Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO 11

Nkaambo nzi Leza Ncalekelede Kupenga?

Nkaambo nzi Leza Ncalekelede Kupenga?
  • Sena ngu Leza wakatalisya kupenga kuli munyika?

  • Ino nkaambo nzi kakatalisyigwa mumuunda wa Edeni?

  • Ino mbuti Leza mbwayookumanizya kupenga kwabantunsi?

1, 2. Nkupenga kuli buti kubacitikila bantu sunu, alimwi ino banji kubapa kubuzya mibuzyo nzi?

NOYAKAMANA kulwa nkondo nkali mucisi cimwi mulwanwa nkondo lyoonse, zyuulu-zyuulu zyabanakazi abamwi batali basikalumamba bakazikkwa antoomwe mucuumbwe comwe cipati cakazingulukidwe ambaakani zyaziingano mumbali-mbali. Iciingano acimwi cakalembedwe kuti: “Nkaambo nzi?” Ooyu ngomubuzyo ngobabuzya bantu nobacimidwe kapati akaambo kakutaciteelela cakasololela kupenzi limwi lipati. Ibantu balaubuzya mubuzyo ooyu eelyo nkondo naa intenda imwi noijaya muyandwa wabo, kunyonyoona ŋanda yabo naa kuletela kupenga kutaambiki munzila zimbi. Balayanda kuzyiba ncobakacitikilwa mapenzi aali boobo.

2 Ino nkaambo nzi Leza ncakuzumizya kupenga? Ikuti Jehova Leza kali singuzuzyoonse, siluyando, imusongo alimwi uululeme, ino nkaambo nzi nyika ncoizwide kusulaikana alimwi akutalulama? Sena nywebo kuli nomwakalibuzyide mibuzyo iili boobu?

3, 4. (a) Ncinzi citondezya kuti tacilubide ikubuzya ncakulekelede kupenga Leza? (b) Ino Jehova ulimvwa buti kujatikizya bubi akupenga?

3 Sena cililubide ikubuzya ncakulekelede kupenga Leza? Bamwi balalibilika kuti ikubuzya mubuzyo uuli boobo inga kwaamba kuti tabajisi lusyomo luyumu naa kuti basampaula Leza. Pele mwabala Bbaibbele, muyoojana kuti bantu basyomeka alimwi ibakali kuyoowa kubisizya Leza bakabuzya mibuzyo njimunya eeyi. Mucikozyanyo, imusinsimi Habakuku wakabuzya Jehova kuti: ‘Ino nkaambo nzi ncondipa kubona mapenzi aali boobu, alimwi ino nkaambo nzi ncolekelela kubisya ooku? Alimwi ino nkaambo nzi lunyonyooko amazwanga ncozindizingulukide akukazyanya ncokuya kumbele alimwi akulwana ncokucitwa?’—Habakuku 1:3.

Jehova uyookumanizya kupenga koonse

4 Sena Jehova wakamunyemena musinsimi uusyomeka Habakuku akaambo kakubuzya mibuzyo eeyo? Peepe. Muciindi caboobo, Leza wakaabikkilizya majwi aa Habakuku ngaakaamba camoyo woonse mumakani aali mu Bbaibbele ngaakasololela amuuya wakwe. Alimwi Leza wakamugwasya kwaamvwisya makani akumupa kuba alusyomo luyumu. Eeco Jehova ncayanda kumucitila anywebo. Kamuyeeyede kuti Bbaibbele liyiisya kuti “nguumucebuka lyoonse.” (1 Petro 5:7) Leza ulabusulaika kapati bubi akupenga kucitika akaambo kambubo kwiinda mbobabusulaika bantunsi. (Isaya 55:8, 9) Aboobo ino nkaambo nzi kupenga ncokuvwulide kapati boobu munyika?

NKAAMBO NZI KUPENGA NCOKUVWULIDE?

