1. ¿Bin yuʼun ya skʼan te ya jnaʼbeytik sba ta lek te chʼul-abatetike?

TE KʼALAL ya jnaʼbeytik sba te Jehová jaʼnix jich ya skʼan ya jnaʼbeytik sba-euk te lekil alnichʼanetik yuʼun te ayik ta chʼulchane, jaʼik te chʼul-abatetike, melel te Biblia ya yal te jaʼ «snichʼnab te Diose» (Job 38:7). ¿Bin-utʼil ya stuuntes Jehová te chʼul-abatetik swenta ya spas te skʼanojel yoʼtane? ¿Aybal aʼtejemik ta namey kʼinal ta stojol te ants winiketike? ¿Yabal skoltayotik ta jkuxlejaltik te chʼul-abatetike? Teme jiche, ¿binwan-utʼil?

2. ¿Bin-utʼil chiknajik te chʼul-abatetike sok jayebik ta tul?

² Te Bibliae bayal buelta ya yalbey skʼoplal te chʼul-abatetike. Akʼa kiltik chaʼoxchajpuk swenta yuʼun jich ya jnaʼbeytikxan sbaik-a. ¿Bin-utʼil chiknajik te chʼul-abatetike? Ta Colosenses 1:16 jich ya yal: «Como ha ta scuenta [Jesucristo] te la yichʼ pasel spisil bintic ay ta chʼulchan soc spisil bintic ay ta bahlumilal». Jich yuʼun, spisil te chʼul-abatetike jujuntul la yichʼik pasel yuʼun te Jehová soknix ta swenta te sba sNichʼane. ¿Jayebik ta tul te chʼul-abatetike? Te Biblia ya yal te ay bayal  miyon ta tul sok te ay yuʼelike (Salmo 103:20; Apocalipsis 5:11).

3. ¿Bin ya yakʼ jnoptik te sjun Job 38:4-7 ta swenta te chʼul-abatetike?

³ Te Biblia ya yalbotik te kʼalal la spas Balumilal te Jehovae, «tseʼel yoʼtan awonic spisil te snichʼnab te Diose» (Job 38:4-7). Jaʼ ini ya yakʼ jnoptik te nameynanix ayikix-a te chʼul-abatetik te kʼalal mato ayuk-a te ants winik soknix te Balumilale. Jaʼnix jich ya yakʼ ta ilel te tʼujbil stalelik te chʼul-abatetike, melel ya yal te sok sbujtsʼ yoʼtan kʼayojinik ta spisilik. Jaʼnix jich ya yal te tseʼelnax yoʼtan la yaʼiy sbaik ta «spisil te snichʼnab te Diose». Jaʼ yuʼun, ta yorail-abi spisil te chʼul-abatetike jun-nax ayik ta spisilik ta yichʼel ta mukʼ-a te Jehovae.

4. ¿Bin-utʼil ya yakʼ ta ilel te Biblia te bayal skʼoplal ta yoʼtanik te chʼul-abatetik te bin ya spasik te ants winiketike?

⁴ Te chʼul-abatetik te jun yoʼtan yakʼoj sbaik ta stojol te Diose, yakʼojik ta ilel te bayal skʼoplal ta yoʼtanik te ants winiketike soknix te bin-utʼil ya xkʼot ta pasel te skʼanojel yoʼtan te Diose (Proverbios 8:30, 31; 1 Pedro 1:11, 12). Jaʼukmeto, jaʼnix jich yilojik te jteb ma spisiluk te ants winiketik te ma jaʼuk yakʼoj sbaik ta abatinel ta stojol te jkʼuxul oʼtan Jpaswanej yuʼunike. Ta swenta ini, ya smel yoʼtanik yuʼun. Yan stukel te kʼalal ay machʼa ya sujt tal ta stojol te Jehovae manchukme jtuluknax ants winik, «ay yutsil yoʼtanic te chʼul aʼbatetic» (Lucas 15:10). Te chʼul-abatetike bayal skʼoplal ta yoʼtanik te lekuk ayik te j-abatetik yuʼun te Diose. Jaʼ yuʼun te Jehová bayal buelta la stikun te chʼul-abatetik ta swenta yakʼbeyel yip yoʼtan sok ta skanantayel te machʼatik ayik ta Balumilal te jun yoʼtan yakʼoj sbaik ta stojole (kʼopona te  sjun Hebreos 1:7, 14). Akʼa kiltik chaʼoxchajpuk ta swenta ini.

