1, 2. Kal tipu di sufrimentu ki jintis ta pasa aos, ku pui manga delis ta fasi kal purguntas?

DIPUS di un gera garandi na un tera, milyaris di minjeris ku mininus sivil matadu i e nteradu na un koba garandi ku pudu manga di krus. Na kada krus i skirbiduba es palabra: “Pabia di ke?” Ora ki jintis na pasa es tipu di situason, manga di bias e ta fasi es purgunta. Jintis ta fasi es purgunta ku tristesa ora ki gera, disastri, duensa o krimi mata jintis ke gosta del, distrui se kasa o pui elis sufri ciu di utru maneras. E ta misti sibi ke ku manda es kusas ta akontisi kelis.

² Ke ku manda Deus disa sufrimentu? Si Jeova Deus i tudu-puderosu, amorosu, jiru i justu, pabia di ke ki mundu sta ŝeiu di odiu ku injustisa? Sera ki bu ciga ja di fasi es purguntas?

3, 4. (a) Ke ki ta mostra kuma, i ka mal punta ke ku manda Deus disa sufrimentu? (b) Kuma ki Jeova ta nkara maldadi ku sufrimentu?

³ Sera ki i mal punta pabia di ke ki Deus disa sufrimentu? Alguns ta pensa kuma fasi es tipu di purgunta signifika kuma, e ka tene fe forti o e sta na mostra falta  di rispitu pa Deus. Si bu lei Biblia, bu na bin oja kuma, jintis fiel ku ta sirbi Deus fasiba mesmu purguntas. Pur izemplu, profeta Abakuk puntaba Jeova: “Ke ku manda bu pun pa N oja pa kastigu di jinti? Kuma ku bu pudi seta pekadu? Danu ku violensia sta ña dianti. I ka ta falta algin pa lantanda jus ku gera.” — Abakuk 1:3.

⁴ Sera ki Jeova reprendi profeta fiel Abakuk pabia des purgunta? Nau. En ves di kila, Deus pui palabras sinseru di Abakuki na relatu inspiradu di Biblia. Deus judal tambi pa i tene un ntindimentu klaru di asuntus i tene fe forti. Jeova misti fasi mesmu kusa pa bo. Lembra kuma, Biblia ta sina ki ‘i ta toma konta di bo.’ (1 Pedru 5:7) Deus odia maldadi ku sufrimentu mas di ki kualker pekadur. (Isaias 55:8, 9) Ma, ke ku manda i ten manga di sufrimentu na mundu?

5. Kal motivus ku ta dadu pa splika sufrimentu di pekadur, ma ke ki Biblia ta sina?

⁵ Jintis di diferenti riliẑions ta punta se lideris riliẑiozu ke ku manda sufrimentu ciu. Manga di bias, resposta  ke ta dadu i di kuma, sufrimentu i vontadi di Deus, i el ku ta distina tudu kusa ki na bin akontisi, nkluindu mau akontisimentus. Manga di jintis faladu kuma kamiñus di Deus kansadu ntindi o i ta mata jintis — te mesmu mininus pa pudi leba elis pa seu pa e bai sta kel. Ma suma ku bu aprindi, nunka Jeova Deus fasi ke ki mau. Biblia fala: “Fasi kusa injustu i lunju di kil ku ten tudu puder.” — Jo 34:10.

6. Ke ku manda manga di jintis ta kai na eru di kulpa Deus pa sufrimentu ku ten na mundu?

⁶ Bu sibi ke ku manda jintis ta fasi eru di kulpa Deus pa tudu sufrimentu ku ten na mundu? Manga di bias, e ta kulpa Deus tudu-puderosu pabia e ta pensa kuma, i el ki na guverna mundu. E ka kunsi un bardadi simplis ma importanti ku Biblia ta sina. Bu ojaba ki bardadi na Kapitulu 3 des livru. Guvernanti des mundu i Satanas Diabu.

7, 8. (a) Kuma ki mundu ta rifliti personalidadi di si guvernanti? (b) Kuma ki mperfeison ku ‘tempu mau’ ta kontribui pa sufrimentu?

