1. Sokkaanonnire rosa hasiissannonkehu mayiraati?

MITTU manchi ledo seekkine egennammoommo yaa dandiineemmohu maatesireno mitore anfummorooti. Hatteente gede, Magano Yihowa afate iimi maatesi ikkitino sokkaanoreno afa hasiissanno. Qullaawu Maxaafi sokkaano “Maganu ooso” yaanno. (Iyyoobi 38:7) Ikkina Maganu alaami giddo sokkaanote loosi maati? Sokkaano konni albaanni mannu heeshsho giddo assitinori no? Insa ate kaaˈlitahera woyi gawajjitahera dandiitanno? Hiissite?

2. Sokkaano kalaqinohu ayeeti? Mageeshshi sokkaano no?

² Qullaawu Maxaafi giddo sokkaanonnire coyidhannoti batinynye xiqise no. Sokkaanonnire rosate hanni kuri xiqissa giddo gama laˈno. Sokkaano kalaqinohu ayeeti? Qolasiyaasi 1:16 (NW) togo yitanno: “Iimanna uulla noori . . . baalu kalaqaminohu [Yesuusi Kiristoosi] widoonniiti.” Konni daafira, sokkaanote yinannire ayyaanu kalaqo baala bayira Beettosi horoonsiˈre mitto mittonka kalaqinohu Yihowaati. Mageeshshi sokkaano kalaqantino? Qullaawu Maxaafi lowo miliyoonenni kiirantanno sokkaano kalaqantinota xawisanno; qoleno insa baalunku wolqaataammaho.—Faarso 103:20; Ajuu[j]a 5:11.

3. Sokkaano lainohunni Iyyoobi 38:4-7 maa kultannonke?

³ Maganu Qaali yaano Qullaawu Maxaafi, uulla xintini wote ‘Maganu ooso gudisidhe anga gante faarsitinota’ kulanno. (Iyyoobi  38:4-7) Konni daafira sokkaano kalaqantinohu mannu ooso kalaqantara wole agurina uulla nafa kalaqantara lowo diri albaanniiti. Tini Qullaawu Maxaafi xiqise sokkaano hagiidhano ikko dadilla dandiitannore ikkitinotano xawissanno; korkaatuno tini xiqise sokkaano ‘mitteenni hagiidhite ilili yitinota’ kultanno. Kuri “Maganu ooso gudisidhe” mitteenni hagiidhitinota wodanchi. Hatte yannara, baalanti sokkaano Yihowara soqqantannotera mittimma noo maatera miilla ikkite no.

4. Ammanantino sokkaano mannu ooso ikkito hixamanynyite harunsitannota Qullaawu Maxaafi xawisannohu hiittoonniiti?

⁴ Ammanantinori ayyaanu kalaqo umi manchinna umi mancho kalaqantanna laˈuhunni kayisse, mannu ooso heeshshonna Maganu alaami woˈmanno gara hixamanynyite harunsitanni keeshshitino. (Lawishsha 8:30, 31; 1 Pheexiroosi 1:11, 12) Diru lexxanni haˈri kiiro kayinni sokkaano, rooriiditi mannu ooso baxillaanchu Kalaqaanchinsara badhe wodhitanna laˈino. Ammanantino sokkaano tenne laˈe dadillitukki digattino. Wole ragaanni kayinni, mittu manchi nafa Yihowawa higiro ‘sokkaanonniwa hagiirru ikkanno.’ (Luqaasi 15:10) Maganoho soqqamanno manni keeri sokkaano lowo geeshsha huluullisannonsa. Konni daafira, Yihowa uullate aana noore ammanantino soqqamaanosi jawaachchishatenna agarate duuchcha hige sokkaano horoonsiˈrinohu mayiraatiro huwata dandiineemmo. (Ibirawuyaani 1:7, 14) Hanni mito mito lawishsha laˈno.

