1, 2. ¿Bintik wokolil te ya yakʼ jmel koʼtantik yuʼune? ¿Bintik jojkʼoyeletik ya spasbey sba bayal ta tul ants winiketik?

TA JUN nasion te banti kʼax guerra te xiʼbantik sbae lajik bayal ta mil ta tul antsetik sok alaletik tey-a. Ta spisilik la yichʼik mukel ta jun-nax mukʼul chʼen te joytaybil ta tut crucetik te banti jun-nax te bin la yichʼ tsʼibayel tey-ae: «¿Bin yuʼun te lajike?». Jaʼ jich ya sjojkʼoybey sbaik sok mel-oʼtan te machʼatik ya xkʼax bayal swokolik ta swenta te guerra, chamel, chopolil sok yantikxan wokolil, ta spisil ini ay ya slajinbey skuxlejal te machʼatik ay yuʼunik sok ay ya xjin jilel snaik. Jaʼ yuʼun ya skʼan ya snaʼik te bin yuʼun jich ya xkʼax ta stojolike.

² ¿Bin yuʼun mato slajinoj Jehová te wokolil teme spisil ya xjuʼ yuʼune, teme kʼuxotik ta yoʼtane, teme ay spʼijile sok teme toj spisil te bintik ya spase? ¿Bin yuʼun te ay bayal chopolil soknix te bintik ma tojuk ta pasel ta Balumilale? ¿Aybal ajojkʼoybeyoj aba jich-abi?

3, 4. 1) ¿Bin-utʼil ya jnaʼtik te bitʼil ma chopoluk teme ya jojkʼoytik te bin yuʼun mato slajinoj Dios te wokolile? 2) ¿Bin yilel ya yil Jehová te chopolil sok te wokolile?

³ Ay chaʼoxtul ya yalik te malaj lekuk ta pasel te jojkʼoyeletik-abi,  melel yuʼunlaj maʼyuk lek schʼuunel koʼtantik o yuʼunlaj maba ya kichʼtik ta mukʼ te Diose. Jaʼukmeto te kʼalal ya akʼopon bael te Bibliae yame awil te ay chaʼoxtul j-abatetik yuʼun Dios ta namey te ay jich la sjojkʼoybey sbaik-euke. Jich bitʼil te j-alwanej Habacuc jich la yalbey te Jehová: «¿Bin yuʼun yac awaʼbon quil te bin chopol, te yac awaʼbon quil wocol? Ay ta jtojol jinel soc utsʼinel; ay hach-cʼop soc tsaltamba-cʼop» (Habacuc 1:3).

⁴ ¿Labal yichʼ utel te j-alwanej Habacuc yuʼun te Jehová ta swenta te jojkʼoyel la spase? Maʼuk. La yakʼ ta tsʼibayel ta Biblia te bin la sjojkʼoy te j-alwaneje. Jaʼnix jich la skoltay ta snaʼbeyel swentail te bin yuʼune soknix la smukʼubtesbey te schʼuunel yoʼtane. Jaʼnix jich ya skʼan ya spas ta atojol te Jehovae. Julukme ta awoʼtan te ya yal te Biblia te bitʼil ya ata «canantayel yuʼun[e]» (1 Pedro 5:7). Te Diose kʼaxto ya yilay te wokolil te ya yakʼ te chopolile (Isaías 55:8, 9). Jich yuʼun, ¿bin yuʼun te ay bayal wokolile?

5. ¿Bintik-utʼil scholojbeyik skʼoplal te bin yuʼun ay bayal jwokoltike, jaʼukmeto bin ya yakʼ ta nopel te Bibliae?

