1. Дээрниң төлээлериниң дугайында билип алыры чүге чугула?

 КИЖИНИ эки билип алыр дизе, ооң өг-бүлези-биле таныжып алыр болза эки. Ынчангаш Иегова Бурганны эки билип алыр дизе, дээрниң төлээлеринден тургустунган, ооң өг-бүлези-биле таныжып алыр херек. Библияда дээрниң төлээлерин «Бурганның оолдары» деп адаан (Иов 38:7). Бурганның күзел-соруун күүседиринге олар кандыг черни ээлеп турар? Кижи төрелгетенниң төөгүзүнге олар салдар чедирген бе? А бистиң чуртталгавыска олар салдар чедирип турар бе? Ийе болза, канчаар?

2. Дээрниң төлээлери канчаар тыптып келгенил база оларның саны чежел?

² Библияда дээрниң төлээлериниң дугайында элээн каш чүс катап чугаалаан. Ол көзүлбес мага-боттуг чаяалгаларның дугайында хөйнү билип алырынга дузалаар, библейжи шүлүктерни сайгарып көрээлем. Дээрниң төлээлери канчаар тыптып келгенил? «Бурган дээрде-даа, черде-даа турар... бүгү чүвени... Христосту дамчыштыр чаяаган» — деп Колоссчуларга 1:16-да чугаалаан. Ынчаарга дээрниң шупту төлээлерин Иегова Бурган бодунуң эр чаңгыс Оглу, Иисус Христосту таварыштыр чаяаган. Дээрниң төлээлери чежел? Оларның  саны чүс-чүс миллион болгаш олар шуптузу аажок күш-шыдалдыг деп, Библия көргүзүп турар (Ырлар 102:20; Ажыдыышкын 5:11).

3. Иов 38:4—7 шүлүктерден дээрниң төлээлериниң дугайында чүнү билип ап болурул?

³ Черни чаяап турда, «Бурганның шупту оолдары ыыткыр үн-биле Бурганны алдаржыдып турган» деп Бурганның Сөзүнде чугаалаан (Иов 38:4—7). Ынчап кээрге, дээрниң төлээлери кижини чаяарының мурнунда, безин черни чаяарының бетинде-ле, тыптып келген турган. Ол көзүлбес мага-боттуг чаяалгаларның минниишкиннери бар, чүге дээрге ол библейжи үзүндүде дээрниң төлээлериниң «өөрээнинден өөрүп-байырлап» турганын чугаалаан. Оон аңгыда, эскерип көрем, «Бурганның шупту оолдары» ону алдаржыдып турган. Ол үеде дээрниң шупту төлээлери чаңгыс аай демниг, найыралдыг өг-бүле болуп, Иегова Бурганга бараалгап турган.

4. Дээрниң төлээлери кижилерниң чуртталгазын сонуургап турар деп, Библия канчаар херечилеп турарыл?

⁴ Кижи чаяаттынган үеден бээр, дээрниң шынчы төлээлери кижи төрелгетенниң өг-бүлезин база чер кырынга Бурганның күзел–соруунуң күүсеттинерин кичээнгейлиг хайгаарап турар (Чугаалар 8:30, 31; 1 Пётрнуң 1:11, 12). Кижилерниң хөй кезии сагыш-човангыр Чаяакчыдан хая көрнүп, аңаа бараалгаарындан ойталаанын дээрниң чөп-шынныг төлээлери көрген. Чигзиниг чок, ол чүүл оларны дыка муңгараткан. А кажан кандыг-бир кижи Иеговага эглип кээрге, дээрниң төлээлери өөрүп турар (Луканың 15:10). Ол көзүлбес мага-боттуг чаяалгалар кижилер дээш аажок сагыжы аарып, дүвүреп турар болганда, Иегова чер кырында бодунуң шынчы бараалгакчыларын быжыктырып, камгалаар дээш, оларны чаңгыс удаа эвес чоргузуп турган (Еврейлерге 1:7, 14). Чамдык чижектерни сайгарып көрээлем.

