1, 2. Ohin loron, ema hasoru terus hanesan saida deʼit? Tan neʼe, ema barak husu pergunta saida deʼit?

IHA rai ida, feto no labarik barak mate tanba funu. Ema hakoi vítima feto no labarik sira-neʼe iha rate boot, no haleʼu ho krús neʼebé hakerek ho liafuan ida. Liafuan neʼe mak: “Tanbasá?” Dala ruma ema husu pergunta neʼe tanba sira sente triste, hirus ka bilán. Karik sira-nia belun ka família mate tanba funu, dezastre, moras ka krime. Karik sira lakon sira-nia uma ka rikusoin, ka hasoru terus seluk. Sira hakarak hatene tanbasá mak terus neʼe kona sira.

² Tanbasá mak Maromak husik terus? Se Jeová mak Maromak neʼebé iha forsa boot, domin, matenek, no iha justisa, tanbasá mak nia husik mundu neʼe nakonu ho odi no buat neʼebé la loos? Dala ruma Ita mós husu pergunta hanesan neʼe ka lae?

3, 4. (a) Saida mak hatudu katak la sala atu husu pergunta tansá mak Maromak husik terus? (b) Maromak Jeová sente oinsá kona-ba buat aat no terus?

³ Sala ka lae atu husu tanbasá mak Maromak husik terus? Ema balu hanoin katak se sira husu pergunta neʼe, neʼe hanesan sira la hatudu respeitu no la fiar Maromak. Maibé, kuandu ita lee Bíblia ita haree katak fiar-naʼin sira  neʼebé laran-metin ba Maromak mós husu pergunta hanesan neʼe. Porezemplu, profeta Habacuc husu ba Maromak Jeová: “Tanbasá mak Ita halo haʼu haree buat neʼebé aat? No tanbasá mak Ita husik ema hetan terus? Tanbasá mak naʼok no violénsia mosu iha haʼu-nia oin? No tanbasá mak ema haksesuk malu no diskute malu nafatin?”—Habacuque (Habakuk) 1:3.

⁴ Maromak Jeová hirus Habacuc tanba nia husu pergunta sira-neʼe ka lae? Lae, nia la hirus. Maibé nia rai Habacuc nia pergunta sira iha Bíblia laran. No Maromak ajuda Habacuc atu hatene loloos kona-ba situasaun neʼe, no hametin nia fiar. Maromak Jeová mós hakarak ajuda ita. Hanoin-hetan, Bíblia hanorin katak Maromak ‘hanoin ita’. (1 Pedro 5:7) Maromak odi buat aat no terus neʼebé mosu tanba hahalok aat. Ema mós odi buat hirak-neʼe, maibé Maromak odi liu. (Isaías [Yesaya] 55:8, 9) Se nuneʼe, tanbasá mak iha terus barak iha mundu neʼe?

5. Oinsá mak relijiaun balu esplika kona-ba ema nia terus? Maibé, saida mak Bíblia hanorin?

⁵ Ema husi relijiaun oioin husu sira-nia naʼi-ulun  kona-ba tanbasá mak iha terus barak. Dala barak, naʼi-ulun sira hatete katak terus neʼebé mosu daudaun mak Maromak nia hakarak, no buat hotu neʼebé akontese, inklui mós dezastre sira, neʼe tuir Maromak nia planu neʼebé nia halo horiuluk kedas. Dala ruma sira dehan katak tuir loloos ema la bele hatene Maromak nia dalan, ka ema boot no mós labarik mate tanba Maromak bolu sira atu hamutuk ho nia iha lalehan. Maibé, ita hatene tiha ona katak Maromak nunka halo aat. Bíblia hatete: “Maromak nunka halo hahalok aat, no Maromak Kbiit Boot Liu Hotu nunka halo hahalok laloos!”—Jó (Ayub) 34:10.

