Llapan kanqanman ëwari

Qallananchö tïtulukunaman ëwë

CAPÍTULO 11

¿Imanirtaq hipakïkunata Dios rikaran?

¿Imanirtaq hipakïkunata Dios rikaran?
  • ¿Diostsuraq culpable kë Patsachö hipakïkunapita?

  • ¿Ima problëmataq Edén huertachö qallëkorqan?

  • ¿Imanöraq kë mana alli kawakïkunata Dios altsaramonqa?

1, 2. ¿Imakunataq llakitsimantsik, y imakunatataq nunakuna tapukuyan?

HUK markachömi, warmikunapis y wambrakunapis waranqëpayan guerrawan wanïkuyarqan. Y pampëkuyarqan huk uchkullamanmi “¿imanir?” nishpa qellqashqa cruzninkuna hiruroq churarkur, kënö llakikïkuna pasashqa kaqkunaqa tsënömi tapukuyan. Y guerrakuna, patsa kuyïkuna, vientokuna, tamyakuna, qeshyakuna, y mana alli nunakuna, kuyashqa kastankunata wanutsiyaptin, o wayinkunata ushakätsiyaptin, y imëkanöpis llakitsir hipatsiyaptinmi, imanir tsë llapan desgraciakuna pasayanqanta musyëta munayan.

2 ¿Imanirtaq kë hipakïkunata Jehová Dios rikaran? Kallpayoq, kuyakoq, yachaq, y justo këkaptenqa, ¿imanirtaq patsachö tsëläya chikikï? ¿Imëllaqa kënö tapukushqaku kanki?

3, 4. a) ¿Imanirtaq hipakïkunata Dios permitin nishpa tapukï mana hutsa kanqanta imawantaq rikätsimantsik? b) ¿Imanötaq mana allikunata y hipakïkunata Jehová Dios rikan?

3 Mana allitsuraq, ¿imanirtaq hipakïkunata Dios rikaran nishpa tapukï? Fëninkuna pishiptin, Dios Yayata mana respetarmi tsënöqa tapukuyan, niyanmi wakinqa. Pero Bibliata leirqa, Dios sirveq unë fiel nunakunapis tsënö tapukuyashqantam tarinki. Habacuc nishqan profëtam: “¿Imanirtaq kë mana allikunata rikätsimanki? Hinantinchömi pleitokunata, maqanakïkunata, wanutsinakïkunata y ushakätsinakïkunata rikä” nishpa nerqan Jehová Diosta (Habacuc 1:3).

Jehová Diosqa chipyëpam ushakätsimonqa hipakïkunata

4 Kënö tapukonqampita, ¿piñapëkorqantsuraq Jehová Dios profëtan Habacucta? Manam, manam piñapëkorqantsu. Tsëpa rantenqa, qellqatserqan Bibliamanmi tsë tapukïninkunata. Hinamampis, tsëtam alleq willarqan fënin miranampaq. Tsënöllam Jehová Diosqa qamwampis rurëta munan. Yarpaptikeqa, “Pëqa cuyecamantsicmi”, nishpam Bibliaqa yachatsikun (1 Pedru 5:7). Nunakunapitapis masmi Diosqa chikïkun kë mana allikunata y hipakïkunata (Isaías 55:8, 9). Tsëpenqa, ¿imanirtaq kë Patsachö tsëläya hipakïkuna kan?

¿IMANIRTAQ TSËLÄYA HIPAKÏKUNA KAN?

5. ¿Imataq hipakïnintsikkunapita niyan, pero imatataq Bibliaqa yachatsimantsik?

5 Tukïläya religionpita nunakunam, ¿imanirtaq tsëläya hipantsik?, nishpa tapukuyashqa pushaqninkunata. Pero tsë pushaqninkunaqa: Diospa voluntadnin y unëpitana tsënö destinashqa kaptinmi llapan pasan, nishpam contestayan. Hinamampis, ciëlochö pëwan kayänampaqmi nunakunatapis wambrakunatapis apakun nishparan niyan wakintanäqa. Pero yachakonqëkinöpis mana allikunataqa manam Jehová Dios rurantsu. Tsëmi Bibliaqa nimantsik: “¡Mana alli rurëkuna, y mana kaqpita hipatsikïkunapis Llapan Puëdeq rasumpëpa Diospitaqa karuchömi këkäyan!”, nishpa (Job 34:10).