5. Ntwaambo nzi tupegwa zimwi ziindi ikupandulula ncobapenga bantu, pele ino Bbaibbele lituyiisya nzi?

5 Ibantu bazikombelo ziindene-indene babuzya beendelezi babo bazikombelo abamayi ncokuvwulide boobu kupenga. Ikanji-kanji, ibwiinguzi inga mbwakuti ikupenga nkuyanda kwa Leza alimwi akuti kaindi wakazisalila limwi zyoonse zyakali kuyoocitika, kubikkilizya amapenzi. Ibanji baambilwa kuti inzila zya Leza tazikonzyi kupandululwa naa kuti Leza upa kuti bantu bafwe kubikkilizya abana ikutegwa kakkala ambabo kujulu. Pele kweelana ambomwaiya, kunyina Jehova Leza natalisya cintu cibyaabi. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Kacili kule a-Leza kuti acite bubi, akuli-Singuzuzyoonse kuti alubizye.”—Jobu 34:10.

6. Nkaambo nzi bantu banji ncobalubizya mukupa Leza mulandu kujatikizya kupenga kuli munyika?

6 Sena mulikazyi kaambo bantu ncobalubizya mukupa Leza mulandu kujatikizya kupenga koonse kuli munyika? Ikanji-kanji bapa Leza Singuzuzyoonse mulandu akaambo kakuyeeya kuti ngomweendelezi wini wanyika eeyi. Tabaizyi njiisyo iitakatazyi, pele iiyandika kapati njoliyiisya Bbaibbele. Mwakayiiya njiisyo eeyo mu Cibalo 3 mubbuku lino. Imweendelezi wini wanyika eeyi ngu Saatani Diabolosi.

7, 8. (a) Mbuti nyika mboitondezya mbwabede mweendelezi wanjiyo? (b) Mbuti kutalondoka alimwi ‘aziindi zyalufwu azyamapenzi’ mbozyatuletela kupenga?

7 Cakusalazya Bbaibbele lyaamba kuti: “Nyika yoonse yeendelezyegwa amubi.” (1 Johane 5:19, NW) Sena tamuzumini kuti makani aaya ngamasimpe mwakkala ansi kuyeeya? Inyika eeyi izwide bube bwacilenge camuuya citalibonyi icili ‘mukweena bantu boonse baansi.’ (Ciyubunuzyo 12:9) Saatani ulasulaika, ngusilweeno alimwi ngusilunya. Aboobo nyika njayendelezya ayalo izwide kusulaika, lweeno alimwi alunya. Aaka nkaambo kamwi ncokuvwulide kupenga.

8 Ikaambo kabili ncokuvwulide kupenga nkakuti mbubwenya mbokwakabandikwa mu Cibalo 3, banamaleya tabalondokede alimwi mbaasizibi kuzwa ciindi kuzanga nokwakacitika mumuunda wa Edeni. Bantunsi basizibi balwanina kuba ampuwo zyakweendelezya bamwi, alimwi eeci capa kuti kube nkondo, kudyaaminina alimwi akupenga. (Mukambausi 4:1; 8:9) Ikaambo katatu ncokuli kupenga kajatikizya “ziindi zyalufu azyamapenzi.” (Amubale Mukambausi 9:11) Munyika oomo Jehova mwatali Mweendelezi uukwabilila, ibantu balakonzya kupenga akaambo kakuba abusena bumwi aciindi citeelede.

9. Nkaambo nzi ncotunga twasinizya kuti Jehova ulijisi twaambo tubotu ncakulekelede kuzumanana kupenga?

9 Ncintu cituumbulizya swebo ikuzyiba kuti Leza teensyi nguukutalisya kupenga pe. Tajisi mulandu kujatikizya nkondo, milandu, kudyaaminina nezyiba ntenda zyacilengwaleza izibapa kupenga bantu. Pele tuciyandika kuzyiba, Ino nkaambo nzi Jehova ncakulekelede kupenga ooku koonse? Ikuti kali Singuzuzyoonse, nkokuti ulijisi nguzu zyakukulesya kupenga. Aboobo ino nkaambo nzi ncatakulesyi? Leza siluyando ngotwazyiba kabotu weelede kuti ulijisi twaambo tubotu ncatanalesya ikupenga.—1 Johane 4:8.

