1, 2. Hi swihi swilo leswi xanisaka vanhu namuntlha naswona swi endla leswaku va vutisa swivutiso swihi?

ENDZHAKU ka nyimpi leyi tsemaka nhlana leyi a yi ri kona etikweni rin’wana leri nga sala ri hlakatiwile, mintsumbu ya magidi ya vavasati ni vana yi lahliwe emugodini lowukulu, lowu rhendzeriweke hi swihambano leswitsongo. Eka xihambano ha xin’we a ku tsariwe marito lama nge: “Hikwalaho ka yini?” Lexi i xivutiso lexi minkarhi yin’wana vo tala va xi vutisaka loko va ri ni gome. Vanhu va vutisa xivutiso lexi loko nyimpi, khombo, vuvabyi kumbe vugevenga, swi dlaye murhandziwa wa vona kumbe swi onhe yindlu ya vona kumbe ku ri ni swin’wana leswi va vangeleke gome. Va lava ku tiva leswaku ha yini va weriwa hi makhombo yo tano.

² Ha yini Xikwembu xi pfumelela leswaku ku va ni ku xaniseka? Loko Yehovha Xikwembu a ri ni matimba hinkwawo, rirhandzu, vutlhari naswona a ri ni vululami, ha yini misava yi tele hi rivengo ni ku pfumala vululami swonghasi? Xana na wena u tshama u tivutisa swivutiso leswi?

3, 4. (a) I yini lexi kombisaka leswaku a swi bihanga ku vutisa Xikwembu leswaku ha yini xi pfumelela leswaku ku va ni ku xaniseka? (b) Xana Yehovha u titwisa ku yini hi vubihi ni ku xaniseka?

³ Xana swi hoxile ku lava ku tiva leswaku ha yini Xikwembu xi pfumelela leswaku ku va ni ku xaniseka? Van’wana va anakanya leswaku ku vutisa xivutiso xo tona swi kombisa leswaku ripfumelo  ra vona ri tsanile kumbe va delela Xikwembu. Kambe, loko u hlaya Bibele, u ta kuma leswaku malandza ya Xikwembu lama tshembekeke ni lawa ma xi chavaka, na wona ma tshame ma vutisa swivutiso swo tano. Hi xikombiso, muprofeta Habakuku u vutise Yehovha a ku: “Ha yini u ndzi endla ndzi vona leswo biha, naswona u tshamela ku languta ku karhateka? Ha yini ku phanga ni madzolonga swi ri emahlweni ka mina, ha yini ku ri ni ku holova, naswona ha yini ku ri ni ku lwa?”—Habakuku 1:3.

⁴ Xana Yehovha u holovele muprofeta Habakuku hileswi a vutiseke swivutiso sweswo? Doo! Ematshan’weni yo n’wi holovela, u endle leswaku marito lama humaka embilwini ya Habakuku ma tsariwa eka rungula leri huhuteriweke ra Bibele. U tlhele a n’wi pfuna leswaku a swi twisisa kahle leswi a swi endleka naswona a va ni ripfumelo leri tiyeke. Yehovha u lava leswaku swi va tano ni le ka wena. Tsundzuka leswaku Bibele yi hi dyondzisa leswaku ‘wa hi khathalela.’ (1 Petro 5:7) A nga kona munhu la vengaka vubihi ni ku xaniseka loku vangiwaka hi byona, ku fana ni Xikwembu. (Esaya 55:8, 9) Hambiswiritano, ha yini ku ri ni ku xaniseka konghasi emisaveni?

5. Hi swihi swivangelo leswi pfaka swi vuriwa loko ku hlamuseriwa leswaku ha yini vanhu va xaniseka, kambe i yini leswi Bibele yi swi dyondzisaka?

