Enshuura ya Ikumi n’Emwe

Ahabw’enki Ruhanga Arekireho Okubonabona?

Ruhanga shi niwe arikureeta okubonabona omu nsi?

Ni nshonga ki eyaimukireho omu musiri gw’omuri Edeni?

Ruhanga naija kumaraho ata okubonabona kw’omuntu?

1, 2. Ni kubonabona kwa muringo ki okuri omu bantu ebiro ebi, kandi nikureetera baingi kubuuza bibuuzo ki?

AHANYIMA y’orutaro rw’amaani omu nsi emwe, obukumi n’obukumi bw’abakazi n’abaana abaitsirwe bakaziikwa omu kituuro kimwe kyehinguririziibwe obusharaba. Ahari buri kasharaba, hakaba hahandiikirweho ekibuuzo eki: “Ahabw’enki?” Eki n’ekibuuzo ekirikukira kureetera abantu enaku. Entaro, ebihikiirizi, oburwaire nari obugomi ku birikwita abakundwa baabo abataine rubanja, bikacwekyereza amaka gaabo nari bikabahitsya aha kubonabona kw’emiringo yoona, baine amaganya abantu nibebuuza ekibuuzo ekyo. Nibaba nibenda kumanya ahabw’enki ebihikiirizi nk’ebyo nibabaho.

² Ahabw’enki Ruhanga naareka okubonabona kubaho? Yehova Ruhanga ku araabe ari ow’obushoboorozi bwona, aine rukundo, obwengye n’oburingaaniza, ahabw’enki ensi eijwire obwangani n’obutariburingaaniza? Iwe nooteekateeka ki aha bintu ebi ebirikubaho?

3, 4. (a) N’enki ekirikworeka ngu ti kibi okubuuza ahabw’enki Ruhanga arekireho okubonabona? (b) Yehova naakwatwaho ata obubi n’okubonabona?

³ Kwonka shi ni kiba kitahikire okubuuza ahabw’enki Ruhanga arekire okubonabona? Abamwe nibatiina ngu okubuuza ekibuuzo nk’eki nikiba nikimanyisa ngu tibaine kwikiriza kuhamire nari ngu tibarikuha Ruhanga kitiinisa. Kwonka omu kushoma  Baibuli, noija kushanga ngu abantu ba Ruhanga abeesigwa bakaba babuuza ebibuuzo nk’ebyo. Nk’eky’okureeberaho, omurangi Habakuuki akabuuza Yehova ati: “Ahabw’enki nondeebesa ebitahikire n’eby’eitima? Okuhwerekyerera n’obubisha biri omu maisho gangye, entongane n’empaka ziri ahaiguru?”—Habakuuki 1:3.

⁴ Yehova shi akakabukira Habakuuki, omurangi omwesigwa ahabw’okubuuza ebibuuzo nk’ebyo? Ngaaha. Omu mwanya gw’ekyo, Ruhanga akaikiriza ebigambo bya Habakuuki eby’obwesigwa kuhandiikwa omu Baibuli eyaahandiikisiibwe omwoyo orikwera. Kandi Ruhanga akamuhwera kutunga okwetegyereza okuhikire hamwe n’okugira okwikiriza okuhamire. Naiwe ekyo nikyo Yehova arikwenda ngu akukorere. Ijuka, Baibuli neeyegyesa ngu Ruhanga ‘naakutaho omutima.’ (1 Petero 5:7) Okukira omuntu weena, Ruhanga naayanga obubi hamwe n’ebirikureeta okubonabona. (Isaaya 55:8, 9) Kwonka shi ahabw’enki hariho okubonabona kwingi omu nsi?

AHABW’ENKI HARIHO OKUBONABONA KWINGI?

5. Ni nshonga ki obumwe ezirikuheebwa okushoborora ebirikureeta okubonabona kw’abantu, kwonka Baibuli yo neeyegyesa ki?

⁵ Abantu b’amadiini gatari gamwe na gamwe nibaza aha beebembezi b’amadiini gaabo n’aha beegyesa baabo kubabuuza  ahabw’enki hariho okubonabona kwingi. Obutoosha, eki barikugarukwamu ni ngu okubonabona n’ekigyendererwa kya Ruhanga kandi ngu okwiha iranaira, akateerera buri kintu ekirikubaho puraani otwariiremu n’ebihikiirizi. Baingi nibagambirwa ngu emihanda ya Ruhanga terikwetegyerezibwa kandi ngu naita abantu—otwariremu n’abaana—ngu abaase kuba naabo omu iguru. Kwonka nk’oku oherize kwega, Yehova Ruhanga tarikubaasa kureetaho bintu bibi. Baibuli neegira eti: “N’ahabw’ekyo mumpurire, imwe bantu abarikwetegyereza ’mwe, nikikabure Ruhanga okukora ebitahikire, ow’obushoboorozi bwona okukora kubi!”—Yobu 34:10.

