1, 2. Abantu bahlutshwa yini lamuhla, njalo lokhu kwenza ukuthi abanengi babuze yiphi imibuzo?

NGEMVA kokulwa okwesabekayo kwelinye ilizwe elalilempi, abesifazana labantwana abayizinkulungwane ababulawayo empini le bangcwatshwa engcwabeni elilodwa elalileziphambano ezinengi. Isiphambano ngasinye sasibhalwe ukuthi: “Senzeni?” Abantu bajayele ukubuza umbuzo lo nxa besizwa ubuhlungu. Bayawubuza nxa impi, izingozi, imikhuhlane kumbe ubugebenga sekubulale abantu ababathandayo abangelacala, kudilize lemizi yabo njalo kubenze bahlupheka kakhulu. Bafuna ukwazi ukuthi kungani izinto ezinjengalezi zibehlela.

² Kungani uNkulunkulu evumela ukuthi kube lokuhlupheka? Nxa uJehova uNkulunkulu enguye uSomandla, elothando, elenhlakanipho, njalo elungile, kungani inzondo lokungalungi kugcwele kangaka emhlabeni? Wake wazibuza imibuzo enjalo yini?

3, 4. (a) Kuyini okutshengisa ukuthi akusilocala ukubuza ukuthi kungani uNkulunkulu evumela ukuthi kube lokuhlupheka? (b) UJehova uzizwa njani nxa ebona ububi lokuhlupheka?

³ Kulicala yini ukubuza ukuthi kungani uNkulunkulu evumela ukuthi kube lokuhlupheka? Abanye bacabanga ukuthi umbuzo onjalo ungatshengisa ukuthi kabalakholo futhi kabamhloniphi  uNkulunkulu. Kodwa ungabala iBhayibhili uzathola ukuthi abantu ababemesaba uNkulunkulu, ababethembekile labo bake babuza imibuzo enjalo. Ngokwesibonelo, umphrofethi uHabakhukhi wabuza uJehova ukuthi: “Kungani ungitshengisa okungasimfanelo na? Kungani ubekezelela okungalunganga na? Ukuchitheka lodlakela kuphambi kwami; kulokulwa, lengxabano yandile.”​—UHabakhukhi 1:3.

⁴ UJehova wamkhuza yini umphrofethi uHabakhukhi ngokubuza kwakhe imibuzo enjalo? Hatshi. Kulokuthi amkhuze, uNkulunkulu wafaka amazwi kaHabakhukhi eLizwini lakhe eliphefumulelweyo, iBhayibhili. UNkulunkulu wamncedisa ukuthi ayizwisise ngcono leyondaba, lokuthi abe lokholo oluqinileyo. UJehova ukufisela okufananayo lawe. Khumbula ukuthi iBhayibhili lifundisa ukuthi ‘uyakukhathalela.’ (1 UPhetro 5:7) UNkulunkulu uyakuzonda ukubona ukuhlupheka okubangelwa yibubi ukwedlula loba ngubani. (U-Isaya 55:8, 9) Pho-ke kungani abantu behlupheka kangaka emhlabeni?

5. Abantu bajayele ukutshelwa ukuthi kuyini okubangela ukuhlupheka, kodwa iBhayibhili lifundisani?

⁵ Abantu bezinkolo ezitshiyeneyo bajayele ukuyabuza  kubakhokheli lakubafundisi babo ukuthi kungani abantu behlupheka kangaka. Bajayele ukutshelwa ukuthi ukuhlupheka kuyintando kaNkulunkulu lokuthi kudala wahlela konke okuzakwenzakala, okuhlanganisa lezinto ezimbi. Abanengi batshelwa ukuthi izindlela zikaNkulunkulu azizwisiseki lokuthi nguye obulala abantu kugoqela labantwana ukuze ahlale labo ezulwini. Kodwa wena usufundile ukuthi uJehova uNkulunkulu kayisuye obangela izinto ezimbi. IBhayibhili lithi: “Kakube khatshana laye uNkulunkulu ukwenza ububi, khatshana kukaSomandla ukona.”​—UJobe 34:10.

6. Kungani abantu abanengi besithi uNkulunkulu nguye obangela ukuhlupheka emhlabeni?

⁶ Uyakwazi yini ukuthi kungani abantu besithi uNkulunkulu nguye obangela ukuhlupheka konke emhlabeni? Izikhathi ezinengi basola uNkulunkulu uSomandla ngenxa yokuthi bacabanga ukuthi nguye sibili umbusi womhlaba. Kabalazi iqiniso elilula njalo eliqakathekileyo elifundiswa liBhayibhili. Leloqiniso wafunda ngalo eSahlukweni 3 sebhuku leli. Obusa umhlaba lo nguSathane uDeveli.