IKAAMBO KAPATI KATALISYIGWA

10. Ino ncinzi Saatani ncaakapa kuti cidoonekwe, alimwi mmunzila nzi?

10 Ikutegwa tuzyibe kaambo Leza ncalekelede kupenga, tweelede kuyeeya cakacitika ikupenga nokwakatalika. Saatani naakapa kuti ba Adamu a Eva bazangile Jehova, ikaambo kayandika kapati kakatalisyigwa. Saatani kunyina naakapa kuti kudoonekwe nguzu nzyajisi Jehova. Naba Saatani ulizyi kuti nguzu zya Jehova tazyeeli. Muciindi caboobo, Saatani wakapa kudoonekwa kweelela kwabweendelezi bwa Jehova. Kwiinda mukwaamba Leza kuti mmubeji uuyima balelwa bakwe zintu zibotu, Saatani wakali kwaamba kuti Jehova mmweendelezi mubyaabi. (Amubale Matalikilo 3:2-5) Saatani wakali kwaamba kuti banamaleya bakali kuyoopona kabotu kapati ikuti kabateendelezyegwi a Leza. Ooku kwakali kulwana bulelo bwa Jehova, ikweelela kwakwe kwakweendelezya.

11. Ino nkaambo nzi Jehova ncaatakaile kubanyonyoona buyo basikuzanga mu Edeni?

11 Ba Adamu a Eva bakamuzangila Jehova. Mubwini bakati: “Tatuyandi kuti Jehova kali Mweendelezi wesu. Tulakonzya kulisalila tobeni cintu ciluzi acitaluzi.” Ino mbuti Jehova mbwaakali kunga wakeendelezya kaambo aaka? Mbuti mbwaakali kunga wayiisya zilenge zyakwe zyamaanu zyoonse kuti basikuzanga bakalilubizyide akuti mubwini inzila yakwe nenzila yiinda zyoonse kubota? Umwi inga waamba kuti Leza wakeelede buyo kubanyonyoona basikuzanga akutalika buya alimwi. Pele Jehova wakalaambide makanze aakwe aakuti nyika izule bana ba Adamu a Eva, alimwi wakali kuyanda kuti kabapona munyika yaparadaiso. (Matalikilo 1:28) Lyoonse Jehova ulaazuzikizya makanze aakwe. (Isaya 55:10, 11) Kuyungizya waawo, ikunyonyoona basikuzanga mu Edeni tiikwakali kuyookasalazya kaambo kakatalisyidwe kujatikizya kweelela kwa Jehova kwakweendelezya.

12, 13. Amupe cikozyanyo citondezya kaambo Jehova ncaazumizyila Saatani kuba mweendelezi wanyika eeyi alimwi ancaazumizyila bantunsi kulyeendelezya beni.

12 Atupandulule kwiinda mukubelesya cikozyanyo. Amweezyeezye kuti mwiiyi waambila basicikolo mbayiisya nzila mbokujanwa namba imwi iikatazya. Sicikolo umwi uujisi maanu alimwi uutamvwi wataminina kuti inzila njobabelesya bayi tailuzi pe. Ikutondezya kuti mwiiyi tacibwene kabotu kuyiisya, ooyu sikuzanga wayuminina kwaamba kuti walo uzyi nzila mbotu yakujana namba eeyo. Basicikolo bamwi bayeeya kuti uliluzi, eelyo abalo bazanga. Ino ncinzi mwiiyi nceelede kucita? Ikuti naa wabatanda mukkilasi basikuzanga, ino basicikolo bamwi inga bayeeya nzi? Sena tabakasyomi kuti sicikolonyina alimwi abaabo bakamusangana baliluzi? Basicikolo bambi boonse mukkilasi inga bacileka kumulemeka mwiiyi, kabayeeya kuti uyoowa kuzyibwa kuti ulilubizyide. Pele ino mbuti kuti mwiiyi wamuzumizya sikuzanga ikutondezya basicikolonyina nzila mbwanga waijana namba?

Sena sicikolo ulicibwene kuyiisya kwiinda mwiiyi?

13 Jehova wacita ceeco mwiiyi wamucikozyanyo cesu ncaakali kunga wacita. Amuyeeye kuti basikuzanga mu Edeni teensyi mbebakajatikizyidwe balikke. Tuulunzuma twabangelo bakali kulangilila. (Jobu 38:7; Daniele 7:10) Mbwaakeendelezya kuzanga ooko Jehova kwakali kuyoobajatikizya bangelo aabo boonse, alimwi kumbele ibangelo abantu boonse. Aboobo ino ncinzi ncaacita Jehova? Wamuzumizya Saatani kutondezya mbwanga weendelezya banamaleya. Alimwi Leza wazumizya bantunsi kulyeendelezya beni kwiinda mubusolozi bwa Saatani.