⁷ Biblia splika di un manera klaru: “Tudu mundu sta bas di puder di ki malvadu.” (1 Jon 5:19) Ora ku bu pensa nes, i ka ta fasi sintidu? Es mundu ta rifliti personalidadi di kriatura spiritual ku ka ta ojadu, ku sta na “ngana tudu mundu.” (Apokalipsi 12:9) Satanas tene odiu, i ta ngana, i malvadu. E ku manda mundu, bas di si nfluensia sta ŝeiu di odiu, nganu ku maldadi. Es i un di motivus ku pui sufrimentu ciu.

⁸ Sugundu motivu ku pui sufrimentu ciu i di kuma, suma ku no ojaba na Kapitulu 3, jintis torna mperfeitu i e ta fasi pekadu desdi rebelion di jardin di Eden. Pekaduris tene tendensia di luta pa puder, i kila ta rusulta na gera, maltratu ku sufrimentu. (Eklesiastis 4:1;  8:9) Tirseru motivu ku pui sufrimentu ten i pabia ‘tempu mau ta kai riba di nos di repenti.’ (Lei Eklesiastis 9:12.) Pur izemplu, si un algin sta na yanda pertu di un prediu ku na kumpudu, un kusa pudi kai riba del i matal. Na un mundu sin Jeova suma Guvernanti pa proteẑil, jintis pudi sufri pabia e pudi sta na mau lugar o na mau mumentu.

9. Ke ku ta danu serteza di kuma Jeova tene bon motivu di disa sufrimentu kontinua?

⁹ I konsolu pa nos sibi kuma Deus ka ta kausa sufrimentu. El i ka kulpadu pa geras, krimis, maltratu o te mesmu disastris natural ku ta pui jintis na sufri. Ma mesmu asin, no pirsisa di sibi, ke ku manda Jeova disa tudu es sufrimentu? Si el i tudu-puderosu, i tene puder di kaba kel. Gosi, ke ku manda i ka fasil? Deus di amor ku no kunsi dibi di tene bon motivu. — 1 Jon 4:8.

10. Kal kiston ku Satanas lantanda, i di kal manera?

¹⁰ Pa sibi ke ku manda Deus disa sufrimentu, no pirsisa di lembra di tempu ku sufrimentu kumsa. Oca Satanas pui Adon ku Eva disobdisi Jeova, i lantadadu un kiston importanti. Satanas ka lantanda duvida aserka di puder di Jeova. Satanas propri sibi kuma puder di Jeova ka ten limiti. En ves di kila, Satanas lantanda duvida aserka di diritu di Jeova guverna. Manera ki coma Deus di muntrus ku ta tuji si servus bon kusas, Satanas akusa Jeova di sedu mau guvernanti. (Lei Kumsada 3:2-5.) Satanas afirma kuma pekaduris pudiba sta mas diritu sin guvernu di Deus. Es i un ataki kontra diritu di Jeova guverna.

11. Ke ku manda Jeova ka kaba ku rebeldis na Eden?

¹¹ Adon ku Eva rebela kontra Jeova. I sta suma e fala: ‘No ka pirsisa di Jeova suma Guvernanti. Anos propi no  pudi disidi ke ki bon i ke ki mau.’ Kuma ki Jeova na lidaba kes situason? Kuma ki pudiba mostra anjus ku pekaduris di kuma na bardadi si kamiñu i minjor i ki rebeldis staba eradu? Talves algin pudiba fala ki Deus dibi di simplismenti kababa ku rebeldis i kumpu mas utrus pekadur. Ma Jeova falaba ja kuma si intenson i pa fijus di Adon ku Eva inci mundu, i mistiba pa e vivi na un paraisu na Tera. (Kumsada 1:28) Sempri Jeova ta kumpri si intenson. (Isaias 55:10, 11) Alen di kila, kaba ku rebelis na jardin di Eden ka na da resposta pa kiston ku lantandadu aserka di diritu di Jeova guverna.

12, 13. Da zemplu ku na mostra ke ku manda Jeova disa Satanas torna guvernanti des mundu i pabia ki disa pekaduris guverna se kabesa.

