1, 2. Anto ray naeeksperiensya na totoo natan ya irap, tan anto ray itetepet da?

KAYARI na makapataktakot a panlalaban diad sakey a bansan mabetbet so guerra, nilibon sibilyan a bibii tan ugugaw so inaatey tan inkotkot ya saniiba. Say angikotkotan et pinaliberan na angkekelag ya krus. Kada krus et walay nabasan: “Akin?” No maminsan, nanengneng ed satan ya tepet so ansakisakit a liknaan. Itetepet itan na totoo no walay guerra, kalamidad, sakit, krimen ya mamatey ed saray inad-aro dad bilay, maneral ed abung da, odino lapuan na sobran paniirap da. Labay dan naamtaan no akin a nagagawa iratan ya trahedya ed sikara.

² Akin et aabuloyan na Dios so paniirap? No si Jehova a Dios et makapanyarin-amin, maaro, makabat, tan makatunongan, akin et anggapoy hustisya tan napno so mundo na pambubusolan? Asalim lan intepet iratan ed sarilim?

3, 4. (a) Antoy mangipapanengneng ya agmet mauges ya itepet no akin ya aabuloyan na Dios so paniirap? (b) Antoy nalilikna nen Jehova ed kaugsan tan irap?

³ Mauges kasin itepet no akin ya aabuloyan na Dios so paniirap? Iisipen na arum ya no itepet da iratan, singa kulang so pananisia ra odino anggapoy respeto dad Dios. Balet, no basaen  moy Biblia, naamtaan mo ya saray totoon matoor tan walaan na takot ed Dios et mantetepet met na singa ontan. Singa bilang, intepet nen propeta Habacuc ed si Jehova: “Akin et aabuloyan mon nanengneng ko so mauges a kagagawa? Tan akin et aabuloyan mo so panamairap? Akin et sankanengneng ko so panagderal tan inkaruksa? Tan akin et dakel so pankokolkol tan pambubusolan?”​—Habacuc 1:3.

⁴ Kasin nampasnok si Jehova ed matoor a propetan si Habacuc lapud intepet to iratan? Andi. Imbes, impaisulat na Dios diad Biblia iray imbaga nen Habacuc. Tinulongan met na Dios si Habacuc pian mas natalosan to iratan tan mas ombiskeg so pananisia to. Ontan met so labay nen Jehova ya gawaen ed sika. Tandaan, ibabangat na Biblia ya ‘iyaansakit to ka.’ (1 Pedro 5:7) No kabusol na totoo so kaugsan tan irap, lalo lad Dios. (Isaias 55:8, 9) Akin balet et grabe so paniirap ed mundo?

5. Parad arum, anto ray rason no akin ya maniirap so totoo, balet antoy ibabangat na Biblia?

⁵ Saray totoon nandurumay relihyon da et mantetepet ed saray lider da no akin ya grabe iray paniirap tan trahedya. Say naynay ya ebat ya naaawat da et panlabayan kuno iratan na  Dios tan akatadhana la iratan ya nagawa. Nibabangat ed dakel a totoo ya misteryo so Dios odino aalaen to kunoy bilay na totoo, pati ugugaw, pian nakaiba to rad tawen. Balet singa naaralan mo la, agbalot manlalapud si Jehova a Dios so kaugsan. Inkuan na Biblia: “Agbalot manggaway mauges so tuan Dios, agbalot manggaway aliwa so Makapanyarin-amin!”​—Job 34:10.

6. Akin et aliwan duga ya itetel ed Dios so amin ya paniirap ed mundo?

⁶ Akin et aliwan duga ya itetel ed Dios so amin ya paniirap ed mundo? Lanang dan tetetelen so Makapanyarin-amin a Dios lapud iisipen dan sikato so manuuley ed sayan mundo. Agda amta so simpli, balet ta importantin katuaan ya ibabangat na Biblia. Naaralan mo itan a katuaan ed Kapitulo 3 na sayan libro. Say talagan manuuley ed sayan mundo et si Satanas a Diablo.

7, 8. (a) Panon ya ipapanengneng na mundo so ugali na manuley to? (b) Lapud ag-inkaperpekto tan “panaon tan saray ag-iilaloan a nagawa,” akin et nayarin manirap so totoo?

