Kauhanyo 11

Ki Kabakalañi Mulimu H’a Tuhelela Manyando ku Ba Teñi?

Kana Mulimu ki yena ya tahisize manyando mwa lifasi?

Ki taba mañi ye n’e zusizwe mwa simu ya Edeni?

Mulimu u ka felisa cwañi manyando a batu?

1, 2. Ki manyando a cwañi a tahelanga batu kacenu, ili ku tahisa kuli ba bañata ba ipuze lipuzo mañi?

HAMULAHO wa ndwa ya meto mafubelu mwa naha ye ñwi, basali ni banana b’a likiti-kiti ba ne ba bulailwe ne ba pumbekilwe mwa libita li li liñwi le lituna fo ne ku beilwe tubala to tu ñozwi manzwi. Fa kabala ni kabala ne ku ñozwi kuli: “Ki kabakalañi?” Fokuñwi puzo yeo i banga yona puzo ye butuku ka ku fitisisa. Batu ba i buzanga ka maswabi muta ndwa, kozi, butuku, kamba bubangoki bu bulaya batu be ba lata ba ba si na mulatu, ku tataula ndu ya bona, kamba ku ba tahiseza manyando a matuna ka linzila ze ñwi. Ba bata ku ziba libaka ha ba tahelwanga ki likozi ze cwalo.

² Ki kabakalañi Mulimu h’a tuhelela manyando ku ba teñi? Haiba Jehova Mulimu ki ya m’ata-ote, ya lilato, ya butali, ni ya eza lika ka ku luka, ki kabakalañi mwa lifasi ha ku atile sitoyo ni ku sa eziwa kwa lika ka ku luka? Kana ni mina se mu kile mwa ipuza cwalo?

3, 4. (a) Ki sifi se si bonisa kuli ha ku si ka fosahala ku buza libaka Mulimu h’a tuhelela manyando ku ba teñi? (b) Jehova u ikutwa cwañi ka za bumaswe ni manyando?

³ Kana ku buza libaka Mulimu h’a tuhelela manyando ku ba teñi ku fosahezi? Ba bañwi ba sabanga kuli ku buza puzo ye cwalo ku talusa kuli tumelo ya bona ha i si ka tiya kamba  kuli ki kashwau ku Mulimu. Kono ha mu bala Bibele, mu ka fumana kuli batu ba ba sepahala, ba ne ba saba Mulimu ne ba buzize lipuzo ze cwalo. Ka mutala, mupolofita Habakuki n’a buzize Jehova kuli: “U ni bonisezañi ze maswe, mi u ni talimisezañi za ku nyandisa? Fapil’a ka ki lisinyehelo ni nalu; ki lifapano fela, mifilifili ya lindwa.”—Habakuki 1:3.

⁴ Kana Jehova n’a omanyize mupolofita Habakuki ya n’a sepahala kakuli n’a buzize lipuzo ze cwalo? Kutokwa. Mulimu mane n’a kopanyize manzwi a n’a zwelela kwa pilu ao mwa Bibele ye ñozwi ka ketelelo ya moya. Mulimu hape n’a mu tusize ku utwisisa hande lika, ni ku ba ni tumelo ye tuna ni ku fita. Ni mina Jehova u bata ku mi ezeza cwalo. Mu hupule kuli Bibele i luta kuli “wa mi tokomela.” (1 Pitrosi 5:7) Ku fita mutu ufi kamba ufi, Mulimu u toile bumaswe ni manyando e bu tahisa. (Isaya 55:8, 9) Kacwalo, ki kabakalañi manyando h’a atile cwalo mwa lifasi?

KI KABAKALAÑI HA KU NA NI HAHULU MANYANDO?

5. Ki mabaka mañi a fiwanga fokuñwi ka ku talusa libaka batu ha ba nyanda, kono Bibele yona i lutañi?

⁵ Batu ba bulapeli bo bu shutana-shutana se ba atumezi  ba bahulu ba bulapeli bwa bona ni baluti ku yo buza libaka ha ku na ni hahulu ni manyando. Hañata kalabo ki ya kuli manyando ki tato ya Mulimu ni kuli kale-kale k’o, n’a tomezi cimo lika kaufela ze n’e ka ezahala, ku kopanyeleza cwalo ni likezahalo ze maswe. Ba bañata ba talusezwanga kuli linzila za Mulimu ha li konwi ku taluswa kamba kuli u tahisezanga batu lifu—nihaiba banana—ilikuli a yo ba ni bona kwa lihalimu. Kono sina ka mo se mu itutezi, Jehova Mulimu h’a tahisangi bumaswe. Bibele i li: “Taba ya kuli Mulimu u ka eza bumaswe i kwahule, kamba Ya-Mata-Kaufela ku fosisa litaba.”—Jobo 34:10.

