1, 2. Na veika rarawa cava era sotava tu e levu nikua? Era taroga kina na taro cava?

E YACO e dua na veivakamatematei vakaloloma ena dua na matanitu e vakayacori tiko kina na veivaluvaluti. Nira sa bulu vakavudi ena dua ga na ibulubulu vakaitamera e vica vata na udolu na yalewa kei na gone era mai takali ena veivakamatematei qo, sa qai teki wavoki ena bati ni ibulubulu na kauveilatai lalai. E volai ena kauveilatai yadua na taro qo: “Ena vuku ni cava?” Qo e dua na taro e dau tarogi vakalevu ni yaco eso na ka vakaloloma. E levu era dau taroga ena rarawa na taro qo ni takali e dua na wekadra voleka, rusa na nodra itikotiko, se ra sotava eso tale na ka rarawa ena vuku ni ivalu, leqa tubukoso, tauvimate, se basulawa. Era via kila na vuna e yacovi ira kina na leqa vaka oya.

² Na cava e vakalaiva kina na Kalou me yaco tiko ga na veika rarawa? Ke Kalou kaukaua duadua o Jiova, dauloloma, vuku qai lewadodonu, na cava ga e rui levu kina e vuravura na lewa ca kei na veivakaduiduitaki? O dau vakasamataka na veika qo?

3, 4. (a) Eda kila vakacava ni sega ni cala meda taroga na Kalou na vuna e vakalaiva kina me yaco tiko ga na veika rarawa? (b) E raica vakacava o Jiova na veika ca kei na veika rarawa eda sotava tiko?

³ E cala meda taroga na vuna e vakalaiva tu ga kina na Kalou me yaco na veika rarawa? So era nanuma ni noda taroga na taro va qo e vakaraitaka na noda veibeci se na lailai ni noda vakabauta  na Kalou. Ia ke o dau wilika na iVolatabu, o na vakadinata nira a taroga tale ga na taro qo na tamata yalodina ni Kalou. Me kena ivakaraitaki, a tarogi Jiova na parofita o Apakuki: “Na cava oni vakatara kina meu raica na ka ca? Na cava oni vakatara kina na veivakasaurarataki? Na cava e yaco tiko kina na veivakarusai kei na ivalavala voravora e mataqu? Na cava e levu kina na veiba kei na veivala?”—Apakuki 1:3.

⁴ A cudruvi Apakuki o Jiova ena nona taroga na taro va qo? Sega. Kena veibasai ni uqeta na Kalou me volatukutukutaki ena iVolatabu na taro nei Apakuki, ni a via kila dina na kena isau. E vukei koya tale ga na Kalou me matata vua na isau ni nona taro, me qaqaco tale ga na nona vakabauta. Qo tale ga na ka e via cakava vei iko o Jiova. Kua ni guilecava ni kaya na iVolatabu ni “kauaitaki kemuni o koya.” (1 Pita 5:7) E lailai tale na noda cata na veika ca era sa yaco tu kei na kena revurevu ena noda bula, e levu na nona cata o Jiova. (Aisea 55:8, 9) Ia na cava e levu ga kina na rarawa e vuravura?

5. Na cava era dau kaya eso ena vuku ni rarawa eda dau sotava? Ia na cava e kaya na iVolatabu?

⁵ O ira na lewe ni veimatalotu era dau tarogi nodra iliuliu ni lotu kei na nodra ivakavuvuli se cava e levu kina na rarawa.  Vakalevu me dau tukuni vei ira ni veika rarawa e sa inaki ni Kalou, sa lewa oti tale tu ga na veika kece me yaco e vuravura, wili kina na veika rarawa. E levu e tukuni vei ira ni dau cakacaka na Kalou ena so na sala vuni. Ena so na gauna e veivakamatei, e vakamatei ira sara mada ga na gone, baleta mera lako yani vua i lomalagi. Ia me vaka o sa vulica mai, e sega vakadua ni vakavuna o Jiova na ka ca. E kaya na iVolatabu ni “sega ni rawa vua na Kalou dina me caka ca, me cala o koya e Kaukaua Duadua!”—Jope 34:10.