6. ¿Imanirtaq nunakuna culpatsayan Diosta llapan hipakïkunapita?

6 ¿Musyankiku imanir nunakuna hipakïnintsikkunapita Diosta culpayanqanta? Llapan kallpayoq Dios gobernëkämonqanta creirmi. Y capítulo 3 nishqanchö yachakonqëkita mana musyarmi. Tsëchöqa yachatsishorqëki Satanás kë mundopa gobernanten kanqantam.

7, 8. a) ¿Imanötaq nunakuna kë mundopa gobernantennö mana alli kayanqanta rikätsikuyan? b) ¿Imanirtaq nunakunata hutsasapa kënin y imëka mana allikuna pasanqan hipatsin?

7 “Que munducho Diospa mana caqcunaqa diablupa muneninchomi caquicayan”, nishpam Bibliaqa yachatsimantsik (1 Juan 5:19). ¿Këwanqa manaku alleq tantearintsik llapan pasëkanqanta? Awmi, Diabluqa “jinantin marcacho nunacunatam engañaquican” tsëmi mana alli espíritu kanqannö nunakunapis kayan (Apocalipsis 12:9). Satanasqa mana alli, chiki, uli o llullam. Tsëmi makinchö llapan nunakunapis chiki, uli o llulla y mana alli kayan, këmi punta razonqa y tsërëkurmi tsëläya hipakïkunapis kan.

8 Huknin razonnam, capítulo 3 nishqanchö rikanqantsiknö, Edén huertachö punta nuna mana wiyakonqampita patsë, nunaqa hutsasapa tikrashqa. Tsënöpanam imëkatapis ruran kallpayoq këta munar, tsëwannam llakikïta, hipakïta, y guerrakunata apamushqa (Eclesiastés 4:1; 8:9). Tsëmannam hina, kima kaq llakitsimanqantsik razontaqa Bibliachö qayan: “Mana ni ichikllapis pensanqantsikchö pasamanqantsik, mana alli tiempo”, nishpa (leyi Eclesiastés 9:11). Jehová Dios mana kë mundota gobernamuptinmi, imëka mana allipis pasan. Tsëmi mana alli sitiochö y mana alli tiempochö nunakuna këkäyaptenqa imëka mana allikunapis pasayan.

9. ¿Imanirtaq hipakïkunata Jehová Dios rikaränampaqqa alli razonyoq kanqanta creintsik?

9 Alläpa kushikïpaqmi Diosnintsik kë hipakïkunapita mana culpable kanqan musyëqa. Tsëmi, guerrakunapita wanutsinakïkunapita, hipatsinakïkunapita, Patsa kuyïkunapita, shukukïkunapita, alläpa tamyakunapita y imëka mana allikunapitapis, Diosqa manam culpabletsu. Tsënö kaptimpis, imanirtaq rikaran hipakïkunataqa nishpa tapukïpa respuestantaqa ashinantsikran. Alli clärom këkan Llapan Puëdeq karqa kë llapan hipakïkunata ushakäratsinanta. Tsëpenqa, ¿imanirtaq mana ushakäratsimuntsu? Yachakonqantsiknömi Jehová Diosqa alläpa kuyakoq, tsëmi kë llapanta manaraq ushakäratsimunampaqqa alli razonyoq kanqanta creintsik (1 Juan 4:8).

HUK PROBLEMA QALLËKUN

10. ¿Imapitataq Satanás mana allita parlëkarqan, y imanötaq rurarqan?