6. Ki kabakalañi batu ba bañata ha ba ezanga mafosisa a ku nga kuli Mulimu ki yena ya tahisa manyando mwa lifasi?

⁶ Kana mwa ziba libaka batu ha ba ezanga mafosisa a ku nga kuli Mulimu ki yena ya tahisa manyando kaufela mwa lifasi? Hañata ba nyazanga Mulimu ya M’ata Ote kakuli ba nahana kuli ki yena luli ya busa lifasi le. Ku na ni taba ye bunolo kono ili ya butokwa ye ba sa zibi ye i luta Bibele. Ne mu itutile taba yeo mwa Kauhanyo 3 ya yona buka ye. Mubusi luli wa lifasi le ki Satani Diabulosi.

7, 8. (a) Lifasi li bonisa cwañi mwa inezi mubusi wa lona? (b) Ku sa petahala kwa batu ni ‘nako ni bushiko kamba bumai’ li tahisize cwañi manyando?

⁷ Bibele i talusa ka ku utwahala hande kuli: “Lifasi kamukana li lapalezi mwatas’a ya maswe.” (1 Joani 5:19) Ha mu ka nahanisisa, kana taba yeo ha i utwahali? Lifasi le li bonisa mo si inezi sibupiwa sa moya se si sa bonwi, sona se si “pumanga lifasi kamukana.” (Sinulo 12:9) Satani u na ni sitoyo, ki mupumi, mi u situhu. Kacwalo lifasi le li zamaiswa ki yena li tezi sitoyo, bupumi, ni situhu. Leo ki lona libaka la pili ha ku na ni hahulu manyando.

⁸ Libaka la bubeli ha ku na ni hahulu manyando ki la kuli, sina mo ne ku taluselizwe mwa Kauhanyo 3, batu ba bile ba ba si ka petahala, ba ba na ni sibi ku zwelela fo ne ku bezi ni bukwenuheli mwa simu ya Edeni. Batu ba ba li baezalibi  ba na ni mukwa wa ku lwanela m’ata, mi seo si tahisa lindwa, ku hatelela ba bañwi, ni manyando. (Muekelesia 4:1; 8:9) Libaka la bulalu ha ku na ni manyando ki la ‘linako ni bushiko kamba bumai.’ (Muekelesia 9:11) Mwa lifasi leo Jehova a si yena Mubusi ya sileleza, batu ba kana ba nyanda kakuli ba ipumana mwa sibaka se siñwi ka nako ye maswe.

9. Ki kabakalañi ha lu kona ku kolwa kuli Jehova u na ni libaka le li tiile la ku tuhelela manyando ku zwelapili?

⁹ Lwa omba-ombiwa luli ku ziba kuli Mulimu haki yena ya tahisa manyando. Haki yena ya tahisa lindwa, bubangoki, ku hatelela ba bañwi, kamba mane nihaiba likozi za ka taho ze tahisezanga batu manyando. Niteñi lu sa tokwa ku ziba kuli, Ki kabakalañi Jehova h’a tuhelela manyando ao kaufela? Haiba ki yena Ya M’ata Ote, u na ni m’ata a ku a felisa. Kono cwale ki kabakalañi h’a sa ezi cwalo? Mulimu ya lilato ye se lu ziba hande u lukela ku ba ni libaka le li tiile.—1 Joani 4:8.