5. Библия-биле алырга, дээрниң төлээлери кижилерге канчаар дузалажып турган?

⁵ Дээрниң ийи төлээзи шынчы Лотка болгаш ооң  уругларынга узуткаашкындан чайлай бээринге дузалап, оларны Содом биле Гоморра деп бузуттуг хоорайлардан үндүрүп кааннар (Эге дөс 19:15, 16). А чүс-чүс чылдар эрткенде арзылаңныг оңгарже киир октаткан Даниил медээчини олар камгалааннар. Даниил чугаалаан: «Мээң Бурганым арзылаңнарның аксын дуглаар дээш, бодунуң төлээзин чоргузупкан» (Даниил 6:22). Оон ыңай, бистиң эраның I-ги векте дээрниң төлээзи Пётр элчинни кара-бажыңдан хостаан (Ажыл-чорудулга 12:6—11). Иисусту база ол чер кырынга бараалгап эгелээриниң үезинде дээрниң төлээлери деткээн (Марктың 1:13). А ооң өлүмүнүң мурнунда «аңаа дээрниң төлээзи чедип келгеш, Ону быжыктыра берген» (Луканың 22:43). Чуртталгазының берге болгаш харыысалгалыг үелеринде дээрниң төлээлериниң деткимчези Иисуска кайы-хире оожургалдыг болган деп!

6. а) Дээрниң шынчы төлээлери бо хүн Бурганның чонун канчаар камгалап турар? б) Кандыг айтырыгларны сайгарып көөр бис?

⁶ Бо хүн дээрниң төлээлери кижи караанга көзүлбес апарган. Ынчалзажок Бурганның чонун, колдуунда Иегова-биле найыралды быжыктырарынга шаптыктаар хорадан, олар камгалавышаан хевээр. Библияда чугаалаан: «Дээрги-Чаяакчының төлээзи Бургандан коргар улустуң чанынга турлагжып туруп алгаш, оларны камгалаар» (Ырлар 33:8). Ол сөстер бисти аажок оожургадып турар! Чүге дээрге каржы көзүлбес күштер бисти өлүрерин күзеп турар болгай. Олар кымнарыл? Олар канчап тыптып келген? Олар биске хораны чедирерин канчаар оралдажып турар? Ол айтырыгларга харыылаарда, кижи төрелгетенниң төөгүзүнүң эң-не эгезинде чүү болганын, билип аалам.

7. Эрлик бодунуң кара-сагыштыг бодалдарын боттандырарынга кайы-хире чедиишкинниг болган?

⁷ 3-кү эгеден дээрниң бир төлээзи өскелерни чагырарын күзей бергеш, Бурганга удур тура халаан деп, билип алган бис. Сөөлзүредир ол Эрлик база Удурланыкчы кылдыр адаткан (Ажыдыышкын 12:9). Еваны мегелээш, Эрлик бодунуң кара-сагыштыг бодалын боттандырарын уламчылаан. Авель,  Енох болгаш Ной деп каш шынчы кижилерден аңгыда, ол 1600 чыл дургузунда барык шупту кижилерни Бургандан ырадып шыдаан (Еврейлерге 11:4, 5, 7).

8. а) Дээрниң чамдык төлээлери канчап буктар болу бергенил? б) Бүгү чер кырынга суг халавы болу бээрге, дириг артар дээш, буктар чүнү кылыр ужурга таварышкан?