6. E levu era dau beitaka na Kalou ni vakavuna na rarawa e sotavi tu nikua e vuravura. Ena vuku ni cava?

⁶ O kila na vuna e dau beitaki wale kina na Kalou ni vakavuna na veika rarawa eda sotava? Vakalevu me vu ni nodra beitaka na Kalou nira nanuma ni lewa o koya na veika e yaco tu nikua e vuravura. Era lecava e dua na ivakavuvuli rawarawa sara, e ivakavuvuli bibi ena iVolatabu. O sa vulica oti qo ena Wase 3. O koya e lewa dina na veika e yaco tu e vuravura o Setani na Tevoro.

7, 8. (a) E vakilai vakacava e vuravura na nona itovo na kena iliuliu? (b) E kuria vakacava na rarawa ni kawatamata na noda bula ivalavala ca kei na “gauna kei na ka e sega ni namaki” eda sotava?

⁷ E tukuna vakamatata na iVolatabu: “E lewa tiko na vunica na vuravura taucoko.” (1 Joni 5:19) Sa rauta me vakilai ena vuravura na nona itovo na ka bula vakayalo tawarairai qo, o koya e “vakacala tiko na vuravura taucoko.” (Vakatakila 12:9) E dau vakavu ca o Setani, e dau veivakaisini, e dau veivakalolomataki. Oya na vuna eda sa raica ga kina vakalevu e vuravura nikua na vakavu ca, na veivakaisini, kei na veivakalolomataki. Oya tale ga e dua na vuna e sa levu kina na rarawa.

⁸ Na ikarua ni vuna e sa rui levu kina na rarawa e salavata kei na ka sa vakamacalataki ena Wase 3, oya ni sa bula ivalavala ca voli mai na tamata me tekivu mai na veivorati ena were o Iteni. E dau vinakata ga na tamata ivalavala ca me veiliutaki, e sega ni dau via vakarorogo ena lewa. Oya na vuna e dau yaco kina na ivalu, veivakalolomataki, kei na rarawa. (Dauvunau 4:1; 8:9) Na ikatolu ni vuna oya ni dau yacovi keda eso na ka rarawa ena vuku ni “gauna kei na ka e sega ni namaki” eda sotava. (Wilika  Dauvunau 9:11.) Nida bula voli ena vuravura e sega ni veiliutaki kina o Jiova me kena dauveitaqomaki, e rawa ni tarai keda eso na leqa tubukoso ena vuku beka ga ni vakacalaka.

9. Na cava eda vakabauta kina ni tiko na vuna vinaka e vakalaiva voli kina na Kalou me yaco na veika rarawa?

⁹ Eda marau meda kila ni sega ni vakavuna na Kalou na noda rarawa. E sega tale ga ni bale vua na ivalu, basulawa, vaka tale ga kina na leqa tubukoso e dau vakararawataki ira e levu ena gauna qo. Ia eda via kila na vuna e vakalaiva voli kina o Jiova me yaco tiko na veika rarawa. Ke Kalou Kaukaua Duadua, e dodonu me sa tarova. Ia na cava e sega ni tarova tiko kina? Eda sa mai kila ni Kalou dauloloma o Jiova, o koya gona, ena tiko na vuna vinaka e vakalaiva voli kina me yaco tiko na veika rarawa.—1 Joni 4:8.

10. Na cava a vakalewa o Setani? A vakalewa vakacava?

¹⁰ E rawa nida kila na vuna e vakalaiva voli kina na Kalou me yaco tiko na veika rarawa ke da raica lesu na gauna a tekivu sara ga kina na rarawa. E tekivu vakalewai Jiova o Setani ena gauna e liutaki Atama kina kei Ivi me rau tusaqata na Kalou. A sega ni bolea o Setani na kaukaua i Jiova. E kila vinaka tu o koya ni sega ni vakaiyalayala na kaukaua i Jiova. A vakalewa ga o Setani na dodonu ni veiliutaki ni Kalou. Ena nona kaya o Setani ni dau lasulasu na Kalou, ni bureitaka na ka vinaka vei ira na qaravi koya, e sa beitaki Jiova tiko kina ni iliuliu ca. (Wilika Vakatekivu 3:2-5.) E via tukuna tiko gona o Setani ni vinaka cake vua na kawatamata me kua ni vakarorogo ena veiliutaki ni Kalou. Qo e saqati sara ga kina na veiliutaki cecere i Jiova.