5. ¿Machʼatik-a te ya yalbey skʼoplal ta Biblia te la yichʼik koltayel yuʼun chʼul-abatetike?

⁵ Te kʼalal la slajin Dios te chopol lum Sodoma sok Gomorra, te tojil winik Lot sok te yantsil nichʼnab kuxul jilik ta skaj te kʼotik ta lokʼesel yuʼun chaʼtul chʼul-abatetik te banti ayik ta nainel-ae (Génesis 19:15, 16). Bayal siglo ta patil, te j-alwanej Daniel la yichʼ chʼojel ochel ta schʼen león chojetik, jaʼukmeto maba utsʼinot jxujtʼuk. Jich la yal te bin yuʼune: «Te Dios cuʼun la sticon tal chʼul aʼbat yuʼun ya smacbe ye te chojetic» (Daniel 6:22). Ta sbabial siglo yuʼun jkʼajkʼaleltik, jtul chʼul-abat la skoltay lokʼel ta chukjibal te jpuk-kʼop Pedroe (Hechos 12:6-11). Jaʼnix jich te Jesús la yichʼ koltayel yuʼun chʼul-abatetik te kʼalal jajch spasbey yaʼtel te Dios liʼ ta Balumilale (Marcos 1:13). Soknix te kʼalal jtebxanix ya skʼan xlaj-ae, chiknaj ta stojol jtul chʼul-abat te akʼbot «yip yoʼtan» yuʼune (Lucas 22:43). ¡Kʼaxtoniwan akʼbot bayal yip yoʼtan te Jesús kʼalal la yichʼ akʼbeyel koltayele!

6. 1) ¿Bin-utʼil ya skanantayik te lum yuʼun Dios te chʼul-abatetik ta kʼajkʼal ini? 2) ¿Bintik jojkʼoyeletik ya kakʼbeytik sujtib ta patil?

⁶ Ta kʼajkʼal ini ma xkiltikix te chʼul-abatetike, melel ma xyakʼix sbaik ta ilel ta stojol te j-abatetik yuʼun Dios ta Balumilal. Jaʼukmeto, te chʼul-abatetik te ay yuʼelike maʼyuk yijkʼitayojik ta skanantayel te lum yuʼun te Diose, jaʼ baemxan yoʼtanik ta yilel te bintik ya xjuʼ x-utsʼinbotik te schʼuunel yoʼtanike. Te Biblia jich ya yal: «Te chʼul aʼbat yuʼun Jehová ay ta sjoyobal te machʼatic ya yichʼic ta mucʼ, soc ha ya scoltay» (Salmo 34:7). Jaʼ ini ya yakʼbotik bayal yip koʼtantik, melel te chopol espirituetike ya xjuʼ ya yutsʼinotik sok ya skʼan ya slajinotik. ¿Machʼatikwan-a? ¿Bin-utʼil chiknajik? ¿Bintik-utʼil ya skʼan ya yutsʼinotik? Swenta yuʼun ya xkʼot ta koʼtantik, akʼa kiltik te bin kʼot  ta pasel te kʼalal jajch ta pʼolel te ants winiketik ta Balumilale.

7. ¿Jayeb ta tul ants winiketik la yijkʼitayik Dios ta swenta loʼlayel yuʼun te Satanase?

⁷ Jich bitʼil te la jnoptikix ta yoxebal kapituloe, ay jtul chʼul-abat te bikʼtaj yoʼtan ta swentainel te ants winiketike, ta swenta-abi jich la skʼatpʼun sba ta skontra te Diose. Ta patil la yichʼ naʼbeyel sba jich bitʼil Satanás sok Pukuj (Apocalipsis 12:9). Jalaj mil seiscientos jaʼbil ta sloʼlayel te ants winiketike jich jteb ma spisiluk la yijkʼitayik te Diose, sloʼlayojix-a te Evae. Chaʼoxtulnax te machʼatik jun yoʼtan la yakʼ sbaik ta stojol te Diose, jich bitʼil te Abel, Enoc sok te Noé (Hebreos 11:4, 5, 7).