10 Imanir Dios Yaya hipakïkuna rikaranqanta alleq tanteanapaqqa, yarpärishun mëcho kë problëmakuna qallanqanman. Jehová Diosta mana wiyakuyänampaq Adantawan Evata Satanás ishkiratsiptinmi huk problëmaqa qallëkorqan. Jehová Diospa puëdeq kënimpaqtsu manam Satanasqa parlarqan, Llapan Puëdeq kanqanta musyarqanmi. Mana alleqa parlarqan Gobernacionnimpaqmi. Tsëmi, ulim o llullam Diosqa y manam sirveqninkuna kushikuyänanta haqintsu nishpa Diablu nerqa, Pëqa mana alli gobernantem nikarqan (leyi Génesis 3:2-5). Hinamampis, Dios mana gobernaptenqa más allim nunakuna kakuyanqa neq cuentam nerqan. Tsënöpanam, Jehová Diosllapa autoridadnin ciëlota y Patsata gobernamunampaq kanqampa contran parlëkarqan.

11. ¿Imanirtaq Edén huertachö Adanwan Eva hutsallakuriyaptinlla ushakäratserqantsu Jehová Dios?

11 Jehová Diosta Adanwan Eva mana wiyakorqa: ‘Manam Dios gobernamänata wanantsiktsu. Allita y mana allitapis kikintsikmi akrakunantsik’ nikäyarqanmi. ¿Imanöraq kë pasanqanta Jehová Dios altsanan karqan? ¿Imanöraq angelkunata rikätsinman karqan, mana wiyakoqkuna akrayanqanqa mana alli kanqanta, y kikin Dios Yaya ruranqanlla alli kanqanta? Adantawan Evata ushakäratsir hukta rurarinman karqan nishpam wakinqa pensayan. Pero Diosnintsikqa Adán y Evapa kastankuna Patsaman huntar huk paraïsoman tikratsiyänanta parlashqanam karqan (Génesis 1:28). Y Jehová Diosqa imëpis llapan änikonqantam cuplimun (Isaías 55:10, 11). Hinamampis, Edén huertachö mana wiyakoqkunata ushakäratsiptenqa, manam Gobernacionnimpaq mana allita parlanqan altsakanmantsu karqan.

12, 13. ¿Ima rurëwantaq tanteatsimantsik nunakuna gobernanakuyänanta y Satanás kë mundota gobernananta Jehová Dios permitenqanta?

12 Más tantearinapaq, matemática nishqan curso yachatsikoq maestrom suma horqëta yachëkätsin alumnonkunata. Pero tsënam huk yachaqtukoq alumnonna, manam horqëkanqëkinöqa allitsu nin, tsënöpanam mana yachaqtanö haqirin maestronta. Pero tsë alumnoqa, noqam más alli suma horqëta yachä nishpam nin kutipëkuryan. Tsënam wakin yachakïkaq mayinkunapis pëman creir maestrompa contran churakäriyan. ¿Imataraq tsë maestro ruranman? Pero tsë contran churakaq alumnokunataqa qarqurita puëdenmi, pero ¿imanöraq wakinqa këta rikäyanman? Tsë yachaqtukoqkunaqa itsapis masllachi yachayarqan nishpachi pensariyanman. Y mana yachanqanta pensarchi maestronkunataqa itsapis manana respetayanmantsu. Pero kananna pensakurkï, tsë suma horqëta yachakoq mayinkuna nöpanchö horqanampaq maestron permitenqanman.

¿Huk alumnoqa maestrompita más yachaqtsuraq yachatsikunampaq?

13 Tsë maestronömi Jehová Diospis rurashqa. Yarpaptikeqa, tsë problëmachöqa manam Edén huertachö punta nunakunallatsu kayarqan. Tsëtaqa rikëkäyarqanmi atska waranqa angelkunapis (Job 38:7; Daniel 7:10). Tsë problëmata Jehová Dios altsanqanqa alläpa importantem kanan karqan angelkunapaq y tsëpita nunakunapaqpis. Tsëpenqa, ¿imatataq Jehová Dios rurashqa? Satanás nunakunata imanö gobernanantapis rikätsikunantam permitishqa. Hinamampis, kikinkunapura nunakuna Satanaspa yanapakïninwan gobernanakuyänantam haqirishqa.