7, 8. (a) Abantu bamlingisela njani umbusi wabo? (b) Isono esisebantwini kanye ‘lezikhathi ezimbi ezibafikela belibele’ kwenza njani ukuthi bahlupheke?

⁷ IBhayibhili liyakucacisa ukuthi: “Umhlaba wonke ungaphansi kwamandla omubi.” (1 UJohane 5:19) Ukubona kulengqondo yini lokhu? Umhlaba lo ulingisela isidalwa somoya esingabonakaliyo ‘esidukisa umhlaba wonke.’ (ISambulo 12:9) USathane ulenzondo, uyakhohlisa njalo ulesihluku. Yikho abantu ababuswa nguye begcwele inzondo, ukukhohlisa, lesihluku. Yiso isizatho sokuqala esenza abantu bahlupheke.

⁸ Njengoba safunda kuSahluko 3, isizatho sesibili esenza abantu bahlupheke kakhulu ngesokuthi balesono kusukela ekuhlamukeni kwabazali babo esivandeni sase-Edeni. Abantu abalesono bajayele ukulwela ukubusa njalo lokhu kwenza ukuthi kube lezimpi, ukucindezelwa, lokuhlupheka. (UmTshumayeli 4:1; 8:9) Isizatho sesithathu esenza abantu bahlupheke “yizikhathi ezimbi ezibafikela belibele.” (Bala  umTshumayeli 9:12.) Emhlabeni ongelaMbusi ovikelayo onguJehova, abantu bangahlupheka ngenxa yokuba sendaweni engayisiyo ngesikhathi esingayisiso.

9. Kungani singaba leqiniso lokuthi uJehova ulesizatho esihle sokuvumela ukuthi abantu baqhubeke behlupheka?

⁹ Kuyasiduduza ukwazi ukuthi uNkulunkulu kayisuye obangela ukuhlupheka. Izimpi, ubugebenga, ukucindezelwa kanye lomonakalo okwenza abantu bahlupheke kakubangelwa nguye. Lanxa kunjalo, sifuna ukwazi ukuthi, Kungani uJehova evumela ukuthi kube lokuhlupheka konke lokhu? Nxa enguSomandla kutsho ukuthi ulamandla okukususa. Kodwa kungani engakususi? Ngendlela esesimazi ngayo uNkulunkulu olothando, kufanele ukuthi ulesizatho esihle.​—1 UJohane 4:8.

10. Kuyini uSathane akuthandabuzayo, njalo wakwenza njani?

¹⁰ Ukuze sithole isizatho sokuvumela kukaNkulunkulu ukuthi kube lokuhlupheka, kumele sixoxe ngokuthi kwaqalisela ngaphi. Lapho uSathane eyenga u-Adamu lo-Eva ukuthi bangalaleli uJehova, kwasala kulombuzo oqakathekileyo ongaphendulwanga. Kazange athandabuze ukuthi uJehova ulamandla. USathane uyakwazi ukuthi uJehova unguSomandla. Kodwa akuthandabuzayo lilungelo likaJehova lokubusa. USathane aze athi uNkulunkulu ulamanga njalo uncitsha abantu okuhle, wayesitsho ukuthi uJehova ungumbusi omubi. (Bala uGenesisi 3:2-5.) Ngezinye izindlela wayesitsho lokuthi abantu bangaphila ngcono nxa uNkulunkulu engababusi. Lokhu kwakuyikuhlasela ubukhosi bukaJehova, ilungelo lakhe lokubusa.

11. Kungani uJehova engazange ahle abulale abahlamuki e-Edeni?

¹¹ U-Adamu lo-Eva bahlamukela uJehova. Kufanana lokuthi babesithi: ‘Asikudingi ukuthi uJehova abe nguMbusi wethu. Singazikhethela ukuthi okuhle lokubi yikuphi.’ UJehova wayengayilungisa njani indaba le? Wayengafundisa njani abantu lezingilosi ukuthi abahlamuki babengaqondanga  lokuthi indlela yakhe yokubusa ingcono ukwedlula zonke? Abanye bangathi uNkulunkulu kwakumele ahle ababulale labo bahlamuki abesedala abanye abantu. Kodwa uJehova wayeseyikhulumile injongo yakhe yokuthi umhlaba ugcwale abantwana baka-Adamu lo-Eva njalo wayefuna baphile emhlabeni olipharadayisi. (UGenesisi 1:28) UJehova ugcwalisa izinjongo zakhe zikhathi zonke. (U-Isaya 55:10, 11) Ngaphandle kwalokho, ukubulala abahlamuki e-Edeni kwakungasoze kuwuphendule umbuzo owawusukhona mayelana lelungelo likaJehova lokubusa.

12, 13. Yiwuphi umzekeliso otshengisa isizatho sikaJehova sokuvumela ukuthi uSathane abe ngumbusi walomhlaba, kanye lokuthi kungani uNkulunkulu wavumela ukuthi abantu bazibuse?