14. Ino nimpindu nzi iiyoojanwa akaambo kakuti Jehova wakasala kuzumizya bantunsi kulyeendelezya beni?

14 Imwiiyi wamucikozyanyo cesu ulizyi kuti sikuzanga kubikkilizya abasicikolo bamutobela balilubizyide. Pele alimwi ulizyi kuti ikubapa ciindi cakusola kusalazya kaambo kabo inga kwabagwasya boonse mukkilasi. Basikuzanga bakakilwa kwiijana namba, basicikolo basyomeka boonse balazyiba kuti mwiiyi nguweelede alikke kusololela basicikolo mukkilasi. Balakateelela kaambo mwiiyi ncanga lino wabatandila basikuzanga boonse mukkilasi. Mbubwenya buyo, Jehova ulizyi kuti bantunsi boonse babombe myoyo alimwi abangelo bayoogwasyigwa ikubona Saatani abasikuzanga limwi kuti bakakilwa akuti bantunsi tabakonzyi kulyeendelezya beni. Mbubwenya mbuli Jeremiya wansiku, bayooyiya njiisyo yakasimpe iiyandika kapati eeyi yakuti: “O Jehova, ndizi kuti muntu waansi tezi kubamba kabotu inzila yakwe. Muntu ulaya bweenda, pele tabwene kweenzya intaamu zyakwe.”—Jeremiya 10:23.

NKAAMBO NZI NCAAKULEKELA KWACIINDI CILAMFWU KAPATI?

15, 16. (a) Nkaambo nzi Jehova ncaazumizyila kupenga kuti kuzumanane kwaciindi cilamfwu kapati? (b) Nkaambo nzi Jehova ncaatazilesya kucitika zintu zili mbuli milandu mipati?

15 Pele ino nkaambo nzi Jehova ncaakulekela kuzumanana kupenga kwaciindi cilamfwu kapati? Alimwi ino nkaambo nzi ncatazilesyi kucitika zintu zibyaabi? Amulange-lange zintu zyobile mwiiyi wamucikozyanyo cesu nzyaatakali kunga wacita. Cakusaanguna, tanaakali kunga wamukasya sicikolo sikuzanga ooyo kupandulula nzila yakwe yakujana namba. Cabili, mwiiyi tanaakali kunga wamugwasya sikuzanga ikutondezya nzila yakwe yakujana namba. Mbubwenya buyo, amulange-lange nzila zyobile Jehova nzyaasala kuti ataziciti. Cakusaanguna, kunyina naamulesya Saatani abaabo bamutobela kusoleka kulisalazya kuti baliluzi. Aboobo ikulekela kuti kwiinde ciindi kwali kuyandika. Muzyuulu-zyuulu zyamyaka yabukkale bwabantunsi, banamaleya bali kukonzya kusoleka bweendelezi mbobayeeya buli boonse naa mfwulumende. Banamaleya bayaambele mumakani aasayaansi amuzintu zimwi, pele kutalulama, bucete, milandu alimwi ankondo zyaindila buya. Bweendelezi bwabantunsi lino bwalibonya kuti bwakakilwa.

16 Cabili, kunyina Jehova naamugwasya Saatani kweendelezya nyika eeyi. Mucikozyanyo, ikuti Leza naakailesya milandu mipati, sena naatali kupa bumboni bwakuti basikuzanga bakaliluzi? Sena Leza naatali kupa bantu kuyeeya kuti ambweni bantunsi balakonzya kulyeendelezya beni kakunyina zintu zibyaabi zicitika? Ikuti Jehova naakacita boobo, naakajatikizyigwa mukaambo kakubeja. Pele “Leza takonzyi kubeja.”—Bahibulu 6:18.

17, 18. Ino ncinzi Jehova ncayoocita kujatikizya bunyonyoosi boonse bwacitwa abweendelezi bwabantunsi alimwi akuyunga kwa Saatani?

