Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

MSOLO WACIKHUMI

Kodi Bzakulengedwa Bzauzimu Bzimbatokonya Tani Moyo Wathu?

Kodi Bzakulengedwa Bzauzimu Bzimbatokonya Tani Moyo Wathu?
  • Kodi wanjo ambathandiza wanthu?

  • Kodi mizimu yakuipa imbatokonya tani wanthu?

  • Kodi tin’funika kucita mantha na mizimu yakuipa?

1. Thangwe ranyi tin’funika kupfunza bza wanjo?

KUDZIWA munthu winango kumbaphatanidzambo kudziwa banja lace. Mwakundendemerana, kumudziwa Yahova Mulungu kumbaphatanidza kudziwa wanjo womwe ni banja lace lakudzulu. Bibliya limbacemera wanjo kuti ni ‘wana wa Mulungu.’ (Djobi 38:7) Na tenepo, kodi ni basa liponi lomwe wanjo analo pakukwanisa cakulinga ca Mulungu? Kodi iwo akhala akucita ciyani pa mbiri ya wanthu? Kodi wanjo ambatokonya moyo wanu? Penu n’tenepo, mwa njira iponi?

2. Kodi wanjo adacokera kuponi, ndipo alipo angasi?

2 Bibliya limbalewa bza wanjo kazinji kense. Bwerani tiwone pang’ono mbali zinango za m’Bibliya kuti tipfunze bzizinji pakulewa bza wanjo. Kodi wanjo adacokera kuponi? Pa Wakoloso 1:16 pambati: ‘Thangwe ra iye [Jezu Kristu] bzinthu bzinango bzense bzidalengedwa, bzomwe bziripo kudzulu na pansi.’ Tenepo, bzakulengedwa bzense bzauzimu, womwe ni wanjo, adalengedwa m’bodzi na m’bodzi payekha na Yahova Mulungu mwakuphatisa basa Mwana wace wakuyamba kubadwa. Kodi wanjo alipo angasi? Bibliya limbatiratiza kuti wanjo womwe adalengedwa alipo bzulu madzana-madzana, ndipo wense ana mphanvu kwene-kwene.​—Psalymo 103:20. *

3. Kodi pa Djobi 38:4-7 pambatiuza ciyani pakulewa bza wanjo?

3 Fala la Mulungu Bibliya, limbatiuza kuti pomwe dziko lidalengedwa, ‘wana wense wa Mulungu wadayamba kuwombera m’manja.’ (Djobi 38:4-7) Wanjo akhalipo kale kwa magole mazinji pomwe wanthu na dziko la pansi bzikhanati kulengedwa. Vesi limweri la m’Bibliya limbalatizambo kuti wanjo ambatokonyedwa na bzinthu, ndipopa limbati iwo ‘akhawombera m’manja mwakukondwa.’ Onani kuti ‘wana wense wa Mulungu’ akhakondwa pabodzi. Pa nthawe imweyo, wanjo wense akhali mbali ya banja laciphatano pa kutumikira Yahova Mulungu.

WANJO AMBATITHANDIZA NA KUTIKHOTCERERA

4. Kodi Bibliya limbalatiza tani kuti wanjo wakukhulupirika wambafunisisa kudziwa bzomwe wanthu ambacita?

4 Kuyambira pomwe Wanjo adawona wanthu wakuyambirira ankulengedwa, bzakulengedwa bzauzimu bzakukhulupirikabzi bzidafunisisa kudziwa momwe banja la wanthu lingadadzawandira na momwe cakulinga ca Mulungu cingadadzakwanisikira. (Mimwani 8:30, 31; 1 Pedru 1:11, 12) Kupita kwa nthawe, wanjo akhambawona kuti mbali ikulu ya banja la wanthu likhadaleka kutumikira Mulengi wawo wa lufoyi. Mwa kusaya kupenukira bzimwebzi bzidasunamisa wanjo wakukhulupirikawo. Tenepo, munthu ali-wense omwe an’bwerera kwa Yahova, ‘pambakhala na cikondweso cikulu pakati pa wanjo.’ (Luka 15:10) Wanjo ambafunisisa kuwona bzinthu bzikuwafambira bwino wanthu omwe akutumikira Mulungu, thangwe race Yahova mwakubwereza-bwereza akhaphatisa basa wanjo kuti akalimbise na kukhotcerera atumiki wace wakukhulupirika pa dziko la pansi. (Werengani Wahebereu 1:7, 14.) Bwerani tiwone bziratizo bzinango.