6. Tanbasá mak ema barak duun katak terus hotu iha mundu mai husi Maromak?

⁶ Hatene tanbasá ema duun katak terus hotu iha mundu mai husi Maromak? Dala barak, sira duun sala Maromak tanba sira hanoin katak nia mak ukun mundu neʼe. Sira la hatene lia-loos neʼebé simples no importante. Ita aprende tiha ona lia-loos neʼe iha Kapítulu 3 husi livru neʼe. Bíblia hanorin katak, tuir loloos, Diabu Satanás mak ukun mundu neʼe.

7, 8. (a) Oinsá mak ema iha mundu nia hahalok aat haleno ukun-naʼin mundu neʼe nian nia hahalok? (b) Ema hotu la perfeitu. Oinsá mak ida-neʼe halo mundu iha terus barak? “Tempu no akontesimentu neʼebé mosu derrepente deʼit” kona ema hotu. Oinsá mak ida-neʼe halo mundu iha terus barak?

⁷ Ho klaru Bíblia hatete: “Mundu tomak iha aat-naʼin nia ukun.” (1 João 5:19) Ida-neʼe fasil atu komprende. Tanbasá? Tanba hahalok aat iha mundu neʼe haleno Diabu nia hahalok. Nia “lohi mundu tomak”. (Apokalipse 12:9) Satanás nia hahalok mak hanesan odi, bosok, no haterus ema. Tan neʼe, mundu neʼebé Satanás ukun, mós nakonu ho odi, bosok, no ema haterus ema seluk. Ida-neʼe mak razaun ida tansá mundu neʼe iha terus barak.

⁸ Razaun segundu tansá iha terus barak mak ema hotu  sala-naʼin. Hanesan ita aprende ona iha Kapítulu 3, husi tempu neʼebé ema primeiru kontra hasoru Maromak iha jardín Eden toʼo agora, la iha ema neʼebé perfeitu. Baibain, ita ema sala-naʼin hakarak ukun ema seluk. Tan neʼe, funu, buat la loos, no terus mosu beibeik. (Eclesiastes [Pengkhotbah] 8:9; Roma 8:22) Razaun terseiru tansá iha terus mak “tempu no akontesimentu neʼebé mosu derrepente deʼit”. (Eclesiastes [Pengkhotbah] 9:11) Porezemplu, se ema ida laʼo iha dalan, karreta ida bele xoke nia, no nia hetan kanek ka bele mate. Tanba Maromak Jeová la ukun mundu neʼe, ema hetan terus tanba sira iha fatin neʼebé sala no iha tempu neʼebé sala.

9. Tanbasá mak ita bele fiar katak Maromak Jeová iha razaun diʼak atu husik terus toʼo agora?

⁹ Ita sente kmaan tanba hatene katak terus la mai husi Maromak. Ida-neʼe dehan katak funu, krime, dezastre hanesan rai-nakdoko no anin-boot, no terus sira seluk la mai husi Maromak. Maibé, ita presiza buka-hatene resposta ba pergunta tuirmai neʼe: Tanbasá mak Maromak Jeová la hapara terus? Se nia mak Maromak Kbiit Boot Liu Hotu, nia iha kbiit atu hapara terus hotu. Nuneʼe, tanbasá mak nia hein deʼit? Ita hotu hatene katak Maromak mak domin, tan neʼe ita bele fiar katak nia iha razaun diʼak tansá nia husik terus.—1 João 4:8.