11. Na cava a sega ni vakarusai ratou kina na veivorati mai Iteni o Jiova?

¹¹ Erau tusaqati Jiova o Atama kei Ivi. E vaka ga me rau tukuna tiko: ‘E sega ni yaga me lewai keirau o Jiova. Sa rawa ni keirau vakatulewataka vakataki keirau na ka vinaka kei na ka ca.’ Na cava ena cakava o Jiova me macala kina na dina se lasu ni vakalelewa qo? Ena vakaraitaka vakacava vei ira na nona ibulibuli vuku kece ni ratou a cala na vorati koya, vaka kina ni vinaka duadua ga na nona veiliutaki? Eso era na kaya ni vinaka cake ke a vakarusai ratou totolo na veivorati oya na Kalou, me bulia vou  tale na tamata. Ia e sa cavuta oti na Kalou ni nona inaki mera vakatawai vuravura na kawa i Atama kei Ivi, e vinakata tale ga mera na bula ena parataisi e vuravura. (Vakatekivu 1:28) Na veika kece e nakita o Jiova ena yaco ga. (Aisea 55:10, 11) Kena ikuri, ke vakarusai ratou na vorati koya mai Iteni, ena sega ni macala vei ira na kabula vakayalo era a raica tale tu ga na ka e yaco se a dina na vakalewai ni veiliutaki i Jiova se sega.

12, 13. Na vakatautauvata cava e dusia na vuna e vakalaivi Setani kina o Jiova me liutaka na vuravura qo, e vakalaiva tale tiko ga kina na tamata me lewai koya ga?

¹² Meda raica mada e dua na kena ivakaraitaki. E dua na qasenivuli e vakamacalataka tiko vei ira na gonevuli na cakacakataki ni dua na fika vereverea. Mani saqati qasenivuli e dua na gone vuku, ia e gone viavialevu, ena nona kaya ni cala na ivakamacala nei qasenivuli me baleta na cakacakataki ni fika vereverea oya. E vaka me vakaraitaka na gone viavialevu qo ni sega ni kila o qasenivuli na nona cakacaka, e kila vinaka cake o koya na cakacakataki ni fika vereverea oya. Eratou nanuma e vica na gonevuli ni dina na gone qo, sa ratou mani to vata kei koya ena nodratou saqati qasenivuli. Na cava ena cakava o qasenivuli? Ke vakatalai ratou tani mai na kalasi, na cava e rawa ni yacovi ira na vo ni gone? E rawa nira nanuma ni donu tiko na  gone ya kei ratou na nona ilala. Rawa ni yaco mera beci qasenivuli na vo ni gone ena kalasi oya, era na nanuma ni sa vakatalai ratou na ilawalawa oya na qasenivuli de kilai na nona lecaika. Ia vakacava ke solia na galala na qasenivuli vei koya na gone viavialevu oya me vakadinadinataka kina se kila dina na cakacakataki ni fika vereverea oya se sega?

¹³ E via vaka sara ga qo na ka e cakava o Jiova. Nanuma tiko ni so tale era a kila na ka e yaco ena were o Iteni. Era a vakararai tu e vica vata na milioni na agilosi. (Jope 38:7; Taniela 7:10) Na ka ena cakava o Jiova ena vuku ni veivorati oya ena tara nodra bula na agilosi kece kei keda na tamata eda na muri mai. O koya gona, na cava e cakava o Jiova? E vakalaivi Setani me lewa na kawatamata. E vakalaivi ira tale ga na tamata mera lewai ira vakataki ira ena veidusimaki i Setani.