‘Mulungu wangu watumiza anjo wace, ndipo iye wafunga miromo ya mphondolozi.’​—Danyeri 6:22

5. Ni bziratizo bziponi bza thandizo la wanjo bzomwe timbagumana m’Bibliya?

5 Wanjo awiri wadathandiza munthu wakulungama Loti na wana wace wacikazi kuti apulumuke pa kupfudzidwa kwa mizinda yakuipa ya Sodoma na Gomora mwakuwatsogolera kuti acoke mu mzindamo. (Ciyambo 19:15, 16) Patapita magole mazinji, mpolofeta Danyeri adathusidwa mu dindi la mphondolo, koma iye alibe kupwetekedwa ndipo adati: ‘Mulungu wangu watumiza anjo wace, ndipo iye wafunga miromo ya mphondolozi.’ (Danyeri 6:22) M’magole dzana yakutoma E.C., anjo m’bodzi adatsudzula mpostolo Pedru mkawoko. (Mabasa 12:6-11) Kuthumizira bzimwebzi, wanjo wadalimbisa Jezu pomwe akhayamba utumiki bwace pa dziko la pansi. (Marko 1:13) Ndipo Jezu atasala pang’ono kufa, anjo m’bodzi adabwera kuna iye ‘acimulimbisa.’ (Luka 22:43) Cimweci n’cilimbiso comwe cidathandiza Jezu pa nthawe yakufunika kwene-kwene pa moyo wace!

6. (a) Kodi wanjo ambakhotcerera tani wanthu wa Mulungu nsiku zino? (b) Kodi ni mibvunzo iponi yomwe tin’cezerana?

6 Nsiku zino, wanjo ambawonekera lini kwa wanthu wa Mulungu pansi pano. Napo wanthu angawone lini wanjo, koma wanjo wamphanvu wa Mulungu akadapitiriza kukhotcerera wanthu wace, maka-maka pa bzinthu bzomwe bzingawadzonge mwauzimu. Bibliya limbati: ‘Anjo wa Yahova ambalindira wense womwe Wambam’gopa, kuti awapulumuse.’ (Psalymo 34:7) Thangwe ranyi mafalaya yan’funika kukhala cirimbiso cikulu kuna ife? Thangwe ndakuti pana bzakulengedwa bzauzimu bzakuipa bzomwe mpsakugopsa ndipo bzimbafuna kutidzonga! Kodi bzakulengedwa bzimwebzi mpsiponi? Kodi bzidacokera kuponi? Kodi bzimbacita tani pakuyeza kufuna kutidzonga? Kuti tigumane mitawiro ya mibvunzoyi, bwerani ticezerane mwacigwatho cinthu comwe cidacitika kumayambiriro kwa mbiri ya wanthu.

BZAKULENGEDWA BZAUZIMU BZOMWE NI ANYAMADULANTHAKA WATHU

7. Kodi Sathani adapambusa wanthu kwa Mulungu mpaka kufika paponi?

7 Ninga momwe tidapfunzirira mu Msolo 3 m’bukhu lino, anjo m’bodzi adakulisa cikhumbo cakufuna kutonga winango ndipo iye adapandukira Mulungu. Patsogolo pace, anjo umweyu adadzadziwika ninga Sathani Dyabu. (Cibvumbulutso 12:9) Kupita kwa magole 1.600 pambuyo pa kupumpsa Eva, Sathani adapambusa pafupi-fupi wanthu wense kwa Mulungu, ndipo adasala wanthu wakukhulupirika wakucepa okha omwe ni Abeli, Inoki, na Nowe.​—Wahebereu 11:4, 5, 7.

8. (a) Kodi wanjo winango adakhala tani madimonyo? (b) Kodi madimonyo yadacita ciyani kuti yapulumuke pa cigumula ca madzi mu nsiku za Nowe?

8 Mu nsiku za Nowe, wanjo winango adapandukira Yahova. Iwo adasiya mbuto zawo m’banja la Mulungu la kudzulu, ndipo adabwera pansi pano, acibvala mathupi yaumunthu. Thangwe ranyi? Pa Ciyambo 6:2 timbawerenga kuti: ‘Ndipo wana wa Mulungu wacadidi wadayamba kuwona wana wacikazi wa wanthu, kuti iwo akhadadeka ndipo wadayenda kukabzitengera wense womwe wadasankhulawo.’ Koma Yahova Mulungu alibe kulekerera kuti bzakucita bza wanjo amwewa na kuipa kwa wanthu bziyenderere. Iye adabweresa cigumula ca madzi pa dziko lense ndipo wanthu wense wakuipa adafa, omwe adapulumuka ni atumiki wace wakukhulupirika basi. (Ciyambo 7:17, 23) Wanjo wakupandukawa, ayai madimonyo, adakakamizika kusiya mathupi yawo yaumunthu ndipo adabwerera kudzulu ninga bzakulengedwa bzauzimu. Iwo adabzisankhulira kukhala kumbali ya Dyabu omwe ni ‘mtongi wa madimonyo.’​—Mateu 9:34.