⁵ Bayal ta tul ants winiketik ya sjojkʼoybeyik te jwolwanejetik yuʼunik sok te jpʼijubteswanejetik yuʼun te srelijionik te bin yuʼun ay bayal wokolile. Te sujtib ya x-akʼbotike, jaʼ te bitʼil yuʼunlaj jich skʼanojel yoʼtan te Diose sok nameylaj schapojix te jich ya xkʼot ta pasel sok te bintik mel-oʼtantik sbae. Bayal ta tul ants winiketik yichʼojik albeyel te malaj xnaʼbaj te be yuʼun te Diose o te yalaj yikʼ bael ta chʼulchan te ants winiketik soklaj te alaletik yuʼun ya xjokinotik tey-a. Jich bitʼil te la anopixe, te Jehová maʼyuk bin-ora jaʼ ya yakʼ xkʼot  ta pasel te bintik chopole, melel jich ya yal te Bibliae: «¡Te Diose, jcʼaxel mayuc mulil ta scuenta, te Machʼa spisil ya xhuʼ yuʼun ma ba ya spas te bin ma stojiluc!» (Job 34:10).

6. ¿Bin yuʼun te ay bayal ants winiketik te jaʼ ya yakʼbeyik smulin Dios spisil te wokolile?

⁶ ¿Yabal anaʼ bin yuʼun te ants winiketik jaʼ ya yakʼbeyik smulin Dios spisil te wokolile? Yuʼun ya skuyik te jaʼ swentainoj balumilal te Dios te spisil ya xjuʼ yuʼune. Jaʼukmeto ma snaʼik te bin smelelil ya yakʼ ta nopel te Biblia te ma tulanuk ta naʼbeyel swentail te la anopix ta yoxebal kapitulo ta libro ini. Jaʼ te Satanás te machʼanix swentainoj-a te balumilale.

7, 8. 1) ¿Bin-utʼil ya yakʼ ta ilel te ants winiketik te bin yilel stalel te machʼa wentainbilik yuʼune? 2) ¿Bintik wokolil yakʼoj te bitʼil jmulawilotike sok te ay bin ajkʼnax ya xjuʼ xkʼot ta jwentatike?

⁷ Te Biblia jamal ya yal te bitʼil jaʼ «ay ta scʼab pucuj swohlol te bahlumilale» (1 Juan 5:19). ¿Mabal jichuk te chikan ta ilel te bin yuʼun ay bayal wokolile? Jich yuʼun te ants winiketike jaʼ ya yakʼik ta ilel te talelil yuʼun te espiritu te ma chikanuk ta ilel «te ya sloʼloy spisil te  bahlumilale» (Apocalipsis 12:9). Te Satanase ya xloʼlaywan, bayal slab yoʼtan sok kʼax chopol, jich yakotik ta yilel ta Balumilal-abi. Jaʼme sbabial swentail te bin yuʼun ay bayal wokolile.

⁸ Jich bitʼil la jnoptikix ta yoxebal kapitulo, te schebal swentail te bin yuʼun ay bayal wokolile, jaʼ te maba tojil ants winikotike. Jich yuʼun te ants winiketik ya x-ikʼbot yoʼtanik smosoinel te yantike sok ya spasik tulan ta stael te bin ya skʼanike, ta swenta-abi ay jajchem guerra, utsʼinel sok wokolil yuʼun (Eclesiastés 4:1; 8:9). Te yoxebal swentail te bin yuʼun ya xwoklajotike jaʼ te bin ya yalbey skʼoplal te Biblia te ay bin «ajcʼ nax te jich ya xcʼot» ta jwentatike (kʼopona te sjun Eclesiastés 9:11, XCD). Jich bitʼil teme ay jtul ants winik te yak ta kʼaxel bael ta banti yak ta pasel jun mukʼul na, jaʼukmeto ta oranax ay bin ya xjuʼ xchʼay koel tal ta stojol te ya xmilot yuʼune. Ta swenta te maba wentainbil yuʼun Jehová te Balumilale. Jaʼ yuʼun te ants winiketike ay ya sta swokolik ta skaj te ayik ta jun lugar te ma naʼbiluk te bin ya xkʼot ta pasele.

9. ¿Bin yuʼun ya jnaʼtik ta lek te bin yuʼun mato slajinoj Jehová te wokolile?

