Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 10

¿Jas kkibʼan ri uxlabʼal pa qakʼaslemal?

¿Jas kkibʼan ri uxlabʼal pa qakʼaslemal?
  • ¿La ketoʼ ri winaq kumal ri ángeles?

  • ¿Jas kibʼanom ri itzel taq uxlabʼal pa kikʼaslemal ri winaq?

  • ¿La kqaxibʼij qibʼ chke ri itzel taq uxlabʼal?

1. ¿Jasche rajawaxik kqetaʼmaj chkij ri ángeles?

CHIʼ kqetaʼmaj uwach jun winaq rajawaxik kqetaʼmaj nikʼaj jastaq chrij ri ufamilia. Junam rukʼ wariʼ, retaʼmaxik uwach ri Dios Jehová kraj kubʼij che kqetaʼmaj nikʼaj taq jastaq chrij ri ufamilia che e kʼo pa ri kaj. Wariʼ e ángeles. Tekʼuriʼ ¿jas kubʼan ri Jehová che kikojik rech kubʼan ri kraj? ¿La kʼo kibʼanom pa kikʼaslemal ri winaq ojer? ¿La kʼo kkibʼan ri ángeles pa qakʼaslemal? We jeʼ wariʼ, ¿jas ubʼanik?

2. ¿Jachin laʼ xebʼanow ri ángeles, xuqujeʼ e jampaʼ e kʼolik?

2 Ri Biblia sibʼalaj kʼi taq mul kchʼaw chkij ri ángeles. Chqilaʼ jujun chke rech kqetaʼmaj kiwach. ¿Jachin laʼ xebʼanow ri ángeles? Pa Colosenses 1:16 kubʼij: «Rumal kʼut [Jesucristo] xebʼan konojel ri jastaq ri e kʼo pa ri kaj xuqujeʼ ri e kʼo cho ri uwach ulew». Rumal laʼ, ronojel ri uxlabʼal che kbʼix ángeles chke xebʼan pa jujun, rumal ri nabʼeʼal Ukʼojol rukʼ ri uchuqʼabʼ ri Dios Jehová. ¿E jampaʼ ángeles e kʼolik? Ri Biblia kubʼij che e kʼo sibʼalaj kʼi millones xuqujeʼ kubʼij che konojel sibʼalaj kʼo kichuqʼabʼ (Salmo 103:20). *

3. ¿Jas kukʼut chqawach Job 38:4-7 chkij ri ángeles?

3 Ri Utzij ri Dios, ri Biblia, kubʼij chqe che chiʼ ri Jehová xubʼan ri uwach Ulew, kʼo «kikikotemal ri e pataninel taq [...] ajkaj» (Job 38:4-7). Rumal laʼ ri ángeles e kʼo chik chiʼ majaʼ kebʼan ri winaq, xuqujeʼ e kʼo chik chiʼ majaʼ kbʼan ri uwach Ulew. Xuqujeʼ kukʼutu che ri ángeles kʼo kkinaʼo, rumal che kʼo «kikikotemal» chkixoʼl. Wariʼ kukʼutu che ojer, konojel ri ángeles xaq xiw pa jun familia e kʼo wi che kkipatanej ri Jehová.

RI ÁNGELES KKIYA TOBʼANIK XUQUJEʼ CHAJINIK

4. ¿Jas kubʼan ri Biblia che ukʼutik che ri sukʼ taq ángeles kkaj ri utzilal chke ri winaq?

4 Chiʼ xkilo che xebʼan ri nabʼe winaq, ri sukʼ taq uxlabʼal kikʼutum che sibʼalaj kkaj ri utzilal chke ri winaq xuqujeʼ ri kraj ri Dios kubʼano (Proverbios 8:30, 31; 1 Pedro 1:11, 12). Tekʼuriʼ, chiʼ qʼaxinaq chi ri e junabʼ kilom che kʼi chke ri winaq kichaʼom ta uyaʼik uqʼij ri Ajbʼanol ke. Wariʼ, ubʼanom chke ri sukʼ taq ángeles che sibʼalaj kebʼisonik. Tekʼuriʼ, chiʼ jun winaq kraj kuya uqʼij ri Jehová patneʼ xa jun, sibʼalaj «kekikotik ri e ajkajalaj taq utaqoʼn ri Dios» (Lucas 15:10). Junam rukʼ ri qilom, ri ángeles kkaj ri utzilal chke ri rajpatanelabʼ ri Dios. Rumal laʼ kqachʼobʼo jasche ri Jehová e ukojom kʼi taq mul che kitoʼik xuqujeʼ che kichajixik jachin ri e sukʼ cho ri uwach Ulew (chasikʼij uwach Hebreos 1:7, 14). Chqilaʼ nikʼaj kʼutbʼal re.