¹² No jubi un izemplu. Imaẑina un pursor ku fala si alunus kuma ke pudi rosolvi un purblema difisil di matimatika. Un alunu jiru ma rebeldi afirma kuma manera di pursor rosolvi purblema sta eradu. I fala kuma pursor ka tene kapasidadi, es rebeldi nsisti kuma i sibi kal ki minjor manera di rosolvi ki purblema. Alguns  alunus pensa kuma i sta sertu, elis tambi e torna rebeldi. Ke ki pursor dibi di fasi? Si spulsa rebeldis fora di turma, kuma ku kila na afeta utrus alunus? Sera ki, e ka na fia kuma se kolega alunu juntu ku kilis ku sta na si ladu sta sertu? Tudu utrus alunus na turma pudi pirdi rispitu pa pursor, e na pensa kuma i medi pa i ka bin diskubridu kuma i yara. Ma imaẑina kuma, pursor disa pa rebeldi mostra turma kuma ki na rosolvi purblema.

¹³ Jeova fasi mesmu kusa ku pursor na fasiba nes izemplu. Ke ki Jeova fasi? Sera ki i kaba logu ku rebeldis? Nau. Pabia di ke? Purmeru, milyons di anjus staba na oja. (Jo 38:7; Apokalipsi 5:11) E tenba di sibi kin ku sta sertu: Jeova o Satanas. Sugundu, tudu pekaduris ku na bin padidu dipus, ten di sibi tambi kin ku tene diritu di guverna, Jeova o Satanas. Asin, ke ki Jeova fasi? I disa Satanas mostra kuma ki na guverna pekaduris. Deus tambi disa pekaduris guverna se kabesa bas di nfluensia di Satanas.

14. Kal ki na bin sedu benefisiu di disison di Jeova di disa pekaduris guverna se kabesa?

¹⁴ Na no izemplu, pursor sibi kuma, rebeldi ku alunus ku sta na si ladu sta eradu. Ma i sibi tambi kuma da elis opurtunidadi pa tenta prova ke ke fala, na benefisia turma ntidu. Ora ki rebeldis ka konsigi, tudu alunus onestu na oja kuma pursor i uniku ku tene kapasidadi di orienta turma. E na ntindi pabia di ke ku pursor, dipus na serka tudu rebeldis na turma. Di mesmu manera, Jeova sibi kuma tudu pekaduris ku anjus onestu na bin benefisia di oja kuma, Satanas ku si rebeldis sta eradu i ki pekaduris ka pudi guverna se kabesa. Suma Jeremias na pasadu, e na bin sibi es bardadi importanti: “O SIÑOR, N sibi kuma vida di omi i ka di sil; i ka pudi gia si pasus.” — Jeremias 10:23.

15, 16. (a) Ke ku manda Jeova disa sufrimentu kontinua pa manga di tempu? (b) Pabia di ke ki Jeova ka tuji kusas suma krimis meduñu akontisi?

¹⁵ Ke ku manda Jeova disa sufrimentu kontinua pa manga di tempu? I pabia di ke ki ka tuji pa kusas mau akontisi? Pensa na dus kusas ku pursor na no izemplu ka na fasiba. Purmeru, i ka na ntrumpi alunu ora ki kumsa da si splikason. Sugundu, pursor ka na juda rebeldi rosolvi si purblema. Di mesmu manera, pensa na dus kusas ku Jeova disidi ka fasi. Purmeru, i ka ntrumpi Satanas ku kilis ku sta na si ladu na tenta prova kuma e sta sertu. I pirsis disaba tempu pasa. Na milyaris di anus di storia di pekadur, pekaduris spurmenta diferenti tipus di guvernu umanu. Pekaduris fasi alguns avansus na siensia ku utrus arias, ma injustisa, koitadesa, krimi ku gera kontinua na piora. Gosi guvernu di pekadur mostra sedu un frakasu.

