1-2. Waut motten Menschen vondoag dän Dach derchmoaken? Waut kjennen väle dan nich vestonen?

EN EEN Launt wieren opp eene Sauz mol dusende Frues un Kjinja em Kjrich grausom todood jekomen. Dee worden aulatoop en een grootet Grauf begroft. Rom daut Grauf worden väle Kjriezen oppjestalt un opp jieda Kjriez wia jeschräwen: “Wuarom?”. Schia nuscht kaun eenem soo sea toosaten aus de Froag, wuarom Menschen lieden motten. Väle haben derch Kjrich, Owwadasch, Krankheiten un Vebräakjen väl must lieden ooda haben leewe Aunjehieeje ooda äa Tus veloaren. Dee sent gaunz vetwiewelt un kjennen nich vestonen, wuarom soont passieet.

² Wuarom lat Gott daut schlajchte too? Wan Jehova Gott doch aule Macht haft un leeftolich un weis un jerajcht es, wuarom jeft daut dan soo väl Hauss un Ojjerajchtichkjeit? Hast du uk aul mol äwa soont nojedocht?

3-4. (a) Es daut orrajcht, wan eena weeten well, wuarom Gott daut schlajchte toolat? (b) Woo feelt Gott sikj, wan hee sitt, woo väl schlajchtet daut jeft un woo sea Menschen lieden motten?

³ Es daut orrajcht, wan eena weeten well, wuarom Gott daut schlajchte toolat? Eenje woagen sikj soont nich mol to froagen. Dee jleewen, wäa soont frajcht, haft nich jenuach Gloowen ooda haft kjeen Vetruen opp Gott. Oba enne  Schreft läs wie von gottesferchtje Menschen, dee uk weeten wullen, wuarom Gott daut schlajchte tooleet. Biejlikj de Profeet Habakuk fruach Jehova: “Wuarom moakst du mie oppmoakjsom opp daut waut orrajcht es, un du kjikjst daut too? Ver eenem woat doljebroaken un Jewault jebrukt; Menschen zanken un strieden sikj” (Habakuk 1:3).

⁴ Deed Jehova Habakuk doafäa trajchtwiesen, daut dee soont fruach? Nä. Gott leet Habakuk siene Wieed soogoa enne Schreft oppschriewen. Dee holp dän, daut dee daut bäta vestonen kunn un en sienen Gloowen stoakja wort. Un Jehova well uk, daut wie daut vestonen kjennen. Denkj doaraun, daut de Schreft sajcht: “Hee sorcht fa junt” (1. Petrus 5:7). Gott kaun daut noch väl schwanda aunseenen aus wie, wan doa schlajchtet passieet un Menschen schlemmet derchmoaken (Jesaja 55:8-9). Wuarom motten dan oba soo väl Menschen lieden?

5. Waut woat foaken jesajcht, wan Menschen lieden? Waut lieet de Schreft?

⁵ Daut jeft väle Menschen von veschiedne Gloowes, waut weeten wellen, wuarom väle soo lieden motten. Foaken  kjrieen dee von äare Liera to Auntwuat, Gott haft daut soo wult un dee haft daut aul lang soo bestemt. Dee sajen uk, Gott siene Wäaj sent onbejrieplich, ooda meenen, daut Menschen un soogoa Kjinja stoawen, wäajen Gott dee well em Himmel haben. Oba wie haben je aul jelieet, daut Jehova Gott soo waut kjeenmol wudd veuasoaken. De Schreft sajcht: “Daut wia daut latste, wan Gott sikj vejinkj, un dee, dee aule Macht haft, orrajcht deed” (Hiob 34:10).

6. Wuarom jäwen väle Gott de Schult, daut Menschen lieden motten?

⁶ Weetst du, wuarom väle Gott de Schult jäwen, daut Menschen lieden motten? Dee jleewen, daut de aulmajchtja Gott de Harscha äwa dise Welt es. Oba daut lieet de Schreft nich. En daut dredde Kapitel hab wie aul jeseenen, wäa de Harscha äwa dise Welt es. Daut es de beesa Fient.

7-8. (a) Wuaraun es to seenen, daut de Fient äwa dise Welt harscht? (b) Waut haft de Sind un uk “Tiet un Jlekj” doamet to doonen, daut väle lieden motten?

