1. Ligongo cici tukusosekwa kulijiganya ya malayika?

KUTI tummanyilile cenene mundu tukusosekwa kumanyililasoni yakwamba liŵasa lyatyocele. M’yoyosoni, Kummanyilila Yehofa Mlungu kukusapwatika kulimanyilila cenene liŵasa lyakwe lya yakupanganyikwa yausimu. Baibulo jikusasala kuti malayika gali, “ŵanace ŵa Mlungu.” (Yobu 38:7) Ana jemanjaji akwete masengo gatuli pakwanilisya lisosa lya Mlungu? Ana malayika pakwete pagakamucisyepo ŵandu munyumamu? Ana malayikaga gakusakwaya umi wenu? Naga yili m’yoyo, gakusakwaya catuli?

2. Ana malayika gapali catuli, soni gapali galingwa?

² Baibulo jikusasala ya Malayika maulendo macila gamajinji. Kwende tulijiganye yejinji yakwamba malayika kutyocela m’Baibulo. Ana malayika gapali catuli? Pa Akolose 1:16 pakusati: “Kupitila mwa jwalakwe [Yesu Klistu] mwa jwalakweju Mlungu ŵapanganyisye yindu yosope yakwinani ni pacilambo pano.” M’yoyo, yakupanganyikwa yosope yausimu yakuŵilanjikwa kuti Malayika, ŵayipangenye Yehofa Mlungu kupitila mwa Mwanagwe jwandanda kupagwa. Ana malayika gapali galingwa? Baibulo jikusalosya kuti Mlungu ŵapanganyisye mamiliyoni gamajinji ga malayika, soni gosope gakwete macili.—Salimo 103:20. *

3. Ana lilemba lya Yobu 38:4-7 likutusalila cici pakwamba ya malayika?

 ³ Maloŵe ga Mlungu, Baibulo, gakusasala kuti paŵacipanganyisye cilambo capasici, “ŵanace wosope ŵa Mlungu ŵagumisile mwakusengwa.” (Yobu 38:4-7) M’yoyo malayika ŵagapanganyisye, mkanaŵe kupanganya cilambo capasi, soni ŵandu. Lilembali likulosyasoni kuti malayika gakusasangalalaga, pakuŵa litite kuti, wosope “ŵagumisile mwakusengwa.” Pandaŵiji malayika gosope galiji m’liŵasa limo lyakamulana pakumtumicila Yehofa Mlungu.

4. Ana Baibulo jikusalosya catuli kuti malayika gakwete lung’wanu ni yakusatenda ŵandu?

⁴ Kutandila pandaŵi jaŵapali ŵandu ŵandanda, malayika gakulupicika gaŵele gali mkukola lung’wanu pa kukula kwa liŵasa lya ŵandu, soni kwanilicikwa kwa lisosa lya Mlungu. (Miyambo 8:30, 31; 1 Petulo 1:11, 12) Nambo mkupita kwa ndaŵi, malayika gala gayiweni kuti ŵandu ŵajinji alesile kumtumicila Mkupanganya jwawo jwacinonyelo. Mwangakayicila yeleyi yatengwisye malayika gakulupicikaga. Nambosoni, mundu jumo pawujile kwa Yehofa, “malayika gakutyocela kwa Mlungu nombe nago gakusasangalala.” (Luka 15:10) Pakuŵa malayikaga gakusasacilila mnope kwawona ŵandu ali mkutama ni umi wambone, yili yangasimonjesya kuti Yehofa ŵagakamulicisyaga masengo kuti galimbikasye, soni kwacenjela ŵandu ŵaŵatumicilaga Mlungu mwakulupicika pacilambo capasi. (Ahebeli 1:7, 14) Kwende tulole yisyasyo yakuyicisya.