17 Pele ino mbuti kujatikizya bunyonyoosi boonse bwacitwa mukuzangila Leza kwaliko kwaciindi cilamfwu? Tweelede kuyeeya kuti Jehova, ngusinguzuzyoonse. Aboobo ulakonzya alimwi uyoowamanizya mapenzi oonse aacitika nkaambo kakupenga kwabanamaleya. Mbubwenya mbotwaiya kale, ikunyonyoonwa kwanyika yesu kuyoomanizyigwa kwiinda mukusandula nyika kuba Paradaiso. Izintu ziboola akaambo kacibi ziyoogusyigwa kwiinda mulusyomo ndobajisi bantu mucituuzyo ca Jesu cacinunuzyo, alimwi iziboola akaambo kalufwu ziyoomanizyigwa kwiinda mububuke. Aboobo Leza uyoobelesya Jesu ‘kujaya milimo ya Saatani.’ (1 Johane 3:8) Eezyi zyoonse uyoozizuzikizya Jehova muciindi cini ceelede. Inga twakkomana kuti tanaakafwambaana kubweza ntaamu, nkaambo kukkazyika moyo kwakwe kwatupa coolwe cakwiiya kasimpe alimwi akumubelekela. (Amubale 2 Petro 3:9, 10) Calino Leza uluujisi kuyandaula bakombi basinizyide alimwi akubagwasya kuliyumya mukupenga kunga kwabasikila munyika eeyi yamapenzi.—Johane 4:23; 1 Ba-Korinto 10:13.

18 Bamwi inga babuzya kuti, Sena kupenga ooku koonse nokwakalesyegwa ikuti Leza naakalengede ba Adamu a Eva munzila iibapa kuti kacitakonzyeki kuzanga? Ikutegwa mwiingule mubuzyo ooyu, mweelede kuyeeya cipego citaliboteli ncaakamupa Jehova.

INO MULACIBELESYA BUTI CIPEGO NCAAKAMUPA LEZA?

Leza uyoomugwasya kuliyumya mumapenzi

19. Ncipengo nzi ciyandika kapati ncaakatupa Jehova, alimwi ino nkaambo nzi ncotweelede kucikkomanina?

19 Mbubwenya mbokwakaambwa mu Cibalo 5, bantunsi bakalengwa kabajisi nguzu zyakulisalila. Sena mulizyi mbocili cipego ciyandika kapati eeci? Leza wakalenga banyama batalivwulili, alimwi ikapati aaba beendelezyegwa aziyanza zyakulengwa aanzizyo. Bantu bapanga mincini iikonzya kucitwa kuti kiitobela buyo cintu comwe. Sena notwalikkomene ikuti Leza naakatulenga boobo? Peepe. Tulikkomene kwaanguluka kusala mbotuyanda kuba, ibuumi mbotuyanda kupona, ibantu mbotuyanda kuba balongwe besu azimwi zinji. Tulakukkomanina kuba alwaanguluko luli mbolubede alimwi oobo Leza mbwayanda kuti tube.

20, 21. Mbuti mbotunga twabelesya cipego canguzu zyakulisalila munzila iigwasya kapati, alimwi ino nkaambo nzi ncotweelede kuyandisya kucita boobo?

20 Jehova taukkomanini mulimo uucitwa cakusinikizyigwa. (2 Ba-Korinto 9:7) Mucikozyanyo: Ino ncinzi cinga camukkomanisya kapati muzyali? Sena ndileelyo mwana naamba kuti “Ndalumba” akaambo kakuti waambilwa kuti alumbe naa ndileelyo mwana nalyaambilila mwini akaambo kambwalimvwa mumoyo? Aboobo cilayandika kubuzya kuti, Ino muyoozibelesya buti nguzu zyakulisalila nzyaakamupa Jehova? Saatani, Adamu alimwi a Eva bakazibelesya munzila mbyaabi kapati nguzu zyakulisalila. Bakamukaka Jehova Leza. Ino nywebo muyoocita nzi?

21 Mulijisi coolwe cakubelesya cipego citaliboteli canguzu zyakulisalila nzyomuyanda munzila iigwasya kapati. Mulakonzya kusangana atuulunzuma twabantu babweza ntaamu yakutobela Jehova. Leza bamupa kukondwa akaambo kakuti mbasungu mukutondezya kuti Saatani mmubeji alimwi waalilwa ceetezya kali mweendelezi. (Tusimpi 27:11) Anywebo mulakonzya kucita oobo kwiinda mukusala kutobela bukkale buluzi mubuumi. Ibukkale oobu bulapandululwa mucibalo citobela.