KU ZUSIWA TABA YA BUTOKWA

10. Satani n’a pihile ka zañi, mi ne li ka nzila ifi?

¹⁰ Kuli lu fumane libaka Mulimu h’a tuhelela manyando ku ba teñi, lu tokwa ku hupula ze n’e ezahezi ka nako ya n’a kalile manyando. Satani ha n’a susuelize Adama ni Eva ku sa utwa Mulimu, ne ku zusizwe puzo ya butokwa. Satani n’a si ka piha ka za m’ata a Jehova. Nihaiba Satani wa ziba kuli m’ata a Jehova ki a matuna ka ku fitisisa. Za n’a pihile Satani ki tukelo ya Jehova ya ku busa. Ka ku bulela kuli Mulimu ki lihata ya tima babusiwa ba hae lika ze nde, sa n’a talusa Satani kikuli Jehova ki mubusi ya maswe. (Genese 3:2-5) Satani n’a talusa kuli batu ne ba ka ba hande ha ne ba si ke ba busiwa ki Mulimu. K’o ne li ku lwanisa bubusi bo bu pahami bwa Jehova, kamba tukelo ya hae ya ku busa.

11. Ki kabakalañi Jehova ha n’a si ka yundisa fela bakwenuheli mwa Edeni?

¹¹ Adama ni Eva ne ba fetuhezi Jehova. Ka kezo ya bona,  ne li inge kuli ne ba ize: “Ha lu tokwi ku busiwa ki Jehova. Lwa kona ku iketela ze nde ku ze maswe.” Jehova n’a ka tatulula cwañi taba yeo? N’a ka bonisa cwañi libupiwa kaufela ze butali kuli bakwenuheli bao ne ba fosize ni kuli puso ya hae ki yona luli ye nde ka ku fitisisa? Yo muñwi a kana a li Mulimu kambe n’a yundisize fela bakwenuheli bao ni ku kala sinca lika. Kono Jehova n’a bulezi kale mulelo wa hae wa ku taza lifasi ka bana ba Adama ni Eva, mi n’a bata kuli ba pile mwa paradaisi fa lifasi. (Genese 1:28) Jehova kamita u petanga milelo ya hae. (Isaya 55:10, 11) Hape, ku bulaya bakwenuheli mwa Edeni ne ku si ke kwa alaba puzo ye n’e zusizwe ka za tukelo ya Jehova ya ku busa.

12, 13. Mu fe mutala o bonisa libaka Jehova h’a tuhelezi Satani ku busa lifasi ni libaka Mulimu h’a tuhelezi batu ku ipusa.

¹² Ha lu nyakisiseñi mutala o muñwi. Mu nahane kuli muluti u bonisa baituti ba hae mwa ku sebeleza palo ye t’ata. Muituti ya butali, kono ili ya li mukwenuheli u li musebelezo wa bo muluti wa palo yeo u fosahezi. Ka ku bonisa kuli bo muluti ha ba zibi, mukwenuheli y’o u pihelela kuli yena wa ziba hande ku tatulula palo ku fita bo muluti.  Baituti ba bañwi ba bona kuli u bulela niti, mi ni bona ba kwenuhela bo muluti. Bo muluti ba ka eza cwañi? Ha ba ka lelekisa bakwenuheli bao mwa kilasi, baituti ba bañwi ba ka nahana cwañi? Kana ha ba na ku kolwa kuli muituti ni ba bañwi ba ba mu yemezi ba nepile? Baituti ba bañwi kaufela mwa sitopa ba kana ba tuhela ku kuteka bo muluti, ka ku nahana kuli ba saba ku boniswa kuli ba fosize. Kono ha lu ngeñi kuli bo muluti ba tuhelela mukwenuheli ku bonisa sitopa mwa n’a ka sebeleza palo yeo.

¹³ Jehova u ezize nto ye swana ni ye ba eza bo muluti. Mu hupule kuli taba yeo ne i sa ami fela bakwenuheli ba mwa Edeni. Mangeloi a eza bolule-lule n’a talimezi ze n’e ezahala. (Jobo 38:7; Daniele 7:10) Za n’a ka eza Jehova ka za bukwenuheli b’o ne li ka ama hahulu mangeloi ao kaufela mi kwa mafelelezo ne li ka ama ni libupiwa ze ñwi kaufela ze butali. Kacwalo Jehova u ezize cwañi? U tuhelezi Satani ku bonisa mw’a kona ku buseza batu. Mulimu hape u tuhelezi batu ku ipusa ka ketelelo ya Satani.