⁸ Нойнуң хүннеринде Иеговага удур үймээнге дээрниң чамдык төлээлери катчы берген. Олар дээрде бажыңын каапкаш, кижилер болу бергеш, черже дүже бергеннер. Чүү дээш? «Кижилерниң кыстарының чаражын көргеш, Бурганның оолдары кымга кандыызы тааржырыл, оларны боттарынга кадайлар кылдыр шилип ап турганнар» — деп Эге дөс 6:2-де  чугаалаан. Ынчалза-даа ол дээрниң төлээлериниң хоойлу-дүрүм сагывазынга Иегова чөпшээрежип шыдавас болган. Олар черниң чурттакчыларын канчаар самыырадып турарын ол тоовайн барып шыдавас турган. Бурган бүгү чер кырынче суг халавын чоргузупкаш, шупту каржы кижилерни узуткап каапкан. Чүгле ооң шынчы бараалгакчылары камгаланган (Эге дөс 7:17, 23). Дээрниң үймээнчи төлээлери, азы буктар, кижи мага-бодун октапкаш, дээрже эглир ужурга таварышкан. Олар «буктарның нояны» апарган, Эрликтиң талазын эжелепкеннер (Матфейниң 9:34).

9. а) Кажан дээрниң үймээнчи төлээлери дээрже эглип кээрге, чүү болганыл? б) Улаштыр чүнү көөр бис?

⁹ Кажан дээрниң үймээнчи төлээлери дээрже эглип кээрге, ооң мурнунда оларның баштыңчызы Эрликти дег, Бурган оларны дээрде өг-бүлезинден үндүр сывырыпкан (2 Пётрнуң 2:4). Бо хүн ол көзүлбес мага-боттуг чаяалгалар кижилер бооп хуулуп шыдавас-даа болза, олар кижилерни самыырадып, үревишаан хевээр. Оларның дузазы-биле Эрлик «бүгү делегейни дуурайлаан» (Ажыдыышкын 12:9; 1 Иоанның 5:19). Буктар кижилерни мегелээр дээш, янзы-бүрү аргалар ажыглап турар (2 Коринфичилерге 2:11). Оларның чамдыызын көрүп көрээлем.

10. Кижилерни чагырып алыр дээш, буктар кандыг хевирлиг «чемиштерни» ажыглап турар?

¹⁰ Бөгүн дыка хөй кижилер буктарның салдарынче кире берген, чүге дизе олар дорту-биле азы хамнар таварыштыр илби-шидилеп, төлге салып, караң көрнүп, астрология-биле холбажып база оон-даа өске хөй чүүлдер кылып турарлар. Библия ындыг херектерни бужар-бак деп санап турар, ынчангаш ындыг херектер-биле холбашкан бүгү чүүлдерден бисти кичээндирип турар (Хоойлу 18:10—12; Исаия 47:13, 14). Балык бүрүзүнге таарымчалыг, янзы-бүрү чемиш ажыглаан балыкчы дег, каржы буктар база ындыг херектер дузазы-биле янзы-бүрү кижилерни чагырып алырын оралдажып турар.

11. Төлге салыры деп чүл база ооң-биле холбашкан бүгү чүүлден чүге ойталаар херек?

¹¹ Буктарның «чемиштериниң» бирээзи — төлге салыры.  Төлге салыры дээрге чүл? Ол дээрге келир үени азы бир-ле билдинмес чүвени билип алыр чүткүл-дүр. Төлге салырынга астрология, көзер-биле төлгелээри, хуваанак салыры, адышка төлгелээри, ол ышкаш ош демдектерни, дүштерни, болур дээн болуушкуннарны баш бурунгаар тайылбырлаары хамааржыр. Хөй кижилер төлге салыры хора чок деп санаар-даа болза, төлгечилер биле каржы буктар аразында харылзаалыг. Чижээ, Ажыл-чорудулга 16:16—18-те өттүр билириниң бугу бир уругга келир үени баш бурунгаар билир кылдыр, күш берип турган деп чугаалаан. Ынчалзажок, кажан бук оон үне бээрге, уругнуң күжү чиде берген.

12. Өлген улус-биле «харылзааның» чүзү айыылдыг болуп турар?