⁷ De Schreft sajcht gaunz kloa, daut “de gaunze Welt vom beesen beharscht woat” (1. Johanes 5:19). Es daut nich uk aulawäajen en de Welt to seenen? De beesa Fient deit werkjlich de gaunze Welt veleiden (Openboarunk 12:9). Dee es spietich, hinjalestich un grausom. Un krakjt soo es uk de Welt, wuaräwa dee harscht. Daut es eene Uasoak, wuarom väle Menschen lieden motten.

⁸ Eene aundre Uasoak es de Sind. Soo aus wie en daut dredde Kapitel jeseenen haben, sent aule Menschen onvolkomen, wiels de ieeschte Menschen em Goaden Eden jesindicht haben. Derch de Sind haben de Menschen emma een Velangen, äwa aundre to harschen. Soo kjemt daut to Kjrich un Menschen woaren unjadrekjt un motten lieden (Liera 4:1; 8:9, NW). Uk “Tiet un Jlekj” es eene Uasoak, daut eenje lieden motten (läs Liera 9:11). Daut es eenjemol soo, daut eena wua es, wua eenem onverhofs waut woat. Wia eena doa nich jewast, wia eenem daut nich jeworden. Un wiels  Jehova nich de Harscha äwa dise Welt es, deit hee soont uk nich väabieejen.

9. Wuarom mott daut eene Uasoak haben, daut Jehova met daut schlajchte noch kjeen Enj jemoakt haft?

⁹ Es daut nich scheen to weeten, daut daut nich von Gott kjemt, wan Menschen lieden motten? Daut es nich dän siene Schult, daut daut Kjrich ooda Owwadasch jeft un daut Menschen schlajchtet doonen un aundre unjadrekjen. Wuarom lat Jehova daut dan too? Hee haft je aule Macht, doamet een Enj to moaken. Un soo aus wie jelieet haben, es Jehova uk een leeftolja Gott (1. Johanes 4:8). Doawäajen mott Gott goode Uasoak haben, daut hee daut schlajchte noch toolat.

10. Woonen Twiewel leet de Fient oppkomen un woo deed hee daut?

¹⁰ Wuarom lat Gott daut schlajchte dan too? Doatoo mott wie aun de Tiet trigjdenkjen, aus daut aunfunk. Aus de Fient Adam un Eva toom Ojjehuarsom veleid, leet hee dän Twiewel oppkomen, aus Jehova daut Rajcht haud to harschen. Dee twieweld nich aun Jehova siene Krauft, wiels hee wist, daut Jehova aulmajchtich wia. Oba hee jeef auntovestonen, daut Jehova een Läajna un een schlajchta Harscha wia, waut siene Deena nich aul daut goode tookomen leet, waut an troff. Un daut daut fa de Menschen bäta wia, wan Jehova nich de Harscha äwa an wia (läs 1. Mose 3:2-5). Soo veluach de Soton Jehova sien Rajcht aus hechsta Harscha.

11. Wuarom haft Jehova de Jäajna nich fuaz oppe Städ venicht?

¹¹ Adam un Eva stalden sikj jäajen Jehova. Daut wia soo aus wan dee säden: “Wie brucken Jehova nich aus Harscha. Wie weeten sea goot selfst, waut rajcht un orrajcht es.” Woo sull Jehova nu doamet omgonen? Woo kunn hee ver aule bewiesen, daut dee, waut sikj jäajen am stalden, em orrajchten wieren un daut sien Wajch de eensich  rajchta wia? Eenje muchten denkjen, Jehova haud siene Jäajna eefach fuaz aula sult äwatsied schaufen un vom freschen aunfangen. Oba Jehova haud je aul jesajcht, daut de Ieed sull met Adam un Eva äare Nokomen bevelkjat un daut dee sullen en een Paradies oppe Ieed läwen (1. Mose 1:28). Un waut Jehova sikj väajenomen haft, daut deit dee uk (Jesaja 55:10-11). Un wan Jehova de Jäajna fuaz oppe Städ venicht haud, wudd hee doaderch nich bewäsen haben, daut hee werkjlich daut Rajcht haud to harschen.

12-13. Woo wudd wie daut kjennen vejlikjen, wuarom Jehova daut tooleet, daut de Fient de Harscha äwa de Welt wort un daut de Menschen äwa sikj rejieren kunnen?