10. Satanás hasaʼe lia kona-ba saida? Saida mak Satanás dehan kona-ba Maromak nia ukun?

¹⁰ Atu hatene tansá mak Maromak husik terus, ita tenke hanoin fali kona-ba tempu neʼebé terus komesa. Kuandu Satanás halo Adão no Eva atu la halo tuir Maromak Jeová, Satanás mós hasaʼe lia ida. Satanás la koʼalia kona-ba Maromak Jeová nia forsa, tanba nia hatene katak Maromak Jeová nia forsa la iha rohan. Maibé,  Satanás hasaʼe lia kona-ba Maromak Jeová nia direitu atu ukun. Satanás hatete katak Maromak Jeová mak bosok-teen neʼebé lakohi fó buat diʼak ba ninia povu, ho nuneʼe Satanás duun katak Maromak Jeová mak ukun-naʼin aat. (Gênesis [Kejadian] 3:2-5) Satanás dehan katak ema sei kontente liu se sira la simu Maromak nia ukun. Hanesan neʼe Satanás ataka Maromak Jeová nia direitu neʼebé loos atu ukun.

11. Tanbasá mak Maromak Jeová la oho kedas Adão ho Eva iha jardín Eden?

¹¹ Adão ho Eva kontra hasoru Maromak Jeová. Ida-neʼe hanesan sira hatete: ‘Ami la presiza simu Jeová nuʼudar Ukun-Naʼin. Ami rasik bele foti desizaun kona-ba buat neʼebé loos no buat neʼebé sala.’ Oinsá mak Maromak Jeová bele rezolve problema ida-neʼe? Oinsá mak Maromak bele hatudu ba kriatura hotu neʼebé matenek katak Adão ho Eva mak sala, no Maromak mak loos? Dala ruma, ema bele hatete katak diʼak liu se Maromak oho kedas Adão ho Eva no kria ema foun. Maibé Maromak Jeová dehan sai tiha ona ninia hakarak, katak Adão ho  Eva nia bei-oan sira sei moris iha paraízu iha mundu. (Gênesis [Kejadian] 1:28) Maromak Jeová sempre kumpre ninia hakarak. (Isaías [Yesaya] 55:10, 11; Tito 1:2) Laʼós neʼe deʼit, se Maromak Jeová oho Adão ho Eva iha jardín Eden, lia neʼebé Satanás hasaʼe kona-ba Ninia direitu atu ukun sei la rezolve.

12, 13. Konta toʼok ezemplu ida neʼebé hatudu tansá mak Maromak Jeová husik Satanás atu ukun mundu no tansá mak Maromak husik ema atu ukun an rasik.

¹² Mai ita koʼalia kona-ba ezemplu ida. Hanoin toʼok mestre ida hanorin daudaun oinsá atu sura pergunta matemátika nian. Alunu ida neʼebé matenek no foti-an, kontra mestre neʼe hodi dehan katak mestre nia dalan atu sura pergunta neʼe mak sala. Alunu neʼe dehan katak nia hatene dalan diʼak liu atu sura duké mestre neʼe. Alunu balu hanoin katak alunu neʼebé kontra mestre mak loos, no sira mós kontra mestre. Saida mak mestre neʼe tenke halo? Se nia duni sai alunu neʼebé kontra nia, no mós sira neʼebé apoia alunu neʼe, alunu seluk sei sente oinsá? Karik sira sei hanoin katak sira neʼebé mestre duni sai neʼe mak loos, no mestre mak sala. Karik alunu hotu iha klase neʼe sei la respeitu tan mestre. Maibé oinsá se mestre neʼe husik alunu neʼebé kontra nia atu hatudu dalan neʼebé nia sei sura pergunta matemátika neʼe?

¹³ Maromak Jeová halo buat neʼebé hanesan ho mestre iha ezemplu neʼe. Hanoin-hetan katak anju rihun ba rihun haree Adão ho Eva kontra hasoru Maromak. (Jó [Ayub] 38:7; Apokalipse 5:11) Dalan neʼebé Maromak Jeová rezolve problema neʼebé mosu iha Eden sei kona anju sira-neʼe hotu no ikusmai, kriatura matenek hotu-hotu. Tan neʼe, saida mak Maromak Jeová halo? Nia husik Satanás atu hatudu oinsá mak Satanás sei ukun ema iha mundu. Maromak mós husik ema atu tuir Satanás hodi ukun an rasik.