¹² Оон аңгыда, буктар кижилерни өлген улус-биле «харылзаа» таварыштыр мегелеп турар. Чоок улузун чидиргеш, качыгдап турар кижилер мегеге бо-ла алзыр: өлген улус-биле харылзажып болур деп, олар бүзүреп турар. Караң көрнүр кижилер өлген кижиден тускай медээлерни «дамчыдып», азы ооң үнү-биле чугааланып болур. Өлген улус улаштыр чурттап турар деп, база оларның-биле харылзажыры — ажыг-шүжүүн оожургадып алыр арга деп, ол чүүл хөй кижилерни бүзүредип турар. Ынчалза-даа ындыг оожургал меге, а оон  аңгыда айыылдыг. Чүге? Чүге дээрге буктар үннер өттүнүп болур база өлген улустуң билир турган медээлерин хамнарга дамчыдып шыдаар (1 Самуила 28:3—19). Оон артык, 6-гы эгеден билип алганывыс, кижи өлген соонда чок апаар (Ырлар 113:25). Ынчангаш «өлүг улустуң сүнезиннерин кыйгырар кижилер», каржы буктарга мегелеттирген база Бурганның хоойлузун хажыдып турар (Хоойлу 18:10, 11; Исаия 8:19). Буктарның «чемижинге» алыспас дээш, оваарымчалыг бол.

13. Буктардан үргүлчү коргуп чораан кижилер чүнү кылып шыдаан?

¹³ Каржы буктар кижилерни мегелээринден аңгыда, оларны коргудуп база турар. Эрлик болгаш буктар оларның «үези көңгүс эвээш артканын» база оларны удавас кинчилээрин билир. Ынчангаш олар бөгүн ылаңгыя каржы-дошкун (Ажыдыышкын 12:12, 17). Ындыг-даа болза, ооң мурнунда каржы буктардан үргүлчү коргуп чораан кижилер оларның салдарындан хосталып шыдаан. Олар ону канчаар чедип алган? Ынчангаш буктарның салдарынче кире берип болур херектер кылып турар кижилер, чүнү канчаар болза эки?

14. Ефестен христианнарның үлегерин эдерип, каржы буктарның салдарындан канчаар хостуг апарып болурул?

¹⁴ Каржы буктарга канчаар удурланырын база оларның салдарындан канчаар хосталырын Библияда тайылбырлаан. I-ги векте Ефес хоорайның христианнары кандыг үлегерни көргүскенин сайгарып көрээлем. Христиан чүдүлгени хүлээп алырының бетинде, оларның чамдыызы караң көрнүр херектер кылып чораан. Каржы буктар-биле харылзааны үзерин шиитпирлээш, олар чүнү канчалган? «А хөй караң көрнүр кижилер боттарының дүрүг номнарын чыггаш, хамык улус көрүп турда, өрттедипкен» — деп Библияда чугаалаан (Ажыл-чорудулга 19:19). Илби-шиди номнарын узуткааш, ол чаа өөреникчилер каржы буктарның салдарындан хосталыр күзелдиг кижилерге үлегер көргүскен. Бир эвес Иеговага бараалгаарын күзээр болзувусса, илби-шидилээрин, төлге салырын база караң көрнүр чүүл-биле холбашкан бүгү чүүлдерден адырлыры чугула. Ол дээрге ындыг херектер кылырынче деткип турар база оларны бир-ле солун болгаш магаданчыг чүүл  кылдыр көргүзүп турар номнар, дептерлер, плакаттар болгаш аялгалар бооп болур. Ындыг чүүлдерге сагыызыннар, чолдуг эдилелдер болгаш кара күштерден камгалал кылдыр эдилээр, өске-даа эдилелдер база хамааржып турар (1 Коринфичилерге 10:21).

15. Каржы көзүлбес күштерге канчаар удурланырыл?