⁹ Ya yakʼ smukʼulkʼinal kaʼiytik te ma jaʼuk Dios te ya yakʼ jwokoltike. Ma jaʼuk smul te bitʼil ay guerraetik, chopolil, utsʼinel, tulan nijkʼel sok yantikxan bintik ya yakʼ jwokoltik. Jaʼukmeto yatome kakʼbeytik sujtib te jojkʼoyel te bin yuʼun mato slajinoj Dios spisil te wokolile. Teme spisil ya xjuʼ yuʼune, aynanix yuʼel yuʼun ya slajin spisil-a. Jich yuʼun, ¿bin yuʼun maba slajinoj te wokolile? Jich bitʼil te jnaʼojbeytikix sba te Jehová sok te kilojtikix te jkʼuxul oʼtanil stukele, jaʼ yuʼun ya jnaʼtik te ay swentail te bin yuʼun mato slajinoj te wokolile (1 Juan 4:8).

10. ¿Bin-a te maba jamal te Satanase sok bin-utʼil la spas?

¹⁰ Swenta ya xkʼot ta koʼtantik te bin yuʼun mato slajinoj Dios te wokolile, ya skʼan ya kiltik te banti chiknaj tal spisil-abi. Te kʼalal juʼ yuʼun te Satanás ta sloʼlayel te Adán sok te Eva ta skʼaxuntaybeyel smantal te Jehovae, jajch tulan kʼop. Te Satanase maba jaʼ la yakʼ ta naʼel te yuʼun maʼyuk yuʼel te Jehovae, melel snaʼoj te maʼyuk slajibal stukel te yuʼele. Te Pukuje maba jamal la yal te bitʼil jaʼnax stukel ya xmantalaj te Jehovae, melel la yal te yalaj spas lot sok malaj xyakʼbey bintik lek ta stojol te machʼatik ya swentaine, jich la sle ta kʼop te Dios te malaj lekil ajwaliluke (kʼopona te sjun Génesis 3:2-5). Jaʼnix jich la yakʼ ta naʼel te bitʼil jaʼlaj lek ya xkuxinikxan-a te ants winiketik teme maba jaʼ ya xwentainotik yuʼun te Diose. Ta swenta-abi, jich la skontrain te bitʼil jaʼnax stukel ya xmantalaj te Jehovae.

11. ¿Bin yuʼun te maba la slajin Jehová te jkʼaxunkʼopetik ta tsʼumbil kʼinal Edene?

¹¹ Kʼalal la stoy sbaik ta stojol Jehová te Adán sok te Evae, jich la yalik kʼoem: «Ma puersauk te jaʼ ya swentainotik te Diose. Joʼotiknix ya xjuʼ ya jtsatik te bin lek sok te bin ma lekuke». ¿Binwan-utʼil ya yakʼbey schajpajibal Dios te tulan kʼop-abi? ¿Bin-utʼil ya yakʼbey yil te chʼul-abatetik sok te ants winiketik te ma meleluk te bin la yakʼik ta naʼel te jkʼaxunkʼopetik te bitʼil yuʼun-nix jaʼ stojil-a te bin ya spas stukele? Ay machʼatik ya skuyik te jaʼ lek te lajuk slajin te jkʼaxunkʼopetike sok te lajuk spas yan ants winike. Jaʼukmeto yalojix-a te Dios te bin-a te skʼanojel yoʼtane jaʼ te ya xpastaj ta nichimal kʼinal te Balumilale sok te yakuk xnoj ta stsʼumbal Adán sok Eva (Génesis 1:28). Spisil te bin ya yal stukel te Jehovae yananix skʼotes ta pasel-a (Isaías 55:10, 11). Te lajuk slajin  te jkʼaxunkʼopetik ta tsʼumbil kʼinal Edene, maba chajpajem skʼoplal te bitʼil jaʼnax stukel ya xmantalaj te Jehová te jichuke.

12, 13. ¿Bin-utʼil ya jpajbeytik skʼoplal bin yuʼun te Jehová maba skomoj te Satanás ta swentainel te balumilale sok te ya swentain sba ta stukelik te ants winiketike?