14. Oinsá mak Maromak Jeová nia desizaun atu husik ema ukun an rasik ajuda sira neʼebé laran-moos?

 ¹⁴ Iha ezemplu neʼe, mestre hatene loos katak alunu neʼebé kontra nia no sira neʼebé apoia nia mak sala. Maibé nia mós hatene se nia fó oportunidade ba sira atu hatudu katak sira mak loos, ida-neʼe sei ajuda alunu hotu iha klase neʼe. Kuandu sira la bele sura pergunta matemátika nian, alunu sira neʼebé laran-moos sei hatene mestre deʼit mak bele hanorin klase iha dalan neʼebé loos no matenek. Sira mós sei komprende tansá tuirmai mestre hasai alunu sira neʼebé kontra nia. Hanesan neʼe mós, ema no anju neʼebé laran-moos haree katak Satanás ho anju sira neʼebé tuir nia la bele ukun mundu, no ema la bele ukun an rasik. Maromak Jeová hatene loloos katak ida-neʼe ajuda sira neʼebé laran-moos. Hanesan ho Jeremias husi tempu antigu, sira hatene lia-loos importante tuirmai neʼe: “Oh, Jeová, haʼu hatene duni katak ema la iha kbiit atu hili nia dalan rasik. Ema neʼebé laʼo, mós la iha kbiit atu hili ninia hakat.”—Jeremias (Yeremia) 10:23.

15, 16. (a) Tanbasá mak Maromak Jeová husik terus neʼe kleur? (b) Tanbasá mak Jeová la hapara buat aat, hanesan krime?

¹⁵ Maibé, tanbasá mak Maromak Jeová husik terus neʼe kleur? Tanbasá mak nia la hapara buat aat neʼebé mosu? Diʼak atu hanoin fali kona-ba buat rua neʼebé mestre iha ezemplu neʼe la halo. Primeiru, nia la hapara alunu atu hatudu oinsá sura pergunta matemátika nian. Segundu, nia la ajuda alunu atu hatudu oinsá sura pergunta neʼe. Nuneʼe mós, hanoin toʼok kona-ba buat rua neʼebé Maromak Jeová deside atu la halo. Primeiru, nia la hapara Satanás no sira neʼebé apoia Satanás atu hatudu katak sira mak loos. Hodi halo nuneʼe, Maromak  presiza fó tempu ba sira. Tanba ema ukun an tiha ona ba tinan rihun ba rihun, la iha governu ida neʼebé ema seidauk koko. Matenek kona-ba siénsia no buat seluk aumenta ba beibeik, maibé krime no funu sai aat liu, ema kiak sai barak tebes, no sai susar liu atu hetan justisa. Buat hirak-neʼe hatudu duni katak ema la bele ukun an rasik.

¹⁶ Segundu, Maromak Jeová la ajuda Satanás atu ukun mundu neʼe. Porezemplu, se Maromak hanetik krime, neʼe hanesan nia apoia sira neʼebé kontra nia. Se Maromak halo nuneʼe, ema sei hanoin katak ema bele ukun an rasik, no buat aat sei la mosu. Se Maromak Jeová apoia sira karik, nia mós apoia sira-nia lia-bosok. Maibé, “Maromak nunka bosok”.—Ebreu 6:18.

17, 18. Saida mak Maromak Jeová sei halo atu hadiʼa problema sira neʼebé mosu tanba ema tuir Satanás hodi ukun an rasik?