8. 1) ¿Bin-utʼil kʼatpʼujik ta chopol espirituetik chaʼoxtul chʼul-abatetik? 2) ¿Bin la spasik te chopol espirituetik yuʼun jich maba lajik ta Pulemal?

⁸ Ta skʼajkʼalel te Noé jaʼnix jich ayin yantik chʼul-abatetik te la skʼaxuntaybeyik smantal te Jehovae. La yijkʼitayik jilel te chʼulchan, koik tal ta Balumilal la skʼatpʼun sbaik ta chʼichʼbakʼet. ¿Bin yuʼun te jich la spasike? Ta Génesis 6:2 jich ya scholbotik: «Te yal-snichʼnab Dios la yilic te buen tʼujbilic te yantsil-nichʼnab ants-winiquetic, hich la yicʼ yihnaminic te banti la smulanique». Te chʼul-abatetik-abi yakik ta sbolobtesel-a te ants winiketike, jaʼukmeto te Jehová la stikun tal te Pulemal ta swenta slajinel spisil te chopol ants winiketike, jaʼnax kolik jilel te j-abatetik te jun yoʼtan ayik ta stojole (Génesis 7:17, 23). Te chopol espirituetike la yijkʼitay jilel te sbakʼetalike, jich sujtik bael ta chʼulchan jich bitʼil espirituetik. Ta swenta-abi la yakʼik ta ilel te la stʼunik te Pukuje, jich kʼatpʼuj ta ajwalil yuʼun te chopol espirituetike (Mateo 9:34).

9. 1) ¿Bin kʼot ta pasel ta stojol te chopol espirituetik te kʼalal sujtik bael ta chʼulchane? 2) ¿Bintik ya xbajtʼ jnoptik ta swenta te chopol espirituetike?

 ⁹ Kʼalal chaʼsujtik bael ta chʼulchan te chʼul-abatetik te la skʼaxuntayik mantale, te Dios ma la skʼan la yilix jich bitʼil yal snichʼnab, jichnix te bitʼil la spasbey te Satanase (2 Pedro 2:4). Manchukme ma xjuʼ ya skʼatpʼun sbaik ta chʼichʼbakʼet ta ora ini, jaʼukmeto te chopol espirituetik yakikto ta spasel bintik chopol ta swenta yutsʼinel te ants winiketike. Jaʼnix jich ya skoltayik te Satanás swenta «ya sloʼloy spisil te bahlumilale» (Apocalipsis 12:9; 1 Juan 5:19). ¿Bin-utʼil? Te chopol espirituetik bayal bintik ya  stuuntesik ta sloʼlayel te ants winiketike (kʼopona te 2 Corintios 2:11). Akʼa kiltik cheʼoxebuk.

10. ¿Bintik ya stuuntesik te chopol espirituetik yuʼun ya sloʼlayik te ants winiketike?

¹⁰ Te yakʼel chamel, te magia, te snaʼbeyel swentail te bin ya xkʼot ta pasel ta pajel chaʼbej, te skʼoponel te machʼatik lajemikixe sok yantikxan te bintik ya yichʼ pasele, te machʼatik jich ya spasik ini jich ya yakʼ sbaik ta skʼabik te chopol espirituetike, ay stukeliknax ya spasik o ya xbajtʼik ta stojol jtul ants winik yuʼun ya xkoltayotik yuʼun. Te Biblia jamal ya yal te ma lekuk ta pasel ini sok ya yalbotik te mame skʼan ya jpastik spisil te bintik smakojbey skʼoplale (Deuteronomio 18:10-12; Gálatas 5:19-21). Te chopol espirituetike ya stuuntesik te bintik ya yichʼ pasel ini, jich bitʼil ya spas te jtsakchayetik te bayal bintik ya stuuntesike. Te jtsakchaye bayal ta chajp te bintik ya stuuntes yuʼun jich ya stsak bayal ta chajp chayetik-a. Jaʼnix jich te chopol espirituetike bayal ta chajp te bintik ya stuuntesik yuʼun jich ya sloʼlayik spisil-a te ants winiketike.