14. Kikinkunapura nunakuna gobernanakuyänanta Jehová Dios permitenqanwanqa, ¿imakunataraq yachakuyanman karqan?

14 Rikëkanqantsik maestroqa musyanmi tsë yachaqtukoq alumnonwan qateqninkunaqa engañakuyanqanta. Pero musyanmi hina kë yachaqtukoq munanqannö tsë suma horqëta tïraptenqa llapan alumnokuna rikar cuentata qokuyänanta. Y tsënöpanam tsë yachakïkaq alumnokunaqa cuentata qokuyanqa maestronkunalla rasumpëpa kaqtaqa yachatsikonqanta. Hinamampis, imanir kë yachaqtukoqkunata maestro qarqurenqantapis alleqmi musyayanqa. Tsënöllam, Satanaswan demonionkuna engañakuyanqanta y nunakunapis kikinkunapura mana gobernanakïta puëdeyanqan musyëqa alläpa preciso angelkunapaq y alli shonquyoq nunakunapaqpis, y tsënö cuentata qokuyänantam Jehová Dios munan, y tsenopam musyariyanqa Jeremïaschö: “Alleqmi musyä Jehová, nunapa nänin mana kikimpa kanqanta. Ni kikinllapita mana purenqanta”, nenqanqa rasumpa kanqanta (Jeremías 10:23).

¿IMANIRTAQ KËTSIKA TIEMPO?

15, 16. a) ¿Imanirtaq këtsika tiempo hipakïkuna kananta Jehová Dios rikarashqa? b) ¿Imanirtaq mana allikuna pasananta Dios Yaya permitishqa?

15 Pero ¿imanirtaq këtsika tiempo hipakïkuna kananta Jehová Dios rikarashqa? ¿Y imanirtaq kë mana allikuna pasananta rikaranmannatsu? Mä rikärishun ishkë rurëkunata maestro mana rurananta. Huk lädopaqa, haqirinmanmi tsë yachaqtukoq alumno suma horqananta, pero más huk lädopanam mana ni ichikllapis yanaparinmantsu. Tsënöllam hina, Jehová Diospis ishkë rurëkunata mana rurashqatsu. Puntataqa, manam michashqatsu Diabluwan yanapaqninkuna munayanqanta rurakuyänanta. Tsëpaqqa tiempo pasanantam haqirishqa. Waranqëpayan watakunachöqa tukïläya gobiernokunatam nunakuna reqiyashqa y imëkatapis rurayashqam tsë ciencia nishqanwan. Tsënö kashqa kaptimpis, mana alli rurëkuna, waktsayëkuna, wanutsinakïkuna, y imëka mana allipis manam ushakashqatsu. Tsënöpam alli claro rikakïkan nunapura gobernanakïqa alläpa mana alli kanqan.

16 Tsëmannam hina, Satanás kë mundota gobernaptin Jehová Diosqa yanapashqatsu. Mana allikuna mana pasananta haqerqa, ¿manatsuraq Satanasta yanapëkanman? Tsënö kaptenqa, ¿manatsuraq nunapuralla gobernanakur alli kakuyanqanta pensashwan? Awmi, “Diosqa manam ulicuntsu [llullakuntsu]” (Hebreus 6:18).

17, 18. Satanaswan gobiernokunaqa imëka mana allikunatam rurayämushqa, pero ¿imataraq ruranqa Jehová?