⁷ Malinew so ibabagay Biblia: “Say interon mundo et walad pakayari na samay mauges.” (1 Juan 5:19) No isipen mo, agta duga itan? Nanengneng ed sayan mundo so ugali na samay agnanengneng ya espiritun “mangibabalang ed interon mundo.” (Apocalipsis 12:9) Si Satanas et kabkabusol toy arum, managpalikdo, tan maruksa. Kanian say mundon iimpluensyaan to et manbubusolan, mapalikdo, tan maruksa. Atan so unonan rason no akin ya grabe so paniirap.

⁸ Singa naaralan tayod Kapitulo 3, say komaduan rason no akin ya grabe lay paniirap et lapud agperpekto so totoo tan mankakasalanan ira manlapu lad samay impanrebelde diad hardin na Eden. Lapud makasalanan so totoo, manlalaslasan ira no siopay mas maong kanian nanresulta itan ed guerra, inkaruksa, tan kairapan. (Eclesiastes 4:1; 8:9) Say komatlon rason na paniirap et say “panaon tan saray ag-iilaloan a nagawa.” (Basaen so Eclesiastes 9:11.) Lapud aliwan si Jehova so manuuley ed sayan mauges ya mundo tan anggapoy proteksion  to, nayarin manirap so totoo no nibanbanan wala rad lugar odino oras ya walay agawan mauges odino aksidente.

9. Akin et segurado itayon walay maong a rason nen Jehova ed pangiyaabuloy tod paniirap anggad natan?

⁹ Misalsalamat itayo ta naamtaan tayon aliwan say Dios so panlalapuan na paniirap. Aliwan sikato met so panlalapuan na saray guerra, krimen, inkaruksa, odino saray kalamidad ya mamapairap ed totoo. Balet, kaukolan tayo nin siansia ya amtaen, Akin ya iyaabuloy nen Jehova iyan amin a paniirap? No sikato so Makapanyarin-amin, walay pakayari ton patundaen itan. Akin balet et agto ni usaren so pakapanyari to? Amta tayon inar-aro itayo na Dios kanian seguradon walay maong ya rason to.​—1 Juan 4:8.

10. Antoy kinuestion nen Satanas, tan panon?

¹⁰ Pian naamtaan tayo no akin ya iyaabuloy na Dios so paniirap, kaukolan tayon pawilen may panaon ya ginmapo so paniirap. Nen tinukso nen Satanas si Adan tan Eva ya ag-unoren si Jehova, ginmapoy seryoson problema ya kaukolan ya solusyonan. Agkinuestion nen Satanas so pakapanyari nen Jehova. Amta nen Satanas ya anggapoy limitasyon na pakapanyari nen Jehova. Imbes, say kinuestion to et say karapatan nen Jehova ya manuley. Nen inakusaan nen Satanas ya say Dios et matila tan isisiblet toy pankaabigan na saray uuleyan to, pinapaway nen Satanas ya mauges a manuley so Dios. (Basaen so Genesis 3:2-5.) Singa ibabaga nen Satanas ya mas maong ni kipapasen na totoo no ag-ira uleyan na Dios. Kinuestion nen Satanas so inkasoberano nen Jehova, say karapatan ton manuley.

11. Akin et agtampol dineral nen Jehova iray nanrebelde ed Eden?

¹¹ Nen nanrebelde si Adan tan Eva ed si Jehova, singa oniay imbaga ra: ‘Agmi kaukolan si Jehova ya Manuley ed sikami. Sarag mi mandesisyon ya bukor no antoy maong tan mauges.’ Panon ya solusyonan nen Jehova itan ya seryoson problema? Panon ton pruebaan ya nalilingo iray nanrebelde  tan say pananguley to so sankaabigan? Ompan ibaga na arum ya dineral la komon na Dios ya tampol iray nanrebelde insan nanggawa lamet na balon totoo. Balet imbaga la nen Jehova ya labay ton manpamilya si Adan tan Eva ya anggad ondakel so totoo, tan manbilay irad paraiso diad dalin. (Genesis 1:28) Naynay ya susumpalen nen Jehova iray imbaga to. (Isaias 55:10, 11) Sakey ni, no deralen ton tampol iray nanrebelde ed Eden, agnasolusyonan so seryoson problema nipaakar ed no kasin walay karapatan nen Jehova ya manuley.

12, 13. Mangiter na ilustrasyon no akin ya inabuloyan nen Jehova si Satanas ya uleyan toy mundo tan no akin ya inabuloyan To ray totoo ya uleyan day sarili da.