⁵ Vanhu va tikereke to hambana-hambana va lave ku tiva  xivangelo xa ku xaniseka konghasi eka varhangeri ni vadyondzisi va vona. Hakanyingi va byeriwa leswaku i ku rhandza ka Xikwembu nileswaku xi swi kunguhate khale hinkwaswo leswi a swi ta endleka, ku katsa ni makhombo lama humelelaka. Vanhu vo tala va byeriwa leswaku Xikwembu xi endla swilo hi ndlela leyi nga twisisekiki kumbe leswaku xi dlaya vanhu—hambi ku ri vana—leswaku va ta ya eka xona le tilweni. Kambe, hilaha se u dyondzeke hakona, Yehovha Xikwembu a nge pfuki a vange vubihi. Bibele yi ri: “A swi ve ekule swinene ni Xikwembu xa ntiyiso leswaku xi endla hilaha ku hombolokeke, ni Lowa Matimba Hinkwawo ku endla hilaha ku nga lulamangiki!”—Yobo 34:10.

6. Ha yini vanhu vo tala hi xihoxo va hehla Xikwembu hikwalaho ka ku xaniseka loku nga kona emisaveni?

⁶ Xana wa swi tiva leswaku ha yini vanhu hi xihoxo va hehla Xikwembu hikwalaho ka ku xaniseka hinkwako loku nga kona la misaveni? Ko tala va hehla Xikwembu xa Matimba Hinkwawo hileswi va anakanyaka leswaku hi xona lexi fumaka misava leyi. A va wu tivi ntiyiso wa nkoka lowu nga lo dlaa, erivaleni, lowu Bibele yi wu dyondzisaka. Ntiyiso wolowo u dyondze ha wona eka Ndzima 3 ebukwini leyi. Ntiyiso wa kona hileswaku mufumi wa xiviri wa misava leyi i Sathana Diyavulosi.

7, 8. (a) Vanhu va misava leyi va kombisa njhani leswaku va tekelele mufumi wa yona? (b) Xana ku nga hetiseki ka vanhu ni “nkarhi ni xiendlakalo lexi nga languteriwangiki,” swi hoxe xandla hi ndlela yihi eku xanisekeni ka vanhu?

⁷ Bibele yi veka mhaka erivaleni yi ku: “Misava hinkwayo yi le hansi ka matimba ya lowo homboloka.” (1 Yohane 5:19) Mhaka leyi i ntiyiso loko u anakanyisisa hi yona. Mahanyelo ya vanhu va misava leyi ma swi veka erivaleni leswaku va tekelele xivumbiwa xa moya lexi “xisaka misava hinkwayo leyi akiweke.” (Nhlavutelo 12:9) Sathana u ni rivengo lerikulu, wa xisa naswona u ni tihanyi. Hi swona leswi endlaka leswaku ni misava leyi a yi lawulaka yi va ni rivengo lerikulu, vuxisi ni tihanyi. I xivangelo xo sungula lexi endlaka leswaku vanhu va xaniseka swonghasi.

⁸ Xivangelo xa vumbirhi lexi endlaka leswaku vanhu va xaniseka swonghasi hi leswaku, hilaha swi hlamuseriweke hakona eka Ndzima 3 ebukwini leyi, hi mpfhuka ku ve ni ku xandzuka le ntangeni wa Edeni, vanhu va hundzuke lava nga hetisekangiki ni ku va ni xidyoho. Vanhu lava nga ni xidyoho va rhandza ku fuma  van’wana kutani sweswo swi vanga tinyimpi, ntshikilelo ni ku xaniseka. (Eklesiasta 4:1; 8:9) Xivangelo xa vunharhu xa ku xaniseka i “nkarhi ni xiendlakalo lexi nga languteriwangiki.” (Eklesiasta 9:11) Leswi misava leyi yi nga lawuriwiki hi Yehovha, Mufumi la sirhelelaka, vanhu va nga ha tikuma va ri eku xanisekeni hikwalaho ko va endhawini yo karhi hi nkarhi lowu nga fanelangiki.