5. Ana m’Baibulo mwana yisyasyo yapi ya ŵandu ŵaŵapocele cikamucisyo kutyocela kwa malayika?

⁵ Malayika gaŵili gakamucisye Loti ni ŵanace ŵakwe ŵaŵili ŵacakongwe kulupuka pajajonasikaga misinda jakusakala ja Sodomu ni Gomola mwakwakoposya mu msindawo. (Genesis 19:15, 16) Pali papite yaka yejinji, acimmagongo ŵa jwakulocesya Daniyele ŵamponyisye mwisimbo lya masimba, nambo nganigam’wulaga, mwati ŵasasile kuti: “Mlungu jwangu ŵatumisye lilayika lyakwe kukuwugala pakamwa pa  masimba.” (Danieli 6:22) M’yaka ya Aklistu ŵandanda, lilayika lyamgopwele ndumetume Petulo mu nyumba ja ukayidi. (Masengo 12:6-11) Konjecesya pelepa, malayika gamkamucisye Yesu cakundandilo kwa undumetume wakwe wa pacilambo capasi. (Maliko 1:13) Nambosoni Yesu ali asigele panandi kum’wulaga, lilayika lyawonecele kwa jwalakwe “kukumlimbisya.” (Luka 22:43) Yeleyi yamlimbikasisye mnope Yesu pandaŵi jakusosekwa mnope ja umi wakwe.

6. (a) Ana malayika gakusacenjela catuli ŵandu ŵa Mlungu lelo jino? (b) Ana citulijiganye ya yiwusyo yapi?

⁶ Lelo jino, malayika gangawonecelasoni kwa ŵandu ŵa Mlungu pacilambo capasi. Atamose kuti ŵandu ngaŵa mkugawona malayika ga Mlungu, nambo gakusatucenjela ku yindu yampaka yitujonanje mwausimu. Baibulo jikusasala kuti: “Lilayika lya Yehofa likwasyungulila ni kwacenjela ŵele ŵakumjogopa Mlungu ni kwakulupusya.” (Salimo 34:7) Ligongo cici maloŵega gali gakulimbikasya? Ligongo pana yakupanganyikwa yausimu yine yakusakala, soni yakogoya yayikusaka kutujonanga. Ana yakupanganyikwa yeleyi yili yapi? Yapali catuli? Soni ana yikusalingaga kutuwulasya catuli? Kuti tujanje yiwusyoyi, kwende tulole kaje mwakata yayatendekwe kundandilo kwa mbili ja ŵandu.

7. Ana Satana apakombwele catuli kwasepusya ŵandu kwa Mlungu?

⁷ Mpela mutwalijiganyicisye mu Mtwe 3 wa buku ajino, lilayika line lyatandite kusaka kulamulila ŵane. M’yoyo lilayikali lyamjimucile Mlungu. Kaneko lilayikali lyamanyice ni lina lyakuti Satana. (Ciunukuko 12:9) Pali papite yaka ciŵandika 1,600 ali amlambwisye Hawa, Satana ŵapakombwelesoni kwasepusya ŵandu ciŵandika wosope kwa Mlungu, kulekapo ŵandu ŵakulupicika mpela Abele, Enoki, soni Nowa.—Ahebeli 11:4, 5, 7.

8. (a) Ana yaŵele uli kuti malayika gane gaŵe misimu jakusakala? (b) Ana misimu jakusakalaji jakulupwice catuli Cikumba ca Mesi mundaŵi ja Nowa?

⁸ Mundaŵi ja Nowa, malayika gane gamjimucile Yehofa. Galesile malo gawo ga m’liŵasa lyakwinani lya Mlungu, ni kwisa  pacilambo capasi, nikuliweca yilu ya umundu. Ligongo cici gatesile yeleyi? Pa Genesis 6:2 tukusaŵalanga kuti: “Malayika ga Mlungu galolite kuti ŵanace ŵacakongwe ŵa ŵandu ŵaliji ŵakusalala, ni ŵatandite kulombela jwalijose juŵamsacile.” Nambo Yehofa Mlungu nganakunda kuti ndamo jakusakala ja malayakaji, soni yakuyicisya yayasakesye ŵandu yijendelecele. Jwalakwe ŵayikasisye cikumba ca mesi pacilambo cosope cacajonasile ŵandu wosope ŵakusakala, ni kwakulupusya ŵakutumicila ŵakwe ŵakulupicika. (Genesis 7:17, 23) M’yoyo, malayika gakwimucilaga, kapena kuti misimu jakusakala, gawusile yilu ya umundu ni kuwujilasoni kwinani. Gaŵele mbali ja  Satana, juŵaŵele “mcimwene jwa misimu jakusakala.”—Matayo 9:34.