¹² Ake sixoxe ngomzekeliso olandelayo. Akucabange ngombalisi otshengisa abantwabakhe ukuthi isamu ethile yenziwa njani. Umntwana ohlakaniphileyo kodwa ohlamukayo usola indlela umbalisi enza ngayo isamu esithi kayiqondanga. Ukuze atshengise ukuthi indlela kambalisi ayiqondanga, umntwana lo ohlamukayo uthi yena uyayazi indlela engcono yokwenza isamu leyo. Abanye abantwana bacabanga  ukuthi umntwana lo uqondile labo besebehlamuka. Umbalisi kumele enzeni? Nxa engaxotsha abahlamuki ekilasini, abanye abantwana bangathini? Abangeke bakukholwe yini ukuthi umntwana ohlamukayo lalabo abamsekelayo baqondile? Abasele ekilasini bangacina bengasamhloniphi umbalisi, becabanga ukuthi uyesaba ukuthi kuzakhanya ukuthi kaqondanga. Kodwa ake sithi umbalisi uvumela umhlamuki lo ukuthi atshengise ikilasi indlela azakwenza ngayo isamu yakhona.

¹³ UJehova wenze okufanana lokwenziwa ngumbalisi lo. Khumbula ukuthi abahlamuki e-Edeni kwakungayisibo bodwa ababekhona. Izingilosi eziyizigidi zazikhangele. (UJobe 38:7; UDanyeli 7:10) Indlela uJehova ayezalungisa ngayo indaba yokuhlamuka yayizathinta izingilosi zonke lezo ngendlela enkulu njalo icine ithinte abantu bonke. Pho kuyini uJehova akwenzayo? Wavumela ukuthi uSathane atshengise ukuthi uzababusa njani abantu. UNkulunkulu wavumela lokuthi abantu bazibuse beqondiswa nguSathane.

14. Ukuvumela kukaJehova ukuthi abantu bazibuse kuzanceda ngani?

¹⁴ Umbalisi esikhuluma ngaye emzekelisweni uyakwazi ukuthi umhlamuki labasekeli bakhe kabaqondanga. Uyakwazi lokuthi ukubanika ithuba lokwenza isamu yabo kuzanceda ikilasi yonke. Nxa bangehluleka, abantwana bonke abathembekileyo bazabona ukuthi umbalisi nguye yedwa olelungelo lokufundisa ikilasi. Ngemva kwalokho, bazazwisisa nxa umbalisi esexotsha abantwana abahlamukayo ekilasini. Njengombalisi lo, uJehova uyakwazi ukuthi kuzabanceda abantu abalezinhliziyo eziqotho lezingilosi ukubona uSathane labahlamuka laye besehluleka, lokubona abantu besehluleka ukuzibusa. Bazafunda iqiniso eliqakathekileyo elafundwa nguJeremiya owaphila kudala elithi: “Ngiyazi, O Jehova, ukuthi ukuphila komuntu akusikho kwakhe; umuntu akusikho kwakhe ukuthi aqondise izinyathelo zakhe.”​—UJeremiya 10:23.

15, 16. (a) Kungani uJehova evumele ukuthi ukuhlupheka kube khona okwesikhathi eside kangaka? (b) Kungani uJehova engavimbeli izinto ezinjengobugebenga obesabekayo?

¹⁵ Kungani uJehova evumele ukuthi ukuhlupheka kuqhubeke kukhona okwesikhathi eside kangaka? Kungani eyekela izinto ezimbi zisenzakala? Ake sikhulume ngezinto ezimbili ezingasoze zenziwe ngumbalisi esike sakhuluma ngaye. Okokuqala, kasoze amalise umntwana ohlamukayo ukuthi enze isamu yakhe. Okwesibili, umbalisi lo kasoze ancedise umntwana lo ukwenza isamu leyo. Njengombalisi lo, kulezinto ezimbili uJehova angasoze azenze. Okokuqala, kasoze amalise uSathane lalabo abamsekelayo ukuthi bazame ukutshengisa ukuthi baqondile. Yikho kulengqondo ukuthi kuthathe isikhathi eside. Abantu sebezame izindlela zokuzibusa ezitshiyeneyo labohulumende abatshiyeneyo okweminyaka eyizinkulungwane kusukela ekudalweni kwabantu. Lanxa kulentuthuko kwezesayensi lakwezinye izinto, ububi, ubuyanga, ubugebenga, lezimpi kulokhu kusanda ngamandla. Khathesi sekukhanya ukuthi abantu behlulekile ukuzibusa.