9. Ha yini hi fanele hi tiyiseka leswaku Yehovha u ni xivangelo lexi twalaka xo tshika vanhu va hambeta va xaniseka?

⁹ Swa hi chavelela ku tiva leswaku Xikwembu a hi xona xi vangaka ku xaniseka. A hi xona xi vangaka tinyimpi, vugevenga ni ntshikilelo kumbe hambi ku ri makhombo ya ntumbuluko, lama endlaka leswaku vanhu va xaniseka. Hambiswiritano, ha ha lava ku tiva leswaku, Ha yini Yehovha a pfumelele leswaku ku va ni ku xaniseka hinkwako loku nga kona? Phela, loko ku ri leswaku hakunene u ni Matimba Hinkwawo, a nga swi kota ku herisa ku xaniseka loku. Kambe, ha yini a nga ku siveli? Xikwembu xa rirhandzu lexi hi xi tivaka, xi fanele xi ri ni xivangelo lexi twalaka xo tshika vanhu va xaniseka.—1 Yohane 4:8.

10. I yini lexi Sathana a nga xi sola naswona u xi sole hi ndlela yihi?

¹⁰ Ku va hi kumisisa leswaku ha yini Xikwembu xi pfumelele leswaku ku va ni ku xaniseka, hi fanele hi anakanyisisa hi leswi humeleleke loko vanhu va sungula ku xaniseka. Loko Sathana a xise Adamu na Evha leswaku va nga n’wi yingisi Yehovha, ku pfuke xivutiso xa nkoka swinene. Sathana a a nga kanakani leswaku Yehovha u ni matimba. Phela wa swi tiva leswaku matimba ya Yehovha a ma nge pimanisiwi na nchumu. Kambe, Sathana u sole mfanelo ya Yehovha yo fuma. U hehle Yehovha a vula leswaku i mufumi wa tihanyi, hi ku vula leswaku Yehovha wa hemba hileswi a alaka ku byela vanhu leswinene, leswi va nga ta swi kuma. (Genesa 3:2-5) Hi marito man’wana Sathana a a vula leswaku vanhu va nga swi kota ku tihanyela va nga fumiwi hi Xikwembu. Sweswo a ku ri ku hlasela vuhosi bya Yehovha, ku nga mfanelo ya yena yo fuma.

11. Ha yini Yehovha a nga lovisanga vaxandzuki va le Edeni?

¹¹ Adamu na Evha va xandzukele Yehovha. Entiyisweni va te: “A hi swi lavi leswaku Yehovha a va Mufumi wa hina. Hi nga swi kota ku tiendlela swiboho eka leswinene ni swo biha.” Xana Yehovha a a ta yi lulamisa njhani mphikamakaneta leyi? Xana a a ta swi  dyondzisa njhani swivumbiwa leswi nga vanhu ni tintsumi leswaku vaxandzuki lava va endle xihoxo nileswaku mafumelo ya yena hi wona lamanene ku tlula hinkwawo? Un’wana a nga ha vula leswaku Xikwembu a xi fanele xi lovise vaxandzuki lava ivi xi vumba vanhu van’wana. Kambe, Yehovha ana se a a xi vurile xikongomelo xa yena xa leswaku vana va Adamu na Evha va fanele va tata misava, naswona a a lava leswaku va hanya emisaveni leyi nga paradeyisi. (Genesa 1:28) Minkarhi hinkwayo Yehovha u hetisisa swikongomelo swa yena. (Esaya 55:10, 11) Kasi, handle ka sweswo, ku lovisa vaxandzuki va le Edeni a ku nga ta tlhantlha mphikamakaneta leyi pfukeke malunghana ni mfanelo ya Yehovha yo fuma.

12, 13. Kombisa leswaku ha yini Yehovha a pfumelele Sathana leswaku a fuma misava nileswaku ha yini Xikwembu xi pfumelele vanhu leswaku va tifuma.

