblia techtakaualtia maj amo tikchiuakan nejon, uan technejmachtia maj tikauakan nochi taman tein mouika iuan naualot (Gálatas 5:19-21). Uelis tikijtoskej ke naualot tamati kemej takual tein kikuij tamekauianij. Tamekauijkej kikui tataman takual, uan ika nejon kinmekauia tataman totomej. No ijkon, amokuali ejekamej kikuij tataman tachiualismej ika naualot, uan ika nejon uelij kichiuaj maj moajsikan ininmaixko miak tataman taltikpakneminij.

11. ¿Toni mouika iuan taixejekolis ika naualot, uan keyej moneki tikixtopeuaskej?

¹¹ Se taman kemej yeskia takual tein kikuij amokuali ejekamej yejua taixejekolis ika naualot. ¿Toni mouika iuan nejon? Nochi tachiualismej tein ika kiyejyekouaj kimatiskej tein panos satepan oso tein amo akin kimati. Seki taman taixejekolis ika naualot tein moixmati, yejua kemej astrología, tetajtouilis, keman kinmaixtajtoltiaj  uan keman kitemouaj toni kijtosneki takochitalismej. Maski miakej kinemiliaj ke nejin tachiualismej amo teijtakouaj, Biblia kinextia ke taixejekouanij ika naualot tekitij iniuan amokuali ejekamej. Se neskayot, Hechos 16:16-18 kijtoua ke “se amokuali ejekat ten nitekiu kichiutinemi adivinos”, kichiuaya maj se ichpoch uelini kiixejekouani toni mochiuas satepan. Yejua ika, keman kikixtilijkej amokuali ejekat, ichpoch amo ueliaok kichiuaya.

12. ¿Keyej tamouilil maj se kiyejyeko se tajtos iniuan mikemej?

¹² Okse taman tein amokuali ejekamej ika takajkayauaj, yejua keman tayolchikauaj maj se tajto iniuan mikemej. Akin kinchokiliaj ininchankauan oso inintasojikniuan akin momikilijkejya, kinchiuaj maj kinpialikan mikemej se tanemilil tein amo melauak. Kemansa se naual kinmatiltia teisa tein sayoj miket kimatia, oso tajtoua maj mokaki kemej yeskia yejua miket. Nejin kichiua maj miakej kinemilikan ke mikemej yekmelauj yoltokej, uan komo tajtouaj iniuan uelis yolseuiskej. Sayoj ke nejon yolseuilis amo melauak uan no tamouilil. ¿Keyej? Porin amokuali ejekamej uelij tajtouaj kemej tajtouaya miket, uan no, uelij kinmatiltiaj naualmej teisa tein kipia ke kiitas iuan mikemej (1 Samuel 28:3-19). Sayoj ke, kemej timomachtijkej itech capítulo 6, keman aksa momikilia, amo nemiok (Salmo 115:17). Uan amokuali ejekamej kinkajkayaujtokej nochin akin ‘kintatajtania mikemej’, uan akin kintatajtania, kichiua tein Dios amo kiuelita (xikonixtajtolti Deuteronomio 18:10, 11; Isaías 8:19). Yejua ika, xikonchiua se chikaujkayot tikonkauas nochi tein kitekitiltiaj amokuali ejekamej.

13. ¿Toni uelij kichiuaj miakej akin achto kinmouiliayaj amokuali ejekamej?

 ¹³ Amokuali ejekamej amo sayoj takajkayauaj, ta no tamojmoujtiaj. Satanás uan iamokuali ejekauan kimattokej ke ‘amo kipiaj ok miak tonalmej’ uan ixpoliuiskej; yejua ika okachiok kichiuaj tein tel amo kuali (Apocalipsis 12:12, 17). Maski ijkon, miakej akin achto kinmojmoujtiayaj nejon amokuali ejekamej, uelij momakixtiaj. ¿Keniuj kichiuaj? ¿Keniuj uelis techkauaskej amokuali ejekamej, maski axkan tiktekitiltijtoskej nochi taman naualot?

14. Ijkon kemej kichiujkej ne uejkauj akin kichiuayaj kemej Cristo, ¿keniuj uelis techkauaskej amokuali ejekamej?

¹⁴ Biblia techiluia keniuj uelis tikinixnamikiskej amokuali ejekamej, uan keniuj uelis amo techkuejmoloskejok. Maj tikitakan se neskayot tein kichiujkej ne uejkauj akin kichiuayaj kemej Cristo kayomej Éfeso. Keman ayamo kichiuayaj kemej Cristo, sekin kitekitiltiayaj naualot. Keman kinemilijkej kikauaskej, ¿toni kichiujkej? Biblia kinextia: “Miakke ualayaj ten tekititinemiaj ika naualot. Uan yejuan kualkuikke ninlibros tenika momachtiayaj uan ompa kitatijke senteixteno” (Hechos 19:19). Nejon yankuikej akin kichiuayaj kemej Cristo, kichichinojkej nejon ininamaixuan, uan ika nejon, kinkauilijkej se kuali neskayot nochin akin axkan kinekiskej kinixnamikiskej amokuali ejekamej. Akin kinekij kitekitiliskej Jiova moneki kichichinoskej nochi taman tein mouika iuan naualot. Nejin uelis yeski amaixmej, revistas, películas, carteles uan tatsotson tein teyolchikaua maj se kitekitilti naualot oso tetanejnektia maj se kikui. No uelis yeski nochi taman tein kikuij taltikpakneminij,  tein kinemiliaj uelis kinpaleuis maj amo teyi kinpano tein amo kuali (1 Corintios 10:21).