«Ri nuDios xutaq uloq ri utaqoʼn ajkaj ri xtzʼapin upa kichiʼ ri koj.» (Daniel 6:22)

5. ¿Jas taq kʼutbʼal re kqariq chupam ri Biblia che ri ángeles xkitoʼ nikʼaj winaq?

5 Chiʼ ri Dios xusachisaj uwach ri itzel taq tinamit Sodoma xuqujeʼ Gomorra, ri sukʼalaj Lot xuqujeʼ ri e umiʼal xekam taj rumal che kebʼ ángeles xekesaj lo pa ri tinamit jachiʼ e kʼo wi (Génesis 19:15, 16). Qʼaxinaq chi kʼi junabʼ, ri ajqʼaxal tzij Daniel xkʼaq bʼi pa jun jul che e kʼo koj chupam, tekʼuriʼ kʼot kʼax xuriqo. Areʼ xubʼij: «Ri nuDios xutaq uloq utaqoʼn ajkaj ri xtzʼapin upa kichiʼ ri koj» (Daniel 6:22). Pa taq kiqʼij ri apóstoles, jun ángel xresaj lo ri apóstol Pedro pa jun tzʼapibʼal (Hechos 12:6-11). Xuqujeʼ ri Jesús xyaʼ uchuqʼabʼ rumal jun ángel chiʼ xumaj upatanexik ri Dios cho ri uwach Ulew (Marcos 1:13). Xuqujeʼ chiʼ jubʼiqʼ chi kraj che kkamisaxik, xpe jun ángel «xuya uchuqʼabʼ» (Lucas 22:43). ¡Wariʼ sibʼalaj xuya uchuqʼabʼ ri Jesús chiʼ sibʼalaj xajwataj che!

6. a) ¿Jas kkibʼan ri ángeles che uchajixik ri utinamit ri Dios kimik? b) ¿Jas preguntas kqil na?

6 Oj kojkun taj keqil ri ángeles, tekʼuriʼ ri ángeles che sibʼalaj kʼo kichuqʼabʼ tajin kkichajij ri utinamit ri Dios che taq jastaq che kubʼano che kkiya ta uqʼij ri Dios. Ri Biblia kubʼij: «Ri utaqoʼn ri Dios kebʼuchʼuqu xuqujeʼ kebʼutotajisaj ri nim kakil wi ri Dios» (Salmo 34:7). ¿Jasche kukubʼsaj qakʼuʼx ri e tzij riʼ? Rumal che e kʼo itzel taq uxlabʼal, che kkaj ksachisax qawach. ¿E jachin taq? ¿Jasche xkibʼan itzel? ¿Jas taq kkibʼano rech kqariq kʼax? Rech kqetaʼmaj chrij wariʼ, chqilaʼ ri xbʼantajik chiʼ xmajtaj ri kikʼaslemal ri winaq.

UXLABʼAL CHE E QAKʼULEL

7. ¿E jampaʼ winaq xkiya ta uqʼij ri Dios rumal ri Satanás?

7 Junam che xqetaʼmaj pa ri kʼutunem 3, che kʼo jun ángel che xraj xuqʼat tzij pa kiwiʼ ri winaq, rukʼ wariʼ xubʼan ukʼulel ri Dios. Chiʼ qʼaxinaq chi ri qʼij xbʼix Satanás xuqujeʼ Itzel che (Apocalipsis 12:9). Chiʼ usachom chi uchomanik ri Eva, chiʼ qʼaxinaq chi 1.600 junabʼ xubʼano che kʼi chke ri winaq xkiya ta uqʼij ri Dios. Xaq xiw jujun xkibʼan sukʼ; jujun kʼutbʼal re are, Abel, Enoc xuqujeʼ Noé (Hebreos 11:4, 5, 7).

8. a) ¿Jasche nikʼaj ángeles xkibʼan itzel che kibʼ? b) ¿Jas xkibʼan ri itzel taq uxlabʼal rech xekam taj chiʼ xpe ri Nimalaj jabʼ?