11. ¿Bintik smakojbey skʼoplal te naʼojele sok bin yuʼun te ma skʼan ya jpastik spisil ini?

¹¹ Te bin ya stuuntes te chopol espirituetike, jaʼ te naʼojele. ¿Bintik smakoj te naʼojele? Spisil te bintik ya spasik swenta yuʼun ya snaʼik stojol te bintik ya xkʼot ta pasel ta pajel chaʼbej o te bin ma xjuʼ ta naʼele. Jich bitʼil te spasel te pik kʼabal, lik moch, stuuntesel kartaetik ta snaʼel te bin yato xkʼot ta pasel sok te slebeyel swentail te wayichiletike. Te Biblia ya yakʼ ta ilel te chopol ta pasel spisil ini, melel te machʼatik ay bin ya snaʼik ta skʼopike jaʼ yakik ta aʼtel sok te chopol espirituetike. Ta sjun Hechos 16:16-18  ya yal te ay «jtuhl achʼix te ay espíritu yuʼun naʼojel ta yoʼtan» te jich juʼ yuʼun spasel te naʼojele. Jich yuʼun te kʼalal la yichʼ lokʼesbeyel te chopol espiritue, ma juʼix yuʼun spasel-a te bin ya snaʼ yalele.

12. ¿Bin yuʼun te ma lekuk te ya xkʼopojotik sok te machʼatik lajemikixe?

¹² Te chopol espirituetike jaʼnix jich ya xloʼlaywanik te kʼalal ya skuy sbaik-a te machʼatik lajemikixe. Te machʼatik ya yokʼetayik te machʼa lajem yuʼunike, bayal bintik ya yichʼik albeyel te ma smeleliluke. Ay ya skuyik te ya x-utsʼinotik yuʼun te machʼatik lajemikixe sok ay ya yalik te yalaj yilik o yalaj yaʼiybeyik te skʼope. Ta swenta ini bayal ta tul te machʼatik ya skuyik te manixlaj lajemukik-a te ants winiketike sok te aytolaj bin ya xjuʼ ya spasik ta jtojoltik o te yalaj yutsʼinotike. Jaʼukmeto ma smeleliluk-abi. ¿Bin yuʼun te jich ya kaltike? Jaʼ yuʼun te chopol espirituetike jaʼ ya skʼayinbeyik skʼop te machʼatik lajemikixe (1 Samuel 28:3-19). Jich bitʼil te la jnoptikix ta swakebal kapituloe, te kʼalal ay machʼa ya xlaje, ya xlaj skʼoplal ta jkʼaxel (Salmo 115:17). Jaʼ yuʼun spisil «te machʼa ya scʼopon te machʼa chamene» loʼlaybilik yuʼun te chopol espirituetike sok yakik ta spasel te bin ma smulan te Diose (kʼopona te sjun Deuteronomio 18:10, 11; Isaías 8:19). Jich yuʼun pasa tulan te ma xa awakʼ aba ta tsalel yuʼun te bintik ya stuuntes te chopol espirituetike.

13. ¿Bin juʼem yuʼunik spasel bayal ta tul ants winiketik te sxiʼojik-a te chopol espirituetike?

¹³ Te chopol espirituetike jaʼnix jich ya xiwteswanik. Te Satanás sok te chopol espirituetik yuʼune ya snaʼik «te nopol ya xlaj [te] ora» yuʼunike swenta yuʼun ya yichʼik lajinel, jaʼ yuʼun kʼaxemtoxan ya spasik te bintik chopole (Apocalipsis 12:12, 17). Jaʼukmeto bayal ta mil ants winiketik kolemikix lokʼel ta skʼabik te chopol espirituetik  te sxiʼojik-ae. ¿Bin-utʼil juʼ yuʼunik? Manchukme ay machʼatik yakik ta spasel te jayeb ta chajp aʼtelil te snitojbey sba skʼoplal sok te chopol espirituetike, ¿bin ya xjuʼ ya spasik ta swenta-abi?

14. Swenta jaʼ ya jkʼayintik te bin la spasik te jchʼuunjeletik ta sbabial siglo ta lum Efesoe, ¿bin-utʼil ya xkolotik lokʼel ta skʼabik te chopol espirituetike?