5. Qullaawu Maxaafi giddo sokkaano kaaˈlitannota kulanno lawishshi hiikkonneeti?

⁵ Soddoomanna Gomoora yinannihu bushu katami bai yannara keeraancho mancho Looxinna lame seenne oososi lame sookkaano hakkiinni fushshite gatissinonsa. (Kalaqo 19:15, 16) Lowo diri sai gedensaanni diinnasi masalaancho Daanieeli doobbiyu balera tugginosi; ikkollana doobbiyu digawajjinosi. Daanieeli togo yiino: “Maganiˈya sokkaanchosi soye doobbiyu afoo cufi.” (Daanieeli 6:22) Umi  sanira M.D., mittu sokkaanchi hawaariya Pheexiroosi usuru mininni fushshinosi. (Soqqamaanote Looso 12:6-11) Hakkiinni saeno, sokkaano Yesuusi uullate aana soqqansho jammari yannara jawaachchishshinosi. (Maarqoosi 1:13) Hattono Yesuusa shinasira shiima yanna albaanni mittu sokkaanchi leelle “jawaachchinosi.” (Luqaasi 22:43, NW) Heeshshosi giddo tenne qarrissanno yannara Yesuusi togoo kaaˈlo afiˈrasi lowo geeshsha jawaachchishshinosi!

6. (a) Xaa yaannara sokkaano Maganu manna agartannohu hiittoonniiti? (b) Xa laˈneemmooti hiittee xaˈmooti?

⁶ Xaa yannara sokkaano Maganu mannira biˈree gede uullate aana illete dileeltannonsa. Wolqaataammu Maganu sokkaano xaa yannara illete leella hooggurono, Maganu manna roorenkanni ayyaanaamitetenni gawajjanno coyi baalunkunni agartanno. Qullaawu Maxaafi togo yaanno: “Yihowa sokkaanchi iso waajjanno manni qooxora dukkaˈnanno; qoleno gatisannonsa.” (Faarso 34:7) Tini xiqise lowo geeshsha jawaachchishshannonkehu mayiraati? Korkaatuno shitankera hasidhannori busha ayyaanu kalaqo noo daafiraati! Insa ayeooti? Kalaqinonsahu ayeeti? Ninke gawajjate woˈnaaltannohu hiittoonniiti? Tenne xaˈmora dawaro afiˈrate hanni manchu beetti heeshshora hanafote ikkinore laˈno.

7. Sheexaanu Maganuwiinni mageeshshi manna badino?

⁷ Konni maxaafira sayikki fooliishshora ronsummonte gede, mittu sokkaanchi woloota gashshate noosi halcho lophphitani hadhino daafira Maganoho finqilino. Yannate gedensaanni kuni sokkaanchi Sheexaane Daawuloosi ikkino. (Ajuu[j]a 12:9) Sheexaanu Heewani soˈrisiisihu gedensaanni, 1,600 diri giddo shiima ammanamino manna insano, Abeeli, Heenookinna Nohi agurranna roore anga mannu ooso Maganuwiinni badino.— Ibirawuyaani 11:4, 5, 7.

8. (a) Mite sokkaano agaaninte ikkitinohu hiittoonniiti? (b) Nohi yannara dirrinohunni baote wayinni gatate agaaninte ma assitu?

⁸ Nohi yannara wole sokkaanono Yihowa aana finqiltino.  Kuri sokkaano iima Maganu maate miilla ikkitinowinni agurte uullara dagge maalu biso uddidhino. Mayira? Kalaqo 6:2 togo yitanno: “Halaalaanchu Magani ooso mannu ooso seenni xumuulle ikkinota huwattu, konni seenni giddonnino doodhitinoha baala uminsara galte assite adhitu.” Ikkollana Maganu Yihowa tenne sokkaano assootinna kuni assooti mannu ooso aana abbinoti amanynyootu maaeelle noo gedee heedhara difaqqadino. Isi uulla woˈmate lolaho abbe ammanantino soqqamaanosi calla gatise bushuulle manna gudise hunino. (Kalaqo 7:17, 23) Hakkiinnino kuri finqiltu sokkaano, woyi agaaninte uddidhino maala agurte ayyaanu bisonsa uddidhe iimira baxxukki higgu. Insa Daawuloosira kaaˈlaano  ikkitino; konni daafira isi “agaanintete halaqa” ikkino.—Maatewoosi 9:34 NW.