¹² Eena wudd daut kjennen soo vejlikjen: Een Schoolliera wiest de Kjinja aune Waunttofel, woo eena een schwoaret Räakjen uträakjent. Met eemol es een Schiela jäajenaun un sajcht, daut es nich rajcht, soo aus de Liera daut deit, dee vesteit daut goanich. Hee jleeft, hee weet daut bäta. Eenje Schiela jleewen dän un stalen sikj opp dän siene Sied, jäajen dän Liera. Waut nu? Wan de Schoolliera nu dee, waut jäajen am sent, eefach rutschekjt, waut kunnen dan de aundre Schiela denkjen? Veleicht, daut dis Schiela un siene Poatna  rajcht hauden un daut de Liera bloos Angst haud, aule wudden daut enwoaren un am nuscht mea achten. Wudd daut nich bäta sennen, wan de Liera dän, waut jäajenaun wia, daut ver aule proowen leet, aus dee daut bäta wist?

¹³ Biejlikj soo deed Jehova daut. Aus sikj em Goaden Eden de Fient un Adam un Eva jäajen am stalden, sagen daut millionende Enjel (Hiob 38:7; Openboarunk 5:11). Wautemma Jehova nu wudd doonen, wudd aule betrafen, Enjel uk Menschen. Waut krakjt deed Jehova? Hee jeef dän Fient de Jeläajenheit to wiesen, woo hee äwa de Menschen harschen wudd. Un hee leet daut uk too, daut de Menschen unja dän Fient siene Macht äwa sikj selfst rejieren kunnen.

14. Waut haft daut fa eenen Nutzen, daut Jehova de Menschen äwa sikj selfst rejieren lat?

¹⁴ De Schoolliera weet goot, daut daut goanich soo es, waut von am jesajcht woat. Oba daut de aundre Schiela daut selfst seenen, lat hee dän Schiela, waut jäajenaun wia, un siene Poatna proowen, aus see rajcht haben. Wan dee daut nich kjennen, woaren aule opprechtje Schiela weeten, daut daut bäta es, no dän Liera to horchen. Un dee woaren vestonen, wuarom de Liera daut wiedahans nich tochloten woat, wan sikj wäa jäajen am stalt. Krakjt soo wist Jehova uk, daut daut fa aule opprechtje Menschen un Enjel wudd toom Nutzen sennen, wan dee sagen, daut de Fient un siene Poatna tonuscht jinjen un de Menschen nich emstaunt wieren, äwa sikj selfst to harschen. Soo wudd sikj daut utwiesen, daut daut soo es, waut de Profeet Jeremia säd: “Ekj weet, . . . daut sien Wajch nich bie däm Mensch steit, nich bie däm Maun, dee doa waundelt, sien Gank to rechten” (Jeremia 10:23, Friesenbibel).

15-16. (a) Wuarom haft Jehova daut Lieden soo lang toojeloten? (b) Wuarom deit Jehova de Menschen nich fa schlemmet bewoaren?

¹⁵ Wuarom haft Jehova daut aules soo lang toojeloten? Un wuarom deit dee nuscht doajäajen, daut soo väl schlemmet  passieet? Denkj noch eemol aun dän Schoolliera. Waut wudd dee nich doonen? Ieeschtens wudd dee dän Schiela nich eefach beschwichten, daut dee sull stell sennen. Dee wudd dän daut bewiesen loten, aus dee rajcht haud. Tweedens wudd dee dän oba uk nich doabie halpen, daut uttoräakjnen. Jehova deed daut krakjt soo. Hee wull dän Fient un siene Poatna daut bewiesen loten, aus dee rajcht hauden. Un daut brukt siene Tiet. Nu haben de Menschen sikj aul äwa dusende Joaren opp veschiedne Oat selfst rejieet. En jewesse Sachen sent dee veraunjekomen, soo aus en veschiednet utforschen, oba doch es daut met Ojjerajchtichkjeit, Oamoot, Vebräakjen un Kjrich emma schlemma jeworden. Daut es kloa to seenen, daut menschliche Rejierungen nich to brucken sent.