6. Ahabw’enki abantu baingi nibakora enshobi y’okuta orubanja ahari Ruhanga ahabw’okubonabona okuri omu nsi?

⁶ Noomanya ahabw’enki abantu nibakora enshobi y’okuta orubanja ahari Ruhanga ahabw’okubonabona kwona okuri omu nsi? Emirundi mingi, nibata orubanja ahari Ruhanga ow’Obushoboorozi bwona ahabw’okuba nibateekateeka ngu buzima niwe mutegyeki w’ensi egi. Tibarikumanya amazima makuru kandi aganguhi kwetegyereza agu Baibuli erikwegyesa. Okeega amazima ago omu Shuura ya 3 ey’ekitabo eki. Omutegyeki w’ensi egi buzima ni Sitaane Omuregi.

7, 8. (a) Ensi neeyoreka eta emitwarize y’omutegyeki waayo omubi? (b) Obutahikiirira bw’abantu hamwe ‘n’obunaku n’ebihikiirizi’ nibyongyera bita aha kubonabona kw’abantu?

⁷ Baibuli neeyoreka gye ngu: ‘Ensi yoona eri omu butegyeki bw’Omubi ogwo.’ (1 Yohaana 5:19) Ku orikuteekateeka ahari eki, torikureeba ngu kirimu amakuru? Ensi egi neeyoreka emitwarize y’ekihangirwe eky’omwoyo ekitarikureebwa ‘ekirikuhabisa ensi yoona.’ (Okushuuruurwa 12:9) Sitaane aine rwango, n’omubeihi kandi omushaarizi. Ahabw’okugira ngu ensi eri ahansi y’obutegyeki bwa Sitaane, eijwire obwangani, ebishuba hamwe n’obushaarizi. Egyo n’enshonga emwe ahabw’enki hariho okubonabona kwingi.

⁸ Enshonga ya kabiri ahabw’enki hariho okubonabona kwingi, nk’oku kyagambirweho omu Shuura ya 3, abantu batwire bari abatahikiriire kandi abasiisi okwiha obu obugomi bwatandika omu musiri gw’omuri Edeni. Abantu abasiisi nibasherura okwekuriza aha bandi kandi eki kirugamu entaro, okuhata abandi hamwe n’okubonabona. (Omubuurizi 4:1; 8:9) Enshonga ya kashatu  ahabw’enki hariho okubonabona ‘n’ahabw’obunaku n’ebihikiirizi.’ (Omubuurizi 9:11) Omu nsi egi etaine Yehova nk’Omutegyeki okugirinda, abantu nibabaasa kubonabona ahabw’okuba omu mwanya ogu batashemereire kubamu omu bwire bubi.

9. N’enki ekirikutuhamiza ngu Yehova aine enshonga ehikire erikutuma yaareka okubonabona kugumizamu?

⁹ Nikituhuumuriza okumanya ngu Ruhanga tiwe arikureeta okubonabona. Tiwe arikureeta entaro, obubi, okuhatwa nari ebihikiirizi ebirikureetera abantu kubonabona. Kwonka nabwe, tushemereire kumanya enshonga ahabw’enki Yehova arekireho okubonabona oku. Obu Ruhanga ari ow’Obushoboorozi bwona, nikimanyisa ngu aine obushoboorozi bw’okuzibira okubonabona kubaho. Kwonka shi ahabw’enki atarikukoresa obushoboorozi obwo akazibira okubonabona kubaho? Ruhanga wa rukundo ou turikumanya ashemereire kuba aine enshonga ehikire ahabw’enki naareka okubonabona kubaho.—1 Yohaana 4:8.