9. (a) Agaaninte iimira higguta ma assininsa? (b) Agaaninte lainohunni aanchine maa ronseemmo?

⁹ Finqiltu sokkaano iimira higguta, halaqansa Sheexaane hoollinte gede, insano Maganu maate miilla ikkitannota hoolloonni. (2 Pheexiroosi 2:4) Insa xa mannu maala uddira dandaa hooggurono, xaano mannu ooso aana lowo gawajjo abbitanni no. Isinni Sheexaanu tenne agaaninte ledo kaaˈlame, “alame woˈma soˈrisiisanni no.” (Ajuu[j]a 12:9, NW; 1 Yohaannisi 5:19) Tenne assannohu hiittoonniiti? Roore yanna agaaninte manna hayyotenni soˈrisiisanno. (2 Qorontoosi 2:11) Tenne hayyo giddo hanni mite laˈno.

10. Agaaninte manna angansara eessiˈrate hiittoo “woshshaado” horoonsidhanno?

¹⁰ Goju, agaanintete wolqanni maalale loosa, buusa layira, kiilu, reyinohura xorshiranna woleno konne lawannore assa xaaddotenni woyi mannu widoonni agaanintete ledo xaandanni doogooti. Qullaawu Maxaafi Yihowa togoo assoote effire giwannota xawisanno; qoleno togoo assooti ledo fiixooma afiˈrino coyiwiinni xoonqeemmo gede qorowisiisannonke. (Marro 18:10-12; Galatiya 5:19-21) Agaaninte togoo assoote qulxuˈme woshshaadanno manchi woshshaado horoonsiˈranno garinni horoonsidhanno. Qulxuˈme woshshaadanno manchi duuchchu dani qulxuˈme amadate, babbaxxitino woshshaado horoosiˈranno. Agaaninteno duuchchanka manna angansara eessiˈrate addi addiha agaanintete looso horoonsidhanno.

11. Kiilu maati? Kiiluwiinni xeertira hasiissannonkehuna mayiraati?

¹¹ Agaaninte manna soˈrisiisate horoonsidhanno woshshaado giddo mittu kiiloho. Kiilu maati? Kiilu albira ikkannore woyi anfoonnikkire afate woˈnaalate. Kiilu giddo gamu ayyaana layira, haaqe layira, ciichcho layira, angate hoowo layira, hellee layira, saadate dana layira lawinoreeti. Lowo mannira kiilu gawajjo afiˈrinokkiha lawannonsa. Kayinnilla Qullaawu  Maxaafi kiilaano bushu ayyaani ledo xaado afidhinota xawisanno. Lawishshaho, Soqqamaanote Looso 16:16-18 aana ‘bushu ayyaani eˈˈe kiiltanno gede assinoti’ mitte beetto noota xawinsoonni. Ikkollana einosehu bushu ayyaani fulita kiila didandiitino.