8 Pa taq uqʼij ri Noé e kʼo chi nikʼaj ángeles che xkinimaj ta ri Jehová. Xkiya kan ri kikʼolbʼal chupam ri ufamilia ri Dios che kʼo pa ri kaj, xeqaj lo cho ri uwach Ulew tekʼuriʼ xkibʼan winaq che kibʼ. ¿Jasche xkibʼan wariʼ? Génesis 6:2 kubʼij chqe: «Ri e ralkʼwal ri Dios xkilo chi ri alitomabʼ e jeʼlik. Xekichaʼ kixoqil chkixoʼl, xekʼuliʼ kʼu kukʼ jachin ri xkaj wi». Ri ángeles riʼ tajin kkibʼan kʼax chke ri winaq, tekʼuriʼ ri Dios Jehová xuya taj che naj kuchʼij wariʼ. Rumal laʼ xubʼano che xpe jun nimalaj jabʼ che xusach kiwach konojel ri winaq che xkibʼan itzelal; xaq xiw xekʼaseʼ kan ri winaq che e sukʼ (Génesis 7:17, 23). Rech kekam taj, ri ángeles che xeniman ta che ri Dios o ri itzel taq uxlabʼal, xkiya kan kibʼaqil rech winaq tekʼuriʼ xetzalij pa ri kaj rech kkibʼan chi jumul chik uxlabʼal. Ri xkibʼano xukʼutu che are kkaj kkibʼan ri kubʼij ri Itzel chke, rumal wariʼ ri Itzel xubʼan «ri kinimal ri itzel taq uxlabʼal» (Mateo 9:34).

9. a) ¿Jas xbʼan chke ri itzel taq uxlabʼal chiʼ xetzalij pa ri kaj? b) ¿Jas kqil na chkij ri itzel taq uxlabʼal?

9 Chiʼ ri ángeles che xeniman ta che ri Dios xetzalij pa ri kaj, ri Dios xuya ta chik chke che kekʼojiʼ na pa ufamilia che e kʼo pa ri kaj, junam che xubʼan rukʼ Satanás (2 Pedro 2:4). Kimik ri itzel taq uxlabʼal kekun ta chik kkibʼan winaq che kibʼ, tekʼuriʼ wa itzel taq uxlabʼal kkikoj na kichuqʼabʼ pa kinojibʼal ri winaq. Rukʼ kichuqʼabʼ ri itzel taq uxlabʼal, ri Satanás tajin «keʼusubʼ konojel ri winaq» (Apocalipsis 12:9; 1 Juan 5:19). ¿Jas kkibʼan che ubʼanik wariʼ? Ri itzel taq uxlabʼal kʼo kʼi jastaq kkikoj che usachik kinojibʼal, ri winaq (chasikʼij uwach 2 Corintios 2:11). Chqilaʼ jujun chke.

JAS KKIBʼAN RI ITZEL TAQ UXLABʼAL CHE KISACHIK RI WINAQ

10. ¿Jas riʼ ri kichak ajqʼijabʼ?

10 Ri itzel taq uxlabʼal kkikoj ri kichak ajqʼijabʼ che usachik kinojibʼal ri winaq. Ri kichak ajqʼijabʼ are ronojel ri kubʼano che jun winaq kchʼaw kukʼ ri itzel taq uxlabʼal, weneʼ kchʼaw kukʼ o xa kukoj jun ajqʼij. Ri Biblia kubʼij che ri e jastaq riʼ awas xuqujeʼ kubʼij chqe che chqachajij qibʼ che ronojel ri e jastaq riʼ (Gálatas 5:19-21). Ri kichak ajqʼijabʼ xaq junam rukʼ ri xepo che kkikoj ri ajchapal taq kar. Ri ajchapal kar kukoj jalajoj taq xepo che uchapik jalajoj taq uwach kar. Junam rukʼ wariʼ, ri itzel taq uxlabʼal kkikoj jalajoj taq kichak ri ajqʼijabʼ rech ri winaq keqaj pa kiqʼabʼ.

11. ¿Jas taq jastaq kʼo pa ri chʼobʼonik, xuqujeʼ jasche utz taj che kqabʼano?