¹² Mangiter tayoy sakey ya ilustrasyon. Walay sakey ya maestro ya ibabangat to ray estudyante to nipaakar ed Math. Balet imbaga na sakey ya matalino pero rebelyoson estudyante ya aliway solusyon ya ibabangat na maestro. Papapawayen ton makapuy ya manbangat so maestro da, tan ipipilit na sayan rebelyoson estudyante ya walay amta ton mas dugan solusyon. Sikatoy kinampian na arum ya kaklase to ta iisipen dan sikatoy duga. Antoy gawaen na maestro? No  papawayen tod klase iramay rebelyoso, anto kasi epekto to ’tan ed arum ya estudyante? Agta ompan panisiaan dan duga may kaklase ra tan saramay kinmampi ed sikato? Nayarin naekal so respeto na arum ya estudyante ed maestro da, tan isipen dan natatakot ta ompan naamtaan dan sikatoy aliwa. Balet inabuloyan na maestro ya ipanengneng na rebelyoson estudyante ed saray kaklase to no antoy solusyon to.

¹³ Say ginawa nen Jehova et mipadparad ginawa na satan ya maestro. Tandaan ya aliwa labat a saramay nanrebelde ed Eden so nalalanor, minilyon ya anghel so manbabantay. (Job 38:7; Daniel 7:10) Say solusyon nen Jehova ed impanrebelde ra et baleg so epekto tod amin ya anghel tan ed amin ya magmaliw ya anak di Adan tan Eva. Kanian, antoy ginawa nen Jehova? Inabuloyan toy Satanas ya ipanengneng no panon ton uleyan so totoo. Inabuloyan met na Dios iray totoo ya uleyan day sarili da tan impluensyaan ira nen Satanas.

14. Antoy maong ya resulta nen inabuloyan nen Jehova ya uleyan na totoo so sarili da?

¹⁴ Diad satan ya ilustrasyon, amta na maestro ya aliwa may rebelyoson estudyante tan saramay kinmampi ed sikato. Balet amta to met ya parad pankaabigan na interon klase no abuloyan ton pruebaan day ibabaga ra. No napruebaan ya aliwa iramay rebelyoso, naamtaan na arum nin estudyante ya say maestro da labat so kualipikadon manbangat ed klase. Natalosan da lad satan no akin ya papawayen na maestro so siopaman ya manrebelde ed klase to. Mipadpara, amta nen Jehova ya parad pankaabigan na amin ya matoor a totoo tan saray anghel no nanengneng dan anggapoy maong ya agawaan nen Satanas tan saray kapara ton rebelde tan agnayarian na totoo ya uleyan so sarili da. Singa si Jeremias nensaman, naamtaan da ‘yan importantin katuaan: “Amtak, O Jehova, ya anggapoy autoridad na too ya uleyan so dalan to. Agkanepegan na too ya igiya so dilin kupbang to.”​—Jeremias 10:23.

15, 16. (a) Akin et abaybayag lan iyaabuloy nen Jehova so paniirap? (b) Akin et agni pinatunda nen Jehova iray nagagawan graben krimen?

¹⁵ Akin balet et abaybayag lan iyaabuloy nen Jehova so paniirap? Tan akin et agto ni pinatunda iray mauges a nagagawa? Isipen tayo pa labat so duaran agginawa na maestro ed samay ilustrasyon. Unona, agto pinatunda so rebelyoson estudyante ya ipanengneng ed klase so ibabaga ton dugan solusyon. Komadua, agtinulongan na maestro so rebelyoson estudyante ya pruebaan so ibabaga to. Mipadpara, isipen pay duaran agginawa nen Jehova. Unona, agto pinatunda si Satanas tan saramay kinmampi ed sikato ya pruebaan no kasin duga ira. Kaukolan sirin ya palabasen so panaon. Diad apalabas ya nilibon taon, sinali la na totoo so amin a klase na uley odino gobierno. Dakel met lay maong ya agawaan na totoo diad science tan arum ni, balet mas linmoor so panagsaol, kairapan, krimen, tan guerra. Sankanengneng la natan ya talagan agnayarian na too ya uleyan so sarili to.