¹⁵ Ефесте христианнар илби-шиди номнарын өрттедипкен соонда, каш чыл эрткенде, Павел элчин оларга бижээн: «Дээрлерде бузуттуң кара күштеринге удур демисежип турар-дыр бис» (Ефесчилерге 6:12). Буктар дүжүп бээр хире эвес турган деп көскү-дүр. Олар тиилеп алыр дээш, демисежирин уламчылап турган. Ол христианнарга чүү дузалажып болур турган? Павел оларга сүмелээн: «А ол бүгүден аңгыда, бүзүрелдиң дозуг-щидин тудуп алыңар — ооң-биле эрликтиң хамык оттуг согуннарын дозуп шыдаар силер» (Ефесчилерге 6:16). Бүзүрелдиң «дозуг-щиди» быжыг болган тудум, каржы көзүлбес күштерге чедиишкинниг удурланыр бис (Матфейниң 17:20).

16. Бодунуң бүзүрелин канчаар быжыглаарыл?

¹⁶ Бодунуң бүзүрелин канчаар быжыглаарыл? Библияны өөренирин уламчыла. Хананың быжыы колдуунда бажыңның таваандан хамааржыр. Шак ынчаар, бистиң бүзүреливистиң быжыы колдуунда Бурганның Сөзүнден үндезилээн алыс шын билиглерден хамааржыр. Бир эвес бис хүнүң-не Библияны номчуп, өөренир болзувусса, бүзүреливис быжыгар. Ындыг бүзүрел, быжыг хана дег, бисти каржы буктарның салдарындан камгалаар (1 Иоанның 5:5).

17. Каржы буктардан кандыг немелде камгалал херек?

¹⁷ Ефестен христианнар оон ыңай чүнү кылыр ужурлуг турган? Оларга немелде камгалал херек турган, чүге дээрге олар буктарның салдары-биле долган хоорайда чурттап турганнар. Ынчангаш Павел оларга бижээн: «Мөргүлдүң бүгү хевирлери-биле мөргүңер» (Ефесчилерге 6:18). Бөгүн делегей буктарның салдары-биле долган болганда, каржы буктардан камгалалды дилээри-биле, Иеговага кызымаа-биле мөргүүр болзувусса эки. Бурганның адын адап, кыйгырары дыка чугула (Чугаалар 18:10). Бурган бисти Эрликтен камгалаар кылдыр дилээри чугула (Матфейниң 6:13). Бистиң ак-сеткилдиг  мөргүлдеривиске Иегова ыяап-ла харыылаар (Ырлар 144:19).

18, 19. а) Каржы буктарны тиилеп алырынга сеңээ чүү дузалаарыл? б) Дараазында эгеде чүнү сайгарып көөр бис?

¹⁸ Каржы буктар айыылдыг, ынчалзажок олардан кезээде коргуп чурттаан херээ чок. Ынчангаш Эрликке удур туржуру база Бурганның күзел-соруун күүседип, аңаа чоокшулаары дыка чугула (Иаковтуң 4:7, 8). Каржы буктарның күжү кызыгаарлыг. Нойнуң хүннеринде олар кеземче алгаш, ам сөөлгү шииткелди манап турар (Иуданың 6). Оон ыңай, Иегованың күчү-шыдалдыг төлээлери бисти камгалап турар дээрзин утпа (2 Царей 6:15—17). Каржы буктар-биле демиселге тиилеп, оларның бузуттуг салдарынга алыспазывысты дээрниң төлээлери сеткилиниң ханызындан күзеп турар. Өскээр чугаалаарга, дээрниң шынчы төлээлери бистиң хей-аъдывысты көдүрүп турар. Ынчангаш кезээде Иегованың болгаш ооң шынчы төлээлериниң чанынга артып каалы. Илби-шиди кылырындан, төлге салырындан база караң көрнүрүнүң шупту хевирлеринден ойталап, Бурганның Сөзүнден сүмелерни ажыглаары кайы-хире чугула ийик! (1 Пётрнуң 5:6, 7; 2 Пётрнуң 2:9). Каржы буктар-биле демиселге тиилеп алырынга ол дузалаар.

¹⁹ Ынчалза-даа каржы буктарның турарын база хилинчек-човалаңның болурун Бурган чүге чөпшээрээнил? Ол айтырыгны дараазында эгеде сайгарып көөр бис.