9. (a) Ana catendekwe cici misimu jakusakala jili jiwujile kwinani? (b) Ana tulole cici pakwamba ya misimu jakusakala?

⁹ Mpela jwakulamula jwawo Satana, malayika gakwimucila gala pagawujile kwinani, nganagakunda kuŵa m’liŵasa lya Mlungu. (2 Petulo 2:4) Atamose kuti gangakombolasoni kuwala yilu ya umundu, jemanjaji akwete macili gakwatendekasya ŵandu kutenda yindu yakusakala. Misimu jakusakalaji jikumkamucisya Satana ‘kulambusya ŵandu ŵa pacilambo cosope capasi.’ (Ciunukuko 12:9; 1 Yohane 5:19) Ana jikutenda yeleyi catuli? Misimu jakusakala jikwete matala gakwasokonecesya ŵandu. (2 Akolinto 2:11) Kwende tulole gane mwa matala gelega.

10. Ana Satana akusakamulicisya masengo nyambo syapi pakusaka kwasokonasya ŵandu?

¹⁰ Kutenda yindu ya misimu mpela usaŵi, masenga, cisango, soni kuŵeceta ni ŵawe, cinga jika kapena kupitila mwa mundu jwine, yosopeyo yili kamulana ni misimu jakusakala. Baibulo jikusalekasya yitendo yeleyi, soni jikusatukalamusya kuŵambala cilicose cakamulana ni ya misimu jakusakala. (Deuteronomo 18:10, 11; Agalatia 5:19-21) Yitendo yeleyi yili nyambo sya misimu jakusakala, mpela mwayikusaŵela ni jwakuloposya somba. Jwakuloposya somba akusakamulicisya masengo nyambo syakulekanganalekangana pakusaka kamula somba syakulekanganalekanganasoni. M’yoyosoni, misimu jakusakala jikusakamulicisya masengo matala gakulekanganalekangana ga yamisimu kuti jasokonasye ŵandu.

11. Ana cisango ni cici, soni ligongo cici tukusosekwa kuŵambala kutenda yeleyi?

¹¹ Nyambo jine jakujikamulicisya masengo Satana jili cisango. Ana cisango ni cici? Cili kusaka kumanyilila yakwamba m’bujo kapena yindu yine yangamanyika. Mitundu jine ja cisango jili kulola paligalasi, kulola m’magasa, kulupilila kulila kwa yijuni, soni kulupilila sagamisi. Atamose kuti ŵandu ŵajinji  akusakulupilila kuti kutenda cisango kwangali cakusawusya cilicose, Baibulo jikusalosya kuti ŵakulocesya upile akusakamula masengo yalumo ni misimu jakusakala. Mwambone, lilemba lya Masengo 16:16-18, likusasala ya mwali jwaŵakamwilwe ni “misimu jakusakala jijam’ŵecetekasyaga yapasogolo.” Nambo mwaliju nganakombolasoni kuŵeceta yapasogolo paŵamkopwesye misimu jakusakalajo.