¹⁶ Jehova deit dän Fient oba uk nich doabie halpen, äwa de Menschen to harschen. Saj wie mol, Gott wudd de Menschen biejlikj fa schlemme Vebräakjen bewoaren. Wudd dee dan nich en Werkjlichkjeit siene Jäajna unjastetten? Wudd sikj daut dan nich met eemol soo späaren, aus wan de Menschen sikj selfst gaunz fein rejieren kunnen? Dit jroz well de Fient de Menschen enbillen. Oba daut es plaut jeloagen. Un soone Läajes wudd Jehova kjeenmol unjastetten, “wiels daut es ommäajlich, daut Gott lieejen woat” (Hebräa 6:18).

17-18. Waut woat Jehova met aul dän Schoden doonen, waut de Menschen un de Fient aunjerecht haben?

¹⁷ Waut es oba met aul dän Schoden, waut von jeehäa es aunjerecht worden? Denkj doaraun, Jehova es aulmajchtich. Hee kaun un hee woat aules äwatsied schaufen, wua de Menschen unja jeläden haben. Soo aus wie aul jelieet haben, woat de Ieed een Paradies woaren. Wäa aun Jesus sien Opfa jleeft, woat von aul daut friejemoakt woaren, waut de Sind äwa de Menschen jebrocht haft. Un dee, waut jestorwen sent, woaren wada oppstonen. Gott woat aulsoo derch Jesus “dän beesen Fient siene Woakjen kaputt . . . moaken”  (1. Johanes 3:8). Daut aules woat Jehova krakjt to de rajchte Tiet doonen. Wie kjennen dankboa sennen, daut hee bat nutoo jeduldich jewast es, wiels soo jeft hee ons de Jeläajenheit, de Woarheit kjanen to lieren un am to deenen (läs 2. Petrus 3:9-10). Soo lang aus daut Enj noch nich jekomen es, sieekjt Jehova no Menschen, waut am deenen wellen, un halpt an derch aule Schwierichkjeiten, waut opp an komen muchten (Johanes 4:23; 1. Korinta 10:13).

¹⁸ Eenje denkjen veleicht: “Wudd daut nich bäta jewast sennen, wan Gott Adam un Eva soo jemoakt haud, daut dee äwahaupt goanich sindjen kunnen?” Daut wie vestonen kjennen, wuarom Jehova dee nich soo jemoakt haft, mott wie doaraun denkjen, daut Jehova ons aula waut besondret jeschonken haft. Waut es daut?

19. Waut fa een feinet Jeschenkj haft Jehova ons jejäft? Wuarom es daut waut besondret?

¹⁹ En daut fefte Kapitel hab wie aul jelieet, daut de Menschen soo jemoakt sent, daut dee eenen frieen Wellen haben. Hast du doa mol äwa nojedocht, waut fa een feinet Jeschenkj daut es? De Tieren haft Gott soo jemoakt, daut dee eefach daut doonen, waut dee enjejäft es. Uk Maschienen doonen bloos daut, to waut de Mensch dee enjestalt haft. Oba wudd wie daut jleichen, wan Gott ons soo jemoakt haud? Nä, wie sent froo, daut wie välet selfst entscheiden kjennen, biejlikj woo wie ons vehoolen un no waut wie em Läwen sträwen wellen un wäm wie toom Frint haben. Wie jleichen daut, wan  wie selfst wälen kjennen, un Gott well uk, daut wie onse Freid doaraun haben.

20-21. Woo kjenn wie dän frieen Wellen daut baste nutzen, un wuarom well wie daut uk?

²⁰ Jehova well ons nich bemotten, daut wie am deenen sellen (2. Korinta 9:7). Wuarom nich? Äwalaj mol: Jleichen Elren daut nich uk dolla, wan äa Kjint ut sikj selfst “Dankscheen” sajcht un nich, wiels aundre dän daut väajesajcht haben? Krakjt soo es daut bie Jehova uk. Hee freit sikj, wan wie ons friewellich wälen, am to deenen. Deist du daut? De Fient un Adam un Eva brukten äaren frieen Wellen to waut sea schlajchtet: Dee stalden sikj jäajen Jehova. Woo brukst du dienen frieen Wellen?

²¹ Daut baste kaust du dän frieen Wellen brucken, wan du die opp Jehova siene Sied stalst. Daut haben millionende aundre uk aul jedonen. Doaderch moaken dee Gott eene groote Freid un wiesen uk, daut de Fient een Läajna un een jaumalich prosta Harscha es (Spricha 27:11). Un daut kaust du uk wiesen, wan du soo een Läwen fieescht, waut Gott jefelt. Von daut haundelt sikj daut näakjste Kapitel.