¹⁴ Te Biblia ya yalbotik bin-utʼil ya xjuʼ ya jkontraintik te chopol espirituetike sok te bin-utʼil ya xkolotik lokʼel ta skʼabike. Akʼa kiltik te bin la spasik te jchʼuunjeletik ta sbabial siglo te nainik ta lum Éfeso. Te kʼalal mato schʼuunejik-a te Cristoe, ay chaʼoxtul te snopojik spasel-a te jayeb ta chajp aʼtelil te snitojbey sba skʼoplal sok te chopol espirituetike. Te kʼalal lokʼ ta yoʼtanik yijkʼitayele, ¿bin la spasik? Te sJun Dios jich ya yalbotik: «Jich te machʼatic yatʼelinejic spasel mágia, la yichʼic tel xchiqʼuic ta comonsitil te slibroile» (Hechos 19:19, XCD). Te jchʼuunjeletik-abi la schikʼik te slibroik yuʼun magiae, jaʼ jich la yakʼik jilel ta ilel te bin ya xjuʼ ta pasel te kʼalal ay machʼa ya skʼan ya skontrain te chopol espirituetik ta kʼajkʼal ini. Te machʼatik ya skʼan ya x-abatinik ta stojol te Jehovae yame skʼan te ya slajinik spisil te biluketik ya yichʼ tuuntesel ta swenta spasel te jayeb ta chajp aʼtelil te snitojbey sba skʼoplal sok te chopol espirituetike. Jich bitʼil libroetik, revistaetik, jaʼnix jich pelikulaetik, cuadroetik soknix discoetik te yichʼoj kʼayojiletik te ya stijbotik koʼtantik ta spasel te jayeb ta chajp aʼtelil te snitojbey sba skʼoplal sok te chopol espirituetike o te lekiknax ta pasel yilel te ya smonbotik koʼtantike. Jaʼnix jich smakojbey skʼoplal te ya yichʼ jojkʼanel axux ta tiʼna sok te ya yichʼ chukbeyel tsajal na ta yok skʼabik  te alaletike soknix yantikxan biluketik te ya stuuntesik te ants winiketik yuʼunlaj ya xkanantayotik ta swenta te bintik chopole (1 Corintios 10:21).

15. ¿Bin ya skʼan ya jpastik yuʼun ya jtsaltik te chopol espirituetike?

¹⁵ Cheʼoxeb jaʼbil ta patil te kʼalal la schikʼik te slibroik yuʼun magia te jchʼuunjeletik ta Efesoe, te jpuk-kʼop Pablo jich la stsʼibay ta stojolik: «Como [...] ha ya jtsal jbahtic [...] soc chopol espírituhetic te ay yipic» (Efesios 6:12). Jaʼ ini ya yakʼ kiltik te maba skomoj sbaik-a te chopol espirituetike. Yakikto ta spasel tulan yuʼun ma skoltay lokʼel ta skʼabik-a te jchʼuunjeletike. Jich yuʼun, ¿binxan ya skʼan ya spasik yuʼun-abi? Jich albotik yuʼun te Pabloe: «Soc ta spisil, ichʼahic te mahquilal yuʼun schʼuhunel-oʼtanil te ya xhuʼ yac atupʼbeyic spisil scʼahcʼal yaʼtejib a te machʼa chopole», jaʼ te Satanase (Efesios 6:16). Te kʼalal tulanxan yip te majkilal yuʼun te schʼuunel koʼtantike, jichme ya xjuʼ kuʼuntik stsalelxan-a te chopol espirituetike (Mateo 17:20).

16. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya stsakxan yip te schʼuunel koʼtantike?