12. Ligongo cici yili yakogoya kuŵecetana ni ŵawe?

¹² Litala line lyajikusakamulicisya masengo misimu jakusakala pakwasokonasya ŵandu lili kuŵeceta ni ŵawe. Ŵandu ŵakulila malilo ga jwakunonyelwa jwawo akusiŵalambusya ni nganisyo syakulemweceka pakwamba ya ŵawe. Ŵakuŵeceta ni misimu mpaka apelece utenga wakutesya lung’wanu, kapena mpaka aŵeceteje maloŵe mpela ga mundu jwaŵawile. Yakuyicisya yakwe, ŵandu ŵajinji akusakulupilila kuti ŵawe ali cijumi, soni kuti kuŵeceta nawo mpaka kwakamucisye ŵandu kuti cikakamulaga canasa. Nambo “citondoyo” celeci cili cakulambusya, soni cakogoya. Ligongo cici? Lili ligongo lyakuti, misimu  jakusakala komboleka kusyasya maloŵe ga mundu jwam’we nikumsalila mundu jwakuŵeceta ni misimu utenga wakwamba jwaŵawilejo. (1 Samueli 28:3-19) Mpela mwatwalijiganyicisye mu Mtwe 6, ŵawe akusaŵa kuti kwangaliko. (Salimo 115:17) M’yoyo jwalijose “jwakuwucisya kwa ŵandu ŵawe” akusaŵa kuti misimu jakusakala jimsokonasisye, soni akutenda yakulekangana ni yakusasaka Mlungu. (Deuteronomo 18:10, 11; Yesaya 8:19) M’yoyo, tulinjeje mwamtawu kuŵambala nyambo jakogoya ja Satanaji.

13. Ana ŵandu ŵajinji ŵaŵajogopaga misimu jakusakala akombwele kutenda cici?

¹³ Misimu jakusakala jangagamba kwasonokonasyape ŵandu, nambosoni jikusajogoyaga. Satana ni misimu jakwe jakusakala akusamanyilila kuti ‘jigambile kwasigalila ndaŵi panandipe’ kuti ŵatyosye macili, ni alukele mnope kupundana ni kalakose. (Ciunukuko 12:12, 17) Atamose kuti ali jwaukali, ŵandu ŵajinji ŵaŵajogopaga misimu jakusakala, ŵagopwece. Ana ŵapakombwele catuli? Ana mundu mpaka atende cici naga akusatendaga yamisimu?

14. Mpela muŵatendele Aklistu ŵandanda wa ku Aefeso, ana m’weji mpaka tugopoce catuli ku misimu jakusakala?

¹⁴ Baibulo jikusatusalila mwampaka tujiŵambalile misimu jakusakala, soni yampaka tutende kuti tukasyoŵekana najo. Mwambone, aganicisye cisyasyo ca Aklistu ŵandanda ŵa mumsinda wa Aefeso. Ŵane mwa jemanjaji ŵatendaga ya misimu mkanaŵe Aklistu. Ana ŵatesile cici kuti alece kutenda ya misimu? Baibulo jikusati: “Ŵandu ŵiŵatendaga ya matipwi kapena kuti yamisimu, ŵajigele mabuku gawo ni ŵagaŵisile pampepe ni koca pamoto pameso pa ŵandu wosope.” (Masengo 19:19) Kucoma mabuku ga yamisimu kuŵatesile Aklistu ŵacasambanowo, kuli cisyasyo cambone kwa ŵandu ŵakusaka kuti ajiŵambaleje misimu jakusakala lelo jino. Ŵandu ŵakusaka kutumicila Yehofa akusosekwa kutyosya cilicose cakwayana ni misimu. Yeleyi yili yindu mpela mabuku, mafidiyo, yilisi,  yipepala, soni nyimbo syasikusalimbikasya mteto wa misimu kuwoneka kuŵa wambone soni wakusangalasya.—1 Akolinto 10:21.

15. Kuti tupakombole kujiŵambala misimu jakusakala, ana tukusosekwa kutenda cici?

¹⁵ Pali papite yaka Aklistu ŵa ku Aefeso cicomele mabuku gawo ga yamisimu, ndumetume Paulo ŵalembile kuti: “Tukulimbana . . . ni misimu jakusakala.” (Aefeso 6:12) Misimu jakusakala ngajikupela. Jikulingalinga kuti jitulamulileje. Ana Aklistu ŵa ku Aefesoŵa ŵasosekwagasoni kutenda cici? Paulo ŵasasile kuti: “Ndaŵi syosope m’ŵeje ni cikulupi mpela cakulicinjilicisya cenu cele citimcikombola naco kusimicisya mapanga gosope gakolela moto wa Satana jula.” (Aefeso 6:16) Naga tukwete cikulupi cakulimba, nikuti tucipakombolasoni kujiŵambala cenene misimu jakusakala.—Matayo 17:20.