¹⁶ Komadua, agtinulongan nen Jehova si Satanas diad panuuley tod sayan mundo. Singa bilang, no patundaen na Dios iray graben krimen ya resulta na mauges ya uley nen Satanas, agta ompaway ya susuportaan toy Satanas tan saray kaiba ton rebelde? Agta isipen laingen na totoo ya nayarian dan uleyan so sarili da tan anggapoy mauges ya resulta? No ontan so gawaen nen Jehova, ompaway ya sikatoy kasabwat ed katilaan da. Balet, “imposiblin mantila so Dios.”​—Hebreo 6:18.

17, 18. Antoy gawaen nen Jehova ed amin ya mauges ya epekto na uley na totoo tan say impluensya nen Satanas?

¹⁷ Anto balet so gawaen na Dios ed saray mauges ya epekto na abayag lan panrerebelde ed sikato? Tandaan tayo ya si Jehova et makapanyarin-amin. Kanian nayarian to tan talagan ekalen to iray epekto na paniirap na totoo. Singa naaralan tayo la, apigeren to iyan nadederal ya planeta tayo tan magmaliw iyan Paraiso. Naekal la ray epekto na kasalanan  panamegley na pananisia ed insakripisyon bilay nen Jesus​—anggapo lay mansakit tan ompatey, tan bilayen lamet iray inaatey. Usaren na Dios si Jesus “pian deralen to iray kimey na Diablo.” (1 Juan 3:8) Amin iratan et gawaen nen Jehova diad dugan panaon. Maliket itayo ta inabuloyan ton onlabas so panaon. Lapud anos to, naikdan itayoy pankanawnawan aralen so katuaan tan mandayew ed sikato. (Basaen so 2 Pedro 3:9, 10.) Balet legan tayon aalagaren itan, aanapen na Dios iray totoon malabay nin mandayew ed sikato tan tutulongan to ra pian nasarag so irap ed sayan magulon mundo.​—Juan 4:23; 1 Corinto 10:13.

¹⁸ Ompan isipen na arum, ‘Anggapo komon so paniirap no ginawa na Dios si Adan tan Eva ya ag-ira makapanrebelde.’ Pian nalinewan itan, isip mo pa may mablin regalo nen Jehova ed sika.

19. Anton importantin regalo so inter nen Jehova ed sikatayo, tan akin a nepeg tayon pablien itan?

¹⁹ Singa naamtaan tayo lad Kapitulo 5, pinalsa na Dios so totoo ya makapandesisyon iran bukor. No isipen mo, agta importantin maong itan a regalo? Ginawa na Dios so dakdakel ya ayayep, balet anggapoy abilidad dan mandesisyon. (Proverbio 30:24) Akaimbento so too na saray robot ya say gawaen da labat et no antoy aka-program ed sikara. Maliket itayo kasi no ontan so impanggawa na Dios ed sikatayo? Andi. Maliket itayo ta makapandesisyon tayo no antoy labay tayon pagmaliwan, no antoy pilien tayon kabibilay, no siopa ray pikaaroan tayo,  tan arum ni. Panliketan tayo itan ya regalo na Dios ed sikatayo. Atan so labay na Dios.

20, 21. Panon tayon usaren so regalon pakapandesisyon ed sarili tayo diad sankaabigan a paraan, tan akin et labay tayon gawaen itan?

²⁰ Aglabay nen Jehova ya napipilitan itayo labat ya mandayew ed sikato. (2 Corinto 9:7) Singa bilang, dinan so mas makapaliket ed ateng, ibaga na ugaw ya “inaro ta kayo” lapud walay angiganggan ed sikato ya ibaga itan, odino ibaga to itan ya manlalapud puso to? Kanian say tepet, Panon mon usaren so regalon inter ed sika nen Jehova ya nayarian moy mandesisyon ed sarilim? Si Satanas, Adan, tan Eva et talagan aliway impangusar dad satan ya regalo. Impulisay day Jehova a Dios. Sika balet ey?

²¹ Walay pankanawnawam ya usaren itan ya balibalin regalo ya makapandesisyon kad sarilim diad sankaabigan ya paraan. Sarag moy miulop ed minilyon a mandadayew lad si Jehova. Napapaliket day Dios ta gagawaen day anggaay nayarian da ya pruebaan ya matila si Satanas tan anggapoy karapatan ton manuley. (Proverbio 27:11) Nagawaan mo met itan no pilien moy dugan paraan na panagbilay. Ipaliwawa itan ed ontumbok a kapitulo.