ENSHONGA NKURU EKAIMUKAHO

10. N’enki eki Sitaane yaahakaineho, kandi eki akakikora ata?

¹⁰ Okubaasa kumanya ahabw’enki Ruhanga arekireho okubonabona, nitwetenga kuteekateeka aha by’enyima, obwire obu okubonabona kwatandika. Obu Sitaane yaareetera Adamu na Haawa kugomera Yehova, hakabaho ekibuuzo kikuru. Sitaane tarareetsireho kubanganisa aha bushoboorozi bwa Yehova. Manya Sitaane naamanya ngu amaani ga Yehova tigaine bugarukiro. Sitaane akahakanisa obukuru bwa Yehova obw’okutegyeka. Omu kugira ngu Ruhanga n’omubeihi kandi ngu naima abantu Be ebirungi, Sitaane akagira ngu Yehova n’omutegyeki mubi. (Okutandiika 3:2-5) Sitaane akagira ngu abantu nibaba gye baaba batari hansi y’obutegyeki bwa Ruhanga. Oku kukaba kuri okutaahirira obukuru bw’obutegyeki bwa Yehova, nari shi obushoboorozi bwe obw’okutegyeka.

11. Ahabw’enki Yehova ataracwekyereize abagomi b’omuri Edeni ahonaaho?

¹¹ Adamu na Haawa bakagomera Yehova. Omu muringo ogundi, bakaba nibagira bati: “Titurikwetenga Yehova kuba Omutegyeki waitu. Nitubaasa kwecweramu ekirungi n’ekibi.”  Yehova akaba naabaasa kushobororamu ata enshonga egi? Akaba naabaasa kwegyesa ata ebihangirwe byona ebiine obwengye ngu abagomi bakaba batahikire kandi ngu omuhanda gwe buzima nigwo gurikukirayo oburungi? Abamwe nibabaasa kugira ngu Ruhanga akaacwekyereize abagomi abo ahonaaho atyo atandika busya. Kwonka Yehova akaba yaayorekire ekigyendererwa kye eky’okwijuza ensi n’oruzaaro rwa Adamu na Haawa, kandi akaba naabendeza okutuura aha omu nsi omu kibanja kya Ruhanga. (Okutandika 1:28) Yehova obutoosha ahikiiriza ebigyendererwa bye. (Isaaya 55:10, 11) N’ekindi, okucwekyereza abagomi abo omuri Edeni kikaba kitarikuza kugarukamu ekibuuzo ekyabuuziibwe aha bikwatiraine n’obushoboorozi bwa Yehova obw’okutegyeka.

12, 13. Shoborora ahabw’enki Yehova yaarekire Sitaane kuhinduka omutegyeki w’ensi egi kandi n’ahabw’enki Ruhanga areekire abantu kwetegyeka.

¹² Ka tuteekateekye aha ky’okureeberaho eki. Tera akashushani omushomesa ariyo naayoreka abeegi be oku barikubaasa kushobororamu ekibaro kigumire. Omwegi omunyabwengye beitu kwonka omugomi agira ngu omuringo ogu omushomesa arikukoresa kushobororamu ekibaro ekyo tiguhikire. Okworeka ngu omushomesa taraakibaase, omugomi ogu ahamisiriza ngu we naamanya omuringo omurungi ogw’okushobororamu ekibaro  ekyo. Abeegi abamwe nibateekateeka ngu omwegi ahikire, batyo nabo bahinduka abagomi. N’enki eki omushomesa ashemereire kukora? Ku yaakubinga abagomi abo omu kibiina, eki kikaakwata kita aha beegi abandi? Tibarikugira ngu omwegi mutaahi waabo hamwe n’abo abaamwegaitaho ngu bahikire? Abeegi abandi boona omu kibiina nibabaasa kwanga kuha omushomesa ogwo ekitiinisa, bateekateekye ngu naatiina kwikiriza enshobe ye. Kwonka ka tugire ngu omushomesa yaareka omugomi okworeka ekibiina oku arikubaasa kushobororamu ekibaro ekyo.

¹³ Yehova akozire nk’eki omushomesa yaakukozire. Ijuka ngu abagomi b’omuri Edeni tibo bonka abaabaire bariho. Hakaba hariho obuhumbi n’obuhumbi bwa baamaraika abaabaire nibareeba. (Yobu 38:7; Danieli 7:10) Oku Yehova yaakutwarizemu abagomi kukaba nikwija kukwata munonga ahari baamaraika abo kandi na bwanyima ebyahangirwe byona ebiine obwengye. Mbwenu shi n’enki eki Yehova yaakozire? Akareka Sitaane kworeka oku yaabaire naaza kutegyeka abantu. Ruhanga arekire abantu kwetegyeka obwo barikwebemberwa Sitaane.