14. Na cava na yaga ni nona vakalaiva o Jiova me lewai koya ga na tamata?

¹⁴ E kila vinaka o qasenivuli ena noda vosa vakatautauvata ni cala na gone viavialevu ya kei ratou na nona ilala. E kila tale ga ni na vinaka vei ira kece na lewenikalasi ke soli vei ratou na gauna me ratou vakadinadinataka na nodratou ile. Ni ratou sa guce na gone eratou via saqati qasenivuli, sa ra na qai raica na vo ni gonevuli ni o qasenivuli duadua ga e ganita me liutaka na kalasi. Ke mani dua na gauna e muri e vakatalai tani mai na kalasi eso na gonevuli ena nodra saqati qasenivuli, era sa na taura rawa na vo ni gonevuli ni dodonu ga me caka qori. E kila tale ga o Jiova ni na yaga sara ga mera raica vakataki ira na tamata kei na agilosi na guce i Setani kei ira na nona ilala dauveitusaqati, kei na guce ni sasaga ni tamata me liutaki koya ga. Me vakataki Jeremaia, era na vakadinadinataka na ka dina bibi qo: “Au kila vinaka, kemuni Jiova, ni sega ni vu vua na tamata na nona sala. E sega ni vu vua na tamata e lako tu me lewa na nona ilakolako.”—Jeremaia 10:23.

15, 16. (a) Na cava sa rui dede kina nona vakalaiva o Jiova me yaco na veika rarawa? (b) Na cava e sega ni tarova kina o Jiova na veika rerevaki me vaka na basulawa?

¹⁵ Na cava sa rui dede tale kina na nona vakalaiva o Jiova me  yaco tiko na veika rarawa? Na cava e sega ni tarova kina na yaco tiko ni veika ca? Me saumi na taro qori, vakasamataka mada e rua na ka ena sega ni cakava na qasenivuli ena noda vosa vakatautauvata. Kena imatai, ena sega ni tarovi koya na gone dauveitusaqati. Ena solia vua na gauna me vakadinadinataka kina nona ile. Kena ikarua, na qasenivuli ena sega ni vukea na gonevuli vakilakila me vakadinadinataka na nona ile. Ena vakasama vata ga qo, e rua na ka ena sega sara ga ni via cakava o Jiova. Kena imatai, e sega ni tarovi Setani kei ira na to vata kei koya ena nodra saga mera vakaraitaka nira dina. Veiganiti kina me solia vei ira na gauna. Ena vica vata na udolu na yabaki e bula voli mai kina na tamata, e sa tovolea na mataqali veiliutaki cava ga e bau vakasamataka rawa. E toso cake vakalailai na tamata ena veika vakasaenisi kei na veitabana tale eso, ia e sa torosobu ga na ivakatagedegede ni nona lewa ca, bula dravudravua, basulawa, kei na ivalu. E sa vakadinadinataki votu ni tamata e sega ni rawa ni lewai koya ga.

¹⁶ Kena ikarua, e sega ni via vukei Setani o Jiova ena liutaki ni vuravura qo. Ke veivuke, ena kena irairai ni tokoni ira na vorati koya. Kaya mada ke dau tarova na basulawa na Kalou. Rawa nida lai nanuma cala kina na tamata ni maravu ni bula e vakadinadinataka ni rawa nida lewai keda ga. Ke vakayacora qo o Jiova, sa na tokona tiko na lasu a tauyavutaki mai na ivakatekivu. Ia e ‘sega ni lasu rawa na Kalou.’—Iperiu 6:18.

17, 18. Na cava ena cakava o Jiova ena veika ca kece e sa mai yaco ena vuku ni veiliutaki vakatamata, kei na veivakamuai nei Setani?