17 Pero ¿Dios Yayata mana wiyakuyanqanchö llakikïkuna pasanqampitaqa imaraq nishwan? Yarpaptikeqa llapan puëdeqmi Jehová Diosqa. Tsëmi llapan mana alli pasëkanqankunataqa altsamïta puëden, y altsamonqam. Y yachakonqantsiknömi, huk paraïsoman tikrarir kë Patsaqa kutikärenqa nunakuna malograyanqampita. Jesuspa sacrificionman fëninkunarëkurmi, alli nunakunaqa librakäyanqa mana allita hutsa apamonqampita. Y wanushqakunapis kawariyämonqam. Tsënöpam, Dios Yayaqa tsurin Jesucristuwan ‘Diablupa rureninta ushacätsimonqa’ (1 Juan 3:8). Y tsëtaqa Jehová Dios ruramonqa kikin munanqan höram. Tsëmi Pë munanqannö servinapaq tiempontsik qomanqantsikta, y raslla mana piñashpa puntallatana kë llapanta mana ushakätsimonqampitawan alläpa agradecikushwan (leyi 2 Pedru 3:9, 10). Tsëyaqmi, Dios Yayaqa alli shonquyoqkunata, rasumpëpa adorë munaqkunata ashikan y kë mana alli mundochö kawëninkunata y hipakïninkunata aguantayänampaqpis yanapan (Juan 4:23; 1 Corintios 10:13).

18 ‘Adantawan Evata Dios Yaya mana rebelakuyänampaq kamashqa kaptenqa, manachi kë llapan hipakïkuna kanmantsu karqan’ nishpa itsapis wakinqa pensayanman. Imanir mana tsënö ruranqanta musyanëkipaqqa, huk väleq qarënintsik Jehová Dios qarëkamanqantsikta yarpakurkï.

¿IMATARAQ DIOSPA QARËNINWAN RURANKI?

Diosmi yanapashunki hipakïkunata aguantanëkipaq

19. ¿Ima väleq qarëtataq Jehová qomarqontsik, y imanirtaq alläpa väleqtanö rikashwan?

19 Capítulo 5 nishqanchö yachakonqantsiknömi, kikintsik ima ruranantsiktapis akrakunapaq libertadyoq kamashqa kantsik. ¿Alläpa väleq kë qarë kanqanta cuentata qokunkiku? Dios Yayaqa tukïläya animalkunatapis rurashqam, pero animalkunaqa manam pensayantsu, rurayanqanllatam imëpis rurayan (Proverbios 30:24). Nunakunaqa imëka mäquinakunatam rurayashqa, mandayanqanllata rurayänampaq. ¿Tsë mäquinatanölla Diosnintsik kamamashqantsik kaptenqa kushishqatsuraq kawashwan? Manachi kushikushwantsu. Tsëmi kushikuntsik imata ruranapaqpis akrakïta puëdenqantsikta, imanö nuna kanantsikta, imanö kawanantsikta, y imanö amïgokunata akranantsiktapis. Tsënö libre këqa alläpam gustëkämantsik, y tsënö kanatam Diospis munan.

20, 21. ¿Imatataq rurashwan kikintsik akrakunäpaq Jehová Dios libertadnintsik qomanqantsik qarëwan, y imanirtaq tsëtaqa munashwan?

20 Mana nirëkar servinataqa manam Jehová Dios munantsu (2 Corintios 9:7). ¿Shonqumpita patsë “Alläpam kuyëkoq” nishpa wambrankuna niyänantatsuraq, o mana munëkarlla “Alläpam kuyëkoq” niyänantatsuraq teytakuna munayanman? Tsëmi qam tapukunëki: “¿Ima ruranätapis kikï akrakunäpaq libertadnï Jehová Dios qomanqanwan imataraq noqa ruräman?” nishpa. Satanás y Adanwan Evapis, kë qarëninkunawanqa pasëpa mana allitam rurayarqan, Jehová Diostam wiyakuyarqantsu. ¿Y qamqa? ¿Imataraq ruranki?

21 Qamqa alli rurëta puëdenkim kikintsik akrakunäpaq Jehová Dios libertadnintsik qomanqantsik qarëwan. Tsëmi atska waranqa Jehová Diosta adoraq nunakunapa lädonman churakëta puëdenki. Kë nunakunaqa alläpam Jehová Diosta kushitsiyan, engañakoq y mana alli gobernante Satanás kanqanta rikätsikurnin (Proverbios 27:11). Alli kawakïta akrarqa qampis tsënömi ruranki. Y qateqnin capïtulochömi yachakushun imanö tsë alli kawakï kanqantaqa.