¹⁷ Maibé, durante tinan barak ema kontinua atu kontra hasoru Maromak, no problema oioin kontinua nafatin. Maromak bele hadiʼa problema sira-neʼe ka lae? Diʼak atu hanoin-hetan katak Maromak Jeová iha kbiit boot liu hotu. Tan neʼe, nia bele hadiʼa problema hotu neʼebé haterus ema, no nia sei halo nuneʼe. Hanesan ita aprende tiha ona, Maromak sei hadiʼa buat aat hotu iha mundu neʼe hodi halo mundu sai hanesan jardín furak. Ema neʼebé hatudu fiar ba Jesus nia sakrifísiu sei haksolok tebes tanba Maromak sei halakon buat aat hotu neʼebé mosu tanba sala. No mós,  terus neʼebé ema hasoru tanba família ka belun mate sei la iha tan tanba sei iha moris-hiʼas. Maromak sei uza Jesus “atu harahun Diabu nia serbisu hotu”. (1 João 3:8) Maromak Jeová sei halo hotu neʼe iha tempu neʼebé loos. Ita bele sente kontente katak Maromak seidauk halakon mundu aat neʼe, tanba ninia pasiénsia fó tempu mai ita atu aprende lia-loos no serbí nia. (2 Pedro 3:9, 10) Antes tempu neʼe toʼo, Maromak buka nafatin ema neʼebé laran-moos atu adora nia. No nia mós ajuda sira atu tahan hasoru terus hotu neʼebé mosu iha mundu aat neʼe.—João 4:23; 1 Korinto 10:13.

¹⁸ Ema balu hanoin: ‘Karik diʼak liu se Maromak kria Adão ho Eva iha dalan neʼebé sira la bele kontra hasoru Nia. Se hanesan neʼe terus hotu sei la mosu, loos ka lae?’ Atu hatán pergunta neʼe, ita tenke hanoin-hetan prezente kapás neʼebé Maromak Jeová fó ba ita ida-idak.

19. Maromak fó prezente kapás saida? Tanbasá mak ita tenke hafolin prezente neʼe?

¹⁹ Hanesan ita estuda ona iha Kapítulu 5, Maromak fó liberdade ba ema atu foti desizaun rasik. Hatene ka lae katak liberdade neʼe mak prezente folin-boot? Maromak kria animál barak tebes, maibé sira la iha kbiit atu foti desizaun rasik kona-ba saida mak loos no sala. (Provérbios [Amsal] 30:24) Ita mós kontente tanba Maromak la kria ita hanesan boneka neʼebé la iha hanoin no presiza ema atu kontrola nia. Sin, ita kontente duni tanba ita iha liberdade atu foti desizaun rasik kona-ba moris, serbisu, kolega sira, no buat barak tan. Ita kontente tanba ita livre atu halo buat sira-neʼe, no ida-neʼe mak Maromak nia hakarak.

20, 21. Oinsá mak ita bele uza ho didiʼak ita-nia liberdade atu hili? Saida mak razaun diʼak atu halo nuneʼe?

 ²⁰ Maromak Jeová la obriga ema atu serbí nia. (2 Korinto 9:7) Porezemplu, hanoin toʼok oan ida hatete ba nia aman: “Haʼu hadomi Ita.” Ida-neʼebé mak diʼak liu? Oan neʼe koʼalia husi ninia laran ka tan deʼit ema obriga nia atu koʼalia nuneʼe? Tan neʼe, buat neʼebé importante mak oinsá ita sei uza prezente neʼebé Maromak fó mai ita, katak liberdade atu foti desizaun rasik. Satanás, Adão, no Eva mós iha liberdade neʼe, maibé sira foti desizaun sala. Sira hili atu la serbí Maromak Jeová. Oinsá ho Ita? Ita sei hili saida?

²¹ Ita iha oportunidade atu uza prezente kapás neʼe ho didiʼak. Ita bele hili atu apoia Jeová nuʼudar Maromak loos. Ema rihun ba rihun hili hanesan neʼe tiha ona. Sira halo Maromak kontente tanba liuhusi sira-nia hahalok, sira hatudu katak Satanás mak bosok-teen neʼebé la bele ukun ho diʼak. (Provérbios [Amsal] 27:11) Ita mós bele hili ho matenek. Kapítulu tuirmai sei koʼalia tan kona-ba neʼe.