9. (a) N’ciyani comwe cidacitika pomwe madimonyo yadabwerera kudzulu? (b) Kodi tin’cezerana ciyani pa nkhani ya madimonyo?

9 Pomwe wanjo wakusaya kukhulupirika adabwerera kudzulu, iwo alibe kubvumizidwa kukhala pomwe mbali ya m’banja la Mulungu, ninga momwe akhaliri mtongi wawo Sathani. (2 Pedru 2:4) Napo tsapano iwo an’kwanisa lini pomwe kukhala na mathupi yaumunthu, iwo akupitiriza kusoceresa wanthu azinji. Tenepo, na thandizo la madimonyo yamweya, Sathani ‘ankusoceresa wanthu pa dziko lense.’ (Cibvumbulutso 12:9; 1 Juwau 5:19) Mwa njira iponi? Nthawe zizinji madimonyo yambaphatisa basa njira zakufuna kusoceresera wanthu. (Werengani 2 Wakolinto 2:11.) Bwerani tiwone zinango mwa njira zimwezi.

MOMWE MADIMONYO YAMBAPUMPSIRA WANTHU

10. Kodi kukhulupira mizimu n’ciyani?

10 Kuti yapumpse wanthu, madimonyo yambaphatisa basa kukhulupira mizimu. Kukhulupira mizimu ndiko kubverana na madimonyo, mu njira yakuwonekera ayai mwa kuphatisa basa munthu omwe ambalewalewa na madimonyo. Bibliya limbaletsa kukhulupira mizimu ndipo limbaticenjeza kusiya ciri-cense comwe cimbabverana na kukhulupira mizimu. (Wagalata 5:19-21) Madimonyo yambaphatisa basa kukhulupira mizimu ninga momwe nyakumedza nsomba ambaphatisira basa nyambzo. Nyakumedza nsomba ambaphatisa basa nyambzo zakusiyana-siyana kuti akwanise kuphata mitundu yakusiyana-siyana ya nsomba. Mwakundendemerana, mizimu yakuipa imbaphatisa basa njira zakusiyana-siyana za kukhulupira mizimu kuti ipumpse wanthu wakusiyana-siyana.

11. Kodi kuwombeza n’ciyani, ndipo thangwe ranyi tin’funika kukutcenkha?

11 Mtundu ubodzi wa nyambzo omwe umbaphatisidwa basa na madimonyo ndiko kuwombeza. Kodi kuwombeza n’ciyani? Ndiko kufuna kudziwa cinthu comwe cin’dzacitika kutsogolo ayai cinthu cinango comwe cimbadziwika lini. Njira zinango za kuwombeza ndizo kukhulupira nyenyezi, kuwona pa supedyo ya matsenga ayai ya m’madzi, kuwona tumizere twa m’manja, kukhulupira maloto, kulira kwa mbalame na bzizindikiro bzakusiyana-siyana. Napo wanthu winango ambakumbuka kuti palibe cakuphonyeka ciri-cense na kuwombeza, tsono Bibliya limbalatiza kuti kuwombeza na kukhulupira mizimu yakuipa bzimbaphatira basa pabodzi. Mwa ciratizo, pa Mabasa 16:16-18 pambalewa bza ‘dimonyo yomwe ikhacitisa kuvima’ mtsikana winango kuti ‘ambabwebwete.’ Tsono adaleka kucita bzimwebzi pomwe madimonyo yale yadamucokera.