16. Ana cikulupi cetu mpaka tucilimbisye catuli?

¹⁶ Sambano, ana mpaka tulimbikasye catuli cikulupi cetu? Mwakulijiganya Baibulo. Mwambone, lipupa kuti liŵe lyakulimba yikwegama mnope kulimba kwa cilimbilimbi. Mwakulandana ni yeleyi, kuti cikulupi cetu ciŵe cakulimba yikwegama mnope pa kulimba kwa cilimbilimbi cakwe, cacili umanyilisi usyesyene wa Maloŵe ga Mlungu, gagali Baibulo. Naga tukusaŵalanga, soni kulijiganya Baibulo lisiku lililyose, cikulupi cetu ciciŵa cakulimba. Mpela mwalikusacinjilicisya lipupa lyakulimba, cikulupi cakulimbasoni cicitucinjilicisya ku misimu jakusakala.—1 Yohane 5:5.

17. Ana tukusosekwa kutenda cici kuti tuŵambale misimu jakusakala?

¹⁷ Ana Aklistu ŵa ku Aefeso ŵasosekwagasoni kutenda cici? Ŵasosekwaga kwacenjela ligongo lyakuti ŵatamaga mu msinda wawagumbele ni ŵandu ŵakutenda yamisimu. M’yoyo, Paulo ŵasalile jemanjajo kuti: “Mtendeje yosopeyi mwakupopela, . . . Ndaŵi jilijose mpopeleje mwakulongoleledwa ni msimu weswela.” (Aefeso 6:18) Ligongo lyakuti nowe tukutama m’cilambo cele yamisimu yipali yejinji, kupopela kwa Yehofa mwakutyocela pasi pamtima kuti atucenjele, kucitukamucisya kuŵambala misimu jakusakala. Tukaliŵalilaga kulikamulicisya masengo lina lya Yehofa pakupopela. (Miyambo 18:10) Nambope tukusosekwa  kwendelecela kupopela kwa Mlungu kuti “atukulupusye kwa jwakusakalajo,” jwali Satana. (Matayo 6:13) Yehofa cacijanga mapopelo gakutyocela pasi pamtima.—Salimo 145:19.

18, 19. (a) Ligongo cici tuli ŵakusimicisya kuti mpaka tupunde pa ngondo jakulimbana ni misimu jakusakala? (b) Ana Mtwe wakuyicisya ciwujanje ciwusyo capi?

¹⁸ Misimu jakusakala jili jakogoya. Nambo naga tukumkana Satana ni kum’ŵandicila Mlungu, mwakutenda yakusaka yakwe, ngasitukola woga. (Yakobo 4:7, 8) Macili ga misimu jakusakala gakwete pakumalila. Mu ndaŵi ja Nowa misimuji ŵajipele cilango, soni m’bujomu Mlungu tacijilamula. (Yuda 6) Tukumbucilejesoni kuti malayika gamacili ga Mlungu gakusatucenjela. (2 Mafumu 6:15-17) Malayika gelega gakusasacilila kuti m’weji tupunde pakujiŵambala misimu jakusakalaji. Malayikaga gakusasangalala mnope patukulingalinga kujikana misimu jakusakala. M’yoyo, kwende tum’ŵandicile mnope Yehofa ni liŵasa lyakwe lya yakupanganyikwa yakulupicika yausimu. Tulinjililejesoni kuŵambala cilicose cakwayana ni yamisimu, soni tukamulicisyeje masengo maloŵe ga Mlungu. (1 Petulo 5:6, 7; 2 Petulo 2:9) Patukutenda yeleyi tuciŵa ŵakusimicisya kuti tucipunda ngondo jakulimbana ni misimu jakusakala.

¹⁹ Nambo, ligongo cici Mlungu akundile kuti misimu jakusakalaji, soni yakusakala yalagasyeje mnope ŵandu? Mtwe wakuyicisya ciwujanje ciwusyo celeci.