¹⁶ Okwesibili yikuthi uJehova kasoze amncedise uSathane ukubusa umhlaba lo. Ukuvimbela kukaNkulunkulu ukuthi kube lobugebenga obesabekayo bekungasoze kufanane lokuthi usekela okwenziwa ngabahlamuki yini? Bekungasoze kufanane yini lokuthi uNkulunkulu wenza abantu bacabange ukuthi bangazibusa kungelampumela emibi? Nxa uJehova engakwenza lokho, kungatsho ukuthi laye useqamba amanga. Kodwa ‘uNkulunkulu ngeke aqambe amanga.’​—KumaHebheru 6:18.

17, 18. UJehova uzakwenzani ngakho konke okonakeleyo ngenxa yokubusa kwabantu kanye lokwenziwa nguSathane?

¹⁷ Kodwa kuthiwani ngakho konke osekonakele ngenxa yokuhlamuka kwabantu kuNkulunkulu okwesikhathi eside? Akumelanga sikhohlwe ukuthi uJehova unguSomandla. Ngakho angenelisa ukususa konke ukuhlupheka kwabantu njalo uzakususa. Njengoba sesifundile, konke okonakeleyo emhlabeni kuzalungiswa ngokuwuntshintsha ube liPharadayisi. Impumela  yesono izasuswa ngokuba lokholo enhlawulweni yomhlatshelo kaJesu, njalo ukuvuswa kwabafileyo kuzaqeda ukufa losizi olubangelwa yikho. UNkulunkulu uzasebenzisa uJesu ukuze ‘achithe imisebenzi kaSathane.’ (1 UJohane 3:8) UJehova uzakwenza konke lokhu ngesikhathi esifaneleyo. Kuyajabulisa ukuthi kazange athathe inyathelo masinyane, ngoba ukubekezela kwakhe kusinike ithuba lokufunda iqiniso lelokumkhonza. (Bala u-2 Phetro 3:9, 10.) Okwakhathesi, uNkulunkulu uzidinga ngamandla izikhonzi zeqiniso njalo uzinceda ukuba ziqinisele kukho konke ukuhlupheka ezingahlangana lakho emhlabeni ogcwele izinkathazo.​—UJohane 4:23; 1 KwabaseKhorinte 10:13.

¹⁸ Abanye bangazibuza ukuthi: Aluba uNkulunkulu wayedale u-Adamu lo-Eva ngendlela yokuthi babengeke bahlamuke, ukuhlupheka konke lokhu kwakuzaba khona yini? Ukuze uphendule umbuzo lo, kumele ukhumbule isipho esiligugu osiphiwe nguJehova.

19. Yisiphi isipho esiligugu esisinikwe nguJehova, njalo kungani kumele sisiqakathekise?

¹⁹ Njengoba sibonile kuSahluko 5, abantu badalwa belenkululeko yokuzikhethela. Uyakunanzelela yini ukuthi lesi yisipho esiligugu kakhulu? UNkulunkulu wadala izinyamazana ezinengi njalo ezikwenzayo kuyazenzakalela ngokwemvelo. Abantu benza imitshina elungiselwe ukwenza lokho abafuna ikwenze kuphela. Aluba lathi uNkulunkulu wasidala njalo sasizakuba ngabantu abajabulayo yini? Hatshi. Siyajabula ngoba silenkululeko yokuzikhethela  ukuthi sifuna ukuba ngabantu abanjani, ukuphila njani, ukuba labangane abanjani, njalonjalo. Siyakuthanda ukuba lenkululeko ethe xaxa njalo uNkulunkulu ufuna sibe layo.

20, 21. Yiphi indlela engcono esingasisebenzisa ngayo isipho senkululeko yokuzikhethela, njalo kungani kumele senze njalo?

²⁰ UJehova kakuthandi ukuthi simkhonze sibanjwa ngamandla. (2 KwabaseKhorinte 9:7) Singakufanisa lalokhu: Nguphi umntwana ongathabisa umzali wakhe; umntwana obonga ngenxa yokuthi utshelwe ukuthi enze njalo kumbe obonga ngenhliziyo yakhe yonke? Umbuzo osalayo nanku: Uzayisebenzisa njani inkululeko yokuzikhethela oyiphiwe nguJehova? USathane, u-Adamu lo-Eva bayisebenzisa kubi kakhulu inkululeko yabo yokuzikhethela. Bamphika uJehova uNkulunkulu. Wena uzakwenza njani?

²¹ Ulethuba lokuthi usisebenzise kuhle isipho lesi esimangalisayo senkululeko yokuzikhethela ngendlela ezakunceda. Ungasekela izigidi zabantu asebekhethe ukusekela uJehova. Lababantu benza uNkulunkulu ajabule ngoba basebenza ngamandla ukuze batshengise ukuthi uSathane ulamanga njalo wehlulekile kakhulu ukubusa. (IZaga 27:11) Lawe ungenza njalo ngokukhetha indlela eqondileyo. Lokhu kuzachasiswa esahlukweni esilandelayo.