¹² A hi endle xikombiso. A hi nge mudyondzisi u byela swichudeni ndlela leyi swi faneleke swi wu endla ha yona ntirho wo karhi wo tika. Ivi xichudeni xin’wana lexi lwisanaka ni mudyondzisi xi vula leswaku ndlela leyi a lavaka leswaku ntirho wolowo wu endliwa ha yona, yi hoxile. Kutani xi byela swichudeni-kulobye leswaku mudyondzisi a nga tivi nchumu, xona xi tiva ndlela yo antswa yo endla ntirho wolowo. Kutani ku va ni swichudeni swin’wana leswi anakanyaka leswaku xi tiyisile ivi na swona swi yima na xona. I yini leswi mudyondzisi a faneleke a swi endla? Loko o hlongola  swichudeni leswi xandzukeke, swichudeni leswin’wana swi ta n’wi teka njhani? Xana a swi nge anakanyi leswaku xichudeni lexi xandzukeke ni leswi swi yimeke na xona, swi tiyisile? Phela swichudeni leswin’wana hinkwaswo a swi nge he n’wi xiximi mudyondzisi loyi, swi ta anakanya leswaku u chava ku kombiwa xihoxo xa yena. Kambe, a hi nge mudyondzisi u pfumelela xichudeni lexi xandzukeke leswaku xi kombisa swichudeni leswin’wana ndlela leyi xona a xi ta wu endla ha yona ntirho wolowo.

¹³ Yehovha u endle leswi fanaka ni leswi endliweke hi mudyondzisi loyi. U nga rivali leswaku mhaka leyi a yi nga khumbi vaxandzuki lavaya va le Edeni ntsena. Ku ni timiliyoni ta tintsumi leti a ti hlalerile. (Yobo 38:7; Daniyele 7:10) Ndlela leyi Yehovha a lulamiseke ku xandzuka koloko ha yona, a yi ta ti khumba ngopfu tintsumi teto naswona a yi ta hetelela yi khumbe ni swivumbiwa hinkwaswo leswi nga vanhu. Kutani i yini leswi Yehovha a swi endleke? U tshike Sathana a kombisa ndlela leyi a nga ta fuma vanhu ha yona. Xikwembu xi tlhele xi tshika vanhu leswaku va tifuma va ri karhi va kongomisiwa hi Sathana.

14. Hi byihi vuyelo lebyi nga ta va kona leswi Yehovha a endleke xiboho xa ku tshika vanhu va tifuma?

¹⁴ Mudyondzisi loyi hi vulavuleke ha yena eka xifaniso xa hina wa swi tiva leswaku xichudeni lexi xandzukeke ni swichudeni leswi yimaka na xona, va hoxisile. Kambe wa swi tiva nakambe leswaku swichudeni leswin’wana swi ta dyondza swo karhi emhakeni yoleyo loko o pfumelela swichudeni leswi xandzukeke swi ringeta ku endla leswi swi anakanyaka leswaku swi lulamile. Loko swichudeni leswi xandzukeke swo hluleka, swichudeni hinkwaswo leswo tshembeka swi ta swi vona leswaku mudyondzisi hi yena ntsena la nga ni mfanelo yo swi dyondzisa. Endzhaku ka sweswo swi ta swi twisisa loko mudyondzisi a hlongola xichudeni xihi na xihi lexi xandzukaka. Hilaha ku fanaka, Yehovha wa swi tiva leswaku vanhu va timbilu letinene ni tintsumi va ta pfuneka loko va vona leswaku Sathana ni lava yimaka na yena va hlulekile nileswaku vanhu a va nge swi koti ku tifuma. Ku fana na Yeremiya wa khale, va ta tivonela hi ya vona ntiyiso wa marito lama nge: “Oho Yehovha, ndzi swi tiva kahle leswaku ndlela ya munhu wa la misaveni a yi le ka yena. Munhu loyi a fambaka a nga ka a nga wu kongomisi nkondzo wa yena.”—Yeremiya 10:23.