14. Ni migisha ki erikwija kuruga omu kucwamu kwa Yehova okureka abantu kwetegyeka?

¹⁴ Omushomesa omu ky’okureeberaho kyaitu naamanya ngu omugomi hamwe n’abeegi abari aharubaju rw’omugomi tibahikire. Kwonka nabwe naamanya ngu okubaha omugisha gw’okugyezaho kuhamya enshonga yaabo, nikiija kugasira abari omu kibiina boona. Abagomi ku barikuremwa, abeegi boona abeesigwa nibaija kwetegyereza ngu omushomesa niwe wenka ohikire kwebembera ekibiina. Bwanyima nibaija kwetegyereza ahabw’enki omushomesa naabinga omugomi weena omu kibiina. Nikyo kimwe, Yehova naamanya ngu baamaraika hamwe n’abantu boona ab’emitima egororokire nibaija kugasirwa omu kwetegyereza ngu Sitaane hamwe n’abagomi bataahi be baaremirwe kutegyeka kandi ngu n’abantu tibarikubaasa kwetegyeka. Nka Yeremia owaira, nibaija kwega amazima aga amakuru: “Ai Mukama, nimmanya ngu omuhanda gw’omuntu tiguba mu bushoboorozi bwe, kandi omuntu weena ogyenda tabaasa kwehabura mu rugyendo rwe ahu yaahika hoona.”—Yeremia 10:23.

 AHABW’ENKI YEHOVA AREKIREHO OKUBONABONA KUMARA OBWIRE BURAINGWA?

15, 16. (a) Ahabw’enki Yehova arekire okubonabona kubaho kumara obwire buraingwa? (b) Ahabw’enki Yehova atarikuzibira ebintu bibi kubaho?

¹⁵ Kwonka shi, ahabw’enki Yehova arekireho okubonabona kumara obwire buraingwa? Kandi ahabw’enki atarikuzibira ebintu bibi kubaho? Banza oteekateeke aha bintu bibiri ebi omushomesa omu ky’okureeberaho kyaitu ataakukozire. Eky’okubanza, ahonaaho tarikuzibira omwegi omugomi kworeka omuringo gwe ogw’okushobororamu ekibaro. Ekyakabiri, omushomesa naareka omugomi kworeka enshonga ye. Nikyo kimwe, teekateeka aha bintu bibiri ebi Yehova acwiremu kutakora. Eky’okubanza, tarazibiire Sitaane hamwe n’abo abarikumushemba kworeka ngu bahikire. N’ahabw’ekyo, okureka obwire kuhinguraho kikaba nikyetengyesa. Omu myaka mingi ey’ebyafaayo by’omuntu, omuntu agyerizeho emiringo yoona ey’okwetegyeka, n’eya zaagavumenti z’abantu. Abantu bareetsireho entunguuka omu bya sayansi n’omu bindi bintu, kwonka obutariburinganiza, obworo, obubi hamwe n’entaro byeyongyereire kimwe. Obutegyeki bw’abantu nibureebeka ku buremirwe.

¹⁶ Ekyakabiri, Yehova tarikuhwera Sitaane kutegyeka ensi egi. Nk’eky’okureeberaho, ku ogire ngu Ruhanga naazibira obubi kubaho, takaaba naayoreka ngu abagomi bakaba bahikire? Ruhanga takaareetaire abantu kuteekateeka ngu shana abantu nibabaasa kwetegyeka hatabaireho kabi koona? Kuri Yehova yaakozire atyo, akaba naija kuhinduka omwe aha babeihi. Kwonka, ‘Ruhanga tabaasa kubeiha.’—Abaheburaayo 6:18.

17, 18. Yehova naija kukorera ki obubi bwona oburetsirweho obutegyeki bw’abantu hamwe n’okuhaririza kwa Sitaane?

¹⁷ Kandi shi, obubi bwona obutwire nibubaho okwiha obu okugomera Ruhanga kwatandika? Tushemereire kwijuka ngu Yehova n’ow’obushoboorozi bwona. N’ahabw’ekyo, naabaasa kandi naija kumaraho ebirikureetera abantu kubonabona. Nk’oku twaherize kwega, okusiisikara kw’ensi yaitu nikwija kumarwaho, ensi egi erikuhindurwa Ekibanja kya Ruhanga. Ebyarugire omu kibi biryaihwaho kurabira omu kworeka okwikiriza omu kitambo  kya Yesu, kandi okufa nikwija kwihwaho kurabira omu kuzooka. Obwo Ruhanga aryayejunisa Yesu ‘okuhwerekyereza emirimo ya Sitaane.’ (1 Yohaana 3:8) Yehova naija kuhikiiriza ebi byona omu bwire bwenyine obu ataireho. Twine okushemererwa ahabw’okuba tarakikozire ahonaaho, ahakuba okugumisiriza kwe kutuhaire omugisha gw’okwega amazima hamwe n’okumuheereza. (2 Petero 3:9, 10) Omu bwire obu bwona, Ruhanga atwire naasherura abaramya ab’emitima egororokire kandi arikubahwera kugumisiririza okubonabona kwona okwakubaasa kubahikaho omu nsi egi erimu oburemeezi.—Yohaana 4:23; 1 Abakorinso 10:13.