Madimonyo yambaphatisa basa njira zakusiyana-siyana kuti yapumpse wanthu

12. Thangwe ranyi ni ngozi kuyeza kulewalewa na anyakufa?

12 Njira inango yomwe madimonyo yambapumpsira wanthu ndiyo mwa kulimbisa kukumbira thandizo kuna anyakufa. Wanthu womwe aferedwa, nthawe zizinji ambapumpsika na nzeru zakuphonyeka pakulewa bza wale omwe adafa. Munthu omwe ni nyabezi ambalewa mafala yakupambulika ayai angalewelewe na fala ninga la munthu omwe adafayo. Bzimwebzi, bzimbacitisa wanthu azinji kukhulupira kuti anyakufa ana moyo ndipo kulewalewa nawo kungawathandize kucepesa kusunama kwawo. Tsono ‘kutsangalazidwa’ na bzimwebzi, ni cinyengo caico ndipo ni ngozi. Thangwe ranyi? Thangwe rakuti madimonyo yangakwanise kutewezera mafala ya munthu omwe adafa ndipo yambadziwisa nyabezi momwe munthu omwe adafayo akhaliri. (1 Samuweri 28:3-19) Ninga momwe tidapfunzirira mu Msolo 6, munthu akafa kumbakhala kulibe. (Psalymo 115:17) Tenepo, ‘ali-wense wakubvunza anyakufa’ ankupumpsidwa na mizimu yakuipa ndipo ankucita lini kufuna kwa Mulungu. (Werengani Bzakutonga 18:10, 11; Zaiya 8:19) Na tenepo, khalani tceru muciramba ngozi yomwe ingabwere thangwe ra nyambzo zomwe madimonyo yambaphatisa basa.

13. N’ciyani comwe akwanisa kucita wanthu azinji omwe pakuyamba akhagopa madimonyo?

13 Mizimu yakuipa sikuti imbandopumpsa wanthu koma iyo imbawaboneresambo. Nsiku zino, Sathani pabodzi na madimonyo yace ambadziwa kuti andosala na ‘kanthawe kakucepa’ kuti mphanvu yawo imale, ndipo thangwe ra bzimwebzi iwo mbakuipa kwene-kwene kuposa kale lense. (Cibvumbulutso 12:12, 17) Napo bziri tenepo, bzulu na bzulu bza wanthu omwe akhakhala aciboneresedwa nsiku zense na mizimu yakuipa, iwo akwanisa kukhala wakutsudzuka. Kodi adakwanisa tani kucita bzimwebzi? Kodi munthu angacite tani penu iye ambakhulupira kale bza mizimu?

MOMWE TINGALIMBANIRE NA MIZIMU YAKUIPA

14. Ninga momwe adacitira Wakristau wa ku Efezo wa magole dzana yakutoma, kodi tingacite tani kuti titsudzuke ku mizimu yakuipa?

14 Bibliya limbatiuza momwe tingalimbanire na mizimu yakuipa na bzomwe tingacite kuti tireke kuikhulupira. Bwerani tiwone ciratizo ca Wakristau wa magole dzana yakuyamba wa mu mzinda wa Efezo. Winango mwa iwo akhakhulupira mizimu pomwe akhanati kukhala Wakristau. Pomwe adatsimikiza kusiya kukhulupira mizimu, kodi iwo adacita ciyani? Bibliya limbati: ‘Wazinjisa womwe wakhambacita bza matsenga wadabweresa mabukhu yawo, waciyatentha pa maso pa wense.’ (Mabasa 19:19) Mwa kutentha mabukhu yawo ya matsenga, Wakristau watsapanowa wadakhala ciratizo kuna wale omwe ankulimbana na mizimu yakuipa nsiku zino. Wanthu omwe akufuna kutumikira Yahova an’funika kutaya cinthu ciri-cense comwe cimbabverana na kukhulupira mizimu. Bzimwebzi bzimbaphatanidza mabukhu, marevista, mavidiyo, bzithunzi-thunzi, na nyimbo zomwe zimbalimbisa kukhulupira mizimu na bzense bzomwe tingabziwone ninga bzabwino na bzakudekeza. Bzimbaphatanidza pomwe, bzithumwa na bzinthu bzinango bzomwe wanthu angawone kuti bzingawakhotcerere ku cinthu cakuipa.​—1 Wakolinto 10:21.

15. Kuti tilimbane na mphanvu ya mizimu yakuipa, kodi tin’funika kucita ciyani?

15 Patapita magole Wakristau wa ku Efezo watatentha mabukhu yawo ya matsenga, mpostolo Paulo adanemba kuti: ‘Tinkumenyana . . . na mphanvu ya mizimu yakuipa.’ (Wayefezo 6:12) Madimonyo yakadapitiriza kucita bzimwebzi. Iyo yakadafuna kutonga wanthu. Tenepo, n’ciyani cinango comwe Wakristauwa akhafunika kucita? Mpostolo Paulo adati: ‘Kuposa bzense, tengani mkhotco mkulu wa cikhulupiro omwe mun’dzathimisira misewe yakugaka ya [Sathani] nyakuipayo.’ (Wayefezo 6:16) Mkhotco yathu ya cikhulupiro ikakhala yakulimba, tin’dzakwanisambo kukhala na mphanvu ya kulimbana na mizimu yakuipa.​—Mateu 17:20.