11 Jun uwach xepo che kkikoj ri itzel taq uxlabʼal are ri chʼobʼonik. ¿Jas taq jastaq kʼo pa ri chʼobʼonik? Are ronojel ri jastaq che kkikoj ri winaq che retaʼmaxik ri kbʼan na xuqujeʼ ri kchʼobʼtaj taj. Jun chke are ri chʼobʼonik chrij ri chʼumil, xuqujeʼ ukojik jalajoj taq wuj jun chke ubʼiʼ tarot, xuqujeʼ ri kchʼobʼ upam kiqʼabʼ xuqujeʼ kkaj kketaʼmaj ri kraj kubʼij ri e achikʼ kkibʼano. Patneʼ kʼi kkichomaj che wariʼ kʼot kubʼano, ri Biblia kukʼut chqawach che ri ajbʼanol taq chʼobʼonik kechakun junam kukʼ ri itzel taq uxlabʼal. Jun kʼutbʼal re are ri kubʼij Hechos 16:16-18, kubʼij che jun «uxlabʼal re chʼobʼonik» xubʼano che jun ali xkunik xubʼan «chʼobʼonik». Tekʼuriʼ, chiʼ kʼot chi ri itzel uxlabʼal, ri ali xkun ta chik xubʼan wariʼ.

Ri e itzel uxlabʼal kkikoj e jalajoj jastaq che kisachik ri winaq

12. ¿Jasche sibʼalaj xibʼibʼal chiʼ kqaj kojchʼaw kukʼ ri e kaminaqibʼ?

12 Jun chik kkikoj ri itzel taq uxlabʼal che usachik kinojibʼal ri winaq are chiʼ kechʼaw kukʼ kaminaqibʼ. Ri winaq che kebʼison che jun winaq che sibʼalaj kkaj che kaminaq chik, kbʼix kʼi jastaq chke che qastzij taj. Weneʼ kʼo jun ajqʼij kubʼij jastaq chke chrij ri kaminaq che e areʼ ketaʼm jubʼiqʼ o kubʼan ri uchʼabʼal ri kaminaq. Wariʼ ubʼanom che kʼi winaq kkichomaj che ri kaminaqibʼ qastzij e kʼaslik xuqujeʼ kkichomaj che we kechʼaw kukʼ kkiriq kubʼsal kʼuʼx. Tekʼuriʼ wajun kubʼsal kʼuʼx riʼ qastzij taj, xuqujeʼ xibʼibʼal. ¿Jasche? Rumal che ri itzel taq uxlabʼal kekunik kkesaj uwach kichʼabʼal ri kaminaqibʼ xuqujeʼ kekunik kkibʼij jastaq chkij ri kaminaqibʼ chke ri ajqʼijabʼ (1 Samuel 28:3-19). Xuqujeʼ xqetaʼmaj pa ri kʼutunem 6, che chiʼ jun winaq kkamik ksach ukʼaslemal (Salmo 115:17). Rumal laʼ ronojel ri kkitaʼ «chke ri kaminaqibʼ» xa sachisam kinojibʼal kumal ri itzel taq uxlabʼal rumal laʼ tajin kkibʼan ukʼulel ri Dios (chasikʼij uwach Deuteronomio 18:10, 11; Isaías 8:19). Rumal laʼ, chachajij awibʼ che taq ri xepo kkikoj ri itzel taq uxlabʼal.

13. Ri winaq che ojer kixibʼim kibʼ chke ri itzel taq uxlabʼal, ¿jas xekun che ubʼanik?

13 Ri itzel taq uxlabʼal xaq xiw ta kkisach kinojibʼal ri winaq, xuqujeʼ kkixibʼij ri winaq. Satanás xuqujeʼ ri itzel taq uxlabʼal ketaʼm che «xa kebʼ oxibʼ qʼij chik» kʼo chke rech ketzʼapixik; rumal laʼ sibʼalaj kkibʼan kʼi kʼax (Apocalipsis 12:12, 17). Tekʼuriʼ, sibʼalaj e kʼi chke ri winaq che sibʼalaj kixibʼim kibʼ ojer che ri itzel taq uxlabʼal kimik kkixibʼij ta chi kibʼ. ¿Jas kibʼanom rech kkixibʼij ta chi kibʼ? ¿Jas kqabʼano rech kojel pa kiqʼabʼ ri itzel taq uxlabʼal, xuqujeʼ weneʼ qabʼanom kichak ajqʼijabʼ?