¹⁸ Abamwe nibabaasa kwebuuza, Okubonabona oku noogira ngu kukaabaireho kuri Ruhanga yaahangire Adamu na Haawa omu muringo gu bataakubaasize kushiisha? Okugarukamu ekibuuzo ekyo, oshemereire kwijuka ekiconco ky’omuhendo eki Yehova akuhaire.

NOIJA KUKORESA OTA EKICONCO EKIRIKURUGA AHARI RUHANGA?

19. Ni kiconco ki eky’omuhendo eki Yehova atuhaire, kandi ahabw’enki tushemereire kukitwara nk’eky’omuhendo?

¹⁹ Nk’oku kyayorekirwe omu Shuura ya 5, abantu bakahangwa baine obushoboorozi bw’okwecweramu. Nooyetegyereza oku ekiconco eki kiri eky’omuhendo? Ruhanga akahanga enyamaishwa nyamwingi kandi ezi zoona nizebemberwa obwengye obwazihangiirwemu. (Enfumu 30:24) Omuntu akozire zaaroboti ezirikubaasa kutebeekanisibwa kukuratira buri kiragiro kyona. Tukaabaire tushemereirwe kuri Ruhanga yaatuhangire omu muringo nk’ogwo? Ngaaha, nitushemerererwa okugira obugabe bw’okwecweramu eki turikwenda kuba, omuhanda gw’amagara ogu turikwenda kutoora, abanywani abu turikwenda kugira n’ebindi nk’ebyo.  Nitushemerererwa okugira obugabe bw’okwecweramu, haza ekyo nikyo Ruhanga arikutwendeza.

20, 21. Ni muringo ki omurungi ogu turikubaasa kukoresamu ekiconco ky’obugabe bwaitu obw’okwecweramu, kandi ahabw’enki tushemereire kwenda kukora ekyo?

²⁰ Yehova tarikushemerererwa omuntu orikumuheereza agyemirwe. (2 Abakorinso 9:7) Eky’okureeberaho: N’enki ekyakubaasa kukirayo kushemeza omuzaire—n’omwana okugira ati “niinkukunda” ahabw’okuba yaagambirwa kugamba atyo ninga n’ahabw’okukigamba ayekundiire kuruga aha mutima gwe? N’ahabw’ekyo ekibuuzo kiri ngu, noija kukoresa ota obugabe bwawe obw’okwecweramu obu Yehova akuhaire? Sitaane, Adamu na Haawa bakakoresa kubi obugabe bwabo obw’okwecweramu. Bakanga ebya Yehova Ruhanga. Iwe nooza kukora ki?

²¹ Oine omugisha gw’okukoresa gye ekiconco ky’omuhendo eki eky’okwecweramu. Noobaasa kwegaita aha bukaikuru n’obukaikuru bw’abantu abacwiremu kuza aha rubaju rwa Yehova. Nibashemeza Ruhanga ahabw’okuba nibooreka ngu Sitaane n’omubeihi kandi areemiirwe kimwe kutegyeka. (Enfumu 27:11) Naiwe noobaasa kukora ekyo orikutooranaho omuhanda gw’amagara oguhikire. Eki nikiija kushobororwaho omu shuura erikukurataho.

EBI BAIBULI ERIKWEGYESA

▪ Ruhanga tarikureetaho mbeera mbi omu nsi.—Yobu 34:10.

▪ Omu kugira ngu Ruhanga n’omubeihi kandi ngu Naima abantu Be ebirungi, Sitaane akaba naahakanisa obushoboorozi bwa Yehova obw’okutegyeka.—Okutandika 3:2-5.

▪ Yehova naija kukoresa Omwana we, Omutegyeki w’Obukama bwa Mesia, okumariraho kimwe okubonabona hamwe n’ebintu ebibi ebireetsirweho okubonabona.—1 Yohaana 3:8.

[Study Questions]

[Ekishushani ekiri aha rupapura 106, 107]

Yehova naija kumaraho okubonabona kwona

[Ekishushani ekiri aha rupapura 110]

Omwegi shi naamanya bingi okukira omushomesa we?

[Ekishushani ekiri aha rupapura 113]

Ruhanga naija kukuhwera kugumisiriza omu kubonabona