15, 16. (a) Ha yini Yehovha a pfumelele vubihi leswaku byi ya emahlweni nkarhi wo leha swonghasi? (b) Ha yini Yehovha a nga sivelanga swilo swo tanihi makhombo lama tsemaka nhlana?

¹⁵ Kambe, ha yini Yehovha a pfumelele vubihi leswaku byi ya emahlweni nkarhi wo leha swonghasi? Naswona ha yini a nga siveli swilo swo biha? Anakanya hi swilo swimbirhi leswi mudyondzisi loyi hi vulavuleke ha yena exifanisweni xa hina a a nga ta swi endla. Xo sungula, a a nga ta xi pfala nomu xichudeni lexi xandzukeke loko xa ha sungula ku vula mhaka ya xona. Xa vumbirhi, mudyondzisi a a nga ta xi pfuna eka leswi xi lavaka ku swi endla. Hilaha ku fanaka, ku ni swilo swimbirhi leswi u faneleke u anakanyisisa hi swona leswi Yehovha a a tiyimisele leswaku a nge swi endli. Xo sungula, a nga n’wi sivelanga Sathana ni lava va yimaka na yena loko va ringeta ku kombisa leswaku leswi va swi endlaka swi lulamile. Leswi vulaka leswaku a swi fanerile leswaku a pfumelela nkarhi wo karhi wu hundza. Ematin’wini lama tekeke magidi-gidi ya malembe, vanhu va ringete tindlela hinkwato ta ku tifuma. Vanhu va endle nhluvuko etimhakeni ta sayense ni le ka swilo swin’wana, kambe, vusweti, vugevenga, nyimpi ni ku pfumala vululami swi nyanyile. Swi ve erivaleni leswaku mfumo wa munhu wu be hansi.

¹⁶ Xa vumbirhi, Yehovha a nga n’wi pfunanga Sathana leswaku a fuma misava leyi. Hi xikombiso, loko Xikwembu a xi lo sivela makhombo lama tsemaka nhlana, xana sweswo a swi nga ta vula leswaku leswi vaxandzuki va swi vuleke i ntiyiso? Xana Xikwembu a xi nga ta va xi endle leswaku vanhu va anakanya leswaku kumbexana swilo swi nga n’wi fambela kahle munhu loko a tifuma? Phela, loko Yehovha a a lo endla tano, a a ta va a seketele mavunwa lawa a phyarhekiweke wona. Hambiswiritano, ‘a swi koteki leswaku Xikwembu xi hemba.’—Vaheveru 6:18.

17, 18. Yehovha u ta endla yini hi ku onhaka loku vangiweke hi mfumo wa vanhu ni nkucetelo wa Sathana?

¹⁷ Kambe, ku vuriwa yini hi ku onhaka loku veke kona hikwalaho ka leswi vanhu va xandzukeleke Xikwembu? Hi nga rivali leswaku Yehovha u ni matimba hinkwawo. Hikokwalaho, u ta swi kota ku herisa ku xaniseka hinkwako ka vanhu. Hilaha se hi dyondzeke  hakona, ku onhiwa ka pulanete ya hina ku ta lulamisiwa loko misava yi hundzuriwa Paradeyisi. Ku va ni ripfumelo exitlhavelweni xa Yesu xa nkutsulo ku ta herisa leswi xidyoho xi swi tiseleke vanhu, kasi rifu ri ta herisiwa loko lava feke va pfuxiwa. Hi ndlela yoleyo Xikwembu xi ta tirhisa Yesu ku “herisa mintirho ya Diyavulosi.” (1 Yohane 3:8) Yehovha u ta endla swilo leswi hinkwaswo hi nkarhi lowu faneleke. Hi fanele hi tsaka leswi a nga hatliselangiki ku teka goza hikuva ku lehisa ka yena mbilu ku endle leswaku hi kota ku dyondza ntiyiso ni ku n’wi tirhela. (2 Petro 3:9, 10) Leswi Xikwembu xa ha lehiseke mbilu, xi lava leswaku lava va xi rhandzaka va xi gandzela, kutani xona xi ta va pfuna leswaku va tiyisela loko va ri karhi va xaniseka hi ndlela yihi na yihi leyi va nga langutanaka na yona emisaveni leyi pfilunganeke.—Yohane 4:23; 1 Vakorinto 10:13.