CHQAXUTUJ RI ITZEL TAQ UXLABʼAL

14. Junam che xkibʼan ri cristianos rech ri tinamit Éfeso rech ri nabʼe taq 100 junabʼ, ¿jas kqabʼano rech kkisach ta qanojibʼal ri itzel taq uxlabʼal?

14 Ri Biblia kubʼij chqe ri kqabʼano rech ri itzel taq uxlabʼal kkisach ta ri qanojibʼal xuqujeʼ rech kojel pa kiqʼabʼ. Chqilaʼ jun kʼutbʼal xkiya nikʼaj cristianos rech jun tinamit ubʼiʼ Éfeso pa ri nabʼe 100 taq junabʼ. Chiʼ majaʼ kkibʼan cristianos, jujun chke kkibʼan uchak ajqʼijabʼ. Chiʼ xkichomaj che kkibʼan ta chik, ¿jas rajawaxik xkibʼano? Ri Biblia kubʼij: «E kʼi chke ri kibʼanom qʼijilanik xekikʼam uloq ri kiwuj, xkiporoj chkiwach konojel» (Hechos 19:19). Ri e cristianos riʼ xkiporoj ri e kiwuj rech jalajoj taq uwach kichak ajqʼijabʼ, je wariʼ xkiya jun kʼutbʼal chke ri winaq kimik che kkaj taj che ri itzel taq uxlabʼal kkisach kinojibʼal. Ri winaq che kkaj kkipatanej ri Jehová rajawaxik che kkesaj bʼi ronojel ri jastaq che kʼo pa kachoch che kʼo ubʼanik rukʼ ri kichak ajqʼijabʼ. Chupam wariʼ e kʼo ri jalajoj taq uwach wuj, xuqujeʼ películas, e wachbʼal xuqujeʼ e qʼojom che kkibʼano che ri winaq kkibʼan ri kichak ajqʼijabʼ o kkibʼano che ri winaq kkichomaj che wariʼ jeʼlik xuqujeʼ che sibʼalaj utz. Xuqujeʼ ri jastaq che kbʼix chke ri winaq kumal ri ajqʼijabʼ rech kechajix chuwach ri e kʼax (1 Corintios 10:21).

15. ¿Jas rajawaxik kqabʼano rech kojel pa kiqʼabʼ ri itzel taq uxlabʼal?

15 Chiʼ qʼaxinaq chi ri e junabʼ che ri cristianos rech Éfeso xkiporoj ronojel ri e kiwuj rech jalajoj taq uwach kichak ajqʼijabʼ, ri apóstol Pablo xutzʼibʼaj: «Kojchʼojin kukʼ [...] itzel taq uxlabʼal» (Efesios 6:12). Wariʼ kraj kubʼij che ri itzel taq uxlabʼal kiyaʼom ta kan ri kichak. Are kkikoj kichuqʼabʼ rech ri cristianos kekanaj pa kiqʼabʼ. Rumal laʼ, ¿jas nikʼaj chik rajawaxik xkibʼano? Ri Pablo xubʼij chke: «Man xuwi ta kʼu waʼ, xaneʼ chikʼamaʼ ri ketekik chʼichʼ re chʼoj che utoʼik iwibʼ, are waʼ ri kojonik, ri kakuʼin che uchupik ronojel ri ukʼiʼaqbʼal ri itzel, ri kenikowik», are kraj kubʼij, rech Satanás (Efesios 6:16, El Nuevo Testamento en Quiché y Español, ortografía actualizada). Chiʼ sibʼalaj ko ri qakojonik, kojkunik kqachʼij ri kkibʼan ri itzel taq uxlabʼal (Mateo 17:20).

16. ¿Jas rajawaxik kqabʼano rech ri qakojonik kubʼan ko?

16 Tekʼuriʼ, ¿jas kqabʼano rech kubʼan ko ri qakojonik? Are rajawaxik kqetaʼmaj chrij ri Biblia. Rech ko takʼal jun tapya, are rajawaxik che kbʼan uxeʼ. Junam rukʼ wariʼ, rech kubʼan ko ri qakojonik, are rajawaxik che kʼo jun uxeʼ che sibʼalaj ko: are ri qastzij etaʼmabʼal rech ri Biblia. We kqasikʼij uwach ronojel taq qʼij xuqujeʼ kqetaʼmaj chrij ri Biblia, ri qakojonik sibʼalaj kubʼan ko. Junam rukʼ jun tapya che ko takʼalik, ri qakojonik kojutoʼ chkiwach ronojel ri kkibʼan ri itzel taq uxlabʼal (1 Juan 5:5).