14. Katulo ya Jehova ya ku tuhelela batu ku ipusa i ka tusa cwañi?

¹⁴ Bo muluti ba mwa mutala wa luna ba ziba kuli mukwenuheli ni baituti ba ba mu yemela ba fosize. Kono hape ba ziba kuli ku ba fa sibaka sa ku lika ku bonisa musebelezo wa bona ku ka tusa sitopa kaufela. Bakwenuheli bao ha ba ka palelwa, baituti ba bande kaufela ba ka bona kuli bo muluti ki bona fela ba ba swanela ku luta sitopa. Ba ka utwisisa libaka bo muluti hasamulaho ha ba lelekisa bakwenuheli kaufela mwa sitopa. Ka ku swana, Jehova wa ziba kuli mangeloi ni batu kaufela ba ba na ni niti ba ka tusiwa ki ku bona kuli Satani ni bakwenuheli sina yena ba palezwi ni kuli batu ha ba koni ku ipusa. Sina Jeremia wa kwakale, ba ka ziba taba ye ya niti ye li: “Wena [Mun’a] Bupilo, na ziba kuli nzila ya mutu ha i yo mwa mata a hae; mi mutu nih’a zamaya, h’a koni ku izamaisa ili yena.”—Jeremia 10:23.

 KI KABAKALAÑI HA KU NGA NAKO YE TELELE?

15, 16. (a) Ki kabakalañi Jehova h’a tuhelezi manyando ku ba teñi ka nako ye telele? (b) Ki kabakalañi Jehova h’a si ka tibela lika ze cwale ka bubangoki?

¹⁵ Kono ki kabakalañi Jehova h’a tuhelezi manyando ku ba teñi ka nako ye telele cwalo? Mi ki kabakalañi h’a sa tibeli lika ze maswe kuli li si ke za ezahala? Mu nahane lika ze peli za n’a si ke a eza muluti ye lu bulezi mwa swanisezo ya luna. Pili h’a hanisi muituti wa mukwenuheli ku bonisa musebelezo wa hae wa palo. Sa bubeli, muluti h’a tusi mukwenuheli ku sebeza palo. Ka nzila ye swana, mu nyakisise lika ze peli zeo Jehova a lelile kuli h’a na ku eza. Pili, h’a si ka hanisa Satani ni ba ba mu yemela ku lika ku bonisa kuli ha ba si ka fosa. Kacwalo, ku tuhelela nako ku fita ku bile ko ku tokwahala. Mwa lilimo-limo ze fitile ku zwa fo ba bupezwi batu, batu ba konile ku lika mibusezo kaufela ya ku ipusa ka yona. Batu ba ezize zwelopili mwa sayansi ni lika ze ñwi, kono ku sa eza lika ka ku luka, bubotana, bubangoki, ni lindwa li ekezehile. Seo cwale si bonisize kuli batu ha ba koni ku ipusa.

¹⁶ Sa bubeli, Jehova h’a si ka tusa Satani mwa ku busa lifasi. Ka mutala, Mulimu ha n’a ka tibela bubangoki, kana f’o n’a si ke a tusa bakwenuheli ku bonisa kuli ha ba si ka fosa? Kana Mulimu n’a si ke a nahanisa batu kuli mwendi b’a kona ku ipusa ku si na butata? Jehova ha n’a ka eza cwalo, n’a ka abana mwa buhata. Kono ‘Mulimu h’a ezi lishano.’—Maheberu 6:18.

17, 18. Jehova u ka ezañi ka za bumaswe kaufela bo bu tahisizwe ki ku ipusa kwa batu ni tamaiso ya Satani?

¹⁷ Kono ku cwañi ka za bumaswe kaufela bo bu ezizwe mwa nako ye telele ye fitile ya ku kwenuhela Mulimu? Lu hupule kuli Jehova ki yena ya M’ata Ote. Kacwalo w’a kona ku felisa manyando a batu, mi u ka eza cwalo. Sina ka mo se lu itutezi, ku sinyiwa kwa lifasi la luna ku ka feliswa ka  ku cinca lifasi ku li bisa Paradaisi. Ze tahiswa ki sibi li ka feliswa ka ku ba ni tumelo mwa sitabelo sa Jesu sa tiululo, mi lifu li ka feliswa ka zuho ya bafu. Kacwalo, ka Jesu, Mulimu u ka ‘felisa misebezi ya Diabulosi.’ (1 Joani 3:8) Jehova u ka eza zeo kaufela ka nako ye lukile luli. Lu kona ku ba ba ba tabile kuli h’a si ka eza kale cwalo, kakuli pilu-telele ya hae i lu file kolo ya ku ituta niti ni ku mu sebeleza. (2 Pitrosi 3:9, 10) Ka nako ye, Mulimu u patehile ku bata ba ba ka mu lapela h’a buniti ni ku ba tusa ku tiyela manyando a’ kana a ba tahela mwa lifasi la matata le.—Joani 4:23; 1 Makorinte 10:13.