¹⁸ Van’wana va nga ha ku, Xana ku xaniseka loku hinkwako a ku ta va ku ri kona loko Xikwembu a xi lo vumba Adamu na Evha xi va endla leswaku va nga swi koti ku xandzuka? Ku kuma nhlamulo ya xivutiso xexo, u fanele u tsundzuka leswaku ku ni nyiko ya risima leyi Yehovha a ku nyikeke yona.

19. Hi yihi nyiko ya risima leyi Yehovha a hi nyikeke yona naswona ha yini hi fanele hi yi teka yi ri ya risima?

¹⁹ Hilaha hi dyondzeke hakona eka Ndzima 5 ebukwini leyi, munhu u vumbiwe a ri ni ntshunxeko wa ku tihlawulela. Xana wa swi xiya leswaku yoleyo i nyiko ya risima? Xikwembu xi vumbe swiharhi swa ntsandza vahlayi naswona swi kongomisiwa hi vutlhari bya ntumbuluko. (Swivuriso 30:24) Vanhu va endle tirhoboto leti endlaka xin’wana ni xin’wana lexi ti endleriweke xona. Xana a hi ta tsaka loko Xikwembu a xi hi vumbe hi ndlela yoleyo? Doo, hi yona mhaka leyi hi tsakaka leswi hi nga ni ntshunxeko wo tihlawulela  leswi hi lavaka ku va swona, ndlela leyi hi lavaka ku hanya ha yona, vanhu lava hi lavaka leswaku va va vanghana va hina ni swin’wana. Ha swi rhandza ku va ni ntshunxeko wo karhi naswona Xikwembu xi lava leswaku hi hanyisa xisweswo.

20, 21. Hi nga yi tirhisa njhani nyiko ya ntshunxeko wa ku tihlawulela, hi ndlela leyinene ngopfu naswona ha yini hi fanele hi endla tano?

²⁰ Yehovha a nga swi lavi loko hi n’wi tirhela leswaku hi hetisisa nawu ntsena. (2 Vakorinto 9:7) Hi xikombiso: Loko n’wana a byela mutswari a ku “ndza ku rhandza,” i yini lexi mutswari a xi tsakelaka ngopfu—xana u tsakisiwa hileswi ku nga ni un’wana la byeleke n’wana leswaku a vula tano kumbe hileswi a vulaka swi huma embilwini? Kutani xivutiso hi leswaku, Xana wena u ta wu tirhisa njhani ntshunxeko wa wena wo tihlawulela lowu Yehovha a ku nyikeke wona? Sathana, Adamu na Evha a va wu tirhisanga hi ndlela ya vutlhari ntshunxeko wa vona. Va xandzukele Yehovha Xikwembu. Wena u ta endlisa ku yini?

²¹ U nga swi kota ku yi tirhisa hi ndlela leyinene ngopfu nyiko leyi yo hlamarisa ya ntshunxeko wo tihlawulela. U nga ha hlanganyela ni timiliyoni ta vanhu lava hlawuleke ku seketela Yehovha. Va tsakise Xikwembu hikuva va hisekele ku kombisa leswaku Sathana u vule mavunwa ya rihlaza naswona a nge pfuki a swi kotile ku fuma vanhu. (Swivuriso 27:11) Na wena u nga endla tano hi ku hlawula ku hanya hi ndlela leyinene. Sweswo swi ta hlamuseriwa eka ndzima leyi landzelaka.