¹² Jpajbeytik skʼoplal sok jtul maestro te yak ta scholbeyel te jnopjunetik yuʼun te bin-utʼil ta chajpanel te bin chujkʼultik ta naʼbeyel swentail ta matemática. Ay jtul jnopjun te kʼax pʼij jaʼnix jich jkʼaxuntayejkʼop, jajch yal te malaj jichuk te bitʼil yak ta pʼijubteswanej te maestroe, jich la yakʼ ta naʼel te ma snaʼ lek pʼijubteswaneje. Te kerem ini yaknanix ta yalel-a te aylaj yan bin-utʼil ya snaʼ schajpanel ta lek te bin tulan ta nopel ta matematicae. Ay chaʼoxtul sjoʼtak la skuyik te yuʼun-nix jaʼ melel-a te bin yak ta yalele, jich kaj stoy sbaik-euk. ¿Binwan ya skʼan ya spas te maestroe? Ya xjuʼ ya slokʼes ta clase te jtoybaetike, jaʼukmeto, ¿binwan ya xjuʼ ya snopik yuʼun te yantike? Yaniwan xjuʼ ya snopik te yuʼun-nix  jaʼ melel-a te bin la yal te kereme sok te yantik jnopjunetik te tʼunot yuʼune. Jichniwan maba ya xkaj yichʼik ta mukʼ te maestroe sok yaniwan snopik te yak ta xiwel yuʼun teme ya yichʼ naʼel te yuʼun-nix jaʼ chʼayem-ae. Jaʼukmeto, nopa awaʼiy teme ya yichʼ albeyel yuʼun maestro te jkʼaxuntayejkʼop te akʼa yakʼ ta ilel ta stojol sjoʼtak te bin-utʼil ya yakʼbey schajpajibal te bin tulan ta naʼbeyel swentail ta matematicae.

¹³ Jaʼ jich spasoj kʼoem te Jehovae. Julukme ta awoʼtan te ma jaʼuknax ochem skʼoplalik te machʼatik la skʼaxuntayik mantal ta tsʼumbil kʼinal Edén ta swenta te kʼop jajcheme. Bayalme miyon ta tul chʼul-abatetik la yilik te bin kʼot ta pasele (Job 38:7; Daniel 7:10). Te bin-utʼil ya yakʼbey schajpajibal Jehová te kʼop-abi, jaʼme ya yilikix stukel-a te chʼul-abatetik te bin ya snop ya spasike sok ta spisil te ants winiketike. Jich yuʼun, ¿bin la spas te Jehovae? Jaʼ te bitʼil maba skomoj te Satanás te akʼa yakʼ ta ilel te bin-utʼil ya swentain te balumilale sok maba skomoj te ants winiketik te ya swentain sba ta stukelik te jaʼ tijbil yoʼtanik yuʼun te Satanase.

14. ¿Bintik lek lokʼem yuʼun te bitʼil maba skomoj Jehová te ya swentain sba ta stukelik te ants winiketike?

¹⁴ Te maestro la kalbeytikix skʼoplale snaʼoj te ma meleluk te bin la yal te jtoyba kerem sok te machʼatik tʼunot yuʼune. Jaʼnix jich snaʼoj teme ya yakʼbey schajpan te bin tulan ta naʼbeyel swentail ta matemática jich bitʼil te ya yale, spisil te sjoʼtak ta nop june ayme bin ya snaʼik stojol yuʼun. Jich yuʼun te kʼalal ya xchiknaj ta ilel te jaʼ chʼayemik te jtoybaetike, te jnopjunetik te maba stoyoj sbaike yame xkʼot ta yoʼtanik te jaʼnax stukel te maestro te chapal yuʼun ya xpʼijubteswane. Jaʼnix jich yame xkʼot ta yoʼtanik te bin yuʼun ya yichʼik lokʼesel ta clase te jtoybaetike. Jaʼnix jich te Jehová snaʼoj te ay bin  ya snaʼik stojol te chʼul-abatetik sok te ants winiketik te maba jtoybaetik kʼalal ya yilik te ma jaʼuk smelelil te bin la yal te Satanás sok te yantik jtoyba chʼul-abatetike soknix te ma xjuʼ ya swentain sba stukelik te ants winiketike. Yame xkʼot ta yoʼtanik te bin la yal te j-alwanej Jeremiase: «Jnaʼoj, Jehová, te ants-winic ma haʼuc scuentahinej te be yuʼune, ma haʼuc yuʼun te ya yal banti ya xbehen» (Jeremías 10:23).