12. Reyitinore coyishiishate woˈnaala gawajjitannota ikkitinohu mayiraati?

¹² Agaaninte manna soˈrisiissannoti wole doogo reyino manna coyishiishanno gede manna kakkayisate. Baxannoha shiire xissiisiˈranni noo manni roore yannara reyinonsa manna lainohunni kullanni kaphphinni dogamanno. Bushu ayyaani ledo xaadisanno manchi reyino mancho lainohunni baxxinore leellishara woyi reyino manchi qoonqo lawise coyiˈrara dandaanno. Konninni kainohunni, lowo manni reyino manchi lubbote noo gede assenna isi ledo xaada shiirino manchira shesho uyitanno yee ammananno. Ikkollana tini beebbate “sheshooti”; qoleno gawajjitannote. Mayira? Korkaatuno agaaninte reyino manchi qoonqo lawisse coyiˈranna insa ledo xaadisanno manchira reyino manchire mittore leellisha dandiitanno. (1 Saamueeli 28:3-19) Hakkiinni  saeno, reyitinori heeshshote nookkita fooliishsho 6 aana ronsoommo. (Faarso 115:17) Konni daafira, “reyitinore coyishiishannohu ayee manchino” bushu ayyaaninni dogamanno; hakkiinni saeno assootisi Maganu fajjo ledo sumuu yaannokkiho. (Marro 18:10, 11; Isayyaasi 8:19) Konni daafira agaaninte horoonsidhannotenni tenne woshshaadonni qorophphi.

13. Konni albaanni agaaninte waajjanno manni maikka dandiino?

¹³ Busha ayyaanna manna soˈrisiisa calla ikkikkinni waajjishiishshannono. Xaa yannara Sheexaanunna agaanintesi, usuramate ‘shiima yanna’ calla gattinonsata affinohura bashshonni roore bunshetenni woˈmitino. (Ajuu[j]a 12:12, 17) Konni albaanni busha ayyaanna waajjanni heeˈrannohu kumunni kiirranni manni togoo waajjanni keere fulino. Hiitto ikke? Agaanintete loosinni sarraaqaminohu mittu manchi keere fulate ma assa dandaanno?

14. Umi sanihu Efesooni Kiristaani gede, agaanintete gawajjonni keere fula dandiineemmohu hiittoonniiti?

¹⁴ Qullaawu Maxaafi busha ayyaanna hiittoonni gargadhinannironna insa ledo sarraaqinni hiittoonni keere fula dandiinanniro kulanno. Hanni lawishshaho Efesooni katamira heeˈrannohure umi sani Kiristaanire laˈno. Insa giddonni gamu, Kiristaana ikkansara albaanni agaanintete ledo xaado afiˈrino coye assitannoreeti. Ikkollana konne agaanintete looso agurate murcidhuti ma assitu? Qullaawu Maxaafi togo yaanno: ‘Duuchcha kiilaano kiilu [maxaaffansa] gamba assite daga duuchchate albaanni giirtu.’ (Soqqamaanote Looso 19:19) Kiilu maxaaffansa giirturi kuri haaruuddu Kiristaani xaa yannara busha ayyaanna gargadhate hasidhannorira lawishsha ikkitanno. Yihowara soqqama hasiˈrannohu ayee manchino agaanintete loosi ledo xaado afiˈrinore baala huna hasiissannosi. Kunino maxaaffa, metsiheete, filme, misilenna agaanintete looso dancha lawisenna halchishanno coyi gede asse shiqishanno muuziiqi gedeereeti. Hattono quraamanna bushu  ayyaaninni agaranno yine wodhinanniri gedeereno huna hasiissanno.—1 Qorontoosi 10:21.

15. Bushu ayyaani olanto gargadhate ma assa hasiissannonke?

¹⁵ Efesooni Kiristaani kiilu maxaaffansa giirtuhunni boodu diri gedensaanni hawaariya Phaawuloosi insara togo yee borreessino: ‘Gaarammeemmohu busha ayyaanna olanto ledooti.’ (Efesooni 6:12) Phaawuloosi hatto yaasi agaaninte insa gawajjate woˈnaala agurtinokkita leellishshanno. Insara alee higge gawajjate woˈnaala diagurtino. Konni daafira Efesooni Kiristaani wolere ma assa hasiissannonsa? Phaawuloosi togo yiinonsa: ‘Duuchchunku aana leddine buwannoha bushu [Sheexaanu] fiinxaare duuchcha [xoyissate] kaaˈlitannoˈneta ammanate wonqo wonqidhe.’ (Efesooni 6:16) Ammananke wonqo kaajjado ikkitanni hadhuro, busha ayyaanna gargadhate wolqankeno jawaattanno.—Maatewoosi 17:20.