16. Kodi tingalimbise tani cikhulupiro cathu?

16 Kodi tingalimbise tani cikhulupiro cathu? Mwa kupfunza Bibliya. Muti wa nyumba kuti ukhale wakulimba bzimbayenderana na momwe udazikidwira. Mwa njira ibodzi-boziyi, kuti cikhulupiro cathu cikhale ca kulimba timbafunika kukhala na cidziwiso cakulondoza ca m’Fala la Mulungu, Bibliya. Tikambawerenga na kupfunza Bibliya nsiku iri-yense, cikhulupiro cathu cin’dzakhala cakulimba. Mwakundendemerana na muti wakuzikidwa bwino, cikhulupiro cakulimba cin’dzatikhotcerera kuti tikwanise kulimbana na mizimu yakuipa.​—1 Juwau 5:5.

17. N’ciyani comwe timbafunika kucita kuti tikwanise kulimbana na mizimu yakuipa?

17 Kodi Wakristau wa ku Efezo wakhafunika pomwe kucita ciyani? Iwo akhafunika kukhotcereredwa kwene-kwene thangwe akhakhala mu mzinda omwe wanthu wace akhakhulupira madimonyo. Tenepo Paulo adawauza kuti: ‘Mwa mtundu uli-wense wa mpembo na dandaulo mumbapembe pa cakucitika ciri-cense mu mzimu.’ (Wayefezo 6:18) Pakuti tinkukhala mu dziko lakudzala na wanthu wakukhulupira madimonyo, kupereka mpembo na mtima wense kwa Yahova kuti atikhotcerere n’kwakufunika kuti tilimbane na mizimu yakuipa. Na tenepo, tin’funika kuphatisa basa dzina la Yahova mu mipembo yathu. (Werengani Mimwani 18:10.) Tin’funika pomwe kupitiriza kupemba kwa Mulungu kuti ‘atipulumuse kwa nyakuipayo,’ Sathani Dyabu. (Mateu 6:13) Yahova an’dzatetekera mipembo yomwe njakucokera pansi pa mtima.​—Psalymo 145:19.

18, 19. (a) Thangwe ranyi tingatsimikize kuti tin’dzakunda pakulimbana na bzakulengedwa bza mizimu yakuipa? (b) Kodi ni mbvunzo uponi omwe un’dzatawiridwa mu msolo unkubwerayu?

18 Mizimu yakuipa njakugopswa, tsono tin’funika lini kukhala na mantha tikambatsutsa Dyabu ticimbafendera kwa Mulungu mwa kucita bzomwe iye ambafuna. (Werengani Tiyago 4:7, 8.) Mphanvu ya mizimu yakuipa ina malire. Mizimuyi idapasidwa nyathwa mu nsiku za Nowe, ndipo in’dzatambira ciyeruzo cakumalizira kutsogolo. (Juda 6) Kumbukirani pomwe kuti wanjo wamphanvu wa Yahova ambatikhotcerera. (2 Wamambo 6:15-17) Wanjo amwewa ankufunisisa kuwona bzinthu bzikutiyendera bwino pomwe, tinkulimbana na mizimu yakuipa. Wanjo wakulungama ambatilimbisa. Bwerani tipitirize kufendererana na Yahova na banja lace la bzakulengedwa bzauzimu bzakukhulupirika. Tingafunikire pomwe kutcenkha mtundu uli-wense wa kukhulupira mizimu ticipitiriza kuphatisa basa malango ya m’Fala la Mulungu. (1 Pedru 5:6, 7; 2 Pedru 2:9) Mwa njira imweyi tingatsimikize kuti tin’dzakunda pakulimbana na bzakulengedwa bza mizimu yakuipa.

19 Tsono thangwe ranyi Mulungu ankulekerera kuti mizimu yakuipa na bzinthu bzakuipa bzibonerese kwene-kwene wanthu? Mbvunzoyu un’dzatawiridwa mu msolo unkubwerayu.

^ ndi. 2 Pakulewa bza wanjo wakulungama, pa Cibvumbulutso 5:11 pambalewa kuti: ‘Mulewengo wawo ukhali wa bzulu na bzulu na wa bzulu bza bzulu, ayai 10.000 kubwerezera na 10.000.’ (Mafala ya m’nyansi) Tenepo Bibliya limbatiuza kuti wanjo omwe adalengedwa alipo bzulu madzana-madzana.