15, 16. 1) ¿Bin yuʼun te skʼasesoj bayal tiempo te Jehová te bitʼil mato slajinoj te wokolile? 2) ¿Bin yuʼun maba skomoj Dios te bintik xiʼbantik sba ya xkʼot ta pasel sok te wokolile?

¹⁵ Jaʼukmeto, ¿bin yuʼun te yakʼoj bayal tiempo te Jehová te bitʼil mato slajinoj te wokolile? ¿Bin yuʼun ma skom te bintik chopol ya xkʼot ta pasele? Te maestro te la kalbeytikix skʼoplale ay cheb te bin maba ya spase. Ta sbabial, jaʼ te bitʼil maba ya skom te jtoyba kerem te akʼa yakʼ ta ilel te schajpajibal te bin tulan ta naʼbeyel swentail ta matematicae, ta schebal, jaʼ te bitʼil maba ya skoltay ta yakʼbeyel schajpajibal. Jaʼnix jich te Jehová ay cheb te bin snopoj ta yoʼtan te maba ya spase. Ta sbabial, ma skomoj te Pukuj sok te machʼatik tʼunbil yuʼun te ya yakʼik ta ilel teme jaʼ smelelil te bin ya spasike. Jaʼ yuʼun tulan skʼoplal te ya xkʼax bayal tiempoe. Te jayebix jaʼbil kuxinem tal te ants winiketike, sleojik bayal ta chajp te bin-utʼil ya swentain sbaike sok bayal bintik yachʼil spasojik te pʼijil winiketike. Jaʼukmeto xkechkon ta moel te bintik ma tojuk ta pasele, jich bitʼil te meʼbail, muliletike sok te guerraetike. Jich chikan ta ilel te bitʼil ma juʼem yuʼunik swentainel sba ta stukelik te ants winiketike.

¹⁶ Ta schebal, te Jehová maba skoltayoj te Satanás ta  swentainel te balumilale. Te yuʼunuk ya skom Dios te bintik xiʼbantik sba ya xkʼot ta pasele, ¿mabal jichuk te yak ta skoltayel kʼoem te jkʼaxunkʼopetike? ¿Mabal jichuk te ya xjuʼ ya snopik te ants winiketik te ya xjuʼ swentain sbaik ta stukelike? Te yuʼunuk jich ya spas te Jehovae, jpaslot ya xkʼot-euk te jichuke. Jaʼukmeto, «ma xjuʼ ya spas lot stuquel te Diose» (Hebreos 6:18, XCD).

17, 18. ¿Bin ya xbajtʼ spas Jehová ta swenta te wokolil yakʼoj te ajwaliletik yuʼun te balumilal sok te bitʼil jaʼ tijbil yoʼtanik yuʼun te Satanase?

¹⁷ Jaʼukmeto, ¿bin ya xjuʼ ya kaltik yuʼun te wokolil yakʼoj ta swenta te kʼaxuntaybil smantal te Diose? Julukme ta koʼtantik te bitʼil spisil ya xjuʼ yuʼun stukel te Jehovae. Jich yuʼun yame xjuʼ ya yakʼbey schajpajibal spisil te wokolile. Yame xbajtʼ slekubtes te Balumilal te yakʼojbotike sok yame spas ta nichimal kʼinal. Jaʼme wokolayal te schʼuunel koʼtantik ta swenta te la yakʼ sba ta lajel te Jesuse, jichme ya xkolotik ta swenta te wokolil te ya yakʼ te mulile. Yan stukel te machʼatik lajemikixe, yame yichʼik koltayel ta swenta te chaʼkuxajele. Te Diose jaʼme jich ya stuuntes te Jesús «yuʼun ya slajimbe yaʼtel te pucuje» (1 Juan 3:8). Te Jehová yame spas spisil-abi te bin-ora jich lek ya yil stukele. Jich yuʼun ya yakʼ sbujtsʼ koʼtantik te maba la slajin ta oranax te jkʼaxunkʼopetike, ta skaj te ya snaʼ smaliyele jich ya xjuʼ  ya jnoptik te smelelil kʼope sok ya xjuʼ ya kakʼ jbatik ta abatinel ta stojol (kʼopona te 2 Pedro 3:9, 10). Jaʼ yuʼun te Diose yakto ta sleel te ants winiketik te sok spisil yoʼtan ya x-ichʼot ta mukʼ yuʼune sok ya skoltay ta swenta te wokolil nojel ta Balumilale (Juan 4:23; 1 Corintios 10:13).