15. ¿Toni moneki tikchiuaskej tein ika uelis tikixnamikiskej ininchikaualis amokuali ejekamej?

¹⁵ Seki xiujmej satepan keman akin kichiuayaj kemej Cristo, kichichinojkej ininamaixuan tein ika momachtiayaj naualot, tatitanil Pablo kintajkuilouilij: “Timoteuijtinemij iuan nochi amokuali chikaukaejekame” (Efesios 6:12). Nejin kinextia ke amokuali ejekamej amo mosenkaujkej. Kisentokayaj kitemouayaj keniuj kinpiaskej ininmaixko akin kichiuayaj kemej Cristo. Yejua ika, ¿toniok monekia kichiuaskej? Pablo kijtoj: “Ma timokemiloltikan ne ueyi takuautamatilis [...]. Uan ijkon kuali uelis tikxijxikojtiyaske nochi tataman kuejmololis tenika in Satanás kineki techyolxokolis. Porin yejua ne totakuautamatilis keme yeskia se tepos youaltik ten monotsa escudo” (Efesios 6:16).  Keman okachi yeski chikauak totakuaujtamatilis, okachi uelis tikixnamikiskej ininchikaualis amokuali ejekamej (Mateo 17:20).

16. ¿Keniuj uelis tikchikauaskej totakuaujtamatilis?

¹⁶ ¿Keniuj uelis tikchikauaskej totakuaujtamatilis? Maj timomachtikan Biblia. Se tepankalikxit yeski chikauak, komo kuali toktok. No ijkon totakuaujtamatilis, yeski chikauak komo kuali toktok. ¿Itech toni? Itech taixmatilis ajsitok tein kitemaka iTajtol Dios. Totakuaujtamatilis mochikauas komo mojmostaj tikixtajtoltiaj uan timomachtiaj Biblia. Kemej se tepankalikxit, nejon takuaujtamatilis techpaleuis maj tikixnamikikan ininchikaualis amokuali ejekamej (1 Juan 5:5).

17. ¿Toni moneki tikchiuaskej uan ijkon amo teyi techchiuiliskej amokuali ejekamej?

¹⁷ ¿Toniok monekia kichiuaskej akin kichiuayaj kemej Cristo kayomej Éfeso? Kemej nemiaj itech se altepet kampa kiteltekitiltiayaj naualot, monekia kipiaskej okachi nepaleuil. Yejua ika, Pablo kiniluij: “Ximotatatautilikan iuan Dios youalitonal” (Efesios 6:18). Kemej tejuan no tinemij kampa kiteltekitiltiaj naualot, moneki tiktataujtiskej Jiova maj techpaleui, ijkon amo teyi techchiuiliskej amokuali ejekamej. Sayoj ke, itech tonetataujtiluan motelneki maj tikuikan itokay Dios, Jiova (xikonixtajtolti Proverbios 18:10). Uan no, nochipa moneki tiktajtaniskej maj ‘techajchiuili ichikaualis amokuali’ Satanás (Mateo 6:13). Uan Dios kemaj kinankilis tonetataujtiluan (Salmo 145:19).

18, 19. 1) ¿Keyej uelis senkis tikneltokaskej ke uelis titataniskej itech toneteuilis tein tikpiaj iniuan amokuali ejekamej? 2) ¿Toni netajtanil tiknankiliskej itech okse capítulo?

¹⁸ Maski amokuali ejekamej tamouililmej, amo onkak  keyej tikinmouiliskej komo tejuan tikixnamikij Amokuali, timotokiaj iuan Dios uan tikchiuaj tein kipaktia (xikonixtajtolti Santiago 4:7, 8). Ininchikaualis amokuali ejekamej tamachiujtok. Itech itonaluan Noé, amokuali ejekamej kintatsakuiltijkej, uan amo uejkaua senkis kinixpoloskej (Judas 6). No xikonelnamiki, tikpiaj ininnepaleuil iángeluan Dios akin kipiaj uelilis (2 Reyes 6:15-17). Yejuan senkis techitaj itech toneteuilis iniuan amokuali ejekamej, uan kinekij maj titatanikan. Kemej yeskia momatajtaxkalouaj uan ika nejon techyolchikauaj. Yejua ika, maj tiksentokakan tiyetokan iuan Jiova uan iuan iángeluan akin amo kikauaj. Uan no, maj tikauakan nochi taman naualot uan maj nochipa tikchiuakan kemej techyolmajxitia iTajtol Dios (2 Corintios 1:10; 1 Pedro 5:6, 7). Ijkon, yekmelauj titataniskej itech toneteuilis tein tikpiaj iniuan amokuali ejekamej.

¹⁹ Axkan, ¿keyej kinkaua Dios maj kisentokakan nentokan amokuali ejekamej, uan kikaua maj onka amo kuali tachiualismej tein kiixualtiaj miak tajyouilis? Itech okse capítulo tiknankiliskej nejin netajtanil.