¹⁷ Ia vakacava na veika torosobu e yaco ena loma ni gauna balavu e saqati tiko kina na veiliutaki ni Kalou? E dodonu meda nanuma tiko ni Kalou kaukaua duadua o Jiova. O koya gona, ena sega ni dredre vua me kauta laivi na veika rarawa e bika voli na kawatamata. E dina ni sa vakacacani vakalevu na vuravura, ia me vaka eda sa vulica mai, ena veisautaki kece qo ni sa vukici o vuravura me Parataisi. Nida vakabauta na isoro i Jisu, ena kau laivi kina na revurevu ni ivalavala ca ena noda bula, ena vakaoti tale ga na mate ni sa na vakayacori na veivakaturi. Sa  na vakayagataki Jisu na Kalou me “vaqeavutaka na cakacaka ni Tevoro.” (1 Joni 3:8) Ena vakayacora kece qo o Jiova ena kena gauna lokuci. Eda kalougata ni sega ni cakava qo o Jiova ena dua na gauna sa oti. Na nona vosota voli mai e solia vei keda na gauna meda vulica kina na ka dina da qai qaravi koya. (Wilika 2 Pita 3:9, 10.) Na Kalou e vakasaqarai ira tiko na via qaravi koya dina, e vukei ira tale ga mera vosota na veika rarawa cava ga era na sota kaya ena vuravura lewalewai dredre qo.—Joni 4:23; 1 Korinica 10:13.

¹⁸ Eso era nanuma, ‘Eda na sega ni sotava tu na rarawa ke a buli Atama kei Ivi na Kalou me rau kua sara ga ni talaidredre.’ Vakacava, e donu na vakasama qo? Me saumi qori, ena vinakati me matata mada vei iko e dua na isolisoli talei e solia o Jiova.

19. Na isolisoli talei cava e solia vei keda o Jiova? Na cava meda vakamareqeta kina na isolisoli ya?

¹⁹ Eda vulica mai ena Wase 5 ni a soli vua na tamata na galala ni vakatulewa ena gauna e buli kina. Qo e dua na isolisoli uasivi! Na manumanu kece e bulia na Kalou e sega ni soli vei ira na galala ni vakatulewa, ni sa lewai ira tu na kila era sucukaya mai. (Vosa Vakaibalebale 30:24) Na matakau livaliva tale ga (robot) era bulia na saenitisi e buli me cakava ga na ka e porokaramutaki me cakava. Vakacava eda vinakata me buli keda tale ga va ya na Kalou? Sega, eda marau ni Kalou e solia vei keda na galala meda vakatulewataka na ka meda cakava, na noda ivakarau ni bula, na veiwekani meda bucina, kei na vuqa tale. Eda marau ni soli vei keda eso na galala, ia qori sara ga na loma ni Kalou vei keda.

20, 21. Na cava na ivakavakayagataki vinaka duadua ni noda galala ni vakatulewa?

 ²⁰ E sega ni taleitaka o Jiova na veiqaravi e caka vakavoraki. (2 Korinica 9:7) Kena ivakaraitaki: Na cava ena marautaka vakalevu na itubutubu—na nona vakavinavinaka e dua na gone baleta ni tukuni vua me vakavinavinaka se nona vakavinavinaka sara ga vakataki koya mai vu ni lomana? Ena vinaka mo taroga: Au na vakayagataka vakacava na galala ni vakatulewa e solia vei au o Jiova? Eratou a vakayagataka vakatawadodonu o Setani, Atama, kei Ivi, na nodratou galala ni vakatulewa. Eratou vakanadakuya na Kalou o Jiova. Vakacava o iko, na cava o na cakava?

²¹ Sa soli tu qo vei iko na galala mo vakayagataka kina na nomu galala ni vakatulewa ena kena ivakavakayagataki vinaka duadua. O na rawa ni tomani ira na vica vata na milioni era sa mai to ena yasa i Jiova. Era vakamarautaka na Kalou ena nodra vakaitavi sara ga ena vakalasui nei Setani, kei na vakavotui ni veilecayaki ni nona veiliutaki. (Vosa Vakaibalebale 27:11) O na rawa ni vakayacora tale ga qo ena nomu digia na ivakarau ni bula ena marau kina na Kalou. Ena vakamatatataki qo ena wase e tarava.