¹⁸ Ayniwan machʼa jich ya xjuʼ ya snop te lajuk yichʼik pasel yuʼun Dios te jkʼaxel ma snaʼik skʼaxuntayel mantal te Adán sok te Evae, maʼyuk jwokoltik te jichuke. Swenta ya xkʼot ta koʼtantik te bin yuʼun ma jichuk la yichʼik pasel yuʼun te Diose, julukme ta koʼtantik te tʼujbil majtʼanil yakʼojbotik te Jehovae.

19. ¿Bin tʼujbil majtʼanil yakʼojbotik te Jehovae sok bin yuʼun ya skʼan te ayuk bayal skʼoplal ta koʼtantike?

¹⁹ Jich bitʼil la kiltik ta yoʼebal kapituloe, la kichʼtik pasel swenta joʼotiknix ya jtsatik te bin ya jkʼan ya jpastik ta jkuxlejaltike. ¿Mabal jichuk te kʼax bayal skʼoplal te majtʼanil-abi? Jaʼnix jich te Diose la spas bayal ta chajp chambalametik, jaʼnax yuʼun te ma snaʼik stsael te bin lek sok te bin ma lekuke (Proverbios 30:24). ¿Tseʼelbal koʼtantik te jichuk la spasotik te Dios-abi? Maʼuk. Jaʼ yuʼun ya yakʼbotik sbujtsʼ koʼtantik te bitʼil joʼotiknix ya xjuʼ ya jtsatik te bin ya jkʼan ya jpas ta jkuxlejaltike, jich bitʼil te bin talelil ya jkʼantike, bin kuxlejalil ya jkʼantik sok machʼatik ya kamigointik. Ya yakʼ sbujtsʼ koʼtantik te bitʼil jich la skʼan yoʼtan te Diose.

20, 21. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya atuuntes te majtʼanil te jaʼ te stsael te bin ya akʼan ya apas ta akuxlejale? ¿Bin yuʼun te jaʼ jich ya skʼan ya jpastike?

²⁰ Te Jehová ma skʼan te sujbilotik ya kichʼtik ta mukʼe (2 Corintios 9:7). ¿Binwan ya smulan jtul meʼil tatil ta swenta te snichʼane, jaʼbal te kʼux ya x-aʼiyot yuʼun ta  skaj te ay machʼa sujot yuʼune, o jaʼ te stukel ya xlokʼ ta yoʼtane? Jich yuʼun te bin jojkʼoyel ya skʼan ya apasbey abae jaʼ ini: «¿Bin-utʼil ya skʼan ya jtuuntes te bitʼil yakʼojbon te Jehová te joʼonix ya xjuʼ ya jtsa te bin ya jkʼan ya jpas ta jkuxlejale?». Te Satanás, Adán sok te Evae ma la snaʼik stuuntesel te majtʼanil-abi, melel la spʼajik te Jehová Diose. ¿Jaxan te jaʼate, bin ya apas sok te majtʼanil-abi?

²¹ Jaʼatnixme ya anaʼ te bin-utʼil ya xjuʼ ya atuuntes te majtʼanil jaʼ te stsael te bin ya akʼan ya apas ta akuxlejale. Yame xjuʼ ya ajokin aba sok te bayal miyon ta tul ants winiketik te yakʼoj sbaikix ta stojol te Jehovae. Te ants winiketik ini ya yakʼbeyik stseʼelil yoʼtan te Diose, melel yakik ta yakʼel ta ilel te bitʼil jaʼ jpaslot stukel te Satanase sok te bitʼil kʼax ma lekil ajwaliluke (Proverbios 27:11). Yame xjuʼ ya awakʼ ta ilel-euk teme jaʼ ya atsa spasel te bin lek ta akuxlejale. Yame yichʼ cholbeyel skʼoplal ta yan kapitulo ta swenta-abi.