¹⁶ Sugundu, Jeova ka juda Satanas pa guverna es mundu. Pur izemplu, si Deus tujiba pa krimis meduñu akontisi, sera ki i ka na staba na apoia rebeldis? Sera ki i ka na puiba jintis pensa kuma talves pekaduris pudi guverna se kabesa sin purblema? I kila propi ki Satanas misti pa jintis pensa. Ma kila i mintida. Jeova ka na apoia nunka es tipu di mintida pabia i “ka pudi konta mintida.” — Ebreus 6:18.

17, 18. Ke ki Jeova na bin fasi aserka di tudu mal ku rusulta di guvernu di pekaduris ku nfluensia di Satanas?

¹⁷ Ma, ke gora di tudu mal ki fasidu duranti rebelion kontra Deus ku dura manga di tempu? I bon pa no lembra kuma Jeova i tudu-puderosu. Asin, i pudi, i na bin kaba ku tudu rusultadu di sufrimentu di pekadur. Suma ku no aprindiba ja, ruina di no planeta na paradu ora ki  Tera na sedu un Paraisu. Sufrimentu kausadu pa pekadu na bin kabadu kel atraves di fe na sakrifisiu di resgati di Jesus, tristesa ku dur kausadu pa mortu na bin kabadu kel atraves di resureison. Asin, Deus na usa Jesus “pa kaba ku kusas ku diabu fasi.” (1 Jon 3:8) Jeova na bin kumpri tudu es kusas na tempu sertu. No pudi sta kontenti pa manera ki ka aẑi mas sedu, pabia si pasiensia danu opurtunidadi di aprindi bardadi i sirbil. (Lei 2 Pedru 3:9, 10.) Na mesmu tempu, Deus pega tesu na buska adoraduris sinseru i juda elis pa e aguenta kualker sufrimentu ku pudi bin riba delis nes mundu di purblema. — Jon 4:23; 1 Koríntius 10:13.

¹⁸ Alguns pudi fala, ‘sera ki tudu es sufrimentu ka pudiba ivitadu si Deus kumpuba Adon ku Eva di un manera ke ka na rebela?’ Pa ruspundi es purgunta, bu pirsisa di lembra di un prenda garandi ku Jeova dau.

19. Kal prenda garandi ki Jeova danu, i ke ku manda no dibi di dal balur?

¹⁹ Suma ku no oja na Kapitulu 5, pekaduris kumpudu ku liberdadi di fasi skolia. Sera ki bu sibi kal ki balur des prenda garandi? Deus fasi manga di limarias, e ta funsiona atraves di instintu. Limarias ka tene kapasidadi di disidi ke ki bon ku ke ki mau. Sera ki no na staba kontenti si Deus kumpunu suma es limarias? Nau, no kontenti tene liberdadi di fasi skolia aserka di kal tipu di algin ku no misti sedu, kal manera  di vivi ku no na sigi, kal tipu di amizadi ku no na fasi i asin pa dianti. No gosta di tene sertu midida di liberdadi, i kila ki Deus misti pa no tene.

20, 21. Kuma ku no pudi usa prenda di liberdadi di skolia di minjor manera pusivel, i ke ku manda no dibi di fasi kila?

²⁰ Jeova ka nteresa na sirvisu ku ta fasidu ku obrigason. (2 Koríntius 9:7) Izemplu: Ke ki na mas kontenta un pape o mame — pa si fiju fala “N gosta di bo” pabia i kontadu pa falal o pa i falal di tudu korson? Asin, purgunta i es: Kuma ku bu na usa liberdadi di skolia ku Jeova dau? Satanas, Adon ku Eva usa se liberdadi di fasi skolia di pior manera. E nega Jeova Deus. Ke ki bu na fasi?

²¹ Bu tene opurtunidadi di usa prenda garandi di liberdadi di fasi skolia di minjor manera pusivel. Bu pudi junta ku milyons di jintis ku sta na ladu di Jeova. E ta pui Deus fika kontenti pabia e toma un pusison ativu pa prova kuma Satanas i un muntrus, i tene falia tristi na si guvernu. (Ditus 27:11) Abo tambi bu pudi fasi kila, si bu kuji ke ki sertu na vida. Es na splikadu na prosimu kapitulu.