 ¹⁶ Jich yuʼun, ¿bin-utʼil ya xjuʼ ya kakʼbeytikxan yip te schʼuunel koʼtantike? Jaʼ te kʼalal ya jnoptik te Bibliae. Swenta ay yip ya xkʼot te jun mukʼul tsʼajkʼe ya skʼan ayuk yip te banti ya xjajch tale. Jich kʼoem te schʼuunel koʼtantike, teme ya jkʼantik te ay yip ya xkʼote, ya skʼan stsakoj lek yip ta swenta te smelelil nojptesel ya yakʼ te Bibliae. Teme ya jkʼopontik sok teme ya jnoptik ta jujun kʼajkʼale, jichme ya stsakxan ta lek yip te schʼuunel koʼtantike. Jich bitʼil te tsʼajkʼ te tulan stsakoj yipe, jaʼnixme jich ya xkʼot-euk te schʼuunel koʼtantik te ya xtuun kuʼuntik bitʼil jmajkiltik ta stojol te chopol espirituetike (1 Juan 5:5).

17. ¿Bin ya skʼan ya jpastik yuʼun ya jkanantay jbatik ta swenta te chopol espirituetike?

¹⁷ ¿Binxan la spasik te jchʼuunjeletik yuʼun Efesoe? La skʼan te la skanantayxan sbaik ta leke, melel nainemik ta jpam lum-a te banti yichʼojik ta mukʼ-a te chopol espirituetike. Jaʼ yuʼun jich la yichʼik albeyel yuʼun te Pabloe: «Spisiluc ora cʼoponahic Dios ta scuenta te Espíritu ta spisil ta chahp bintic yac acʼambeyic te Diose» (Efesios 6:18). Swenta ma xkichʼtik utsʼinel yuʼun te chopol espirituetike tulan skʼoplal te ya jkʼanbeytik te Jehová te akʼa skanantayotike, melel nojel ta chopol espirituetik te Balumilal te yakik ta ichʼel ta mukʼ-euke. Te bin ya skʼan ya jpastike jaʼ te ya kalbeytik te sbiil te Jehová te kʼalal ya jkʼopontike (kʼopona te sjun Proverbios 18:10). Jaʼnix jich akʼa jkʼanbeytik spisil-ora te yakuk skoltayotik ta skʼab te Satanase (Mateo 6:13). Teme jich ya jpastike, yame sutbotik jkʼoptik te Diose (Salmo 145:19).

18, 19. 1) ¿Bin yuʼun ya xjuʼ kuʼuntik stsalel te chopol espirituetike? 2) ¿Bin jojkʼoyel ya yichʼ akʼbeyel sujtib ta yan kapitulo?

¹⁸ Melelnix-a te ya x-utsʼinwanik te chopol espirituetike. Jaʼukmeto teme ya jkontraintik te Pukuje sok teme ya xnoptsajotik ta stojol te Dios ta spasbeyel te skʼanojel  yoʼtane, jichme maba ya jxiʼtik te chopol espirituetike (kʼopona te sjun Santiago 4:7, 8). Te yuʼel chopol espirituetike ma spajbey yuʼel te Diose. Ta skʼajkʼalel te Noé, la yichʼik castigo te chopol espirituetike, jaʼnix jich ya yichʼik ichʼbeyel ta wenta yaʼtelik ta pajel chaʼbej (Judas 6). Mame xchʼay ta awoʼtan te ya skanantayotik te chʼul-abatetik yuʼun Jehová te ay yuʼelike (2 Reyes 6:15-17). Yakiknanix ta yilel-a te bitʼil yakotik ta spasel tulan ta skontrainel te chopol espirituetike sok ya skʼanik te yakuk jtsaltike. Te kʼalal jich ya spasik ini, jaʼ jich kʼoem te yak yalbelotik te akʼa kakʼbeytik yipale. Jaʼ yuʼun jun-naxme akʼa kakʼ jbatik ta stojol te Jehová sok te lekil alnichʼanetik yuʼun te ayik ta chʼulchane. Mame skʼan ya jpastik te jayeb ta chajp aʼtelil te snitojbey sba skʼoplal sok te chopol espirituetike. Jaʼme akʼa jpastik ta jkuxlejaltik spisil te tsitsel ya yakʼbotik te sKʼop Diose (1 Pedro 5:6, 7; 2 Pedro 2:9). Teme jich ya jpastike ya xjuʼ kuʼuntik stsalel te chopol espirituetike.

¹⁹ Jaʼukmeto, ¿bin yuʼun mato slajinoj Dios te chopol espirituetike soknix te chopolile? Ta yan kapitulo yame yichʼ akʼbeyel sujtib te jojkʼoyel ini.