16. Ammanatenni jawaata dandiineemmohu hiittoonniiti?

¹⁶ Ikkina, ammanatenni jawaata dandiineemmohu hiittoonniiti? Qullaawa Maxaafa xiinxallatenniiti. Mitte gimbe kaajjite uurritannohu xintise kaajjado ikkirooti. Hatteente gede ammananke kaajjado ikkitannohu xintise kaajjado ikkirooti; kuni xintino Maganu Qaali yaano Qullaawu Maxaafite halaalu egennooti. Qullaawa Maxaafa barru baala xiinxallineemmohanna nabbambeemmoha ikkiro ammananke jawaata ikkitanno. Kaajjado gimbe gede jawaata ammana agaanintete gawajjonni agartannonke.—1 Yohaannisi 5:5.

17. Agaaninte gargadhate lende assa hasiissannonkeri maati?

¹⁷ Efesooni Kiristaani lede assa hasiissannonsari woluri maati? Heedhanno katami agaanintete loosinni woˈminoha ikkino daafira wolu agarooshshino hasiisannonsa. Konni daafira Phaawuloosi togo yiinonsa: ‘Ayee dani huuccatto assidhinanni yanna [baalantenni] ayyaanunni huuccidhe.’ (Efesooni 6:18) Xa ninkeno heeˈnoommohu agaanintete loosi woˈmino alame giddo ikkinohura busha ayyaanna gargadhate Yihowawa wodaninni kaˈne huuccatto assira hasiissannonke. Huucciˈneemmo wote kayinni Yihowa suˈma gana hasiissannonke. (Lawishsha 18:10) Konni daafira Maganu ‘bushunni’ yaano Sheexaanu Daawuloosinni ‘gatisannonke’ gede huuccattotenni  jawaata hasiissannonke. (Maatewoosi 6:13) Yihowa wodaninni shiqqinotera togoo huuccattora dawaro qolanno.—Faarso 145:19.

18, 19. (a) Agaanintete ledo gaarammeemmo gaaro qeelleemmota huluullammeemmokkihu mayiraati? (b) Aantanno fooliishshora hiittee xaˈmora dawaro qollanni?

¹⁸ Agaaninte gawajjitannoreeti, ikkirono Daawuloosi gimbe Maganu fajjo assinanni Yihowawa shinqeemmoha ikkiro insa waajja dihasiissannonke. (Yaaqoobi 4:7, 8) Agaanintete wolqa danna saˈinota diˈˈikkitino. Nohi yannara qorichchinshoonninsa, konni kaˈa kayinni goofimarchu firde farandanninsa. (Yihudi 6) Hakkiinni saeno, Yihowari wolqaataammu sokkaano agartannonketa qaagi. (2 Negesti 6:15-17) Tini sokkaano ninke agaaninte gargadhine qeellanna laˈanno wote lowo geeshsha hagiidhitanno. Keeraano sokkaano jawaachchishshanni noonke yaa dandiinanni. Konni daafira Yihowanna ammanantino sokkaanosi cuˈmiˈne heeˈno. Hattono agaanintete ledo xaado afiˈrino coyi baalunkuwiinni xeertiˈno; qoleno Maganu Qaali aannonke amaale ayee woteno loosu aana hosiinso. (1 Pheexiroosi 5:6, 7; 2 Pheexiroosi 2:9) Hatto assinummoha ikkiro agaanintete ledo gaarammeemmo gaaro qeelleemmo.

¹⁹ Ikkollana Maganu, agaaninte heedharanna bunshe mannu ooso buuto qarrissara mayira faqqadino? Tenne xaˈmora aantanno fooliishshora dawaro qollanni.