17. ¿Jas rajawaxik kqabʼano rech kqachajij qibʼ chke ri itzel taq uxlabʼal?

17 ¿Jas chi nikʼaj jastaq rajawaxik xkibʼan ri cristianos rech Éfeso? E kʼo pa jun tinamit che nojinaq che kinojibʼal ri itzel taq uxlabʼal, rajawaxik chi nikʼaj jastaq chke. Rumal laʼ, ri Pablo xubʼij chke: «Mitanabʼa ri ubʼanik chʼawem rukʼ Dios [...] chixtzʼonom che ri Dios amaqʼel, pa ri uxlabʼixel» (Efesios 6:18). Oj xuqujeʼ oj kʼo pa jun uwach Ulew nojinaq che kinojibʼal ri itzel taq uxlabʼal, rech kqachʼij ri kkibʼan ri itzel taq uxlabʼal rajawaxik che sibʼalaj kqataʼ che ri Jehová che kojuchajij. Jun jasach che sibʼalaj nim ubʼanik are che kqabʼij ubʼiʼ ri Jehová pa qachʼawem (chasikʼij uwach Proverbios 18:10, TNM). Xuqujeʼ, rajawaxik che ronojel taq qʼij kqataʼ che, che ‹kojresaj pa uqʼabʼ ri ajbʼanol etzelal›, Satanás (Mateo 6:13). Qastzij wi, che ri Dios kuta ri qachʼawem kqabʼan che (Salmo 145:19).

18, 19. a) ¿Jasche kojkunik kqabʼij, che kojkunik kqachʼak ri chʼoj kukʼ ri itzel taq uxlabʼal? b) ¿Jas pregunta kqil na chrij wariʼ pa ri kʼutunem 11?

18 Qastzij che ri itzel taq uxlabʼal kkibʼan kʼax. Tekʼuriʼ rajawaxik che kqaxibʼij ta qibʼ chke, kqaya ta qibʼ pa uqʼabʼ ri Itzel chiʼ kqabʼan ri Kraj ri Dios xuqujeʼ chiʼ kojqebʼ rukʼ (chasikʼij uwach Santiago 4:7, 8). Ri kichuqʼabʼ ri itzel taq uxlabʼal nim taj. Pa taq uqʼij ri Noé, ri itzel taq uxlabʼal xkʼajisax kiwach, tekʼuriʼ pa taq ri qʼij petinaq ksachisax na kiwach (Judas 6). Masach pa ajolom che ri ángeles rech Jehová che sibʼalaj kʼo kichuqʼabʼ kkiya kitobʼanik chqe (2 Reyes 6:15-17). E areʼ kkil ri chuqʼabʼ kqakojo rech kqabʼan ta ri kinojibʼal ri itzel taq uxlabʼal xuqujeʼ kkaj che oj kojchʼakanik. Junam rukʼ che xa, kkiraq kichiʼ che uyaʼik qachuqʼabʼ. Rumal laʼ, chojkʼol naqaj che Jehová xuqujeʼ chke ri ufamilia che e sukʼ taq uxlabʼal. Xuqujeʼ, kqabʼan ta jalajoj taq uwach kichak ajqʼijabʼ xuqujeʼ amaqʼel chqabʼanaʼ ri pixabʼ kʼo pa ri Utzij ri Dios (1 Pedro 5:6, 7; 2 Pedro 2:9). Je wariʼ, kojkunik kojchʼakan che ri qachʼoj kukʼ ri itzel taq uxlabʼal.

19 Tekʼuriʼ ¿jasche uyaʼom ri Dios che e kʼo na ri itzel taq uxlabʼal xuqujeʼ ri itzelal, che sibʼalaj kibʼanom kʼi kʼax? Pa ri kʼutunem 11 kqil na chrij wajun pregunta riʼ.

^ párr. 2 Apocalipsis 5:11 kubʼij chkij ri sukʼ taq ángeles: «Ri kajilabʼal miyonabʼ chi e miyonabʼ». Rumal laʼ, junam che kubʼij ri Biblia, ri Dios xubʼan sibʼalaj kʼi millones taq ángeles.