¹⁸ Ba bañwi ba kana ba li, Kambe Mulimu n’a bupile bo Adama ni Eva ka nzila ye n’e ka ba tibela ku ipangula, kana manyando a kaufela n’a si ke a tibelwa? Kuli puzo yeo i alabiwe, mu tokwa ku hupula mpo ye tuna y’a mi file Jehova.

MU KA SEBELISA CWAÑI MPO YA MI FILE MULIMU?

19. Jehova u lu file mpo mañi ya butokwa, mi ki kabakalañi ha lu swanela ku sa i keshebisa?

¹⁹ Ka mo ne lu bonezi mwa Kauhanyo 5, batu ba bupilwe ka nzila ya kuli ba kona ku iketela za ku eza. Kana mwa lemuha kuli yeo ki mpo ye tuna? Mulimu u bupile lifolofolo ze ñata, mi zeo li ezanga fela lika ka taho. (Liproverbia 30:24) Batu ba pangile lipangaliko za malaiti ka nzila ya kuli li latelele fela ze li laelwa ku eza. Kana ne lu ka tabela ku pangiwa cwalo ki Mulimu? Batili, lu ba ba tabile kuli lu na ni tukuluho ya ku iketela kuli lu ka ba batu ba ba cwañi, lu ka pila bupilo bo  bu cwañi, lu ka ba ni balikani bafi, ni cwalo-cwalo. Lu lata ku ba ni tukuluho, mi Jehova u bata kuli lu be ni yona.

20, 21. Lu kona ku itusisa cwañi tukuluho ya ku iketela za ku eza ka nzila ye nde ka ku fitisisa, mi ki kabakalañi ha lu bata ku eza cwalo?

²⁰ Jehova h’a tabeli sebelezo ya ka ku hapelezwa. (2 Makorinte 9:7) Ka mutala: Sa n’a ka tabela mushemi ki sifi—mwana ku bulela kuli “ni itumezi” kakuli u shongilwe ku bulela cwalo, kamba ha n’a ka bulela cwalo ku zwelela kwa pilu ya hae? Kacwalo puzo ki ya kuli, Mu ka sebelisa cwañi tukuluho ya ku iketela za ku eza ili yeo Jehova a mi file? Satani, Adama, ni Eva ne ba sebelisize tukuluho yeo ka nzila ye maswe ka ku fitisisa. Ne ba hanile Jehova Mulimu. Mina mu ka eza cwañi?

²¹ Mu na ni kolo ya ku sebelisa mpo ya ku ba ni tukuluho ya ku iketela lika ka nzila ye nde ka ku fitisisa. Mwa kona ku swalisana ni bolule-lule ba ba ketile ku yemela Jehova. Ba tabisa Mulimu kakuli ba abana hahulu mwa ku bonisa kuli Satani ki lihata mi u palezwi hahulu-hulu mwa bubusi. (Liproverbia 27:11) Ni mina mwa kona ku eza cwalo ka ku keta ku pila ka nzila ye swanela. Zeo li ka taluswa mwa kauhanyo ye tatama.

ZE I LUTA BIBELE

▪ Mulimu haki yena ya tahisa bumaswe mwa lifasi.—Jobo 34:10.

▪ Ka ku bulela kuli Mulimu ki lihata ni kuli u tima babusiwa ba hae lika ze nde, Satani n’a pihile ka za tukelo ya Jehova ya ku busa.—Genese 3:2-5.

▪ Jehova u ka itusisa Mwan’a hae, yena Mubusi wa Mubuso wa Bumesiya, kwa ku felisa manyando kaufela a batu.—1 Joani 3:8.

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 107]

Jehova u ka felisa manyando kaufela

[Siswaniso se si fa likepe 110]

Kana muituti wa ziba ku fita bo muluti?

[Siswaniso se si fa likepe 113]

Mulimu u ka mi tusa ku tiyela manyando